Kápitułá 1.
    ¶ 6. Dániel y towárzyſze iego obráni z roſkázániá Krolewſkiego áby y iemu ſłużyli. 16. Mądrość y dowćip ktorym Bog ie obdárzył.

  1. A * Roku trzećiego zá kroleſtwá Ioákimá Krolá Iudſkiego / przyćiągnął Nábuchodonozor Krol Bábilońſki ku Ieruzálem / y obległ ie.
      A To ieſth / gdy ſię iuż trzeći rok kroleſtwá iego dokońcżył / á roku cżwártego Nábuchodonozor zoſtáł Krolem Bábilońſkim / y tegoż roku przyćiągnął do Ieruzálem / Ierem.25. A ten Ioákim był ſyn Krolá Iozyáſzá oćiec Ioáchinow / ktorego też zwáno Iechoniáſz.

      * 2.Krol.24.v.10.

  2. Y podáł Pán w ręce iego Ioákimá Krolá Iudſkiego / y cżęść nácżyniá domu Boże° / y záwiodł ie do źiemie B Sennáár do domu bogá ſwego / á wnioſł nácżyniá do ſkárbu bogá ſwego.
      B To ieſt / w źiemi Káldeyſkiey gdźie ieſt Bábilon.

  3. Roſkázáł też Krol Aſpenázowi przełożonemu nád ſwemi komorniki / áby przywiodł z ſynow Izráelſkich / y z národu Krolewſkiego y z kſiążęcego /
  4. Młodźieniáſzki ná ktorychby żádnego nákáżeniá nie było / piękne ná weyzreniu / y dowćipne ku wſzelákiej mądrośći y náuce / á roſtropne y bácżne / ktorzyby ſię zgodźili ku ſłużbie ná krolewſkim dworze / á iżby byli vcżeni piſmá y ięzyká Káldeyſkiego.
  5. Y vſtáwił im Krol obrok ná káżdy dźień z potráw ſwych Krolewſkich / y wino ktore przeń ſámego było dáwáne / áby thák przez trzy látá chowáni byli / á potym ſkońcżeniu żeby ſłużyli przed Krolewſką oblicżnośćią.
  6. Byli tedy miedzy nimi z ſynow Iudſkich / Dániel / Hánániáſz / Miſáel / y Azáryáſz.
  7. Ktorym przełożony nád komorniki odmienił C imioná / bo Dánielowi dáł imię Báltháſsár / á Hánániáſzowi Sydrách / á Miſáelowi Miſách / á Azáryáſzowi Abdenágo.
      C Imioná ich v pogánow były obmierzłe dlá thego iż imię Páńſkie w nich ſię zámyká / ábowiem Dániel znácży / Bog ſądźi / Anániáſz Bog miłoſierny / Mizáel / Bog wzywány / Azáryáſz Bog rátuiący.

  8. Vmyſlił tedy Dániel D niepomázowáć ſię obrokiem potráw Krolewſkich / áni pićiem winá iego / y prośił przełożonego nád komorniki / áby ſię ták nie pomázowáł.
      D Gdyż on był pod zákonem chćiáł być iemu poſłuſznym / gdźie niekthorych pokármow iáko niecżyſtych zákázuie / nie chćiáł też onych rzecży pożywáć ktore báłwánom były ofiárowáne / á co ſię tycże winá nie byłoć w zákonie zákázáne / lecż Dániel powśćiągnął ſię od niego widząc iż ono bywá przycżyną wielu rzecży złych á woláł nie pić niżli miernie vżywáć wiedząc iż trudno áby ludźie miernoſći zupełnie y záwżdy záchowáć mieli.

  9. A źiednáł był Pán Bog wielką łáſkę y przychylność Dánielowi v przełożonego nád komorniki.
  10. Y rzekł przełożony nád komorniki do Dánielá / Obáwám ſię iá Krolá páná mego / ktory wám poſtánowił obrok w potráwách y w pićiu / ktory ieſliżby obácżył oblicżá wáſze chudſze niż inſzych młodźieniáſzkow wám w lećiech rownych / przypráwilibyśćie mię do Krolá żebych mogł głowę ſtráćić.
  11. Y mowił Dániel Melſárowi ktorego był poſtánowił przełożony nád komorniki nád Dánielem / Hánániáſzem / Miſáelem / y Azáryáſzem.
  12. Proſzę ćię doświádcż ſług twych przez dźieſięć dni / á niech nám dádzą iárzyn ábychmy iedli / á wody żebychmy ią pili.
  13. Potym obácżyſz E oblicżá náſze / y oblicżá inych młodźieniáſzkow ktore chowáią obrokiem potráw Krolewſkich / potym iákoć ſię widźieć będźie vcżyniſz z ſługámi ſwemi.
      E Pewnie vfáli iż Pán Bog miáł to ku dobremu końcowi przywieść ieſli by ſię z wiárą boiáźnią y vcżćiwośćią ſtáráli iákoby iemu ſię podobáli y poſłuſznemi byli ſłowu iego kthore im roſkázáło to cżynić / bo gdyby ſię byli wáżyli tego bez ſłowá Bożego tedyby byli Bogá kuśili.

  14. Pozwolił im thedy tego / á doświádcżáł ich przez dźieſięć dni.
  15. A gdy ſię ſkońcżyły dni dźieſięć / okázáły ſię oblicżá ich głádſze / á oni też ſámi być tłuſtſzemi ná ćiele niż inſzy młodźieniáſzkowie / kthorzy byli chowáni obrokiem potráw Krolewſkich.
  16. A dlá tego Melſár bráł cżęść obroku ich ſobie / thák potráw iáko y pićiá / á dáwáł im iárzyny.
  17. A Pán Bog dáł onym cżtherem młodźieniáſzkom vmieiętność y zrozumienie we wſzytkich piśmiech y w mądrośći / ále Dánielowi dáł wyrozumienie káżdego F widzeniá y ſnow.
      F O tym pátrz w 1.Mo.40.v.6. y 41.v.8.

  18. Gdy tedy wyſzedł cżás ktory Krol zámierzył áby byli przedeń przywiedźieni / on przełożony nád komorniki przywiodł ie przed oblicżność Nábuchodonozorá.
  19. Y mowił do nich Krol / ále nie byli náleźieni miedzy wſzytkimi onymi tácy / iáko Dániel / Hánániáſz / Máſáel / y Azáryáſz / ktore obráno zá ſłużebniki Krolewſkie.
  20. W káżdey tedy rzecży co ſię tycże mądrośći y rozumu gdy ſię dopytáwáł ná nich Krol / nálázł ie dźieſięćioráko vcżeńſze nád wſzytki mędrc y práktykárze / ktorzy byli wſzędy w Kroleſtwie iego.
  21. † Służył tedy Dániel Krolom Bábilońſkim / áż do pierwſzego roku Cyruſá Krolá.
      † Niżey.6.v.28.

    Kápitułá 2.
    ¶ 12. Mędrcy Bábilońcżycy zábići iż nie mogli ſnu Krolewſkiego wykłádáć. 27. Dániel z nátchnieniá y źiáwieniá Bożego wykłádáwſzy gi / ieſt wielce vwáżon od Krolá Nábuchodonozorá.

  1. Roku wthorego pánowániá Nábuchodonozorá Krolá / okázáły ſię Nábuchodonozorowi ſny / z ktorych gdy był zátrwożon duch iego / przerwáł mu ſię ſen on.
  2. Roſkázáł tedy wnet Krol zwołáć wſzytki mędrce y práktykárze / cżárnokſiężniki y Káldeycżyki / áby oznáymili Krolowi ſen iego: Przyſzli tedy á ſtánęli przed Krolem.
  3. Rzekł pothym Krol do nich / Snił mi ſię ſen á ieſt zátrwożon duch moy / chcąc wiedźieć co by zácż był.
  4. A Odpowiedźieli Káldeycżycy po Syriyſku Krolowi / Krolu bądź żyw ná wieki / opowiedz ſen ſługám twym á my oznáymiemy wykłád ie°.
      A Od tąd áż do 8.Ká. Prorok vżywá ięzyká Káldeyſkiego.

  5. A krol rzekł do Káldeycżykow / Wyſzłá mi rzecż z pámięći / ieſliż mi nie powiećie ſnu y wykłádu iego / márnie pomordowáni będźiećie / á domy wáſze obrocą ſię w gnoy.
  6. Ale ieſliż mi ſen y wykłád iego oznáymićie / dáry y vpominki y vcżćiwość wielką odemnie odnieſiećie: A ták mi iuż y ſen y wykłád iego oznáymićie.
  7. Odpowiedźieli powtore mowiąc / Prośim Krolu powiedz ſen ſługám ſwym / á my wykłád ie° oznáymiemy.
  8. Tedy Krol odpowiedźiáł á rzekł / Záiſte znám że tylko cżás odwłocżyćie / gdyż bácżyćie że mi ſię rzecż z pámięći wybiłá.
  9. A thák ieſliż mi ſnu nie oznáymićie / iedenći ieſt o wás dekret: Widzę zápewne żeśćie nágothowáli mowę fáłeſzną y przewrotną ktorą mi chcećie powiedźieć B áżby ſię cżás odmienił: A przethoż mi powiedzćie ſen / á zrozumiem iż wykłád iego możećie mi oznáymić.
      B Drudzy wykłádáią áżby ſię cżás odwlokł.

  10. Powiedźieli thedy Káldeycżycy przed krolem mowiąc / Nie ieſth cżłowiek ná źiemi C kthoryby ná ſłowá twoie Krolu mogł dáć odpowiedź / gdyż żáden krol D áni kſiążę / áni przełożony nigdy ſię o tákowych rzecżách nie pytáł v żádnego mędrcá / práktykárzá / y Káldeycżyká.
      C Drudzy wykłádáią ktoryby rzecż tákową Krolowi oznáymić álbo wyłożyć miáł.
      D Drudzy to wykłádáią żáden Krol zácny y możny.

  11. A zwłáſzcżá iż tá rzecż ktorey Krolu żądáſz trudná ieſt / áni ieſt żáden iny ktoryby ią tobie mogł wypráwić / chybá bogowie ktorzy nie mieſzkáią E z ludźmi.
      E W Káldeyſkim ſtoi ktorzy nie mieſzkáią z ćiáłem.

  12. Z tey tedy przycżyny krol wzruſzony gniewem y popędliwośćią wielką roſkázáł áby pomordowáno wſzytki mędrce Bábilońſkie.
  13. Wyſzedł thedy dekret áby mordowáno mędrce / ſzukáno też y Dánielá z towárzyſzmi iego / áby byli zámordowáni.
  14. Pytáł tedy Dániel o they rádźie y dekrećie Ariochá przełożonego krolewſkie° nád káty / ktorzy byli poſłáni áby mordowáli mędrce Bábilońſkie.
  15. A rzekł do Ariochá przełożonego od Krolá / Przecż wżdy ták prędki dekret wyſzedł od Krolá: tedy Arioch oznáymił tę rzecż Dánielowi.
  16. Szedł tedy Dániel do Krolá proſząc / áby mu był dán cżás ku wykłádu ſnu Krolewſkiego.
  17. Y ſzedł Dániel do domu ſwego / á thę rzecż oznáymił Hánániáſzowi / Miſáelowi / y Azáriáſzowi towárzyſzom ſwoim.
  18. Prośili tedy miloſierdźiá od Bogá niebieſkie° o tę táiemnicę iżby nie poginęli Dániel y towárzyſze iego z inemi mędrcy Bábilońſkimi.
  19. Tedy Dánielowi táiemnicá tákowá obiáwioná ieſt w widzeniu nocnem / zá kthorą rzecż Dániel dobrorzecżył Bogu niebieſkiemu.
  20. Y mowił Dániel thymi ſłowy / * Niech imię Boże będźie błogoſłáwione od wiekow áż ná wieki / ábowiem ieſt mądrość y moc iego.
      * Pſálm.113.v.2. y 115.v.18.

  21. On ſám odmieniá cżáſy y láthá / odeymuie y poſtánáwiá krole / rozdáwá mądrość mądrym / á roſtropne wyrozumienie dowćipnym.
  22. Tenżeć ſám obiáwiá rzecży głębokie y ſkryte / ſám to zná co ieſt w ćiemnośćiách / gdyż iáſność w nim mieſzká.
  23. Ciebie iá o Boże oycow moich wyznáwám / ćiebie chwálę iżeś mądrość y tę moc mnie dáł / á teráześ oto dáć rácżył o cochmy prośili Ciebie / ábowiem ſpráwę krolewſką oznáymiłeś nám.
  24. A zátym Dániel przyſzedł do Ariochá / ktoremu był Krol porucżył áby pomordowáł mędrce Bábilońſkie á rzekł do niego / Ieſzcże nie morduy mędrcow Bábilońſkich / vcżyń mi przyſtęp do krolá / á iá mu wykłád ſnu iego vcżynię.
  25. Tedy ſię wnet Arioch pośpieſzył / á przywiodł Dánielá przed oblicżność Krolewſką / y rzekł kniemu / Nálázłem mężá z więźniow Iudſkich / ktoryć wykłád ſnu twego vcżyni Krolu.
  26. Rzekł thedy Krol ku Dánielowi / kthorego imię było Báltáſsár / Izáli mi możeſz oznáymić ſen moy ktorym widźiáł / y wykłád iego:
  27. Odpowiedźiáł Dániel y rzekł ku Krolowi / Tháiemnicá tá o ktorey Krolu pytáſz / żádnym obycżáiem tobie oznáymioná być nie może przez mędrce / práktykárze / cżárnokſiężniki / y wieſzcżki.
  28. Ale zápráwdę ieſt Bog ná niebie ktory obiáwiá táiemnice / ktory theż oznáymił tobie Nábuchodonozorze Krolu / co má przydź w oſtátecżnych dnioch / Sen tedy twoy / y widzenie głowy twey ná łożu twoim / ieſt ten.
  29. O Krolu / ná łożu twym przyſzedłeś w rozmyślánie / chcąc wiedźieć coby ſię ná potym dźiáć miáło / othoż ten ktory táynośći obiáwiá / oznáymił to tobie.
  30. A ták mnie táiemnicá tá obiáwioná ieſt nie dlá mądrośći ktoráby we mnie byłá nád ine ludźi / iedno iżbych wykłád oznáymił tobie krolu / á iżbyś ták poznáł myśli ſercá twoiego.
  31. Ty krolu widźiáłeś / á otho F ſłup wielki / ſłup bárzo wielki / kthory ná ſchwáł był wywyżſzony / ſtáł przećiw tobie / á kſztáłt iego był ſtráſzliwy.
      F Wſzytká chwáłá y zácność świátá tego ktorá ſię thu przez ten obráz znácży oznáymuie nám to co y Apoſtoł święty piſze iż ten świát ieſth figurą y ćieniem przemiiáiącym ná ktorym ſię gruntowáć nie mámy.

  32. Tego ſłupá głowá byłá z ſzcżyrego złotá / pierſi y rámioná iego ſrebrne / brzuch iego y biodrá iego miedźiáne.
  33. Goleni iego żelázne / á nogi iego cżęśćią żelázne / á cżęśćią gliniáne.
  34. Tám gdyś mu ſię przypátrowáł / oto odſzcżepion ieſth kámień nie żádnemi rękámi / ktory potrąćił on ſłup w nogi żelázne y gliniáne / y pokruſzył ie.
  35. Tedy ſą ſpołu pokruſzone / żelázo / gliná / miedź / ſrebro y złotho / á ſtáły ſię iáko plewy ná boiſku lećie / kthore roznośi wiátr / á żádnego mieſcá ich ználeść nie może / on potym kámień ktory potrąćił on ſłup / ſtháł ſię gorą wielką / y nápełnił wſzytkę źiemię.
  36. Tenći ieſt ſen ktorego też wykłád oznáymiemy przed tobą Krolu.
  37. G Ty o krolu / ieſteś krol nád krolmi / bowiem Bog niebieſki tobie dáł kroleſtwo / moc / możność / y chwáłę.
      G Pán chćiáł oznáymić ſtán kroleſtw y páńſtw ále nie wſzytkich iedno cżterzech onych przednieyſzych pod ktoremi lud iego miáł być vtrápion / á z tych Páńſtwo Bábilońſkie pierwſze było.

  38. A ná káżdym mieſcu gdźie iedno ſynowie ludzcy mieſzkáią / zwierzętá polne y ptácy powietrzni ſą / to wſzytko dáł w ręce twoie / w tych wſzytkich ieſt opánowánie twoie / á tyś ieſt oto tą głową złotą.
  39. Po tobie náſtánie H drugie kroleſtwo mnieyſze od ćiebie / á I trzećie kroleſtwo miedźiáne / kthore pánowáć będźie wſzytkiey źiemi.
      H To ieſt / Kroleſtwo Perſkie ktore ſię pocżęło zá Cyruſá.
      I To ieſt / Páńſtwo Grekow ktore ſię pocżęło zá Alexándrá Mácedońſkiego.

  40. K Cżwárte kroleſtwo będźie twárde iáko żelázo / á iáko żelázo trze y tłucże wſzytko / y práwie iák żelázo wſzytko trze / ták to wſzytko potrze y potłucże.
      K To ieſt / Páńſtwo Rzymiánow ktorzy mocą y gwáłtem okrutnym pobili niemál wſzytek świát.

  41. A iżeś widźiáł nogi y pálce cżęśćią żelázne / á cżęśćią gliniáne / to będźie rozdźielone L kroleſthwo / á będźie w niem nieco mocnego iáko M żelázo / ták iákoś widźiáł żelázo zmieſzáne z ſkorupą gliniáną.
      L Páńſtwo Rzymſkie ták od pocżątku áż do końcá było roſtárgnione / iż dźiwná to ieſt rzecż iáko trwáć mogło áż ná oſtátek wálkámi wnętrznymi máło ſię w niwecż nie obroćiło.
      M Zelázo y gliná znácżą dwoiáki ſpoſob ludźi w thym páńſtwie / to ieſt ludźi wálecżnych y cnotliwych / potym też buntownikow y nieſpokoynych.

  42. Tho co ſię też tknie pálcow iż były cżęśćią żelázne cżęśćią gliniáne / kroleſtwo będźie cżęśćią mocne / cżęśćią ſłábe.
  43. A iżeś też widźiáł żelázo zmieſzáne z ſkorupą gliniáną / tedy też oni złącżą ſię kreẃnośćią ludzką / ále ieden z drugiem N przeſtháwáć nie będźie / iáko żelázo nie mieſzá ſię z ſkorupą.
      N Nie będźie trwáłá przyiáźń miedzy niemi.

  44. Zá cżáſu tedy ♀ tych krolow / pobudźi Bog niebieſki P Kroleſtwo ktore ná wieki zepſowáne nie będźie / á kroleſtwo to drugiemu národowi zoſtáwione nie będźie / Q lecż potrze á dokoná wſzytkich tych kroleſtw / á ſámo tylko ſtáć będźie ná wieki.
      P To ieſt / kroleſtwo Kryſtuſowe wiecżne.
      Q To ieſt / vcżyni koniec wſzem inym kroleſtwám.

      ♀ To ieſt tego páńſtwá Rzymſkiego.

  45. Iákoś też widźiáł iż R z gory odſzcżepion był kámień nie cżyiemi rękomá / á ſtárł żelázo / miedź / glinę / ſrebro / y złoto / ták Bog wielki oznáymił to tobie Krolu / co ná pothym przyść má / á práwdźiwy to ieſt ſen / y wierny ieſt wykłád iego.
      R Tá Gorá ieſt Syon ktorá znácży kośćioł y lub Boży z kthorego poſzedł Kryſtus wedle ćiáłá okrom ſpráwey ludzkiey / ále ſpráwą Duchá Swiętego.

  46. Thedy Krol Nábuchodonozor vpádł ná oblicże ſwoie / á ſkłonił ſię przed S Dánielem y roſkázáł áby mu ofiárowáno ofiáry / y kádźidłá.
      S To ieſt / chwálił Bogá w oſobie Dánielowey.

  47. Rzekł też Krol Dánielowi thymi ſłowy / Zápráwdę Bog wáſz / ieſth Bog nád wſzytki bogi / á Pán nád Krolmi / ſám ieſt obiáwiácż táiemnic / gdyześ ty oto mogł oznáymić táiemnicę tákową.
  48. Tedy Krol zácnie wywyzſzył Dánielá / á dáry wielkie y známienithe dáł iemu / przełożył go też nád wſzytką kráiną Bábilońſką / á vcżynił kſiążęćiem nád wſzytkiemi przednieyſzymi Kſiążęty y przełożonymi miedzy mędrcy.
  49. Ządáł przytym Dániel od Krolá / áby poſtánowił ſpráwce nád kráiną Bábilońſką / Sydráchá / Miſáchá y Abdenágá / á ſám Dániel był ná dworze Krolewſkim.

    Kápitułá 3.
    ¶ 1. Tu Prorok oznáymuie moc Bożą w záchowániu tych kthorzy ſtátecżnie przy nim trwáią.

  1. A Krol Nábuchodonozor dáł był vcżynić ſłup złoty ktorego wyſokość byłá ná ſześćdźieſiąt łokiet / á ſzerzá iego ná ſześći łokiet / y kázáł gi poſtáwić ná polu B Durá w kráinie Bábilońſkiey.
      A W wykłádźie 700 wykłádácżow Kápitułá ták ſię pocżyná roku ośmnáſtego krol / To ieſt 15. lát po wykłádźie ſnu we 2.káp. opiſánego.
      B Wedle Greckiego má być ná polu gdźie ludźie mieſzkáią / á dlá thego Iozefus 10.Anty. Kápit.12. piſząc o tym / miáſto thego ſłowá piſze ná ſzerokim polu.

  2. Y poſłáł Nábuchodonozor áby ſię zebráli k niemu Kſiążętá / Hetmáni / Stároſtowie / Sędźiowie / Poborcowie / Rádni pánowie / Vrzędnicy y wſzytcy Przełożeni nád kráinámi / áby ſię zeſzli ná poświącánie ſłupá / ktory był wyſtáwił Nábuchodonozor Krol.
  3. Tedy ſię zjecháli Kſiążętá / Hetmáni / Stároſtowie / Sędźiowie / Poborcowie / Rádni pánowie / Vrzędnicy / y wſzytcy Przełożeni nád kráinámi / ku poświącániu ſłupá / ktory był wyſtáwił Nábuchodonozor Krol / y ſtánęli przed ſłupem ktory poſtáwił Nábuchodonozor.
  4. C Wołáł tedy woźny głoſem wielkim / Wámći to mowią národowie / pokoleniá / y ludźie rożnych ięzykow.
      C Krol then dlá wielkiey możnośći ſwey zápámiętá wſzytko to co go potkáło gdy mu Dániel ſen wykłádáł vcżynił ten dekret z poduſzcżeniá niektorych pochlebcow nieprzyiáćioł Dánielowych y inych ſług Bożych.

  5. Iáko ſkoro vſłyſzyćie głos trąby / piſzcżáłki / árfy / liry / ſkrzypic / śpiewániá / y wſzelákiego inſtrumenthu muzyki / vpádniećie á będźiećie chwálić złoty ſłup ktory wyſtáwić roſkázáł Krol Nábuchodonozor.
  6. A ktobykolwiek nie chćiáł vpáść y chwálić / teyże godźiny wrzucon będźie do piecá ogniem páłáiącego.
  7. Y dlá thego iáko ſkoro vſłyſzeli wſzytcy národowie głos trąby / piſzcżáłki / árfy / liry / ſkrzypic / śpiewániá / y wſzelákiego inſtrumentu muzyki / vpádli wſzytek lud / pokoleniá / y národy ięzykow rozlicżnych / á chwálili złoty ſłup / ktory kázáł poſtháwić Krol Nábuchodonozor.
  8. Tegoż cżáſu przyſzli mężowie Káldeycżycy / á oſkárżyli Zydy.
  9. Mowiąc ták do Nábuchodonozorá Krolá / Krolu bądź żyw ná wieki.
  10. Ty Krolu vcżyniłeś dekret áby káżdy cżłowiek vpádł / á chwálił ſłup złoty / iákoby ſkoro kto vſłyſzáł głos trąby / piſzcżáłki / árfy / liry / ſkrzypic / śpiewániá y iney muzyki.
  11. A ten ktoryby nie vpádł / á nie dáł mu chwáły / áby był wrzucon do piecá ogniem páłáiącego.
  12. Są tedy mężowie z Zydow / ktoreś ty przełożył nád ſpráwámi kráiny Bábilońſkiey / Sydrách / Miſách y Abdená° / co lekcże powáżyli wyrok twoy / o krolu / bogow twych nie chwálą / á ſłupá złotego ktoryś ty kázáł poſtáwić / w poććiwośći nie máią.
  13. Thedy Nábuchodonozor z gniewem á z popędliwośćią roſkázáł áby wnet przywiedźiono Sydráchá / Miſáchá / y Abdenágá / á tám wnet mężowie ći byli przed krolá przywiedźieni.
  14. Rzekł tedy do nich Nábuchodonozor tymi ſłowy / Práwdáli to ieſth Sydrách / Miſách / y Abdenágo / iż Bogá moiego nie chwálićie / áni ſłupu ktorym iá wyſtáwił / w vcżćiwośći nie máćie:
  15. Teráz tedy ieſliżeśćie ſą gothowi iáko ſkoro vſłyſzyćie głos trąby / piſzcżáłki / árfy / liry / ſkrzypic / śpiewániá / y wſzelákiego inſtrumentu muzyki / ábyśćie vpádli á dáli chwáłę ſłupowi złotemu ktorym iá ſpráwił / ktorego ieſliż chwálić nie chcećie / theyże godźiny będźiećie wrzuceni do piecá ogniem páłájące° / A ktoryż ieſt Bog coby wás mogł wyrwáć z rąk mych:
  16. Odpowiedźieli Sydrách / Miſách y Abdenágo / á rzekli ku Krolowi Nábuchodonozorowi / Nie zdá ſię nám ná táką rzecż odpowiedáć tobie.
  17. Oto Bog náſz ktorego chwálemy może nás wyrwáć z piecá ogniem páłáiącego / y z twych rąk o Krolu pewnie nás wyrwie.
  18. A ieſliż nie / Niech to tobie iáwno będźie Krolu / że my bogá twego nie D chwálemy / y ſłupá ktoryś thy kázáł wyſtáwić / w vcżćiwośći nie mámy.
      D Z tąd ſię vcżemy iż nie godźi ſię żádną miárą dlá iákiey boiáźni być vcżeſtnikámi zábobonow ludźi báłwochwálſkich.

  19. Zápálił ſię tedy Nábuchodonozor popędliwośćią / á oblicże iego záſrożyło ſię ná Sydráchá / Miſáchá / y Abdenágá / Roſkázáł thedy nápálić piec ſiedm kroć więcey niżli go przed tym pálono.
  20. Y roſkázáł mężom mocnem ktorzy byli z żołnierzow iego / áby związáli Sydráchá / Miſáchá / y Abdenágá / á iżby ie wrzućili do piecá ogniem páłáiącego.
  21. Oni thedy mężowie związáni ſą w płáſzcżách ſwoich / w lánkách / w cżápkách / w boćiech y we wſzythkim odźieniu ſwoim / á wrzuceni ſą w pośrod piecá ogniem páłáiącego.
  22. W tymże cżáſie gdy ták było ſrogie krolewſkie roſkázánie / á piec gwáłtownie páłáł / płomień ogniá one° poduśił męże ony / co tám byli wrzućili Sydráchá / Miſáchá / y Abdenágá.
  23. A oni trzey mężowie / to ieſt Sydrách / Miſách y Abdenágo / wpádli związáni w pośrod piecá ogniſtego.
  24. Zdumiáł ſię tedy Nábuchodonozor á powſtháł prędko y mowił Pánom ſwoim rádnym / Izálichmy nie trzech mężow wrzućić kázáli w pośrod ogniá związánych: A odpowiedáiąc rzekli krolowi / Práwdáć ieſt krolu.
  25. A on záſię rzekł do nich / Oto widzę cżterzech mężow rozwiązánych iż chodzą w pośrod ogniá / á niwcżem nie ſą náruſzeni / A oto oblicże thego cżwártego ieſt iáko Syná Bożego.
  26. Tedy Krol Nábuchodonozor przyſtąpił ku drzwiám piecá ogniem páłáiącego / á záwołáł mowiąc / O Sydrách / Miſách / y Abdenágo ſłudzy Bogá náwyzſzego / Wynidźćie á przydźćie. Tedy wyſzli Sydrách / Miſách y Abdenágo z pośrod onego ogniá.
  27. A gdy kſiążętá / Hetmáni / Stároſtowie / y Pánowie rádni Krolewſcy zgromádźili ſię / pátrzáli ná ony męże nád ktorych ćiáły ogień żádney mocy nie miáł / áni włoś ná głowie ich nie opłonął / áni odźienie ná biodrách ich od ogniá náruſzone było / áni żáden zápách ogniá nie bił od nich.
  28. Tedy rzekł Nábuchodonozor krol / Błogoſłáwiony niech będźie Pán Bog Sydráchá / Miſáchá y Abdenágá / ktory zeſłáł Aniołá ſwe° á wybáwił ſługi ſwe ktorzy vfáli w nim / á E lekce wáżąc wyrok krolewſki / woleli ćiáłá ſwe dobrowolnie podáć / by nie chwálili bogá ine° nád Bogá ſwe°.
      E W Káldeyſkim ſthoi odmieniáiąc wyrok Krolewſki.

  29. Teráz tedy cżynię ten wyrok / áby káżdy národ / pokolenie / y lud rożnych ięzykow / ktoryby złorzecżył przećiw Bogu Sydráchá / Miſáchá / y Abdenágá / áby był cżwiertowán / á dom iego niech będźie obrocon ná poſpolity wychod / gdyż nie ieſt Bog iny / co by ták wybáwić mogł iáko ten.
  30. Tedy Krol zácnie wywyzſzył Sydráchá / Mizáchá / y Abdenágá / w kráinie Bábilońſkiey.
  31. Nábuchodonozor krol Bábilońſki wſzytkiemu ludowi / národom / y ludźiám ięzykow rożnych / ktorzy iedno mieſzkáią po wſzey źiemi / pokoy wám wſzem niech będźie obfity.
  32. Bog náwyzſzy okázáł cudá y známioná przećiwko mnie / á przetoż zá rzecż przyſtoyną zdáło ſię tho mnie wám oznáymić.
  33. A iáko ty známioná iego ſą wielmożne / á cudá iego ſą wſzechmocne / ták y kroleſtwo iego / ieſth kroleſtwo wiecżne / * B á wielmożność iego ieſth od národu do národu.
      B Drudzy wykłádáią / á pánowánie iego.

      * Niżey.7.v.14.

    Kápitułá 4.
    ¶ 1. Nábuchodonozor opowiedá ſen Dánielowi ktory widźiáł. 16. Dániel oznáymuie Nábuchodonozorowi co známionowáł on ſen. 25. To co opowiedáł Dániel / wypełniło ſię nád Nábuchodonozorem.

  1. Iá Nábuchodonozor / będąc ná pokoiu w domu moim á práwie kwitnący w páłácu moim.
  2. Widźiáłem ſen ktory mię przeſtráſzył / y wſzytki myśli me ktorem miáł ná łożu ſwym / y widzeniá głowy moiey zátrwożyły mię.
  3. A przetoż wydán ieſt wyrok ode mnie / áby wſzytcy mędrcy Bábilońſcy byli przed oblicżność moię przywiedźieni / żeby mi wykłád ſnu oznáymili.
  4. Przyſzli tedy mędrcy y prákthykárze / Káldeycżycy / y wieſzcżkowie / á opowiedźiáłem ſen przed nimi / á wſzákoż oni wykłádu ſnu oznáymić mi nie vmieli.
  5. Aż potym był przywiedźion przed mię Dániel / ktorego imię ieſt Báltáſsár według A imieniá Bogá mego / á w kthorym ieſt duch Bogow świętych / á przed tym ſen moy opowiedźiáłem.
      A Iáko theż mego Bogá zową / á tego iego Bogá było imię Belábo Bál y Báltázár / á po Zydowſku Beliáſázár tho ieſt Bel ſtroż ſkárbu náſzego.

  6. O Báltáſsár kſiążę nád wſzemi mędrcy / wiem iż duch Bogow świętych ieſt w tobie / á żádná tháiemnicá od ćiebie zákrytá nie ieſth / widzenie ſnu mego ktorym widźiáł tudźieſz y wykłád iego powiedz mi.
  7. Abowiem widzenie głowy mey ná łożu moim było to / Widźiáłem drzewo w pośrod źiemie / ktorego wyſokość byłá wielká.
  8. Wielkie y mocne drzewo / ták iż wyſokość iego dothykáłá niebá / á B rozſzerzáło ſię áż do gránice wſzey źiemie.
      B Drudzy wykłádáią á okázáłe było.

  9. Gáłęźi iego były bárzo piękne / á owoc iego obfity / ná niem był pokárm prze wſzytki / á dáwáło pod ſobą ćień ku mieſzkániu beſtyiám polnem / miedzy też iego gáłęźiámi mieſzkáło ptáſtwo powietrzne / á z niego pożywáło wſzelkie ćiáło.
  10. Widźiáłem ieſzcże w widzeniu głowy mey ná łożu moim / á ono C ſtroż święty zſtąpił z niebá.
      C To ieſt / Anioł.

  11. Y głośno záwołáł thák mowiąc / Podrąbćie drzewo / obetnićie gáłęźi iego / okrzeſzćie rozcżki iego / á roſproſzćie owoc iego / Zwierzęthá niech odeydą kthore ſą pod nim / á pthácy niech zlecą z gáłęźiá iego.
  12. A wſzákoż pień korzeniá iego zoſtáwćie w źiemi / á niech będźie związán żelázną y miedźiáną związką miedzy chwáſtem polnym / á niech będźie pokropion roſą niebieſką / cżąſtká iego niecháy będźie z zwierzęty miedzy chwáſtem źiemie.
  13. Serce iego niech ſię odmieni od przyrodzeniá cżłowiecżego / y niech mu będźie dáne ſerce zwierzęce / á ſiedm lát niech ſię wypełnią nád nim.
  14. Tháć byłá rzecż według wyroku ſtrożow / á święći to vrádźili pytáiąc ſię / Przecż wżdy ták: Aby żywiący poználi iż Náwyzſzy pánuie nád káżdem kroleſtwem ludzkim / á dáwá ie temu komu chce / á poſthánáwiá ná niem názgárdzeńſzego cżłowieká.
  15. Tenći ieſt ſen ktorym iá Nábuchodonozor Krol widźiáł / A ták ty Báltáſsár oznáym mi wykłád iego / ábowiem wſzytcy mędrcy w kroleſtwie mym / niemogli mi wyłożyć włáſnośći iego / ále thy mozeſz / ábowiem duch Bogow świętych ieſt w tobie.
  16. Tedy Dániel / kthorego imię było Báltáſsár / zámilknął práwie przez iednę godźinę / y myśli iego dźiwnie go trwożyły. Rzekł tedy ták krol do niego / O Báltáſsár / ſen oto ten y wykłád iego niech ćię nic nie trwoży / Ktoremu odpowiedźiáł Báltáſsár / O moy Pánie / ſen ten niech ſię ná ty wypełni co ćię nie náwidzą / á wykłád iego ná nieprzyjáćioły twoie.
  17. Drzewo ktoreś widźiáł wielkie y mocne / ktorego wyſokość doſięgáłá niebá / á rozſzerzáło ſię po wſzej źiemi.
  18. Kthorego gáłęźi były piękne / á owoc iego obfity / ná kthorym był pokárm prze wſzytki / pod ktorem odpocżywáły beſtye polne / á miedzy ie° gáłęźiē mieſzkáło ptáſtwo powietrzne.
  19. Tyś ieſt ſám o Krolu / ktoryś ieſt ták wywyżſzon y vmocnion / á wyſokość twá vroſłá / á przyſzłá áż práwie ku niebu / tákże y moc twoiá ieſt áż do C końcżyn źiemie.
      C Piſze Strábo iż ten Krol był ſtráſznym Hiſzpánom y Murzynom ktorzy leżą ná oſthátnich gránicách źiemie ku záchodowi.

  20. To záſię coś Krolu widźiáł ſtrożá y świętego zſtępuiącego z niebá / ktory wołáł / Podrąbćie drzewo á zepſuyćie ie / wſzákoż iednák zoſtáwćie pień korzeniá iego w źiemi / y niech będźie związán związką żelázną y miedźiáną miedzy chwáſtem polnym / á niech będźie pokropion roſą niebieſką / cżąſtká też iego niech będźie z źwierzęty polnymi / áż ſię nád nim wypełnią ſiedḿ lát.
  21. Otoż te° wykłád máſz o krolu / á ieſt to dekret Náwyżſzego / ktory ieſt wydán przećiw tobie Krolu pánie moy.
  22. Ciebieć D wyrzucą z pośrzodku ludu / á mieſzkánie twe będźie z źwierzęty polnymi / * y będźieſz ſię páſł tráwą iáko woł / á będźieſz pokropion roſą niebieſką / á thákći ſię ſiedḿ lát nád tobą wypełnią / áż poznáſz Náwyżſzego pánuiącego nád káżdym kroleſtwem ludzkim / á iż ie on dáwá komu chce.
      D Podnośił ſię iákoby był Bogiem iákim dlá tego ieſt złożon y przyłącżon ku beſthyám iáko ten kthory nie był godźien mieſzkáć miedzy ludźmi będąc do cżáſu bez rozumu iáko bydło.

      * Niżey.5.v.21.

  23. A tho co roſkázáno zoſtáwić pień korzeniá tego drzewá / znácży że kroleſtwo twe tobie zoſtánie / áż poznáſz iż moc ieſt w niebie.
  24. A przetoż o Krolu prźiymi wdźięcżnie rádę moię / odkup grzechy twoie E ſpráwiedliwośćią / á złośći twe cżynieniem miłoſierdźiá nád vbogimi / ábowiem to będźie lekárſtwo ná wyſtępek twoy.
      E Spráwiedliwość ktorą bywámy vſpráwiedliwieni ieſthći ſpráwiedliwość wiáry Rzym.4. ktorá wiárá złącżoná ieſth z ſkutecżną miłośćią y záwzdy z vcżynkow bywá poznáná.

  25. Przyſzły tedy wſzytki ty rzecży ná Nábuchodonozorá Krolá.
  26. Po dwunáśćie mieſięcy przechodząc ſię po páłácoch Krolewſkich w Bábilonie.
  27. Y rzekł Krol thymi ſłowy / Izáli to nie ieſt wielkie Bábilon ktorem iá pobudowáł áby było Krolewſkiem dworem w mocy możnośći moiey ku chwále máieſtátu mego:
  28. A ieſzcże ty ſłowá były w vśćiech Krolewſkich / á oto głos z niebá zſtąpił mowiąc / O Krolu Nábuchodonozor / tobieć mowią / Twoie kroleſtwo odeydźie od ćiebie.
  29. Od ludźi wyrzucą ćię / á z źwierzęty polnemi będźie mieſzkánie twoie / tráwą ſię páść będźieſz iáko woł / á ſiedḿ lát wypełnią ſię nád tobą / áż poznáſz iż Náwyżſzy pánuie nád káżdym Kroleſtwem ludzkim / á iż podáwá ie komu chce.
  30. Teyże godźiny ſtáło ſię doſyć ſłowu onemu nád Nábuchodonozorem / y wyrzucon ieſt od ludźi / á iádł tráwę iáko woł / á ćiáło iego było ſkropione roſą niebieſką / áż włoſy iego zroſły iáko mech ná orle / á páznokćie ie° były podobne páznoktom ptáſzym.
  31. A gdy cżás on wychodźił / iá Nábuchodonozor podnioſłem w niebo ocży moie / y przyſzedłem ku rozumowi / á pocżąłem błogoſłáwić Náwyżſzemu / y chwáliłem y wielbiłem żywiącego ná wieki / ¤ ktorego moc ieſt moc wiecżná / á Kroleſtwo iego od národu do národu.
      ¤ Niżey.7.v.14.

  32. Wſzyſcy mieſzkáiący ná źiemi zá nic ſą przed nim / gdyż on wſzythko cżyni wedle woley ſwoiey / ták nád záſthępy niebieſkimi / iáko theż y nád mieſzkáiącymi ná źiemi / y nie máſz żádnego coby był ná przekáźie ręce iego / á ktoryby rzekł / Y cożeś vcżynił:
  33. Zátym wnet tegoż cżáſu przywrocon mi ieſt rozum / y przyſzedłem záś ku chwále kroleſtwá y máieſtátu mego / á pierwſzy moy kſztáłt ieſt mi przywrocon: Pánowie theż rádni moi y kſiążętá moie ſzukáły mię / á ieſtem potwierdzon w kroleſtwie moim / y dáleko więcey máieſtát moy podwyżſzon ieſt.
  34. A dlátego teráz / iá Nábuchodonozor / chwálę / wywyżſzám / y wielbię Krolá niebieſkiego / ktorego wſzytki ſpráwy ſą práwdá / á drogi iego ſą ſpráwiedliwe / ták iż on może poniżyć wſzytki ty co chodzą w pyſze.

    Kápitułá 5.
    ¶ 1. Krol Bálſáſár vcżynił wielkie gody wſzytkim kſiążętám ſwoim. 2. Roſkázuie przynieść nácżyniá kośćielne á piie z nich. 5. Widźi rękę piſzącą ná śćienie. 7. Roſkázuie prákthykárze y mędrce przywieść przed ſię ku cżytániu piſmá one°. 10. Krol ná nápominánie Krolowey roſkázáł przyzwáć Dánielá áby od niego miáł wykłád tego. 17. Dániel gdy iuż obwinił Krolá z pychy iego y z niewdźięcżnośći przećiwko Bogu / oznáymuie mu co piſmo ono známionowáło. 39. Bálſáſár zábit od Perſow y Medow.

  1. Krol A Bálſáſár vcżynił gody wielkie ná tyſiąc pánow rádnych ſwych / y pił wino przed oblicżnośćią onych tyſiącá.
      A Then Krol był ſyn Ewilmerodáchow ſyná Nábuchodonozorowego.

  2. Gdy iuż tedy ruſzyło go wino / roſkázáł przynieść nácżynie złote y śrebrne / ktore B oćiec iego Nábuchodonozor wźiął był z kośćiołá onego / ktory ieſt w Ieruzálem / áby Krol y Kſiążętá iego / żony iego / y záłożnice iego z nich pili.
      B To ieſt / dźiád.

  3. Przynieſiono tedy nácżyniá złote / ktore były wźięte z Kośćiołá Domu Bożego ktory był w Ieruzálem / y pili z nich Krol y Kſiążętá iego / żony iego / y záłożnice iego.
  4. A pili wino chwáląc Bogi złothe y śrebrne / miedźiáne y żelázne / kámienne y drzewiáne.
  5. Teyże godźiny vkázáły ſię pálce ręki cżłowiecżey / ktore piſáły przećiw lichtárzowi / ná śćiánie páłácu Krolewſkiego: Y widźiáł Krol onę rękę ktorá piſáłá.
  6. Tedy ſię odmieniłá twárz krolewſká / á myśli iego zátrwożyły go / ták iż ſię biodrá iego zátrząſnęły / á pod kolány iego łydki zádrżáły.
  7. Záwołáł tedy Krol głośno / á roſkázáł áby byli przedeń przywiedźieni Prákthykárze / Káldeycżycy / y wieſcżkowie: Y mowił ták ku mędrcom Bábilońſkim / Ktokolwiek przecżćie piſmo to / á wykłád ie° oznáymi mnie / będźie oblecżon w iedwábne odźienie / y łáńcuch złoty będźie włożon ná ſzyię iego / á trzećiem po mnie w kroleſtwie roſkázowáć będźie.
  8. Tedy weſzli wſzyſcy mędrcy Krolewſcy / á nie mogli piſmá przecżytáć / áni iego wykłádu Krolowi oznáymić.
  9. Z kąd Bálſáſár Krol był bárzo zátrwożon / á twárz iego odmieniłá ſię / y Kſiążętá iego zátrwożeni byli.
  10. Ale C Krolowá dlá Krolá y Kſiążąt iego / weſzłá w dom miedzy goduiące / y thák mowiłá / Krolu bądź ná wieki żyw / á nic ſię nie trwoż w myſlách ſwych / á niech ſię twárz twoiá nie odmieniá.
      C Bábá Krolewſká ktorá byłá żoną Krolá Nábuchodonozorá.

  11. A wſzák ieſt mąż w kroleſtwie twoim / w ktorym ieſt duch Bogow świętych / á zá cżáſow oycá twego / náydowáło ſię w nim obiáśnienie / zrozumienie / y mądrość táká iáká mądrość Bogow / ktorego poſtháwił Nábuchodonozor Krol Kſiążęćiem nád mędrcy / práktykárzmi / Káldeycżyki / wieſzcżki / oćiec twoy o Krolu.
  12. Dlá tego iż w nim był duch obfitſzy / vmieiętność y zrozumienie / gdy wykłádáł ſny / gádki tráfowáł / trudne rzecży rozwięzowáł / A tenći ieſt Dániel / kthoremu Krol dáł ine imię Báltáſsár: Niechże tu iedno theráz będźie wezwán Dániel / á onći wykłád okáże.
  13. Tedy przywiedźion ieſt Dániel do Krolá / á Krol mowił do niego tymi ſłowy / Y tyżeś ieſt on Dániel ktoryś ieſt z więźniow Iudſkich / kthorego krol oćiec moy przywiodł tu z Iudy:
  14. Słyſzę o thobie iż Duch Bogow świętych ieſt w tobie / á obiáśnienie / zrozumienie / y mądrość więcżſza niż w inych znáyduie ſię w tobie.
  15. Otho teráz przywiedźiono przed mię mędrce y práktykárze / áby wycżytáli to piſmo / á iego wykłád áby mi okázáli / ále nie mogli mi wykłádu iego vcżynić.
  16. A iżem iá o tobie ſłyſzáł iż możeſz wykłády oznáymowáć / y rzecży trudne rozwięzowáć / przetoż teráz możeſzli to piſmo wycżytáć / á ie° wykłád mi oznáymić / iedwábnem odźieniem oblecżon będźieſz / á łáńcuch złoty ná ſzyię twoię włożon będźie / y trzećiem po mnie w Kroleſtwie moim roſkázowáć będźieſz.
  17. Tedy odpowiedźiáł Dániel á rzekł przed Krolem / Vpominki twe ſchowáy ſobie / á dáry twe dáy komu drugiemu / á wſzákże iá przedſię piſmo to cżytháć będę tobie Krolu / y wykłád iego oznáymię.
  18. Słucháyże o Krolu / Bog náwyżſzy podáł Nábuchodonozorowi oycu twoiemu Kroleſtwo / wielmożność / chwáłę / y zácność.
  19. A dlá tey możnośći ktorą był dáł iemu / wſzyſcy národowie / pokoleniá y ludźie rozlicżnych ięzykow / báli ſię á drżeli przed oblicżem iego / On ktore chćiáł / zábijáł / á ktore chćiáł / káráł / ktore chćiáł wywyżſzáł / á ktore chćiáł poniżáł.
  20. Ale gdy ſię podnioſło ſerce iego / á duch iego zátwárdźił ſię w pyſze / złożon ieſt z ſtolice Kroleſtwá ſwego / á zácność iego źiętá ieſt z niego.
  21. Y był wyrzucon z pośrodku ſynow ludzkich / á ſerce iego zrownáne było z zwierzęty polnemi / á z oſły dźikiemi było mieſzkánie iego / * y kármił ſię iáko woł tráwą / á roſą niebieſką było ſkropione ćiáło iego / áż poznáł iż pánuie náwyżſzy Bog nád káżdym kroleſtwem ludzkiem / á kogo chce tedy poſtánowi nád nim.
      * Wyzſz.4.v.22.

  22. Będąc ty tedy ſynem iego o Bálſáſár / nie vpokorzyłeś ſercá ſwego / wiedząc o tym wſzytkim.
  23. Owſzemeś ſię podnioſł przećiw Bogu niebieſkiemu / bo nácżyniá z Domu Iego ſą przed ćię przynieſione / z ktorycheś ty y Kſiążętá twoi / żony twe y záłożnice twe wino pili. Ktemuś bogi złote y ſrebrne / miedźiáne y żelázne / drzewiáne y kámienne / ktorzy nie widzą / áni ſłyſzą chwálił / á Bogá w ktore° ręku ieſt duſzá twá / y wſzytki drogi twe / w vcżćiwośćiś nie miáł.
  24. Otoż od niego poſłáná ieſt tá ręká / y piſmo to ieſt wyráżone.
  25. A toć ieſt piſmo / ktore ieſt nápiſáne / Mene Mene / Thekel / Vfárſyn.
  26. Tey mowi ten ieſt wykłád / Mene / rozlicżył Bog Kroleſtwo twe y wypełnił ie.
  27. Thekel / záwieſzoneś ná wádze / á náleźioneś nie wáżny.
  28. Peres / rozdźielone ieſt Kroleſtwo twe / á dáne ieſth Medom y Perſom.
  29. Thedy ná roſkázánie Bálſáſárowe / oblekli Dánielá w iedwábne odźienie / á łáńcuch złoty włożono ná ſzyię iego / y obwołáno tho o nim / iż on trzećiem po Krolu w Kroleſthwie roſkázowáć miáł.
  30. Oneyże nocy zábit D ieſt Bálſáſár Krol Káldeyſki.
      D Zábith był roku thrzećiego Kroleſthwá ſwego / A przed nim Ewilmerodách oćiec iego Krolowáł 23. lát / á przed tym Nábuchodonozor Krolowáł. 45. lát / á tho wſzythko cżyni. 71. lát wedle ráchunku żydowſkiego ktory ieſt pewnieyſzy ácż świeccy Autorowie z nimi ſię nie zgádzáią.

  31. A ná mieyſce iego Dáryuſz Medcżyk wźiął Kroleſtwo / máiąc láth ſześćdźieſiąt y dwie.

    Kápitułá 6.
    ¶ 1. Dániel zoſtáł w wielkiey vcżćiwośći y w powádze v Krolá Dáryuſzá. 4. Stároſtowie y vrzędnicy Dáryuſzowi / ſtáráią ſię áby był zábith Dániel gdyby wyrok Krolewſki wzgárdźił. 12. Obwinion ieſth przed Krolem iż vcżynił przećiw wyrokowi iego. 14. Krol ſám ſthárá ſię iákoby go wyrwáć od śmierći. 16. Ale przedſię wrzucon ieſt w doł miedzylwy od kthorych on nic nie był náruſzon. 23. Krol kázáł go z támtąd wyćiągnąć / á ty co go oſkárżyli tám wrzućić / gdźie ſą ode lwow rozſzárpáni. 25. Dáryuſz dekret cżyni / áby wſzyſcy Bogá Dánielowego chwálili.

  1. Potym Dáryuſz A podług zdániá ſwego / poſtánowił ſto y dwádźieśćiá ſtároſtow / ktorzyby byli we wſzytkim kroleſtwie.
      A Xenofon przećiw mniemániu wielá inych piſze o tym rzecży podobnieyſze / To ieſt iż Dáryus ſyn Aſryáieſow Krolá Medſkiego dáł ſwoię corkę zá Cyruſá Perſkiego ſioſthrzeńcá ſwego á z nią Kroleſtwo Medſkie w poſág gdyż ſám Dáryus żádnego potomká męſzcżyzną nie miáł / á ták nie máiąc pokoiu od Krolá Bábilońſkiego muſiáł woynę z nim zácżąć y wźiáł ſobie ná pomoc źięćiá ſwego Cyruſá ktorego vcżynił hetmánem woyſká ſwego / á miáł theż Cyrus z ſobą niemáło ludźi Rycerſkich z Perſy / á thák oni dwá iáko świádſzy Iozefus wźięli Bábilon / Xenofon piſze iż Dáryus oſobą ſwą nie był ná ten cżás / ále pewnieyſzy Iozefus / á wſzákże Dáryus nie trzymáł Kroleſthwá iedno rok potym ie Cyruſowi ſpuſćił.

  2. A nád nimi trzech przełożonych / miedzy kthoremi był ieden Dániel / á tym oni ſtároſtowie licżbę cżynili / áby ſię trudnośći Krolowi vlżyło.
  3. Ale Dániel przewyżſzáł wſzythki przełożone y ſtároſty / przeto że duch obfitſzy był w nim / á Krol myſlił go poſtánowić nád Kroleſtwem wſzytkiem.
  4. Tedy przełożeni y ſtároſtowie ſzukáli przycżyny przećiw Dánielowi z ſtrony Kroleſtwá / á wſzákoż żádney przycżyny áni wády ználeźć nie mogli / gdyż był wiernym / á żáden wyſthępek áni wádá w nim nie byłá náleźioná.
  5. Rzekli thedy mężowie oni / Nigdy przećiw temu Dánielowi przycżyny nie znáydźiemy / ieſliż iey nie poſzukámy w zákonie Bogá iego.
  6. Zátym ſię zgromádźili przełożeni y ſtároſtowie do Krolá / á mowili ták k niemu / Bądź wiecżnie żyw Krolu Dáryuſie.
  7. Y vrádźili to przełożeni nád Kroleſtwem / Hetmáni / Stároſtowie / rádni pánowie y vrzędnicy / áby był vſtáwion ſtátut Krolewſki á vmocnion wyrokiem / Iż kthoby kolwiek prośił cżego od kthorego Bogá ábo od cżłowieká / áż do trzechdźieſiąth dni / á nie od ćiebie o Krolu / iżby ten był wrzucon w doł miedzy lwy.
  8. A thák iuż theráz o Krolu / potwierdź ten wyrok / á dáy gi ná piſmie / iżby ſię nie odmieniáł / według ſtátutu Medzkiego y Perſkiego / ktory ſię nie odmieniá.
  9. Y dlá thego wnet Krol Dáryuſz roſkázáł dáć ná piſmie ten wyrok.
  10. Co gdy zrozumiáł Dániel / iż ná piſmie wydáno było / wſzedł do domu ſwego / á otworzywſzy C okná w ſwym wiecżerniku / ku Ieruzálem / trzy kroć przez dźień klękáł ná kolánách ſwych / y modlił ſię / chwáłę dáwáiąc Bogu ſwemu / iáko był zwykł cżynić przed tym.
      C To vcżynił áby był widźián / á iżby ták vcżynił wyznánie wiáry ſwey nie kryiąc ſię dlá boiáźni.

  11. Oni tedy mężowie zebráli ſię ſpołu / á náleźli Dánielá modlącego ſię á cżyniącego prośby do Bogá ſwego.
  12. Y ſzli do Krolá / á cżynili rzecż ku niemu o wyroku iego w thy ſłowá / Izáliś ty Krolu nie vcżynił wyroku / Iż ktoryby kolwiek cżłowiek proſił cżego od iákie° bogá ábo od cżłowieká / áż do trzechdźieſiąt dni / á nie od ćiebie / áby był wrzucon do dołu miedzy lwy. A Krol odpowiedźiáł á rzekł / Práwdá to ieſt / wedle ſtátutu Medow y Perſow / kthory ſię nie odmieniá.
  13. Oni potym rzekli / Dániel on ktory ieſt z poimáńcow Iudſkich / lekce ćię powáżył / y wyrok ten kthoryś ty vcżynił o Krolu / y owſzem trzy kroć przez dźień cżyni modlitwy ſwoie.
  14. Ty ſłowá gdy Krol vſłyſzáł / bárzo ſię nie podobáły iemu / Y przykłonił Krol ſerce ſwe ku Dánielowi / iákoby go wyſwobodźił / y áż do záchodu ſłońcá ſtáráł ſię / áby go wybáwił.
  15. Ale oni mężowie zeſzli ſię záś do Krolá / y mowili ku niemu / Wiedz Krolu iż to ieſt ſtátut Medſki y Perſki / áby żáden wyrok y dekret / ktoryby Krol poſtánowił / odmienion nie był.
  16. Roſkázáł tedy Krol áby przywiedźiono Dánielá / ktore° wnet wrzucono w doł miedzy lwy / Y mowił Krol ku Dánielowi / Bog twoy ktoremu ty vſtáwicżnie ſłużyſz / on wybáwi ćiebie.
  17. Támże ieſt przynieſion kámień ieden / kthory położon ieſt nád dźiurą onego dołu / á Krol gi zápiecżęthowáł ſygnetem ſwoim / y ſygnethmi Kſiążąt ſwoich / áby ſkázánie nád Dánielem nie było odmienione.
  18. Pothym odſzedł Krol do páłácu ſwego / á nic nie wiecżerzáł / y nie było Muzyki przed nim / áni poſtáł ſen ná ocżách iego.
  19. Y wſtháł Krol rániucżko / gdy ſię rozedniewáć pocżęło / á z kwápieniem ſzedł do dołu lwow.
  20. Y gdy przychodźił ku dołowi / záwołáł ná Dánielá głoſem żáłoſnym / Dánielu ſługo Bogá żywego / Bog twoy kthoremu ty vſtáwicżnie ſłużyſz / mogłli ćię wybáwić od lwow:
  21. Mowił tedy thák Dániel z Krolem / O Krolu / Bądź żyw ná wieki.
  22. Bog moy poſłáł ániołá ſwego / á zámknął páſzcżęki lwom / thák iż mię nie zágubili / ábowiem przed nim ieſt we mnie ſpráwiedliwość D náleźioná / y tákże przed tobą o Krolu żádneiem zdrády nie vcżynił.
      D To ieſt / iżem był niewinnym y bez przycżyny tá krzywdá mi ſię dźiáłá.

  23. Y był Krol wielce poćieſzon z tego / á roſkázáł Dánielá wyćiągnąć z dołu. A gdy był Dániel wywiedźion z dołu / żádne náruſzenie ná nim náleźione nie było / przeto iż vwierzył E Bogu ſwemu.
      E Aby chwáłá Bogu byłá dáná á iżby niewinnośći y ſpráwiedliwośći Dánielowey nic nie było przycżytáno.

  24. Przytym ná roſkázánie Krolewſkie przywiedźiono męże ony kthorzy oſkárżyli Dánielá / y wrzuceni ſą w doł miedzy lwy / oni y żony ich / y dźieći ich / á niżli ieſzcże vpádli ná dno dołu / rozchwytáli ie lwi á pogryzli kośći ich.
  25. Roſkázáł thedy nápiſáć Dáriuſz Krol do wſzech národow y do wſze° pokoleniá á do ludźi rozlicżnych ięzykow / ktorzy mieſzkáli po wſzythkiey źiemi / Wſzytkim wám niech ſię rozmnoży pokoy.
  26. Wydán ieſt then dekret odemnie ſámego / áby po wſzytkim pánowániu Kroleſtwá mego wſzyſcy drżeli á báli ſię Bogá Dánielowego / gdyż on ſám ieſt Bog żywy / kthory trwá áż ná wieki / y kroleſtwo iego ieſt ktore nie będźie rozproſzone / á moc iego trwá áż do końcá.
  27. On wyrywá y wybáwiá / á cżyni znáki y cudá ná niebie y ná źiemi / ktory wyrwáł Dánielá z mocy lwow.
  28. † Szcżęśliwie ſię thedy wodźiło Dánielowi / zá pánowániá Dáryuſzá y zá Cyruſá Krolá Perſkiego.
      † Wyżſzey.1.v.21.

    Kápitułá 7.
    ¶ 1. Dániel widźiáł cżtery beſtyie wychodzące z morzá. 4. Pierwſzá beſtyá iáko Lew. 5. Wtorá beſtyá iáko Niedzwiedź. 6. Trzećiá beſtyá iáko Lámpárt. Cżwártá Beſtyá ſrogá okrom przezwiſká. 13. Proroctwo o Kroleſtwie Kryſtuſowym. 17. Wyklád tych cżterzech beſtiy. 24. Co známionowáły dźieſięć rogow cżwártey beſtyiey.

  1. Roku pierwſzego Bálſáſárá Krolá Bábilońſkiego / widźiáł Dániel ſen á widzeniá w głowie iego były ná łożu iego / Thedy wnet ſpiſáł on ſen / á náprzod z thąd rzecż pocżął.
  2. Powiedźiáł ták Dániel / Widźiáłem w widzeniu moim nocnym / á oto cżterzy A wiátry niebieſkie wálcżyły nád morzem wielkiem.
      A Oznáymuie wielkie zámieſzániá ktore ná świećie być miáły przy pocżątku onych kroleſtw miánowánych w 2.Kápitule.

  3. A cżterzy B beſtyie wielkie wychodźiły z morzá rożne od ſiebie.
      B Krolowie ábo Monárchi.

  4. Pierwſzá iáko C lew máiąc ſkrzydłá D orle / y przypátrzáłem ſię gdy były wytárgáne ſkrzydłá iey / á źięthá ieſt z źiemie ták iż ná nogách ſtánęłá iáko ludźie / á ſerce cżłowiecże było iey dáne.
      C Pierwſze páńſtwo ieſt Bábilońſkie ktore ſię pocżęło zá Nábuchodonozorá ktorego on lew ſkrzydláſty znácżył dlá thego iż gwáłtownie y bárzo prędko z hołdowáł wſzytkie páńſtwá okolicżne.
      D To ieſth / moc y woyſká onego páńſtwá ktore ná oſtátek było pohołdowáne.

  5. Potym otho drugá beſtyá á podobná byłá E niedźwiedźiowi / y ſtánęłá przy iedney ſtronie / máiąc F trzy kły w páſzcżęce miedzy inemi zębámi / do ktorey ták mowiono / Wſtáń rychło / á G żrzy wiele mięſá.
      E Ten Niedźwiedź znácży Perſkie páńſtwo.
      F Ty ſłowá znácżą Kroleſtwo Medſkie y Perſkie y Bábilońſkie ktore były w iedno pomieſzáne.
      G Dáwá znáć o wielkim okrućieńſtwie Perſow ktorzy ſię nie mogli náſyćić krwie ludzkiey iáko to iáwnie okázáłá Tomirys krolowá przy śmierći Cyruſowey / iáko o tym piſze Iuſtyn w pierwſzych kſięgách y Oroſyus we wtorych.

  6. Potymem widźiáł / á oto drugie źwierzę podobne było H lámpártowi á ſkrzydłá cżtherzy ptháſze były ná grzbiećie iego / miáłá też I cżterzy głowy beſthyá oná / y ieſth mu podáná moc.
      H To znácżyło páńſtwo Mácedońſkie ktore ſię pocżęło zá Alexándrá wielkiego ktory thu ieſt przyrownywán z Lámpártem ſkrzydláſthym dáwáiąc znák o wielkiey prędkoſći tegoż Alexándrá kthory zá dwánáśćie lát podbił pod moc ſwoię ták wiele Kroleſthw y źiem iż to rzecż nie podobná.
      I Alexánder bárzo krotko pánowáł / zoſtáwił po ſobie cżtery pány / ktorzy miedzy ſię iego páńſthwo rozdźielili / Ptolomeuſowi doſtáł ſię Egipt / Seleukuſowi Syryá / Antygonuſowi Azyá / á Filipowi Arydeowi Mácedoniá.

  7. K themu w tym że nocnym widzeniu / widźiáłem / á oto beſtyá K cżwártá ſtráſzliwá á ſrogá y bárzo mocná ktorá miáłá zęby wielkie żelázne / á pożyráłá y poćieráłá / á oſtátek nogámi ſwemi podeptáwáłá / Y byłá rozná od wſzech inych beſtiy kthorem widźiáł przed nią / á miáłá L dźieſięć rogow.
      K To było páńſtwo Rzymſkie ſtráſzne po wſzytkim świećie.
      L Thá licżbá dźieſięć znácży licżbę nie pewną y wielką / á przez thy rogi rozumieią ſię wſzytki kroleſtwá y páńſtwá kthore były zá dáwnych cżáſow pod Rzymſkim páńſtwem.

  8. Przypátrowáłem ſię tám onym rogom á oto ieden rog M máły wyráſtáł miedzy nimi / á trzy z pierwſzych rogow wyłomione ſą od niego. A w onym rogu były ocży iákoby cżłowiecże / y vſtá mowiące rzecży wielkie.
      M Then rog máły znácży kroleſthwo ktorego pocżąthek miáł być bárzo podły y nie znácżny / á pothym przyść ku wielkiey zácnoſći y podbić pod ſwoię moc trzy wielkie ony rogi przerzecżone / to ieſt wiele ich á przez ten rog máły rozumieć ſię Antykryſt bądź Máchomet / bądź theż Antykryſt Rzymſki / á ten rog był od inych rozny w tym iż miáł oblicże cżłowiecże ktore znácżyło zwierzchnią ludzkość y święthobliwość á wżdy był rog / to ieſt gwáłt ſzcżyry á okrućieńſtwo.

  9. Widźiáłem też á ono ſtolice poſtáwione ſą / á N Stárodáwny ſiádł ná nich / odźienie iego było iáko śnieg biáłe / á włoſy ná głowie iego iáko ſubtelná wełná / ſtolicá iego iáko płomień ogniowy / á kołá ſtholice iego páłáły iáko ogień goráiący.
      N Dáwá tu znáć o Bogu Oycu ktory wſzytek ſąd dáł Synowi Swemu / á będźie wiecżnie z nim krolowáł y z Duchem Swiętym.

  10. Rzeká ogniſtá wychodźiłá od niego / á tyſiąc thyſięcy ſłużyli iemu / y dźieſięć kroć tyſiąc tyſięcy ſtáli około niego / Y záſiádł ſąd á ♀ kſięgi otworzone ſą.
      ♀ Tymi ſłowy okázuie iż ſumnienie káżdego odkryie ſię á táiemnice ſerc wſzytkich będą obiáwione.

  11. Y przypátrowáłem ſię głoſowi P ſłow wielkich ktore mowił rog / á pátrzáłem áż Q beſtyá zábitá byłá / y ćiáło iey zágubione było á podáne ku ſpáleniu ogniem.
      P To ieſt / bluźnierſtwá Antykryſtowe.
      Q Rozumie cżwárte páńſtwo ze wſzytkiemi rogámi iego.

  12. Tákże też y R onym drugiem beſtyám odiętá ieſth moc / bo iáko długo trwáć miáły / cżás im był pewny zámierzon.
      R To ieſt / trzy pierwſze páńſtwá trwáły do cżáſu / ále to bárzo máło względem oſtáthniego / kthore má trwáć przez bárzo długi cżás.

  13. Teżem widźiáł w widzeniu nocnym / á oto iáko Syn cżłowiecży przychodźił ná S obłokách niebieſkich / á przyſzedł áż do Stárodáwnego / y przywiedźiono go przed oblicżność iego.
      S Przez thy obłoki / rozumie Anioły niebieſkie.

  14. Kthoremu podáł moc / y cżeść / y kroleſthwo / ták iż wſzyſcy národowie / pokoleniá y ludźie rożnych ięzykow ſłużyć mu będą / * pánowánie iego ieſt pánowániem wiecżnem / ktore odięte nie będźie / á kroleſtwo iego ſkáżone być nie może.
      * Miche.4.v.11. Luk.1.v.33.

  15. Thedy iá Dániel byłem zátrwożon w duchu mym w pośrod ćiáłá mego / á widzeniá głowy mey przeſtráſzyły mię.
  16. Y przyſtąpiłem ku iednemu z około ſtoiących / á pytáłem ſię od niego práwdy o tych wſzytkich rzecżách / Ktory thák mowił do mnie oznáymuiąc mi co známionowáły ony rzecży.
  17. Cżterzy ony wielkie beſtye / ſą cżterzey Krolowie / ktorzy powſtáną ná źiemi.
  18. A Swięći Náwyżſzego wezmą kroleſtwo / y poſiędą kroleſtwo to / áż ná wieki / y áż ná wieki wiecżne.
  19. Chćiáłem też z wielką żądzą wiedźieć práwdę / o cżwárthey beſtyiey / ktorá byłá rozná od wſzech inych beſtiy / bárzo ſtráſzliwá / kthorey zęby były żelázne / á páznokćie iey miedźiáne / co pożárłá y poćieráłá / á oſtátek nogámi potłácżáłá.
  20. O onych też dźieſiąći rogách ktore były ná głowie iey / y onym drugim ktory był wyroſł / y cżemu theż trzy przed nim pádły / á przecż on rog miáł ocży / á vſthá iego mowiły rzecży wielkie / ktory rog więtſzy był niż drugie rogi.
  21. Y przypátrowáłem ſię / áno on rog wálki wſzcżynáł przećiw Swiętym / y miáł moc nád nimi.
  22. Aż Stárodáwny przyſzedł / á ſąd podán ieſt Swiętym Náwyzſzego / y cżás przyſzedł w ktory Swięći otrzymáli kroleſtwo.
  23. Tedy on ták powiedźiáł / Beſtyá cżwártá / będźie cżwárthe Kroleſtwo ná źiemi / kthore będźie więcżſze nád wſzytki Kroleſthwá / á pożrze wſzytkę źiemię / potłocży ią y potrze.
  24. Dźieſięć też rogow tych známionuią / iż z kroleſtwá tego powſtáną dźieſięć Krolow / á ieden po nich powſtánie / ktory będźie więcżſzym niż pierwſzy / y pohołduie trzech Krolow.
  25. Mowić też będźie ſłowá przećiw Náwyżſzemu / y poráźi Swięte Náwyżſzego / y będźie mniemáł o ſobie / iákoby mogł odmienić cżáſy y zákon / A podáni będą w ręce ie° áż do T cżáſu / y wiele cżáſow y połowice cżáſu.
      T Przez ieden cżás rozumie ſię rok ieden / á przez dwá cżáſy dwie lećie / á przez połowicę cżáſu / puł roká / A to ſię wykłádá w Ziáwieniu Iáná świętego Káp.12. gdźie przypominá cżterdźieśći y dwá mieſiące kthore cżynią pułcżwártá láthá przez ktory cżás dopuſzcżono Antykryſtowi cżynić ſwoiey złoſći doſyć. Niektorzy rozumieią iż ten cżás cżyni 1260. lát to ieſt thák wiele lát iáko ieſt dni w onych przerzecżonych 42. mieſiącách á drudzy záſię rozumieią 7. lát kthorych połowicá ieſt pułcżwártá látá / á przez tę ſiedm láth rozumie ſię cżás bárzo długi y nie zámierzony kthory ſkroći ſię dlá wybránych Bożych / á ten wykłád zdá ſię być náprzyſtoynieyſzy gdyż oney godźiny álbo dniá nie wiedzą / áni Aniołowie / áni ſám Syn cżłowiecży.

  26. Będźie tedy záſádzon ſąd o nim / á będźie odiętá moc iego / áby ie rozproſzyli y zágubili / áż práwie do końcá.
  27. ¤ A kroleſtwo y moc / tákże y rozſzerzenie Kroleſtwá / ktore ieſt pod wſzytkim niebem / będźie dáne ludowi Swiętych Náwyżſzego / ktorego pánowánie / ieſt pánowánie wiecżne / á wſzytki możnośći iemu poddáne y poſłuſzne będą.
      ¤ Luk.1.v.33.

  28. Dotądći ieſt koniec ſłow / Iá Dániel byłem z tąd w myślách ſwych zátrwożony / á oblicże moie zmieniło ſię wſzákżem záchowywáł ſłowá ony w ſercu moim.

    Kápitułá 8.
    ¶ 1. Widzenie ſkopu nád rzeką Vláy. 4. Widzenie kozłá. 7. Skop zwycźiężon od kozłá. 8. Cżtery rogi co kozłowi ná mieyſce iednego wyroſły. 9. Málucżki rog co wyroſł ze cżterzech. 20. Wykłád ſkopu. 22. Wykłád cżterzech rogow. 23. Wykłád málucżkiego rogu co wyroſł z pośrodku cżterzech.

  1. Roku thrzećie° kroleſtwá Bálſáſárá / vkázáło ſię widzenie mnie Dánielowi po onym kthore ſię mnie pierwey było okázáło.
  2. Widźiáłem widzenie / á cżáſu onegoż widzeniá byłem ná zámku Suzán / kthory ieſt w kráinie Elámitſkiey / Támem tedy widźiáł w widzeniu / iákobych był nád rzeką Vlái.
  3. Y podnioſłem ocżu ſwych / á vyzráłem / á oto ſkop ſtáł nád rzeką / ktory miáł dwá rogi / á ony były bárzo wyſokie / z kthorych ieden był wyżſzy niż drugi / á then co był wyzſzy / roſł poſledź.
  4. Potymem widźiáł że on ſkop trząſáł rogámi ná záchod ſłońcá / ná pułnocy / y ná południe / á wſzytki beſtye ſprzećiwić ſię mu nie mogły / y żáden ſię z ręki iego wybáwić nie mogł: wſzytko cżynił wedle podobániá ſwego / á ſtáł ſię zácnym.
  5. Tho gdym iá widźiáł / Oto koźieł od pułnocy przychodźił ná wſzythkę źiemię / á źiemie ſię niedotykáł / á miáł rog wielki miedzy ocżymá ſwemi.
  6. Y przyſzedł áż do ſkopu onego ktory miáł dwá rogi / á ktoregom iá widźiáł ſtoiącego nád rzeką / Y przybieżáł do niego w popędliwośći mocy ſwoiey.
  7. Widźiáłem iáko ſię przybliżáł ku ſkopowi / y obruſzywſzy ſię náń / potrąćił go á połámáł ony dwá rogi iego / Zádney mocy w ſkopie nie było żeby ſię mu był oprzeć mogł / á ták go zráźił / kośći ná źiemię podeptáł / y żáden go wybáwić nie mogł z mocy iego.
  8. Tedy koźieł ſtáł ſię bárzo mocnym / á gdy iuż przyſzedł ku náwyżſzey możnośći ſwoiey / on rog iego wielki złámán ieſt / á ná mieyſce iego wyroſły cżtherzy rogi okázáłe według cżterzech ſtron niebá.
  9. Támże od iednego z nich / wyráſtáł ieden máły rożek / kthory bárzo wielce wyroſł áż ku południu / ku wſchodu ſłońcá / y ku źiemi zácney.
  10. Pothym ſię wywyſzył áż do záſtępow niebieſkich / y zrzućił niekthore ná źiemię z woyſká A ich / y z gwiázd / á podeptáł ie.
      A Rozumie o wiernych Bożych.

  11. Ktemu ſię B wywyżſzył áż ku Kſiążęćiu záſtępow / á od niego odiętá ieſt ofiárá vſtháwicżná / y mieyſce iego święte rozrzucone.
      B To ieſth / śmiáł wálcżyć z Bogiem y plugáwić święte mieyſce iego / á to wſzythko rozumie ſię o Krolu Antyochuſie ktory był okrutnym przeſládowcám ludu Bożego.

  12. Y był dán pewny cżás ofierze vſtáwicżney dlá złośći: Y zrzućił práwdę áż ná źiemię / á co cżynił ſzcżęśćiło ſię iemu.
  13. Vſłyſzáłem tedy iednego z świętych mowiącego / á ten święty mowił niektoremu mowiącemu / Y długoż będźie trwáło widzenie ofiáry vſtáwicżney: á dopuſzcżá ſię złoſći wzmágáć: długoż mieyſce święte y záſtęp będźie w podeptániu:
  14. Mowił potym zemną / od wiecżorá áż do poránku / licżąc dźień / C dwá tyſiącá y trzy ſtá dni miną / potym mieyſce święte będźie ocżyśćione.
      C Rozumie cżás przez kthory má trwáć przeſládowánie pod Anthyochuſem / tho ieſt 2300. dni ktore cżynią około ſześć lát y trzy mieſiące.

  15. A gdym iá Dániel widźiáł widzenie y żądáłem zrozumieniá iego / oto przedemną ſtánęłá iáko oſobá męſká.
  16. Vſłyſzáłem zátym głos cżłowiecży miedzy Vláy rzeką / kthory wołáł mowiąc / * Gábryelu / dáy zrozumieć temu widzenie to.
      * Niżey.9.v.21.

  17. Potym przyſzedł ku temu mieyſcu gdźie ſtáł / ktory gdy przyſzedł / vlęknąłem ſię iá á vpádłem ná oblicże ſwoie: A on rzekł do mnie / Synu cżłowiecży wyrozumiey / ábowiem widzenie oto to będźie cżáſu ſwego.
  18. A gdy ták zemną mowił / wzdrzemáwſzy ſię pádłem ná twárz ná źiemię / potym ſię mnie dotknął á poſtáwił mię ná nogi.
  19. Y rzekł ku mnie / Oto ćię náucżę co má być przy ſkońcżeniu gniewu / ábowiem cżáſu ſwego prźiydźie wypełnienie.
  20. Skop ten coś go widźiáł o dwu rogách / ſą Krolowie Medſcy y Perſcy.
  21. A Koźieł on ieſt Krol D Grećiey / á ten rog wielki co był miedzy iego ocżymá / ieſt Krol pierwſzy.
      D To ieſt / Alexánder wielki.

  22. To záſię co ná mieyſce złámánego cżterzy wyráſtáły / ſą cżterzy E kroleſtwá ktore z tegoż národu náſtáną / á wſzákoż w mocy onemu nigdy nie będą rowne.
      E To ieſt Azyi / Syryiſkie / Egiptſkie / y Medſkie.

  23. Przy dokońcżeniu tedy tych kroleſtw gdy ſię złośći wypełnią złocżyńcow / Krol ſrogi F powſtánie / y będźie miáł zrozumienie gádek.
      F Drudzy wykłádáią nie wſtydliwey twárzy.

  24. Y zmocni ſię możność iego / ále G nie iego mocą / będźie dźiwnym obycżáiem borzył / bo ſię mu poſzcżęśći / ták iż to ſpráwi / że poborzy mocárze y z ludem świętym.
      G Dá mu Bog tę moc áby przezeń lud ſwoy ſkáráł.

  25. Iego tákże rozumem poforthuni mu ſię w zdrádźie / á wywyżſzy ſię w ſercu ſwoim / á poborzy wiele ich w ſwoim ſzcżęśćiu: O Kſiążę theż nád Kſiążęthy kuśić ſię będźie / á wſzákoż ſtárt będźie nie H rękomá.
      H Bog ſám iego poráźi.

  26. To widzenie wiecżorne y záránnieyſze ktore mnie ieſt opowiedźiáne / práwdźiwe ieſt / á ty to ſobie zápiecżętuy / ábowiem prźiydźie po wielu cżáſow.
  27. Iá tedy Dániel ſtrápionem był y chor przez wiele dni / á gdym wſtáł I zábáwiłem ſię ſpráwámi Krolewſkimi / á zdumiewáłem ſię nád widzeniem / gdyż żáden nie był coby ie mnie oznáymił.
      I Gdym wſtáł z niemocy á ná zdrowiu mi ſię polepſzyło.

    Kápitułá 9.
    ¶ 1. Prośi Páná o wybáwienie Zydow / o ktorem wiedźiáł z proroctwá Ieremiáſzowe°. 5. Wyznáwá ſwe y ludu ſwego grzechy. 20. Vkázáł mu ſię Gábryel / powiedáiąc mu iż modlitwá iego ieſt wyſłucháná. 24. Prorokuie o przyśćiu Kryſtuſowym / o śmierći ie° y o zborzeniu Ieruzálem przez Rzymiány.

  1. Roku pierwſzego pánowániá * A Dáryuſzowego / ſyná Aſueruſzowe° z národu Medow / ktory pánowáł nád Káldeycżyki.
      A Ten Dáryus był ſyn Aſthyáieſow Krolá Medſkiego ktorego też zwáno Aſwerus / á wſzákże nie ieſtći ten Aſwerus o kthorym ieſth nápiſáno w kſięgách Eſter / ábowiem ten był dáwno przed tym á nigdy thego kroleſtwá Bábilońſkiego nie poſiádł / á o tym Dáryuſie pátrzáy wyżſzey.6.v.1.

      * Ierem.25.v.12. y 29.v.10.

  2. Pierwſzego roku Kroleſtwá ie° / iá Dániel zrozumiáłem z kſiąg licżbę lát / o ktorey było podáne ſłowo Páńſkie Ieremiáſzowi prorokowi / ku wypelnieniu lát ſiedmidźieſiąt zborzeniá Ierozolimſkiego.
  3. Y obroćiłem oblicże ſwe ku Pánu Bogu / ábych ſię iemu modlił w pośćie / w worze / y w popiele.
  4. Prośiłem tedy Páná Bogá mego / á wyznáwáłem y mowiłem / † Proſzę ćię o Pánie Boże / ktoryś ieſt wielki y ſtráſzliwy / ſtrzegąc vmowy y miłośierdźiá tym ktorzy miłuią ćiebie / á chowáią roſkázánie twoie.
      † 2.Ezdr.1.v.5.

  5. Mychmy zgrzeſzyli y złośćiechmy pełnili / niepobożniechmy ſię obchodźili / y odpornymichmy byli / á odſtąpilichmy od roſkázániá twoiego y od ſądow twoich.
  6. Nie bylichmy poſłuſzni ſługám twoim prorokom / ktorzy imieniem twoim / Krole / Kſiążętá / y oyce náſze / y lud wſzytek vpomináli w źiemi náſzey.
  7. O Pánie / twoiáć ieſt ſpráwiedliwość / á nám twárzy náſzey záwſtydzenie / iáko oto dźiś ieſt nád ludem Iudſkim / y nád mieſzcżány Ierozolimſkimi / y nád wſzemi Izráelithy / ktorzy ſą y bliſko y dáleko po wſzech kráinách / do ktorycheś ty ie wygnáł prze ich złe ſpráwy / w kthorych oni grzeſzyli przećiw tobie.
  8. Pánie / námći ieſt náſzey twárzy záwſtydzenie / Krolom náſzym / Kſiążętám y oycom náſzym / przeto iżechmy zgrzeſzyli przećiw tobie.
  9. Ale ieſt miłoſierdźie y odpuſzcżenie v Páná á Bogá náſzego / choćiáżechmy odſtąpili od niego.
  10. A nie chćielichmy ſłucháć głoſu Páná Bogá náſzego / ábychmy chodźili w vſtáwách iego / ktore on położył przed ocżymá náſzymi przez ręce ſług ſwoich prorokow.
  11. B Lecż wſzyſcy Izráelcżycy zgwáłćili zákon twoy / á odchylili ſię żeby nie ſłucháli głoſu twego / á przethoż to przeklęctwo y złorzecżeńſtwo ſpłynęło ná nás / ♀ ktore było nápiſáne w kſięgách Moiżeſzá ſługi Bożego / dlá tego iżechmy zgrzeſzyli przećiw iemu.
      B Pátrz w 5.Mo.27.v.11.

      ♀ 5.Mo.27.v.14.

  12. Y zmocnił ſłowá ſwe ktore mowił ná nás y ná ſędźie náſze ktorzy nás ſądźili / y przywiodł ná nás nieſzcżęśćie ták wielkie / iż nigdźiey ználeźione nie było pod wſzytkim niebem / rowne onemu ktore było w Ieruzálem.
  13. Ták iáko o tym ieſt nápiſáno w zákonie Moiżeſzowym / tedy oto ná nás wſzytko to złe przypádło / á wżdychmy nie prośili Páná Bogá náſzego / iżbychmy ſię byli mogli odchylić od złośći náſzych / á wyrozumieli práwdę iego.
  14. Ale Pán cżuł ná nieſzcżęśćie náſze / y przywiodł ie ná nás / ábowiem Pán Bog náſz ſpráwiedliwy ieſt we wſzytkich ſpráwách ſwoich ktore cżynił / gdyżechmy nie byli poſłuſzni głoſowi iego.
  15. Y teráz o Pánie Boże náſz / * ktoryś wywiodł lud twoy z źiemie Egiptſkiey ręką możną / á vcżyniłeś ſobie imię tákowe iáko ſię oto dźiś okázuie / myćiechmy zgrzeſzyli y złośćiwiechmy cżynili.
      * 4.Mo.14.v.28.

  16. O Pánie według twey wſzytkiey ſpráwiedliwośći / proſzę ábyś odwroćił gniew y popędliwość twoię od Ieruzálem miáſtá twoiego / y od świętey gory twoiey / ábowiem dlá grzechow náſzych y dlá złośći oycow náſzych / Ieruzálem y lud twoy ſą w poháńbieniu v wſzech tych ktorzy ſą około nás.
  17. Wyſłucháyże iuż teráz Boże náſz modlitwy ſługi twego y prośby iego / á oświeć oblicże ſwoie nád opuśćiáłem mieyſcem twoim świętym / dlá Páná.
  18. O moy Boże nákłońże vcho twoie á vſłyſz / otworz ocży twe á obácż ſpuſtoſzeniá náſze / y miáſto nád ktorem ieſt wzywáne imię twoie / ábowiem my nie ofiáruiemy modlitw náſzych przed oblicżem twoim według ſpráwiedliwośći náſzych / ále według obfitego miłośierdźiá twego.
  19. O Pánie wyſłucháy / o Pánie odpuſć nám / o Pánie zrozumiey á vcżyń / o moy Boże nie odwłácżáyże ſám dlá śiebie / ábowiem wzywáne ieſt imię twoie nád miáſthem y nád ludem twoim.
  20. Ieſzcżem ſię tedy tymi ſłowy modlił / á wyznáwáłem grzech moy / y grzech ludu mego Izráelſkiego / y ofiárowáłem modlithwę moię przed Pánem Bogiem moim / zá święthą gorę Bogá moiego.
  21. Y práwiem ieſzcże domáwiáł modlitwy / † gdy oto mąż on Gábryel ktoregom widźiáł w widzeniu / ná pocżątku prędko lecąc dotknął ſię mnie / w ten cżás gdy ofiárá wiecżorná byłá ſpráwowáná.
      † Wyżſzey.8.v.16.

  22. Oznáymił mi tedy y mowił ze mną w ty ſłowá / Dánielu / terázćiem ná to wyſzedł ábychći dáł zrozumieć wyrozumienie.
  23. C Wyrok wyſzedł od pocżątku modlitw twych / otożem iá przyſzedł oznáymićći to gdyżeś ieſt D przyiemny: Zrozumieyże tedy ſłowá y widzenie.
      C W Zydowſkim ſtoi ſłowo wyſzło / to ieſt roſkázánie.
      D To ieſth / Bogu miłym á wdźięcżnym.

  24. ¤ E Siedḿdźieſiąt tegodniow zámierzone ſą nád ludem twym / y nád miáſtem świętym twoim / áby ſię dokońcżyło przeſtępſtwo / y ku F zápiecżętowániu grzechu / á ku ocżyśćieniu niepráwośći / áby byłá przywiedźioná ſpráwiedliwość wiecżná / á iżby było G zámknione widzenie y proroctwo / y áby był pomázán święthy nád świętymi.
      E Przez ieden tydźień thu ſię rozumie 7. lát iáko w 3.Mo.25.v.8. A ták 70. niedźiel cżynią 490. lát.
      F Zápiecżęthowáć grzech y dokońcżyć niepráwoſći / ieſtći iedná rzecż / á then ſpoſob mowieniá ieſt wźięt od thych ktorzy liſty ſwe zápiecżętuią / á tu dáwá znáć o przyśćiu Kryſtuſowym ktory zgłádźi wſzythki niepráwoſći / y przywroći ſpráwiedliwość y świętobliwość.
      G To ieſt / gdy Kryſthus przyidźie iuż Proroctwá nie będą potrzebne / dlá tego ſám powiedá iż zákon y Prorocy áż do Iáná krzćićielá trwáli.

      ¤ Mát.24.v.15. Ián.1.v.45.

  25. Poznáſz tedy y zrozumieſz od H dokońcżeniá ſłowá / iż Ieruzálem będźie popráwione y pobudowáne áż do Kryſtuſá wodzá / tegodniow ſiedḿ y tegodniow ſzeſćdźieſiąt y dwá / á powtore będźie zbudowáná vlicá / á opádłość murow w vćiśnieniu cżáſow.
      H Iákoby rzekł / Wiedź iż od cżáſu o kthorym prorokowáł Ieremiáſz / to ieſt iż lud miáł ſię wroćić z więźieniá á miáſto miáło być pobudowáne.

  26. A po ſześćidźieſiąt y dwu thegodniow / zábit będźie H Kryſtus / y nic iemu nie zoſthánie / á lud Kſiążęćiá przyſzłego zgubi miáſtho y Mieyſce święte / á koniec iego prźiydźie z zepſowániem y áż do ſkońcżeniá wálki / ſpuſtoſzeniá ſą poſtánowione.
      H Grekowie cżytáią pomázánie będźie zniſzcżone / á ſąd iemu będźie odięty / to ieſt kápłány przy ktorych ieſt moc y doſtoieńſtwo krolewſkie iuż ie mieć nie będą / á kroleſtwo będźie dáne Herodowi á tedy przyidźie Kryſtus.

  27. Ale vmocni vmowę wielu ich iednego tegodniá / y w pośrzod onego tegodniá vcżynić koniec ofierze zápáloney / y iney ofierze / ♀ A dlá rozſzerzeniá obrzydłośći prźiydźie ſpuſtoſzenie áż do wytráceniá y wykorzenieniá / á opłynie nád tym kthory ginie.
      ♀ Mát.24.v.15.

    Kápitułá 10.
    ¶ 1. Przypominá widzenie cżłowieká vbránego w odźienie lniáne. 9. Vkázuie iáká ieſt moc y obcżerſtwienie ſłowá Bożego. 12. Cżłowiek on w lniáne odźienie vbrány / opowiedá iemu iż modlitwá iego ieſt wyſłucháná / á oznáymuie mu przecż był poſłán. 13. Micháł ieſt przednieyſzym miedzy inemi Anioły. 25. Dániel przelęknął ſię z ſłow Anielſkich / wſzákże potym ſłowy iego vtwierdzon ieſt.

  1. Roku trzećiego zá Cyruſá Krolá Perſkiego / obiáwione było ſłowo Dánielowi / ktorego imię było Báltháſsár / á ſłowo to práwdźiwe było / y cżás ieſt wielki / y zrozumiáł ono ſłowo / á wźiął zrozumienie w widzeniu.
  2. Cżáſu onego iá Dániel nárzekáłem przez ſiedḿ tegodniow dni.
  3. Y nie iádłem chlebá ſmácżnego / áni mięſo / áni wino nie wchodźiło w vſtá me / ánim ſię pomázowáł oleiem / áż trzy tegodnie przeminęły.
  4. Cżwártego tedy y dwudźieſthego dniá Mieſiącá pierwſzego / byłem nád brzegiem rzeki wielkiey / Hiddekel.
  5. Y podnioſłem ocży ſwe / á vyzráłem / á oto mąż nieiáki vbrány w odźienie lniáne / ktory miáł biodrá ſwe przepáſáne złotem ſzcżyrym.
  6. Ciáło też iego było podobne A Kryſolitowi / á oblicże iego było iáko łyſkáwicá / ocży też iego były iáko lámpy goráiące / rámioná iego y nogi iego iáko iáśnie polerowáná miedź / á głos ſłow iego / iáko głos ludu wielkiego.
      A Fárbá brunátná á tu wypiſuie przyrodzenie Aniołow.

  7. Thedym iá Dániel widźiáł widzenie / lecż mężowie ktorzy zemną byli / nie widźieli go / wſzákże wielki ſtrách przypádł ná nie / ták iż vćiekáli y ſkryli ſię w iáſkinie.
  8. Tákżem iá ſám zoſtáł y widźiáłem to wielkie widzenie / á nie zoſtáłá we mnie żádná moc / y kráſá moiá odmieniłá ſię w zepſowánie / y nie miáłem w ſobie mocy żádney.
  9. Słyſzáłem głos ſłow iego / á gdym vſłyſzáł táki głos ſłow iego / zdrzemáłem ſię á pádłem ná oblicże ſwoie áż ná źiemię.
  10. A oto ręká dotknęłá mię / y podnioſłá mię ná koláná moie y ná dłoni rąk moich.
  11. Y rzekł ku mnie / Dánielu mężu náwdźięcżnieyſzy zrozumiey ſłowá ktoreć powiem / á ſtáń ná nogách twych / ábowiemem ieſt teráz poſłán do ćiebie / A gdy tho ſłowo rzekł ku mnie / ſtánąłem drżąc.
  12. Pothym rzekł ku mnie / Nie lękáy ſię Dánielu / bo od pierwſzego dniá iákoś ſkoro vmyſłu przyłożył ku obácżeniu y ku trápieniu ćiebie ſámego / przed oblicżnośćią Bogá twego / tedy ſą wyſłucháne ſłowá twe / y przyſzedłem iá tu dlá ſłow twoich.
  13. Tedy B Kſiążę Kroleſtwá Perſkiego ſprzećiwiáł mi ſię przez dwádźieśćiá dni y ieden / á oto C Micháł ieden z przednieyſzych Kſiążąth przyſzedł mi ná pomoc / y ieſtem tám zoſtáwion przy Kroloch Perſkich.
      B To ieſt Anioł poſtánowiony od Páná nád kroleſtwem Perſkim.
      C Then Anioł był ſtrożem ludu Izráelſkiego.

  14. Alem przyſzedł ábychći dáł zrozumieć co prźiydź má ná lud twoy w oſthátecżne dni / ábowiem widzenie to przedłuży ſię do kilká cżáſow.
  15. Gdy thedy ſłowá tákowe mowił ze mną / ſpuśćiłem twárz ſwą ku źiemi á zámilknąłem.
  16. A oto iáko podobieńſtwo ſynow ludzkich dotknęło wárg mych / á ták otworzywſzy vſthá mowiłem y rzekłem do thego co ſtáł wedle mnie / O moy Pánie / w tym twoim widzeniu ogárnęły mię boleśći moie / á żádney mocy w ſobie nie mám.
  17. Y iákoż może ſługá Páná moiego mowić z thákowym Pánem moim: gdyż iuż tey godźiny żádney mocy we mnie nie oſtáło / áni tchnienie zoſtáwione we mnie.
  18. A dlá tego mię dotknął powthore iáko podobieńſtwo cżłowiecże / y pośilił mię.
  19. Rzekł thedy do mnie / Nie boy ſię mężu wdźięcżny / pokoy niech z tobą będźie / zmocni ſię á mężnie pocżynáy ſobie: Y gdy ták mowił ze mną / pośiliłem ſię y rzekłem / Niech mowi Pán moy / ábowiemeś mię vmocnił.
  20. Potym rzekł / Y wieſzże po com przyſzedł do ćiebie: theráz oto wrocę ſię ábych wálcżył z Kſiążęćiem Perſkim / á gdy ſię záſię wrocę / oto Kſiążę Greckie prźiydźie.
  21. A wſzákoż opowiem tobie to D co nápiſáno ieſth w Piśmie Práwdy / gdyż y iednego nie máſz coby ſtháł przy mnie w tych rzecżách / wyiąwſzy Micháł Kſiążę wáſze.
      D To ieſt / Dekret Boży.

    Kápitułá 11.
    ¶ 1. Prorokuie o Kroloch Perſkich ktorzy mieli pánowáć w Perſyey áż do cżáſow Alexándrá wielkiego. 5. Opowiedá wálki y nieſnáſki ktore miáły być miedzy Krolmi Syriyſkimi. 21. Mowi o Antyochu kthory był zwán ſláchethny / y o iego ſrogośći przećiw Zydom. 34. Przepowiedá rátunek ktory im Pán miáł zeſłáć przez Iudáſzá Máchábeycżyká y bráćią iego. 36. Prorokuie o pánowániu Rzymiánow / y o ich pyſze y łákomſtwie.

  1. A Roku pierwſzego zá Dáryuſzá Medſkiego / ſtánąłem ku vtwierdzeniu y vmocnieniu iego.
      A Ty ſą ſłowá onego Aniołá ktory mowi / y máią być przyłącżone ku końcowi Káp.10.

  2. Teráz iuż tedy práwdę oznáymię tobie / Oto trzey Krolowie będą ieſzcże w Perſyey / á B cżwárty wielkimi bogáctwy obfithuiącem będźie ná de wſzytki / y gdy ſię ták zmocni w bogáctwách ſwoich / podburzy wſzytki przećiw kroleſtwu Greckiemu.
      B To ieſt / Xerxes o ktorym y pogáńſcy Autorowie piſzą.

  3. Ale powſtánie C Krol mocny / y będźie pánowáł nád wielem páńſtw / á cżynić będźie wſzytko wedle ſwoiey myſli.
      C To ieſt / Alexánder wielki.

  4. Ktory gdy ſię wywyżſzy w ſwoim ſtánie / Kroleſtwo iego ſtárte będźie / y będźie rozdźielone ná cżterzy wiátry niebieſkie / á nie miedzy pothomſtwo iego / áni będźie według pánowániá iego iáko on pánowáł / ábowiem kroleſtwo iego wykorzenione będźie / á miedzy ine oprocż tych podźielone.
  5. Tedy ſię zmocni Krol D od Południá / á ieden z Kſiążąt iego / y będźie mu śilen / á opánuie go / á thák iego pánowánie możne będźie.
      D Iuż tu przypominá woyny miedzy Krolmi Egiptſkiemi y Syryiſkimi / miedzy ktoremi leży źiemiá Zydowſká.

  6. A po ſkońcżeniu lát E vcżynią przymierze / ábowiem corká Krolá od Południá prźiydźie ku Krolowi od Pułnocy dlá cżynieniá ſpráwiedliwośći / ále F nie odźierży mocy w rámieniu / áni ſię ſám oſthoi y rámię iego / ábowiem oná podáná będźie y z tymi kthorzy ią przywiodą / y oćiec iey / y ten co ią vmácniáł zá onych cżáſow.
      E To ſię rozumie o Bernicy corce krolá Egipthſkiego y Antyochuſie Krolu Syryiſkim ktorego zwáno Theos zá ktorego byłá dáná w máłżeńſtwo.
      F Dlá thego Krol Egipthſki dáł był corkę ſwoię zá Antyochuſá iż ſię nádźiewáł że Kroleſtwo Syryiſkie miáło przyść ná potomki iego ále ſię on omylił / Abowiem Láodyceá pierwſzá zoná Antyochuſowá przyſzłá záſię ku łáſce mężá ſwego / y dáłá zábić Bernicę / á dlá tego tu mowi iż nie otrzymáł moc y rámieniá.

  7. Ale látoroſl G z korzeniá iego zoſtánie mocná ná mieyſcu iego / y prźiydźie z woyſkiem / á wnidźie w obronne mieyſcá Krolá od Pułnocy / y będźie ſobie w nich pocżynáł wedle myſli ſwey / y ſám ſię zmocni.
      G Tá rozgá álbo látoroſl był Ptolemeus Euergetes brát Bernice ktory wálcżył z Seleukuſem Kállinikiem ſynē Anthyochuſowym ktorego też zwáno Teos y zábił go y z mátką.

  8. Nád to záwiedźie w poimánie do Egiptu Bogi ich z Kſiążęty ich / y z nácżyniem ich złotem y śrebrnem / y będźie długo trwáł beſpiecżnym od Krolá Pułnocnego.
  9. Y wtárgnie Krol od Południá w Kroleſthwo / á wroći ſię do źiemie ſwey.
  10. Ale H ſynowie iego wzburzą ſię / á zbiorą wielkość woyſká wielkiego / I prźiydźie iáko náwáłność / y przeydźie / potym ſię wroći / á wzburzy ſię áż do obronnego mieyſcá iego.
      H To ieſt / Seleukuſá Káliniká / á ći byli Antyochus wielki y Seleukus piorun.
      I To ieſt / Krol Syryiſki przyidźie do Egiptu z mocą.

  11. Z kąd Krol od Południá poruſzon będźie / á wynidźie y będźie wálcżył przećiw Krolowi Pułnocnemu / á zbierze wielką wielkość / ktorá będźie podáná w ręce iego.
  12. A przetoż wynieſie ſię wielkość / á ſerce ſwe wywyżſzy / y poráźi dwádźieśćiá tyſięcy ich / á przedſię nie wygrá.
  13. Thedy Krol od Pułnocy wroći ſię / á zbierze więcżſze woyſká niż pierwſze / y prźiydźie ná ſkońcżeniu cżáſow y láth z wielkiem woyſkiem / y z wielkim doſtátkiem.
  14. Onychże cżáſow wiele ich powſtánie przećiw Krolowi Południeyſzemu / też y K ſynowie roſproſzonych z ludu twego / ruſzą ſię L áby poſtánowili widzenie / ále iednák polęgą.
      K To ieſt / o Dánielu niektorzy zli ludźie z národu twego powſtáną.
      L Aby ſię wypełniło Proroctwo Ezáiáſzowe przećiw Egiptowi Ezái.19.

  15. Y prźiydźie M Krol pułnocny / y poſypie wáły / á weźmie miáſtá obronne / á rámioná południeyſze nie oprą ſię / á żádney mocy nie będźie w przebránym ludu iego ku opárćiu.
      M To ieſt / Antyochus Krol Syryiſki.

  16. Kthory choćiáż wyćiągnie przećiw iemu / vcżyni według podobániá ſwoiego / á żáden nie będźie coby ſię miáł oprzeć iemu: Zoſtánie zwyćięzcą w źiemi zácney / ktorá przez ręce iego zniſzcżoná będźie.
  17. Tedy tám ſię obroći ze wſzytką mocą Kroleſtwá ſwoiego / y mężowie zácni poydą z nim / y thák vcżyni / N á dá mu corkę nápieknieyſzą / áby go ſtráćił / Ale oná nie będźie dźierżeć ſtrony iego / áni zoſtánie z nim.
      N Tá byłá Kleopátrá corká Anthyochuſowá ktorą dáł zá Ptolemeá Epifáneſá Krolá Egiptſkiego mniemáiąc iż przez nię miáł doſtáć kroleſthwá Egipthſkiego ále on ſię omylił gdyż oná przy mężu ſwoim nie przy oycu zoſtáłá.

  18. Potym oblicże ſwe obroći ku ♀ wyſpám / y pobierze ich wiele / á záwśćiągnie Kſiążę poháńbienie iego od niego / y owſzem przywiedźie náń poháńbienie iego.
      ♀ Antyochus oborzył ſię ná źiemice kthore Rzymiánie dźierżeli ále był od nich poráżon z wielką ſromotą / á przyiecháwſzy do źiemie ſwey zábit był od ſwoich poddánych.

  19. Obroći ſię potym ku mieyſcám obronnym źiemie ſwey / lecż ſię potknie y vpádnie / y nie będźie ználeźion.
  20. Y náſtánie P drugi ná mieyſce iego / ktory poborce rozeſzle w możnośći Krolewſkiey / wſzákoż po máłym cżáſie będźie ſtárt nie ſrogośćią áni wálką.
      P To ieſt / Seleukus Filopáter ktory był wielki kupieſcá dlá tego był zábit przez zdrádę z poduſzcżeniá bráthá ſwego Antyochuſá ktory ná then cżás był w Rzymie w zákłádźie.

  21. Potym náſtánie ná iego mieyſce Q wzgárdzony / ktoremu nie dádzą cżći Krolewſkiey / ále prźiydźie wrzkomo w R pokoiu / y otrzymá Kroleſtwo łágodnymi vmowámi.
      Q To ieſt / Antyochus brát iego / ktory brátá ſwego Seleukuſá zdrádźił.
      R Gdy będźie pokoy y beśpiecżeńſtwo.

  22. A S rámioná iego wzbiorą iáko potop przed nim / y będą złámáne / y też Kſiążę przymierzá.
      S Kſiążętá y Hetmáni Egipthſcy zprzećiwią ſię iemu ále nie wygráią nic áni Krol wnuk iego ſyn Kleopátry.

  23. A T po vmowie ktorá ſię z nim ſtáłá / zdrádę vcżyni / y wtárgnie tám / á z málucżkiem ludem zmocni ſię.
      T Ptolomeus Filometor ſyn Kleopátry ſioſtry Antyochuſowey był bárzo młody gdy mu oćiec zmárł / A then Antyochus pod pokrywką przyiáźni á iákoby chćiáł rádźić ſieſtrzeńcowi ſwoiemu wyiecháł do Egiptu z rownym pocżtem áby nie był podeyzrány á thák pobráł niemáło ſkárbow / y ſtáráł ſię iákoby theż mogł wźiąć wiele miáſt w oney źiemi / potym przedárowáwſzy hetmány y ſtároſthy y przednieyſze Egiptſkie wálcżył z ſwoim ſieſtrzeńcem y pod pokrywką opieki otrzymáł kroleſtwo.

  24. Wyćiągnie V w kráinę obfitą y ſpokoyną / á vcżyni tám to cżego nie cżynili oycowie iego / áni oycowie oycow iego / rozdźieli łupy korzyśći y máiętnośći ich / á będźie myſlił iákoby poſiádł mieyſcá obronnieyſze cżáſu ſłuſznego.
      V To ieſt / do Egiptu.

  25. Wzbudźi theż moc ſwoię y ſerce ſwoie przećiw Krolowi Południeyſzemu z wielkiem woyſkiem / á Krol południowy ruſzy ſię też ná woynę z niemáłem woyſkiem y bárzo mocnym / ále ſię nie oprze / ábowiem zdrádną rádę będą zmyſláć o nim.
  26. A ſámiſz ći co iego chleb iedli / zetrą go y woyſko iego poráżą / á wiele ich vpádnie pobitych.
  27. Ieſzcże też ſerce tych obu Krolow vdá ſię ku źłe cżynieniu / przy iednym ſtole kłámſtwo miedzy nimi będźie mowiono / ále im tho iednák nic nie pomoże / ábowiem koniec záwieſzon ieſt do cżáſu ſwego.
  28. Wroći ſię tedy do źiemie ſwey z bogáctwy wielkimi / á X ſerce iego oborzy ſię przećiw przymierzu święthemu / y vtrápiwſzy ich wiele wroći ſię potym do źiemie ſwoiey.
      X Antyochus gdy odćiągnął od Egiptu z wielką korzyſćią przeiecháł przez Zydowſką źiemię y lud Boży trápiwſzy iecháł do źiemie ſwey.

  29. Wroći ſię potym cżáſu zámierzonego / y przyćiągnie ku Południu / ále przyśćie iego nie ták ſię mu poſzcżęśći iáko pierwſze.
  30. * Abowiem okręty z Y Chithym przyćiągną ku niemu / y záfráſuie ſię / á wroći ſię / y rozgniewá ſię przećiw przymierzu święthemu / y vtrápi ie / potym ſię wroći y będźie myſlił o przeſtępcách przymierzá świętego.
      Y Rzymiánie wypráwuią do niego poſelſthwo áby ſię wroćił do źiemie ſwey.

      * 4.Mo.24.v.24.

  31. A vſtháną Z rámioná iego / ktore ſplugáwią mieyſce świętey mocy / á odeymą powſzednią ofiárę / á poſtáwią tám obrzydłość ſpuſtoſzeniá.
      Z Oſádźi Ieruzálem ſłużebnemi y ſplugáwi Kośćioł Páńſki pſuiąc chwáłę iego poſtháwieniem báłwáná w kośćiele.

  32. Y przywiedźie w grzech łágodnośćiámi ſwemi przeſtępcę przymierzá / ále lud ktory zná Bogá ſwego / mężnie ſobie pocżynáć będźie / y ſkutkiem popráwi tego.
  33. Ktorzy będą mędrſzy miedzy ludem / wiele inych vcżyć będą / wſzákże pádną od miecżá / od ogniá / od poimániá / y od łupu przez wiele dni.
  34. A gdy iuż vpádną / będą podpomożeni málucżkim ráthunkiem / do ktorych ſię wiele ich zdrádliwie przyłącży.
  35. Vpádną też niektorzy z mędrſzych / áby byli ocżyśćieni / doświádcżeni / y wybieleni áż do náznácżonego cżáſu / ábowiem ieſt ieſzcże kres do cżáſu náznácżonego.
  36. Y będźie cżynił Krol wſzytko wedle myſli ſwey / wywyżſzy ſię y vwielmoży ſię nád wſzytki bogi / á dźiwne rzecży mowić będźie przećiw Bogu nád bogi / á iednák mu ſię ná wſzem poſzcżęśći / áż gniew wypełnion będźie / ábowiem thák ieſt poſtánowiono.
  37. Nie będźie dbáł ná Bogá oycow ſwych / áni ná pożądliwość niewiáſt / áni o żádnego bogá dbáć będźie / tylko ſám śiebie nád wſzytko wywyzſzy.
  38. A kthemu ná mieyſcu iego będźie chwálił bogá AA Máoſym / á będźie chwálił bogá ktorego nie znáł oćiec iego / złothem / śrebrem / kámieniem drogiem / y bogátymi klenoty.
      AA To ieſt / báłwáná ſwego.

  39. A tym ktorzy będą pomágáć chwáły bogá Máoſym / bogá obcego / z ktorym ſię on poznáł / rozmnoży ich chwáłę / y wielce ie zbogáći / á rozdźieli źiemię miáſto zápłáty miedzy nie.
  40. A przy ſkońcżeniu cżáſow Krol południeyſzy ſtocży ſię z nim / á Krol Pułnocny vtárgnie ſię náń iáko wicher / z wozmi / z iezdnymi / y z wielem okręthow / á wćiągnie w źiemię / poborzy y przeydźie.
  41. Przyćiągnie do źiemie zácney / á wiele miáſth vpádnie / ále ći z rąk iego vydą / iáko Edom y Moáb / y przednieyſzy z ſynow Ammonowych.
  42. Y wtárgnie mocą w źiemię / á źiemiá Egiptſká nie vydźie.
  43. Ale pánem będźie w ſkárby / w złoto / w śrebro / y we wſzytky rzecży drogie Egipthſkie / Libiyſkie / y Murzyńſkie / przez kthore przeydźie.
  44. Wieśći go ſtráſzyć będą od Wſchodu ſłońcá y od Pułnocy / á z wielką popędliwośćią wynidźie z mieyſcá ſwego ku wygubieniu y zátráceniu wielá ich.
  45. Rozbiie námioty páłácu ſwego miedzy morzámi ná zácney gorze świątośći / á przeydźie áż do wierzchu iey / á żáden mu ná ráthunek nie przybędźie.

    Kápitułá 12.
    ¶ 1. Anioł nápominá Dánielá opowiedáiąc mu trápieniá ktore prźiydź miáły ná Kośćioł Boży cżáſow oſtátecżnych. 2. Prorokuie o poſpolitym zmártywchwſtániu. 5. Nápominá go Anioł przy dokońcżeniu vtrápieniá Kośćiołá.

  1. Cżáſu onego ſtánie Micháł Kſiążę wielkie / ktory ſtoi z ſtrony ſynow ludu twego / y prźiydźie cżás vćiśnieniá / iáki nie był od onego cżáſu / kthorego ludźie byli áż do tego cżáſu / y tegoż cżáſu lud twoy vydźie / ktory iedno z nich będźie ználeźion nápiſány w kſięgi.
  2. A wiele tych kthorzy leżą w prochu ocucą ſię / * iedni ku wiecżnemu żywotowi / á drudzy ná poháńbienie y poſromocenie wiecżne.
      * Mát.25.v.45.

  3. Ci też ktorzy rozumni będą / † roźiáśnią ſię iáko świátłość niebieſká / á ktorzy wiele ich przywodzą ku ſpráwiedliwośći / będą iáko gwiázdy ná wieki.
      † Mát.13.v.43.

  4. Ale ty o Dánielu chowáy ty ſłowá v śiebie w táiemnicy / á zápiecżętuy kſięgi / áż do cżáſu dokońcżeniá / wieleć ſię ich zbieży gdy ſię rozmnoży vmieiętność.
  5. Tedym iá Dániel widźiáł á oto drudzy dwá ſtáli / ieden tu nád brzegiem rzeki / á drugi nád drugiem brzegiem rzeki.
  6. Ktory mowił ku cżłowiekowi ¤ vbránemu w lniáne odźienie / kthory był nád wodámi rzeki: Y kiedyż prźiydźie koniec tákich rzecży dźiwnych:
      ¤ Ziáw.10.v.5.

  7. Vſłyſzáłem tedy mężá vbránego w odźienie lniáne / ktory był nád wodámi rzeki / á podniozſzy práwicę ſwą y lewicę ſwą ku niebu / przyſiągł przez żywiącego ná wieki / To trwáć będźie do cżáſu y ná cżáſy / y do poł cżáſu / A gdy ſię rozerwánie ręki ludu świętego ſkońcży / tedy wſzytki ty rzecży ſpełnią ſię.
  8. Y iám tho ſłyſzáł / álem nie rozumiáł / y rzekłem / O Pánie / y coż będźie ná oſtátek z tego:
  9. Thedy rzekł / Idź Dánielu / ábowiem ſłowá zákryte y zápiecżętowáne ſą áż do cżáſu dokońcżeniá.
  10. Wiele ich będźie wycżyśćionych / wybielonych / y doświádcżonych / á złośnicy złośćiwie ſię ſpráwowáć będą / ktemu ći złośćiwi nie będą zrozumieć / iedno thylko roſtropni zrozumieią.
  11. A od tego cżáſu gdy będźie odiętá powſzedniá ofiárá / á obrzydłość ſrogá poſtáwioná będźie: Będą tyſiąc / dwieśćie y dźiewięćdźieſiąt dni.
  12. Błogoſłáwionyż to kto ſię docżeká / á doydźie thyſiącá dni / trzech ſet y trzech dźieſiąt y piąći.
  13. Ale ty idź ku końcowi / á vſpokoy ſię / potym wſtánieſz w dźiále twym przy ſkońcżeniu dni.
Spis Kapituł, Indeks Kſiąg