Kápitułá 1.
    ¶ 1. Krolowie zá ktorych ſpráwowáł Ezáiáſz vrząd proroctwá ſwego. 2. Ezáiáſz háńbi niewdźięcżność y vpor w Zydźiech. 9. Náſienie Kośćiołá záchowáne miłoſierdźiem Bożym. 11. Bog odrzucá Cerimonie y obchody zwierzchowne ktore oprocż wiáry bywáią. 16. Szcżyre á práwdźiwe zákonu záchowánie. 19. W cżym práwdźiwá ſzcżęſliwość záleży. 21. Ezáiáſz z płácżē nárzeká ná grzechy Ierozolimſkie á groźi ſądem Bożym / ćieſząc wierne á obiecuiąc im nápráwę kośćiołá. 28. Okázuie iáki má być koniec wiernych y pokrytych ludźi.

  1. A Widzenie Ezáiáſzá ſyná Amoſowego / ktore widźiáł nád Iudą y nád Ieruzálem B zá cżáſu Ozyáſzá / Ioátáná / Acháſá / y Ezechiáſzá krolow Iudſkich.
      A To ieſt obiáwienie ábo proroctwo kthore bywáło oznáymowáne przez wiárę álbo przez ſen.
      B Co zá cżáſy były zá pánowániá tych Krolow y co ſię w nich dźiáło / o tym nápiſáno w.2.Kſię. Krole. 14.káp. áż do 21. A w 2.Kſię. Kroniki w 25.káp. áż do 33.

  2. Poſłucháyćie C niebá / y ty źiemio nákłoń vchá / ábowiem Pán Bog mowi / Synym wychowáł y wywyżſzył / á oni ſię mnie odpornymi ſtáli.
      C Obrácá rzecż ſwą ku ſtworzeniu ktore nie cżuie iákoby miáło być ſpoſobnieyſze ku ſłuchániu / á poſłuſznieyſzá ſłowu iego niż ludźie ku ich więcſzey zelżywoſći.

  3. D Woł zná goſpodárzá ſwego / á ośieł iáśli páná ſwego / ále Izráel nie poznáł / lud moy nie zrozumiáł.
      D Tho ieſt / w niemych zwierzętách wdźięcżność więcſzá ieſt niż w thych co ſię miánuią ludem Bożym.

  4. Biádá národowi grzeſzącemu / ludowi oćiążonemu złośćią / náſieniu nieſláchetnemu / ſynom ſkáżonym: Opuśćili Páná / wzywáli ku gniewu Świętego Izráelſkiego / y cofnęli ſię názád.
  5. E Y przecżże iuż wás mám więcey káráć / gdyż wy przydáćie przewrotnoſći: F káżdá głowá (ſpráwioná ieſt) ku niemocy / á káżde ſerce mdłe ieſt.
      E Oznáymuie im iż ſą niezlecżeni / á iż im nic káránie niepomoże / gdyż nie przeſtáią zle cżynić.
      F Rozumie przez głowę y przez ſerce kſiążętá y przełożone nád ludem.

  6. Od G pięty nożney áż do wierzchu głowy niemáſz w nim nic cáłego / iedno H ráná / ſiność / á zágniły ráz ktore nie były / áni lekárſtwem lecżone / áni oleiem zmiękcżáne.
      G To ieſt / od námnieyſzego áż do náwiętſzego.
      H Tymi podobieńſtwy okázuie / iż złoſći ludu onego nie mogły być zlecżone co iáśnie w 5.v. oznáymuie.

  7. * Wáſzá źiemiá ieſt puſthynią / miáſtá wáſze popálone ſą / kráinę wáſzę przed oblicżnośćią wáſzą cudzoźiemcy pożyráią / á ieſt ſpuſtoſzoná iáko zburzeniem nieprzyiáćielſkiem.
      * Niżey.5.v.5.

  8. I Y będźie opuſzcżoná corká Syońſká iáko budá ná winnicy / á iáko kucżá ná ogrodźie ogorcżánym / y iáko miáſto do gruntu zborzone.
      I Zburzenie co miáło być nád Ieruzálem.

  9. † By był Pán záſtępow nie zoſtáwił nám pozoſtáłych trochy / ¤ iáko Sodomá bylibychmy / á ſtálibyſmy ſię Gomorze podobnymi.
      † Rzym.9.v.25.
      ¤ W 1.Mo.19.v.24.

  10. K Słucháyćie ſłowá Páńſkiego Kſiążętá Sodomy / poymićie w vſzy ſwe zákon Bogá wáſzego ludźie Gomorry.
      K Vkázuie iż nie ſą lepſzy od Sodomcżykow / á iż oſobne ieſt miłoſierdźie Boże że ich málucżká licżbá zoſtánie.

  11. ♀ Y co mnie po wielkośći ofiár wáſzych: Mowi Pán / Iużem ieſth ſyt pálonych ofiár báránow / y tłuſtośći bydłá tłuſtego / y krwie ćielcow / áni iágniąt / áni kozłow L nie chcę.
      L Bog chce ábychmy my cżyniąc doſyć roſkázániu iego / mieli cżyſte ſercá y práwdźiwą chuć pochodzącą z wiáry / Bo inácżey ieſliby tho było / vcżynki náſze przed nim obrzydłe / á owſzem y ty kthore on ſám roſkázáł. A táć ieſt przycżyná przecż tu odrzucá chwáłę tę kthorą mu cżynił lud iego.

      ♀ Ierem.6.v.20. Amos.5.v.22.

  12. Gdyśćie przychodźili ábyśćie ſię okázowáli przedemną / ktoż tego żądáł z rąk wáſzych / ábyśćie deptháli śieni moie:
  13. Nie ofiáruyćie iuż dáley ofiáry prożney / kádzenie ieſt v mnie obrzydzeniem / nie mogę wyćierpieć cżáſow odnowieniá Mieſiącow wáſzych / ſobot wáſzych / y świąt vrocżyſtych / áni zgromádzeniá / ábowiem to ieſt złość.
  14. M Pierwſzych dniow Mieſiącow wáſzych / y vrocżyſtych świąt wáſzych nienáwidźi duſzá moiá / ſą mnie obrzydłe / á vſtháłem ćierpiąc ie.
      M Ofiáry wáſze ná nowie Mieſiącá.

  15. Y gdy rośćiągniećie ręce ſwe / zákryię ocży od wás / tákże gdy będźiećie przedłużáć modlitwy ſwoie / nie wyſłuchám / N ábowiem * ręce wáſze ſą krwią nápełnione.
      N Mieli ſerce przewrotne y okrutne / á iż Bog doświádcżá ſercá / ták ſobie vwáżá vcżynek ſerdecżny / iáko ręką vcżyniony.

      * 1.Piotr.3.v.11.

  16. † O Vmyićież ſię á cżyſtymi bądźćie / odłożćie złość vcżynkow wáſzych od ocżu moich / przeſtáńćie źle cżynić.
      O Przekłádá Cerymonią zákonną vmywániá / á pod nią vkázuie vmyćie duchowne.

      † Niżey.59.v.3.

  17. Vcżćie ſię dobrze cżynić / ſzukáyćie ſądu / podnieśćie vćiśnionego / brońćie przy ſądźie śierotki / záſtáwiáyćie ſię zá wdowę.
  18. Prźiydźćież theráz / á vcżyńmy przą miedzy ſobą: Mowi Pán / Ieſli będą grzechy wáſze iáko cżerwony iedwáb / iáko śnieg P zbieleią / á będąli cżerwone iáko cżerwiec / iáko báwełná biáłymi ſię ſtáną.
      P W tych ſłowiech rozumie iż ie Pán ocżyśći od wſzego ich plugáſtwá.

  19. Zezwolićieli á mnie poſłucháćie / dobrá źiemſkiego vżywiećie.
  20. Ale ieſli pogárdźićie á ſpornymi będźiećie / od miecżá poginiećie / bo to vſtá Páńſkie mowiły.
  21. Iáko ſię Q zniewierzyło miáſto wierne (kthore było) pełne ſądu: w nim ſpráwiedliwość mieſzkáłá / á teráz mężoboyce.
      Q Acż było Pánu wiárę poſlubiło / á wſzákoż chwáliło bogi cudze.

  22. Srebro twoie R obrocone ieſt w żużelicę / á wino twe zmieſzáne ieſt z wodą.
      R Tho ieſt / co było w tobie cżyſte / to zepſowáne ieſt.

  23. Kſiążętá twoi przewrotni / á towárzyſze złodźiei / wſzyſcy miłuią dáry á idą zá náymem / ¤ śierothce nie cżynią ſpráwiedliwoſći / á krzywdá wdowy nie przychodźi przed nie.
      ¤ W 2.Mo.22.v.22. Ierem.5.v.28. Zách.7.v.10.

  24. A dlá tego oto mowi Pán Bog záſtępow możny Izráelſki / Hey S poćiechę wezmę nád ſprzećiwniki moimi / á wezmę pomſtę z nieprzyiáćioł moich.
      S To ieſt rozráduie ſię kiedy ſię pomſzcżę nád wámi / gdyżeśćie ſą mnie odporni á nieprzyiáćioły memi.

  25. Y T obrocę ná ćię rękę moię / á V wypálę áż do cżyſtá żużelice twoie / y odpędzę wſzytek ołow twoy.
      T Aby niewierni kthorzy ſą miedzy tym ludem / nie byli vſtráſzeni przegráżániem tákim / przydáwá poćiechy dlá nich.
      V Ocżyśćię ćię: Tuć ſię znácży iż to ieſt ſpráwá Bożá náwrácáć ſercá / kędy oto obácżyć możem obietnicę o záchowániu kośćiołá iego.

  26. A przywrocę wſzytki ſędźie twoie iáko y pierwey byli / á rádę twą iáká z pocżątku byłá / potym ćię zwáć będą miáſtem ſpráwiedliwośći / á miáſto wierne.
  27. Syon y więźniowie iego w ſądźie á w ſpráwiedliwoſći wyzwoleni będą.
  28. Przewrotni á grzeſznicy ſpołu ſtárći będą / á ći co opuſćili Páná zniſzcżeią.
  29. Abowiem ſię záwſtydzą zá X drzewá ktorycheſćie pożądáli á ze ſromoceni będźiećie Y dlá ogrodow ktoreśćie ſobie wybráli.
      X Tho ieſt / obrázy ábo báłwány.
      Y Rozumie gáie poświęcone gdźie ofiáry cżynili.

  30. Abowiem ſtániećie ſię iáko drzewo z kthorego liśćie opádło / á iáko ogrod w ktorym wody niemáſz.
  31. Y będźie Z mocárz iáko zgrzebi / á ten ktory gi vcżynił iáko iſkrá / á obádwá ſpołu ogniem popáleni będą / y nie będźie ten ktory by gi vgáſił.
      Z To ieſt / fáłeſzny bog w kthorym moc ſwą pokłádáią.

    Kápitułá 2.
    ¶ 1. Ezáiáſz Prorokuie o nápráwieniu kośćiołá á o powołániu pogánow. 3. Wierne vcżą w kośćiele. 4. Kryſtus ieſt ſpráwcą kośćiołá y kroluie w nim / pożytek náuki Ewánieliey. 6. Ezáiáſz opowiedá odrzucenie Zydowſkie vkázuiąc przycżynę tego. 10. Cięſzkie obwieſzcżenie ſądu Bożego. 11. Bog gdy złośniki kárze vwielbion bywá. 12. Okázuie ſię Pán wſzem pyſznym nieprzyiáćielem / Nápominá Zydy áby ſię zárzekli wſzytkiego vfániá w ludźiách.

  1. Słowo ktore widźiáł Ezáiáſz ſyn Amoſow nád Iudą y nád Ieruzálem.
  2. * Stánie ſię iż w ony A oſtátecżne dni będźie przygotowáná B gorá domu Páńſkiego ná wierzchu gor / y wywyżſzy ſię nád págorki / á zbieżą ſię do niey wſzyſcy národowie.
      A To ſię rozumieć má o Kroleſtwie Kryſtuſowym.
      B Tho ieſt / Syon kthorą ſobie Pán obráł / áby tám był cżćion y chwálon. Tá gorá wywyżſzoná będźie / ábowiē ſię ná niey okáże y obiáśni Páńſká chwáłá / á to zá cżáſow Kryſtuſá Páná / y gdy będźie opowiedáne ſłowo iego.

      * Mich.4.v.1 i 2.

  3. A poydźie wiele ludu mowiąc / Podźćie á wſtąpmy ná gorę Páńſką do domu Bogá Iákobowego / bo nás náucży drog ſwoich y będźiemy chodźić śćieſzkámi iego / ábowiem z Syonu wynidźie C zákon / á ſłowo Páńſkie z Ieruzálem.
      C To ſłowo zákon zámyká w ſobie wſzythkę zbáwienną náukę / á to co thu powiedá wypełniło ſię kiedy pocżęto opowiedáć Ewányelią / bo náprzod Kryſtus pocżął vcżyć w Ieruzálem / á z támtąd náuká iego roznieſioná ieſt ná wſzytek świát.

  4. D Sądźić będźie miedzy národy / á będźie káráł wiele ludźi / E y przekuią miecże ſwe ná lemieſze / á włocżnie ſwe ná ſierpy / národ przećiw národowi nie podnieſie miecżá ſwego / á iuż dáley w rzecżách woiennych nie będą ſię ćwicżyć.
      D To ieſt / Bog / w kthorego imieniu rozumie Kryſtuſá.
      E Vkázuie práwdźiwy pokoy / ktory Ewányeliá miedzy ludźi przynieść miáłá.

  5. O domie Iákobow przyidźi / á chodźmy w świátłoſći Páńſkiey.
  6. F Abowiem zá pewne opuſćiłeś lud thwoy dom Iákobow / gdyż ſą pełni (báłwochwálſtwá) iáko ludźie ná wſchod ſłońcá / Y ſą wieſzcżkowie iáko Filiſtyni / G á w ſyniech cudzych ſię kocháli.
      F Prorok obrácá rzecż ſwą ku Bogu / vſkárżáiąc ſię iż máłą má nádźieię o onych ludźiách.
      G Pomieſzáli ſię byli z poſtronymi národy / á nic od nich nie byli roznymi.

  7. Y nápełnioná ieſt źiemiá iego ſrebrá y złotá / H á końcá niemáſz ſkárbow iego / I nápełnioná ieſt źiemiá iego końmi / á końcá niemáſz wozow iego.
      H Vkázuie ich łákomſtwo.
      I To było przećiw przykázániu Bożemu.

  8. Nápełnioná też ieſt źiemiá iego báłwány / á ſpráwám rąk ſwoich kłániáli ſię ktore pocżyniły pálce ich.
  9. Y nákłonił ſię im cżłowiek / á vpokorzył ſię mąż / K á ty im zá to nie odpuſćiſz.
      K Tho ieſt / nie ſą godni tego áby im miáł Bog odpuśćić.

  10. Wnidź L w ſkáłę á ſkryi ſię w prochu przed ſtráchem Páńſkim / y przed chwáłą máieſtátu iego.
      L To ieſt / ſkriy ſię do iáſkiń / w cżym tu dáwá znáć wielkie niebeśpiecżeńſtwo / w kthorym był on lud dlá gniewu Bożego.

  11. Ocży wynioſłe cżłowiecże vniżone będą / á będźie złożone wywyżſzenie ludzkie / á wywyżſzon będźie ſám Pán dniá onego.
  12. Abowiem dźień Páná záſtępow przyidźie ná wſzelkiego pyſznego / á ná wynioſłego / y ná káżdego wywyżſzonego / á dlá tegoż poniżon będźie.
  13. Y nád wſzythki M Cedry Libánu wyſokie á podnioſłe / y nád wſzytki dęby Báſán.
      M Przez Cedry Libáńſkie y dęby Báſán / rozumie ludźi myſli wyſokich y nádęte.

  14. A nád wſzythki gory wyſokie / y nád wſzytki págorki podnioſłe.
  15. Nád káżdą wieżę wyſoką / y nád káżdy mur obronny.
  16. Y nád wſzytki okręty N Thárſu / á nád ich wſzytko nákoſztownieyſze budowánie.
      N Pátrzáy o Tárſys w.1.kſię.Krol. w.10.v.22.

  17. Y będźie zrzucone wynieſienie cżłowiecże / á złożone będźie wywyżſzenie ludu / y wywyżſzon będźie Pán ſám dniá onego.
  18. A báłwány ich do ſzcżątká pokruſzone będą.
  19. * Y wnidą do iáſkiń opocżnych / á do iám podźiemnych przed ſtráchem Páńſkim / á przed chwáłą máieſtátu iego gdy powſthánie áby potárł źiemię.
      * Luk.23.v.30. Oze.10.v.8. Ziáw.6.v.16. y w 9.v.6.

  20. Dniá onego porzući cżłowiek báłwány ſwe śrebrne y báłwány złote ktore ſą iemu vcżynione áby ſię kłániáł obrázom O kretow y niedoperzow.
      O Ná mieyſcu kędy mieſzkáią kretowie.

  21. Y áby wſzedł w roſpádliny opocżne á w máclochy ſkáł przed ſtráchem Páńſkim / á przed chwáłą máieſtátu iego gdy powſtánie áby pothárł źiemię.
  22. P Przeſtáńćież thedy báć ſię cżłowieká / kthorego dech ieſt w nozdrzách iego / ábowiem zá coż on wżdy ſtoi:
      P Iákoby rzekł / Odeimuyćie tę prożną nádźieię ktorą máćie w ludźiách / kthorzy nic inego ie ſą iedno lekki oddech á nicżemny wiátr.

    Kápitułá 3.
    ¶ 1. Pán groźi miáſtu Ieruzálem że mu odiąć chce wſzytko cokolwiek by było potrzebnego ku záchowániu iego. 4. Zli Krolowie bywáią od Bogá vſtáwieni ku ſkárániu zá grzechy ludzkie. 5. Stán rzecży poſpolitey zle poſtánowioney. 8. Prorok vkázuie przycżynę vtrápieniá Ierozolimſkiego. 10. Nápominá ſpráwiedliwego áby záwiſnął ná opátrznoſći Bożey. 12. Winuie gnuſność ludu iż nie vznáwáią ſądu Bożego. 13. Pán ieſt ſędźią świáthá kthory groźi kſiążętom Ierozolimſkim. 16. Pogrożki przećiwko pyſze á zbytkowi biáłych głow.

  1. Abowiem oto pánuiący / Pán záſthępow A odeymie od Ieruzálem y od Iudy podpárćie y pomoc / á wſzytkę moc chlebá y wſzytkę moc wody.
      A To dlá tego mowi / iż oni vfáli w mocách ſwych y w doſtátkoch ſwych.

  2. Mocárzá y wálecżniká / ſędźiego y Proroká / wieſzcżká y ſtárcá.
  3. Rotmiſtrzá nád piąćiądźieſiąt / á mężá powáżnego y rádnego / y mądrego rzemieśniká / á roſtropnego wymowcę.
  4. Y dám im B dźieći zá kſiążętá / á niewieśćiuchowie pánowáć im będą.
      B To ieſt / ludźi tákowe w ktorych áni rády áni żádney mocy nie będźie.

  5. A lud gwáłtu vżywáć będźie ieden przećiw drugiemu / y káżdy przećiw bliźniemu ſwemu / á dźiećię obruſzy ſię przećiwko ſtáremu / á nikcżemnik przećiwko zácnemu.
  6. Abowiem vłápi ſię káżdy brátá ſwego z domu oycá ſwoiego (y powie) Máſz ſzátę / bądźże Kſiążęćiem náſzym á rátuy vpádku náſzego.
  7. Thedy on przyſięże mowiąc / C Nie ieſtem ten cobych mogł rátowáć / ábowiem w domu moim / áni chlebá / áni ſzáty niemáſz / á przetoż nie vſtáwiáyćie mię kſiążęćiem nád ludem.
      C Vkázuie iż ták vpádły ſthán rzecży poſpolitey będźie / że ſię nikt nie obierze coby go mogł y vmiáł rátowáć.

  8. Zápewne vpádá Ieruzálem á Iudá ſię wáli / ábowiem ięzyk ich y ſpráwy ich ſą przećiwko Pánu / pobudzáiąc ku gniewu ocży májeſtáthu iego.
  9. D Poſtáwá oblicżá ich wydá świádecthwo przećiwko im / obiáwili grzech ſwoy iáko Sodomá / á nie zátáili go / biedá duſzy ich / ábowiem to nieſzcżęſćie ſámi wewlekli ná ſię.
      D Tho ieſth / okáżą ſię iákimi ſą.

  10. E Rzecżćież / Dobrze będźie ſpráwiedliwemu / bo będźie pożywáł owocu vcżynkow ſwoich.
      E Tho ieſt / mieyćie zá rzecż pewną.

  11. Biedá niepobożnemu ná złe / ábowiem odnieſie zápłátę rąk ſwoich.
  12. Poborce ludu moiego ſą dźieći / á niewiáſty pánuią nád nimi: O ludźie moi / wodzowie twoi zwodzą ćię / á pſuią tobie drogę ktorą máſz chodźić.
  13. F Powſtáł Pán áby ſądźił / á vſiádł áby rozſądzáł národy.
      F Tu groźi przełożonym y ſpráwcom ktorzy lud zwodzą.

  14. Pán przyidźie ná ſąd przećiwko ſtárſzym ludu ſwego / y przećiwko Kſiążętom iego / ábowiem wy ſpuſtoſzyliſćie G winnicę / á łup vbogiego ieſt w domoch wáſzych.
      G Przez winnicę rozumie lud y Kośćioł Boży.

  15. Przecżże wy depcećie lud moy / á policżkuiećie vbogie / mowi Pán Bog záſtępow.
  16. H A Pán rzekł / iż cory Syońſkie wynioſły ſię / á chodźiły I podnoſząc ſzyie ſwe K á pomrugáwáiąc ocżymá / y chodźiły L podrygáiąc / á trzewicżkámi ſkrzypáiąc.
      H Groźi ludowi dlá pychy y dlá zbythecżnych vbiorow niewieśćich ktore ie przywodźiły ku roſpuſtnośćiám.
      I Okázuie tu pychę ſercá ich.
      K Przez thákowe ocży rozumie niewſtydliwą wſzetecżność.
      L To był znák ſproſney nierządnośći.

  17. Obłyśi Pán głowę corek Syońſkich / á Pán obnáży ſromoty ich.
  18. Dniá onego odeymie Pán M ochędoſtwá / trzewikow / cżepcżykow / y noſzeniá.
      M W tym wylicżániu thych ſtroiow okázuie iáká ieſth chuć y ſerce w biáłych głowách / ktore ſię ſtroią / bryżuią y máluią / nie pomniąc nic ná ſwoy pocżćiwy ſtán y ná powinność ſwoię.

  19. N Kołnierze / mánuelle y záthycżki.
      N Drudzy wykłádáią ſłoyki z wonnośćiámi.

  20. Bieretki / podwiązecżki / łáńcuſzki / przednicżki / y zápráwki.
  21. Pierzśćionki / y tkánki.
  22. Száty odmienne / płáſzcże / tkánice / y wácecżki.
  23. Zwierćiádłá / rántuchy rąbecżki y letniki.
  24. A ná mieyſce wdźięcżney wonnoſći będźie ſmrod / á miáſto páſá będźie roſpáſánie / miáſto zápráwek będźie obłyſienie / y ná mieyſce kitlicżká będźie wor / á ná mieyſce rumienidłá ogorzeliná.
  25. O Thedy mężowie thwoi polęgą od miecżá / á moc twoiá ná wálce.
      O Tho opowiedá dlá złośći y roſpuſtnośći onych niewiáſt / prze ktore będą mężowie káráni że im ná to pozwáláli.

  26. A brány iey żáłowáć y nárzekáć będą / y opuſćiáłą ná źiemi ſiedźieć będźie.

    Kápitułá 4.
    ¶ 1. Ezáiáſz okázuie iáki będźie vpád á ſpuſtoſzenie Ierozolimſkie ktore wyżſzey wymienił. 2. Przydáwá poćiechę dlá wiernych / á vkázuie iákie będźie Kroleſthwo Kryſtuſowe w kośćiele iego.

  1. A A dniá onego ſiedḿ niewiáſt vchwycą ſię mężá iednego mowiąc / B My będźiemy ieść chleb náſz / y ſámy ſobie ſzáty ſpráwowáć będźiemy / iedno ábychmy ſię ozywáli imieniem twoim / á C zdeyḿ z nás poháńbienie náſze.
      A To Kápitułum má być z trzećiem złącżone / ábowiem o iedneyże ſię rzecży thocży iáko y pierwſze.
      B To ieſt / my ſię ſámy żywić będźiem oprocż wſzelákiey twey prácey / á to mowi okázuiąc ſpuſthoſzenie wielkie / ktore ná then cżás będźie ták / iż wiele niewiáſt rády ſię poddádzą w poſłuſzeńſtwo mężá iednego.
      C To ieſt / żeby nás więcey nie ſromocono że przez mężá żywiemy.

  2. D Cżáſu onego E látorośl Páńſká będźie wielmożná á chwálebná / á owoc z źiemie wywyżſzony y ſlicżny tym ktorzy pozoſtáli w Izráelu.
      D Ku pogrożkám przydáwá poćiechę.
      E Rozumie łáſkę Páńſką y obfite miłoſierdźie iego.

  3. Y zſtánie ſię że ten F ktory zoſtánie w Syonie y w Ieruzálem / będźie zwán święty / y káżdy ktory ieſt nápiſán miedzy żywiące będźie w Ieruzálem.
      F Dáwá znáć o koſćiele Páńſkim ktorego on będźie bronił ná wieki.

  4. Thedy omyie Pán ſmrod corek Syońſkich / á ocżyſći G krwie Ierozolimſkie z ſpoſrzodku iego duchem ſądu / y duchem zápáleniá.
      G Przez kreẃ rozumie grzechy y plugáſtwá.

  5. H Stworzy też Pán nád wſzytkim mieyſcem gory Syońſkiey / y nád wſzytkim zgromádzeniem iey / obłok we dnie / á dym y iáſność ogniá páłáiącego w nocy / á obroni wſzythkiey chwáły.
      H To ſię śćiągá ku obłokowi y ſłupowi ogniſtemu / ktory był dán ludowi ná on cżás ná puſzcży gdy wyſzli z Egiptu / A tu znácży vſtáwicżną prácą y ſtáránie / kthore Pán má o kośćiele wiernych ſwoich.

  6. Y będźie záſłoną we dnie od vpáleniá / á zákryćiem y vćiecżką przed wichrem y dżdżem.

    Kápitułá 5.
    ¶ 1. Prorok gdy pod podobieńſtwem máćice wypiſuie ſtán ludu Izráelſkiego pobudzá gi ku pokućie. 2. Stáránie Páńſkie około ludu ſwego. 5. Odrzucenie Zydow. 8. Mowi przećiwko łákomſtwu nie náſyconemu w ludźioch. 11.y.12. Przećiw obżerſtwu y opilſtwu. 13. Przycżyná więźieniá Izráelſkiego. 17. Poćiechá dlá wiernych. 18. Pogrozki przećiw náśmiewcom á wzgárdzáiącym ſądy Boże. 20. Przećiwko tym kthorzy ſobie pochlebuią w grzechoch / á zdádzą ſię v ſibie być námędrſzymi. 23. Przećiwko zkáżcom á przewrothnikom ſpráwiedliwośći. 26. Zburzenie miáſtá Ieruzálem przez Aſsyriány.

  1. Theráz záśpiewám A námilſzemu moiemu pioſnkę iego * o winnicy iego / B Námilſzy moy miáł winnicę ná págorku płodnym.
      A Proroki y Apoſtoły święte názywá wſzędy Piſmo przyiáćioły oblubieńcowemi / z kąd máią przycżynę iż przećiw iemu zápálcżywą miłośćią bywáią wzruſzeni.
      B Pán ieſt práwdźiwym oblubieńcem.

      * Iere.2.v.21. Mát.21.v.33. Már.12.v.1. Luk.20.v.9.

  2. Y ogrodźił ią / y wybráł z niey kámienie / á náſádźił ią máćicámi wybornymi / Zbudowáł wieżę w pośrod iey / y poſtáwił tám práſę / á cżekáł áby wydáłá iágody / ále oná zrodźiłá płone wino.
  3. Nuż iuſz teráz wy mieſzcżánie z Ieruzálem y mężowie z Iudy / roſsądźćie miedzy mną á winnicą moią.
  4. Coż dáley cżynić było winnicy moiey cżegobych iá iey był nie vcżynił: Przecżżem cżekáł áby wydáłá iágody / á oná zrodźiłá płone wino:
  5. A theráz okáżę wám co vcżynię winnicy moiey / rozbiorę płoth iey á będźie popáſioná / Iá rozerwę ogrodzenie iey / á oná podeptháná będźie.
  6. Y thák ią zpuſtoſzę / że dáley iuſz nie będźie opráwowáná áni okopywáná / oſeth á ćiernie będą rość w niey / y roſkáżę obłokom áby więcey dżdżem iey nie pokrápiáły.
  7. Dom Izráelſki ieſt winnicą Páná záſtępow / á lud Iudſki ſą ſzcżep iego nároſkoſznieyſzy / y ocżekáwáł od nich práwośći / áli vćiſnienie / ocżekáwáł ſpráwiedliwośći / áli nárzekánie.
  8. Biádá thym ktorzy przyłącżáią dom ku domowi / á przycżyniáią rolą ku roley / áż y mieyſcá nie C ſtháwá / Y będźiećieſz wy ſámi mieſzkáć ná źiemi:
      C Ták iż vbogi nie może mieć mieyſcá miedzy nimi.

  9. Iużći to ieſt w vſzoch Páná záſtępow / ták iż wiele domow wielkich y zácnych zpuſtoſzeią / á będą przez obywátelow.
  10. Abowiem dźieſięć zágonow winnice / tylko ieden D Báth winá vcżynią / á E Homer náſieniá / tylko ieden F Efá vrodźi.
      D Ten Báth ieſt miárá / o ktorey w 1.Krol.7.v.26.
      E O tym Homer pátrzáy w 2.Mo. ká.16.v.16.
      F O tym też Efá / pátrz w 3.Mo. ká.5.v.11.

  11. Biádá wám ktorzy wſtháwáćie ráno ku náſládowániu piiáńſtwá / y tym kthorzy ná niem do wiecżorá trwáią áż ie roſpáli wino.
  12. Arfá / lutniá / bęben / piſzcżáłká / y wino ſą ná bieſiádách ich / á nie oglądáią ſię ná ſpráwę Páńſką / y nie bácżą ná ſpráwy rąk iego.
  13. A dlá tegoż záwiedźion ieſth do więźieniá lud moy / iż nie miáł vmieięthnośći / á ſzláchetni iego głodem ſą vćiśnieni / y poſpolſtwo iego ſchnęło od prágnieniá.
  14. Przetoż rozwárło G piekło duſzę ſwoię / á otworzyło przez miáry páſzcżękę ſwoię / á tám ſzláchćicy iego zſtąpili y poſpolſtwo iego / bogácże iego / y ći co ſię w nim weſelili.
      G To ieſt / otworzą ſię groby áby pożárły ony ktorzy od głodu y od prágnieniá pozdycháią.

  15. Y będźie poniżon cżłowiek / á mąż vtuláć ſię muśi / y ocży podnioſłych zniżone będą.
  16. Ale Pán záſtępow będźie wywyżſzon w ſądźie / á Bog ſwięty poſwięći ſię w ſpráwiedliwośći.
  17. H A báránkowie páść ſię będą według zwycżáiu ſwego / á przychodniowie I puſtyń tłuſzcżow pożywáć będą.
      H Pán Bog będźie záchowywáł y páſł trzodę ſwoię / to ieſt koſćioł ſwoy choćiáż ná wierne ſwe dopuśći vtrápienie.
      I Tu rozumie o źiemi Chánáneiſkiey / w kthorey byli ludźie bogáći á odporni Pánu / ktorych oni źiemię poſiedli byli.

  18. Biádá onym ktorzy ćiągną złość iáko K powrozmi prożnoſći / á grzech iáko łáńcuchem wozowym.
      K Powrozy y łáńcuch znácżą oſpáłe ſumienie / gdy ſię cżłowiek vdáwá beſpiecżnie zá wſzeláką złośćią.

  19. Ktorzy powiedáią / niech ſię L pośpieſzy / á ſpráwá iego niech rychło przyidźie / ábychmy ią iedno oglądáli / niech ſię przybliży / á rádá ſwiętego Izráelſkiego niech prźiydźie / żebychmy ią poználi.
      L Oznáymuie ſłowá niepobożnych / ktore zwykli máwiáć przećiw tym ktorzy im przyſzły ſąd Páńſki opowiedáią.

  20. Biádá onym kthorzy názywáią złe dobrym / á dobre złym / kthorzy kłádą ćiemność zá świáthłośći / á świátłość zá ćiemnośći / ktorzy pokłádáią gorzkość ná mieyſce ſłodkośći / á ſłodkość ná mieyſce gorzkośći.
  21. † Biádá onym ktorzy ſámi v ſiebie widzą ſię być mądrymi / á ſámi w ſiebie roſtropnymi.
      † Przyp.3.v.7. Rzym.12.v.16.

  22. Biádá onym kthorzy ſą mocni M ku pićiu winá / á ludźiom trwáłym ku nálewániu Sekár.
      M Ktorzy ſię kocháią w opilſthwie y chłubią ſię z niego.

  23. Kthorzy vſpráwiedliwiáią nieſpráwiedliwego zá dáry / á ſpráwiedliwość ſpráwiedliwych odeymuią od nich.
  24. A przetoż iáko płomień ogniowy tráwi śćierń / á płomień zżyrá mierzwę / ták korzeń ich ſtánie ſię iáko prochno / á látorośl ich zniſzcżeie iáko proch / ábowiem odrzućili zákon Páná záſtępow / á zgárdźili ſłowo ſwiętego Izráelſkiego.
  25. A ták gniew Páńſki zápálił ſię przećiw ludowi ſwemu / á wyćiągnąwſzy rękę ſwą vderzył náń / y zádrżáły gory / á trupy ich roſthárgáne ſą w poſrzod vlic ich / á przedſię w thym wſzytkim nie vſtáł gniew iego / owſzem ieſzcże wyćiągnioná ieſt ręká iego.
  26. Podnieſie chorągieẃ w národoch dálekich / á świſtániem przyzowie lud z ſkońcżyn źiemie / y oto przyidźie rychło á prętko.
  27. Żáden miedzy nimi nie będźie ſprácowány / áni kthoryby ſię potknąć miáł / áni drzemiący / áni oſpáły / á pás ná biodrách iego nie rozepnie ſię / y rzemyk v trzewiká iego nie rozwiąże ſię.
  28. Strzáły N iego ſą oſtre / á wſzytki łuki iego będą wyćiągnione / kopytá koni iego zdádzą ſię iáko krzemień / á kołá iego iáko wicher.
      N To ieſt / ludu onego kthory Pán przyzowie do źiemie ich.

  29. Ryk iego iáko lwi / á rycżeć będźie iáko ſzcżenięthá lwie / y będźie mrucżáł chwytáiąc łup ſwoy / porwie gi á nie będźie coby gi wydárł.
  30. Záhucży nád niem dniá onego iáko Morze / á gdy pátrzáć będźiemy ná źiemię / otho ćiemnośći będą vtrápieniá / á świátło záćmi ſię ná O niebie iego.
      O To ieſt / w źiemi Iudſkiey.

    Kápitułá 6.
    ¶ 1. Prorok wypiſuie widzenie ktorym ieſt vtwierdzon w vrzędźie wezwániá ſwego. 9. Poſłánie iego do Zydow ku oznáymieniu záſlepieniá á odrzuceniá ich. 13. Przepowiedá nápráwę koſćiołá.

  1. Roku thego ktore° vmárł Krol Ozyáſz / widźiáłem Páná ſiedzącego ná ſtolicy wyſokiey á podnieſioney / á podołki iego A nápełniły Kośćioł.
      A Promienie ktore wyniknęły od nie°.

  2. A Seráfim ſtháli nád nim / y káżdy z nich miáł ſześć ſkrzydeł / dwiemá zákrywáli twárz ſwoię / á dwiemá okrywáli nogi ſwoie / á záſię B dwiemá látáli.
      B Skrzydłá kthore zákrywáią thwárz znácżą / iż Aniołowie ſámi nie mogą pátrzyć ná iáſność Bożą. A ſkrzydłá ktore okrywáią nogi / dáwáią znáć / iż my ná tym świećie nie możem widźieć iáſnośći chwáły Bożey / ktorá ſię w thych Aniołoch święći. Thy záſię ktorymi látáią / dáią znáć o ich prędkim poſłuſzeńſtwie ktore cżynią roſkázániu Bożemu.

  3. Y wołáł ieden do drugiego mowiąc / * Swięty / Swięty / Swięty Pán Bog záſtępow / wſzytká źiemiá nápełnioná ieſt chwáły iego.
      * Ziáw.4.v.8.

  4. A odrzwiá y podwoie wzruſzyły ſię dlá głoſu wołáiących / á dom nápełnion ieſt dymem.
  5. Tedym rzekł / Biádá mnie zginąłem / álbowiem cżłowiek ieſtem C pomázánych wárg / á mieſzkám w pośrzod ludu kthory má pomázáne wárgi / á wſzákoż ocży moie widźiáły Krolá Páná záſtępow.
      C Przeto iż on był poświęćił á poſlubił Pánu vſtá ſwe ná vrząd prorocki / widząc niedoſthátek ſwoy ku ſłużbie Páná tákiego / tedy ſię ták ná to vſkárżá.

  6. A ieden Seráfim przylećiáł ku mnie / máiąc w ręce ſwey wągl roſpálony / ktory z ołtárzá wźiął kleſzcżykámi.
  7. Y dothknął im vſt moich á rzekł / Otom dotknął tym wárg twoich / áby odiętá byłá złość twoiá / y áby ocżyſćion był grzech twoy.
  8. Potymem ſłyſzáł głos Páná mowiącego / Kogoż poſlę / á kto będźie poſłem od nás: tedym rzekł D Otom iá / poſli mnie.
      D Thym ſpoſobem mámy oddáwáć náſze poſłuſzeńſthwo Pánu / gdy známy żechmy od niego ſą ocżyśćionymi.

  9. Y rzekł / Idź á moẃ ludowi temu / E † Słucháyćie á nie rozumieyćie / widząc pátrzáyćie á nie vznáwáyćie.
      E Iákoby rzekł / Choć prożno będźieſz náucżáł lud ten / á wſzákoż idż á cżyń doſyć poſłuſzeńſtwu.

      † Ierem.5.v.6. Mát.13.v.14. Már.4.v.12. Luk.8.v.10. Ián.12.v.40. Dźiei.28.v.26. Rzym.11.v.8.

  10. F Zátucż ſerce ludu tego / á zátkáy vſzy ich / G y záſlep ocży ich / áby ſnádź nie widźiáł ocżymá ſwemi / á iżby nie ſłyſzáł vſzymá ſwemi / á żeby nie zrozumiáł ſercem ſwem / też żeby ſię nie náwroćił áby był vzdrowion.
      F Oznáymuie iż on lud thym więcey miáł być zátwárdzony / Abowiem z przyrodzeniá tho má ſerce cżłowiecże zátwárdzonym być ku náuce zbáwienney iáko gliná od ſłońca / á wſzákżeći ktorzy vcżą nie máią dlá they przycżyny vſtáwáć.
      G Iáko chorem ocżom przykre ieſt ſłońce iż w nie pátrzyć nie mogą / thákże rozumowi ludzkiemu práwdźiwá świáthłoć ſłowá Bożego ieſt przykrá.

  11. Y rzekłem / Pokądże Pánie: A on rzekł / Aż miáſtá opuſtoſzeią á będą przez obywátelow / y domy przez ludźi / á źiemiá zoſtánie puſtá.
  12. A Pán precż wyrzući ludźi / y będźie wielkie ſpuſtoſzenie w źiemi.
  13. A wſzákoż ieſzcże zoſtánie H dźieſiątá cżęść ktorá záś będźie obnáżoná I iáko lipá y dąb gdy z nich opádnie liſćie / iednák zoſtánie w nich cżerſtwość / tákże będźie cżerſtwoſć w náſieniu świętym.
      H To ſię śćiągá ná dźieſięć Krolow / ktorzy byli od Ozyáſzá áż do zborzeniá Ierozolimſkiego / á áż do ták máłego pocżtu ktorego tylko dźieſiąthá cżęść zoſtáłá.
      I Dáwá znáć / iż nie wſzyſcy do końcá poginąć mieli.

    Kápitułá 7.
    ¶ 1. Ieruzálem oblężone od Rázyná Krolá Syriyſkiego y od Fáceáſzá Krolá Izráelſkiego. 3. Ezáiáſz poſłán ieſt do Acháſá krolá Iudſkiego áby go ćieſzył. 8. Przepowiedá ſkońcżenie Kroleſtwá Izráelſkiego. 10. Pán chce vtwierdźić obiethnicę Acháſowi známieniem / kthorego ſię on wzbrániá. 14. Proroctwo o národzeniu Kryſthuſowym. 17. Przyćiągnienie Aſsyryánow y Egiptcyánow do Iudy / á przyſzłe wielkie zburzenie.

  1. * Stáło ſię cżáſu Acháſá Syná Ioátámowego ſyná Ozyáſzowego krolá Iudſkiego / iż Rázyn Syriyſki Krol / y Fáceáſz ſyn Romeliáſzá Krolá Izráelſkiego ćiągnęli ku Ieruzálem áby ie woiowáli ále go nie mogli dobyć.
      * 2.Krol.16.v.5.

  2. Y oznáymiono ieſt domowi Dáwidowemu / iż Syryá ſpiknęłá ſię z Efráimem / á ſerce iego / y ſerce ludu iego zátrząſnęło ſię nie inácżey iedno iáko drzewá leśne gdy ſię trzęſą od wiátru.
  3. Thedy rzekł Pán do Ezáiáſzá / Wynidź teráz przećiw Acháſowi ty y Seár Iáſub ſyn twoy v końcżyn rury ſtáwu wyżſzego / á ná drodze polá Knápowego.
  4. A powiedz mu / Stáráy ſię ábyś był dobrey myſli: Nie lękáy ſię á niecháy ſię nie boi ſerce twe tych dwu oſthátkow A głowien kurzących ſię / to ieſt zápálcżywoſći gniewu Rázyná z Syryány y ſyná Romeliáſowe°.
      A Ci dwá Krolowie zdáli ſię ſobie być iáko ogień ku popáleniu wſzytkich źieḿ ná świećie / Ale ie tu názywá głowniámi / okázuiąc ich wielką nicżemność.

  5. Przethoż iż Syriá weſzłá w złą rádę przećiw tobie z Efráimem á z ſynem Romeliáſzowē á ták mowią.
  6. Wtárgniemy do Iudſkiey źiemie á wzbudźiemy ią / Roztárgniemy ią żeby byłá náſzá / á poſtáẃmy w pośrod iey krolá / ſyná B Tábeálowego.
      B Tenći był głownym nieprzyiáćielem domu Dáwidowego.

  7. Oto ták mowi Pán Bog / Nie źyśći ſię to / áni ták będźie.
  8. Abowiem głowá Syriey będźie Dámáſzek / á głowá Dámáſzku Rázyn / á po ſześćidźieſiąt y piąći láth przeſtánie C Efráim być ludem.
      C To ieſt / Syryá y Efráim zniſzcżeią / ácż to niekthorzy tylko o ſámym Efráimie rozumieią.

  9. Ale Sámáriá będźie głową Efráimá / á ſyn Romeliáſzow będźie głową Sámáriey / Ieſliż temu wierzyć nie będźiećie / záiſte ſię nie oprzećie.
  10. A kthemu mowił Pán do Acháſá tymi ſłowy.
  11. Proś ſobie známieniá od Páná Bogá twego / żądáy go ábo ná mieyſcu głębokiem / ábo ná mieyſcu wyſokiem wzgorę.
  12. Y rzekł Achás / Nie będę żądáł / áni będę D kuśił Páná.
      D Thoć ieſt Bogá kuśić nie wierzyć ſłowu iego oprocż iákiego zwierzchownego znáku / chybáby go ſám on obiecáł nám: A w ten cżás mámy poznáwáć dobroć iego / iż on chce podeprzeć mdłość náſzey wiáry onym známieniem.

  13. Tedy E rzekł / Słucháy teráz domie Dáwidow / Máło ſię to wám zdá przykrzyć ſię ludźiom / áż ieſzcże przykrzyćie ſię y Bogu moiemu.
      E To ieſt Prorok.

  14. A dlá tegoż F Pán dá wám známię / Oto Pánná pocżnie á porodźi ſyná / á * wzowieſz imię iego G Emmánuel.
      F Iákoby rzekł / Acżeśćie wy nie ſą godni żebych wás iá miáł wybáwić / ále iá dlá moiey obietnice / y dlá tego ktoregom iá obiecáł poſłáć Meſyáſzá / to vcżynię.
      G Tho ieſt / Bog z námi / á to nie może náleżeć ni ná kogo inego / iedno tylko ná Kryſtuſá ſámego.

      * Mát.1.v.23. Luk.1.v.31.

  15. Máſło y miod H ieść będźie / áby vmiáł I chronić ſię złego / á obieráć dobre.
      H Tymi ſłowy dáwá znáć / iż Kryſtus miáł być cżłowiekiem práwdźiwym.
      I Aż prźiydźie ku látom że będźie złe y dobre rozumiáł.

  16. Owſzem pirwey niż będźie K dźiećię vmiáło chronić ſię złego á obieráć dobre / źiemiá ktorą ſię ty brzydźiſz / będźie ſpuſtoſzoná dlá dwu krolow ſwoich.
      K To ſłowo dźiećię ná tym mieſcu nie znácży Kryſtuſá / ále wſzythki dźieći w obec / to ieſt / pirwey niż thy dźieći ktore ſię teráz zrodźiły doroſtą / tedy źiemiá kthorą ſię brzydźiſz / tho ieſt Syryá y Sámáriá będą ſpuſtoſzone.

  17. Przywiedźie ná ćię Pán / á ná lud twoy y ná dom oycá twoiego / dni ktore nieprzychádzáły od onych cżáſow kiedy odſtąpił Efráim od Iudy (to ieſt) Krolá Aſsyriyſkiego.
  18. Y ſtánie ſię dniá onego záświśnie Pán ná L muchę ktorá ieſt w końcżynách rzek Egiptſkich / y ná M Pcżołę ktorá ieſt w kráinie Aſsyriyſkiey.
      L Przez muchę rozumie Egiptcyány / ábowiem dlá gorącośći kráin onych / bywá thám mnoſtwo much.
      M Przez Pcżoły záſię rozumie Aſsyryány / ktorzy máią obfitość miodu.

  19. Ty wſzytki przyidą á oſiędą ná dolinách puſtych / w máclochách opocżnych / y ná wſzytkich N ćierniách / á ná wſzytkich krzách.
      N To ieſt / ná wſzytkich wśiách y mieyſcách.

  20. † Cżáſu onego ogoli Pán O głowę brzythwą náiemną y włoſy ná nogách / á omknie brodę przez ty ktorzy ſą z onę ſtronę rzeki (Eufráthes) przez Krolá Aſsyriyſkiego.
      O Dáwá znáć iż Pán pokárze wſzythki ták zácnieyſze iáko y podleyſze.

      † 2.Krol.19.v.35.

  21. A ſtánie ſię dniá onego że P ktho będźie chowáł krowę y dwie owcy.
      P Rozumie o bogácżoch ktorzy przed thym mieli doſtáthek wielki dobytkow / że ná ten cżás mieli prźiydź w vboſtwo wielkie.

  22. Dlá Q obfitoſći mleká ktore wydádzą będźie iádł máſło / Abowiem ktory pozoſtánie w źiemi będźie iádł máſło á miod.
      Q Opowiedá iż ták máło ludźi pozoſtáć miáło / że oney trochy mleká / ktorá miáłá zoſtáć wſzythkim miáło być doſtátek á tymi ſłowy znácży bárzo wielkie ſpuſtoſzenie.

  23. Stánie ſię też dniá onego / iż káżde mieyſce gdźie było tyſiąc winnych máćic będźie przedáwáne zá tyſiąc śrebrnikow żeby tám roſł głog á ćiernie.
  24. R Z ſtrzáłámi á z łukiem tám poydą / ábowiem po wſzytkiey źiemi nic innego nie będźie iedno głogi á ćierniá.
      R Ták będą wſzytki mieyſcá puſthe / że ſię tám thylko zwierzętá chowáć będą / tedy myſliwcy ſtrzeláć y łowić ie będą.

  25. S Po wſzytkich gorách gdźie motyką kopáno nie thrzebá ſię będźie obáwiáć ćierniá ábo głogu bo będą ku popáſieniu wołom / á ku podeptániu owcám.
      S Dáwá znáć iż tylko po gorách oráć będą / kędy ludźie przed ſtráchem vćiekſzy mieſzkáć będą z dobytki ſwemi.

    Kápitułá 8.
    ¶ 1. Prorok prowádźi rzecż około Kroleſtwá Syryiſkiego y Izráelſkiego. 5. Przepowiádá ſkáżenie Kroleſtwá Iudſkiego przez Aſyryány. 9. Prorokuie o vpádku y zginieniu Aſyryánow. 11. Kárze niewierność Zydow á nápominá ie żeby ſię nie báli Aſyryánow. 14. Kryſtus ieſt kámień obráżeniá y vpádku. 16. Zákon Boży zápiecżętowány ieſt miedzy vcżniámi iego. 18. Synowie Boży niewiernym ná znák á ná podźiwienie bywáią dáni. 19. Do wiernych nápominánie áby ſię ſtrzegli wſzelákiego báłwochwálſtwá.

  1. I rzekł Pán ku mnie / Wezmi ſobie wielkie kſięgi á piſz ná nich piſmem zwycżáynym. Spieſz ſię do łupu / á Kwáp ſię do bitunku.
  2. Tedym wźiął z ſobą świádki wierne / to ieſt Vryáſzá Kápłáná y Zácháryáſzá ſyná Ieberechiáſzowego.
  3. A Y przyſzedłem do Prorokiniey / ktorá pocżąwſzy porodźiłá ſyná / A Pán rzekł do mnie / Wzoẃ imię iego Kwáp ſię do łupu / á Spieſz ſię do bitunku.
      A To ſię przydáło w widzeniu Ezáiáſzowi ku vtwierdzeniu proroctwá wyżſzey námienionego.

  4. Abowiem pierwey niż pocżnie B dźiećię mowić / Oycże moy / Mátko moiá / będźie wźiętá moc Dámáſzku y łupy Sámáryiey od Krolá Aſsyriyſkiego.
      B Thákież rownie má być o tym dźiećięćiu zrozumienie iáko máło wyżſzey w 16. wierſzu przeſzłego Kápitulum ieſt wypiſáne.

  5. Y mowił Pán dáley ku mnie thymi ſłowy.
  6. Dlá tego iż odrzućił lud ten C wody Syloe ktore idą ćicho / á weſelił ſię z Rázynem y z ſynem Romálie°.
      C Obácżáiąc ſwoię mdłość nie dufáł Pánu / y żądáł ſobie tákoweyże mocy y máiętnośći / iáką mieli Krolowie Aſsyriyſkcy y Izráelſcy.

  7. A przetoż oto Pán przywiedźie ná nie wody iedney rzeki mocne á wielkie / to ieſt krolá Aſsyriyſkiego y wſzytkę chwáłę iego / y wſtąpi ná wſzytki ſtrugi iego / á wyleie z brzegow iego wſzytkich.
  8. D Przeidźie też przez Iudę wyleie á zátopi / y áż do ſzyie wzbierze / á rozſzerzenie ſkrzydł iego nápełni ſzerokość źiemie twoiey o Emánuel.
      D Obrácá rzecż ſwą ku Meſyáſzowi wzbudzáiąc ſercá ludzkie ku dobrey nádźiei.

  9. E Zbieráyćież ſię národowie á będźiećie poráżeni / á vſzymá poymuyćie wſzyſcy z dálekich źiem / przypráwuyćie ſię á będźiećie ſtárći / gotuyćie ſię á potłocżeni będźiećie.
      E Mowi thu do woyſká Aſsyriyſkiego / ktore z wielá národow zebráne było / y opowiedá vpádek iego.

  10. Zámknićie rádę á będźie rozproſzoná / námowićie ſię lecż nic nie będźie z thego / ábowiem z námi ieſth Bog.
  11. Bo ták Pán rzekł do mnie F ze ſrogiem nápominániem / á náucżył mię żebych nie chodźił ná drogę ludu tego / mowiąc.
      F W Zydow. ſtoi / przez mocną rękę / co też może być rozumiáno o známienitem á dźiwnem widzeniu.

  12. Nie powiedáyćież: Zprzyſiężenie ieſth / bo gdykolwiek powiedá lud ten / Zprzyſiężenie ieſt / poſtráchu ich nie boyćie ſię / áni ſię im trwożyć dáwáyćie.
  13. Páná záſtępow tego święćić będźiećie. A on niech będźie boiáźnią wáſzą y poſtráchem wáſzym.
  14. Y będźie wám ku poświęceniu / ále ſię ſtánie * kámieniem obráżeniá / á opoką vpádku G dwiemá domom Izráelſkim / y śidłem á ſiećią mieſzcżánom Ierozolimſkim.
      G To ieſt dwoygu kroleſtwu / á tu zámyká wſzytek lud / ktoremu Kryſtus wedle proroctwá tego był ku obráżeniu y ku vpádkowi / oprocż niektorych przebránych / ktorym ſię ſtáł ku poświęceniu.

      * Luk.2.v.34. Rzym.9.v.32. 1.Piotr.2.v.8.

  15. Y otrącá ſię w nich wiele ich / vpádną á pokruſzą ſię / vśidlą ſię á powikłáią ſię.
  16. H Záwiąſz świádectwo / zápiecżętuy zákon miedzy vcżniámi moimi.
      H Iákoby rzekł / Gdyż lud ten ſłucháć nie chce / záwiążże / to ieſt zwiń ſłowo moie iáko liſthy / á záchowáy ie dlá vcżniow moich.

  17. Będę ocżekáwáł Páná ktory zákrył oblicże ſwoie od domu Iákobowego / y w nim vfáć będę.
  18. † Otho iá I y dźiátki kthore mnie dáł Pán ná známię / y ná K podźiw w Izráelu / á ieſt to od Páná záſtępow ktory mieſzká ná gorze Syon.
      I To ieſt / ſłudzy y vcżniowie moi.
      K Dlá thego ták mowi / okázuiąc iáko oni byli w nienáwiśći y w przeſládowániu od wſzytkich.

      † Zydow.2.v.13.

  19. A gdy do wás mowić będą / Pytáyćie ſię od cżárownikow / á wieſzcżkow ktorzy ſzepcą y márkocą / Odpowiedáyćie / L Izáli nie dokłádá ſię lud Bogá ſwego: ázáż od żywych do vmárłych biegáią:
      L Pán chce po nás żebychmy my o wſzytko ſię do niego vćiekáli nie do wieſzcżkow ábo cżárownikow.

  20. Owſzem do zákonu y do świádecthwá. M A ieſli nie będą powiedáć wedle tego ſłowá / nie máſz w nich poránnieyſzey świátłośći.
      M Iákoby thák rzekł / Ieſliż ći báłwochwálcy nie zezwolą ná moie ſłowo / tedyć to dlá tego cżynią iż w nich nie máſz świátłoſći práwdy.

  21. Przechodząc tedy przez nie / vćiſkiem y głodem ſtrápiony będźie / á w ogłodzeniu ſwym rozgniewá ſię y złorzecżyć będźie krolá ſwego y Bogá ſwego poglądáiąc wzgorę.
  22. A pátrzáiąc ná źiemię oto vćiſnienie y ćiemnoſći zámieſzánie / y vtrápienie / y będźie wepchnion do ćiemnośći.
  23. A wſzákoż ten co tám vtrápiony będźie / nie ták N záćmion będźie iáko gdy ſię pierwey źiemi Zábulon y źiemi Neptáli O vlżyło / á ná oſtátek oćiążoná ieſt drogá morſká zá Iordánem ná pogránicżu pogánow.
      N To ieſt vćiśnion.
      O Przypominá iż dwá kroć tá źiemiá byłá vthrápioná / ráz przez Tygláthfáleſerá / ácż to było lżeyſze vtrápienie / á przetoż mowi iż ſię iey vlżyło / oglądáiąc ſię ná drugie thrápienie kthore ſię ſtáło od Sálmánázárá / dáleko ſrożſze y ćiężſze.

    Kápitułá 9.
    ¶ 1. Wybáwienie z więzieniá Bábilońſkiego opowiedźiáne Ezáiáſzowi. 6. Kryſtus ieſt obiecán. 7. Kroleſtwo Kryſtuſowe. 9. Proroctwo przećiw kroleſtwu Izráelſkiemu / ku poćieſze Zydom. 13. Vpor á krnąbrność Izráelitow. 16. Przećiwko złym przełożonym y vrzędowi. 18. Gniew Páńſki zápálá ſię dlá złośći ludzkich.

  1. Lud ktory chodźił w A ćiemnośći B widźiáł świátłoſć wielką / á kthory mieſzkáł w źiemi ćieniá śmierći / świátłość obiáśniłá ſię nád nim.
      A Zowie Bábilońſkie więźienie ćiemnoſćią.
      B Tho ieſt / będźie widźiáł / á to rozumie o pewnym wybáwieniu / kthore ſię potym wypełniło po ſześćidźieſiąt lát / A iáko to więźienie Bábilońſkie ieſt figurą więźieniá duſz náſzych w grzechu / ták wyżſzey námięnione wybáwienie / znácży práwdźiwe náſze przez Kriſtuſá wybáwienie / ná co ſię tu pilnie oględá.

  2. C Rozmnożyłeś lud á nie rozmnożyłeś weſelá / ábowiem ſię weſelić będą przed tobą / iáko ſię weſelą cżáſu żniwá / á iáko ſię ráduią ktorzy dźielą łupy.
      C Rozumie iż weſele ludu wybáwionego z więzeiniá / miáło być więcżſze niżeli przed więźieniem było / choćiáż ná on cżás więcſzá byłá licżbá ludu.

  3. D Abowiem thy iárzmo brzemieniá iego złámieſz / á láſkę rámieniá iego / y pręt poborce iego iáko zá cżáſu E Mádián.
      D Przycżyná weſelá tego ieſt wybáwienie y wyſwobodzenie / á ty ſłowá obrácá ku Bogu / ktory z nich źiął káżde brzemię y oćiążenie.
      E O they wálce y zwyćięſtwie Mádyánitow / cżytáy w kſię. Sędź. Ká.7.v.22.

  4. F Gdyż káżdá bitwá bywá ſpráwowáná z trzáſkiem á z wálániem ſzáty we krwi / á tá będźie w wypáleniu ogniá tráwiącego.
      F Ine wálki y bithwy biorą koniec ſwoy z ſpołecżnym rozlániem krwie / ále Pán iáko zá cżáſu Mádyán ſám będźie wálcżył y poráźi / á potráći nieprzyiáćioły ſwoie.

  5. Abowiem G dźiećiątko národźiło ſię nám / á * Syn dán ieſt nám / pánowánie iego położone ná rámieniu iego / y wzową imię iego Dźiwny / Rádny / Bog mocny / Oćiec wiecżny / Kſiążę pokoiu.
      G Táć ieſt przycżyná wybáwieniá onego / to ieſt / iż ſię Kryſtus Pán národźić miáł z tego ludu / A tu obycżáiem zwykłym prorockim kłádźie cżás przeſzły miáſtho przyſzłego / okázuiąc to być rzecż práwie pewną.

      * Ián.3.v.16. Luk.1.v.32.

  6. Rozmnożone będźie páńſtwo iego / á końcá nie będźie pokoiowi nád ſtholicą Dáwidową / y nád kroleſtwem iego ſiedźieć będźie áby ie rządźił y vtwierdźił w ſądźie á w ſpráwiedliwośći od thąd áż ná wieki / gdyż oſobliwá miłość Páná záſtępow to vcżyni.
  7. H Pán poſłáł ſłowo do Iákobá á vpádło ná Izráelu.
      H Tu przypominá drugie proroctwo o kroleſtwie Izráelſkim / ktore ſię rozumie przez Efráimá / bo to pokolenie było zácnieyſze miedzy inymi.

  8. Y będźie wiedźiáł wſzytek lud Efráimow / y mieſzkáiący w Sámáriey / kthorzy mowią w wywyżſzonem á pyſznem ſercu.
  9. I Cegły opádły / ále my zmuruiemy kwádráthem / płone figi podrąbiono / ále my ná to mieyſce náſádzámy Cedrow.
      I Ludźie zátwárdzeni nie chcą bácżyć ná trápieniá ktore ná nie dopuſzcżá Pán ku ich polepſzeniu / á przetoż tu położył ſłowá ich gdyż oni ni o cżym nie myſlą iedno iákoby ſię tu ná świećie dobrze mieli.

  10. Y pobudźi Pán nieprzyiáćioły K Reſyn przećiw iemu / á záburzy przećiwniki iego.
      K To ieſth Krolá Syryiſkiego w ktorym vfáło Kroleſtwo Izráelſkie.

  11. Syriá ruſzy ſię od wſchodu ſłońcá / á Filiſthyni od záchodu / y wſzytką gębą zeżrzą Izráel / nie powſćiągnąłći ſię gniew iego y owſzem ręká iego ieſzcże wyćiągnioná.
  12. Lud nie náwroćił ſię ku temu co go bił / á nie pytáł ſię o Pánu záſtępow.
  13. Odetnie Pán dniá iednego od Izráelá L głowę y ogon / gáłęźie y śitowie.
      L To ieſt wſzytko á wſzytko poborzy.

  14. Stáry á vcżćiwy mąż ten ieſt głową / á Prorok ktory kłámſtwá vcży ieſt ogon.
  15. Iż wodzowie ludu tego zwodcámi ſię ſtáli / ći ktorzy ſzli zá nimi zginęli.
  16. A dlá tegoż nád młodźieńcy iego nie rozráduie ſię Pán / á nád ſierotkámi y nád wdowámi iego nie zmiłuie ſię Pán / ábowiem káżdy z nich ieſt obłudny y złoſćiwy / á káżde vſtá mowią głupſtwo / á w thym wſzytkim nie záwſćiągnął ſię gniew iego / ále ieſzcże wyćiągnioná ieſt ręká iego.
  17. Abowiem rozżárzyłá ſię iáko ogień M niepobożność / głog y ćiernie pożrze / y zápáli ſię iáko w gęſtwách leśnych / á zákurzy ſię iáko dym.
      M Niepobożność ludzką przyrownywá láſom / złośniki ćirniu y głogowi / á gniew Boży ogniowi tráwiącemu.

  18. Dlá rozgniewániá Páná záſtępow záćmi ſię źiemiá / á ſtánie ſię lud iákoby pokármem ogniowi / y żáden N nieprzepuſći brátu ſwemu.
      N Choćiáżby ich też nieprzyiáćiele nie przeſládowáli wſzákoż ſię miedzy ſobą będą bić y mordowáć / á ten wierſz y z tym pierwſzym o iednákim má być kárániu rozumiány.

  19. Ale gdy vchwyći s práwey ſtrony będźie łáknął / á gdy będźie iádł z lewey ſtrony nie będźie náſycon / bo káżdy ćiáło rámieniá ſwe° ieść będźie.
  20. Mánáſses Efráimá / á Efráim Mánáſseſá / á oni ſpołu będą przećiwko Iudźie / áni we wſzytkim thym záwśćiągnion ieſt gniew iego / ále ieſzcże ręká iego ieſt wyćiągnioná.

    Kápitułá 10.
    ¶ 1. Proroctwo przećiwko tym ktorzy práwá nieſpráwiedliwe vſtáwiáią. 6. Pán zwołáwá Aſsyryány ku kárániu ludu ſwego. 7.12. Gáni pychę y wyſoką myſl Aſsyryánow. 16.y 34. Opowiedá vpádek y ſkáżenie ich. 20. Wierni vfáią w Pánu. 22. Pán broni kośćiołá ſwego y w poſrodku vćiſkow. 24. Pán ćieſzy Zydy / á przytym obiecuie w krothce przyſzłe pomſty ich. 28. Prorok wypiſuie drogę / ktorą Sennácheryb przyſzedł do Ieruzálem.

  1. Biádá tym kthorzy vſtáwuią práwá nieſpráwiedliwe / á kthorzy rozkázuią piſáć fáłſz.
  2. Aby wynicowáli ſpráwiedliwoſć vbogich / á cżynili krzywdę ná ſądźie vtrápionym z ludu mego / áby łupili wdowy / á żeby odźieráli śirotki.
  3. Coż vcżynićie cżáſu náwiedzeniá gdy przyidźie ſpuſtoſzenie z dáleká: do kogoż ſię vćiecżećie o wſpomożenie: á gdźie zoſtáwićie chwáłę wáſzę:
  4. Oprocż mnie zgárbią ſię miedzy więźńmi / á polęgą miedzy pobithymi / we wſzytkim tym nie vſtáł iego gniew / ále owſzem ręká iego ieſzcże ieſt wyćiągnioná.
  5. O A Aſur rozgo popędliwośći moiey / w rękách twoich ieſt kiy gniewu moiego.
      A Bog przez nieprzyiáćielá záwżdy kárze lud thwoy iáko Izráelcżyki przez Aſyryány.

  6. Ná lud obłudny poſlę gi / á przećiwko ludowi rozgniewániá mego roſkáżę iemu / áby go łupił á dárł á położył go ku podeptániu iáko błoto ná vlicách.
  7. Acżći on nie ták rozumieć będźie / áni ſerce iego thák myſlić będźie / owſzem vmyſł iego ná to ſię vdá áby wykorzenił á wygłádźił wiele národow.
  8. Abowiem rzecże / Izáli kſiążęthá moie nie ſą tákże krolmi:
  9. Izáli iáko Chárchemis nie będźie B Káláno / á C Hámát iáko Arfád: Izáſz Sámáriá nie będźie iáko Dámáſzek:
      B Thy imioná ſą miáſt Syryiſkich / ktore pobráli Aſyryáni.
      C O tym Hámáth pátrz w 2.Sámu. kápit.8.v.9. á tuć okázuie iáko ſię ći chłubią ktorzy pobráli y poborzyli miáſtá ty tuſząc ſobie że też y ty drugie pobráć mieli ktorych byli ieſzcże niedobyli.

  10. Gdyż nálázłá ręká moiá kroleſtwá Báłwáńſkie / ktorych báłwány więcſze były niż w Ieruzálem y w Sámáriey.
  11. Izáli nie vcżynię Ierozolimie y báłwánom iego / iákom Sámáriey vcżynił z iey báłwány:
  12. Y ſthánie ſię / gdy wykoná Pán wſzythkę D ſpráwę ſwoię ná gorze Syon y w Ieruzálem / Náwiedzę owoc wyſokiey myſli krolá * Aſur / y chwáłę wynioſłych ocżu iego.
      D To ieſt / gdy ſkárze lud ſwoy wedle záſługi ich.

      * 2.Krol.19.v.35. Niżey.37.v.36.

  13. Przeto iż mowił / Vcżyniłem tho mocą ręki moiey á mądrośćią moią Abowiemem iá ieſth roſtropnym / y pobráłem gránice národow / á zábráłem ſkárby ich / y poráźiłem iáko obrzym ony ktorzy tám włádnęli.
  14. Nálázłá ręká moiá máiętnośći národow iáko gniázdo / á iáko zbieráią iáycá odbieżáne / tákem y iá zebráł wſzytkę źiemię / á nie był ktoby miáł ruſzyć ſkrzydłem / áni rozźiewić nos / áni coby śmiáł ſzcżebiotháć.
  15. E Izáli ſię pochlubi ſiekierá przećiw temu ktory nią rąbie: Abo izáli ſię pochlubi piłá przećiw temu co ią ćiągnie: Iákoby ſię ſprzećiwiłá rozgá temu ktory ią nośi w ręku ſwoich á láſká pyſzniłáby ſię iákoby drewnem niebyłá.
      E Tu widźiemy iż oprocż mocy Bożey rzecży ſtworzone vcżynić nic nie mogą / á iż ſą nácżyniem Bożym nácż ich on ſobie vżyć chce / wſzákoż v inych má być rozeznánie miedzy tym co ieſt od Bogá á co ieſt od ludźi iáko w 6.v. thegoż kápit. ſnádnie obácżyć możeſz.

  16. A dlá thego poſle pánuiący Pán záſtępow ná tłuſzcże iego chudość / á ná mieyſcu chwáły iego podpáli iáko ogień.
  17. Y będźie świátłość Izráelſká ogniem / á Święty iego iáko płomieniem / y wypáli á wytráwi F ćiernie y oſet iego zá ieden dźień.
      F Przez ćiernie rozumie Aſyryány nieprzyiáćioły ludu ſwoiego.

  18. Tákże y piękność G láſow iego zniſzcży y obfitego polá iego / ták duſzę iáko y ćiáło / y ſtánie ſię iáko poráżká chorążego vćiekáiącego.
      G To ieſt hárdość y pychę ludu onego.

  19. H Tedy drzewá pozoſtáłe láſu iego łácwie zlicżone będą / ták iż dźiećię popiſáć ie może.
      H To ſię potym wſzytko ſtáło zá cżáſow Cyruſá Krolá Perſkiego ktory dobył Bábilonu.

  20. Y ſtánie ſię dniá onego / iż oſtátki Izráelſkie y ktorzy záchowáni będą z domu Iákobowego / nie będą vfáć w thym co ie bił / ále ſię ſpuſzcżą ná Páná ſwiętego Izráelſkiego práwdźiwie.
  21. † Oſtátek náwroći ſię / oſtátek Iákobow do Bogá mocnego.
      † Rzym.9.v.27.

  22. Abowiem ieſliby był lud twoy o Izráelu iáko piáſek morſki / oſtátek z nich náwroći ſię / á gdy ſię wykoná I zniſzcżenie / opływáć będźie ſpráwiedliwość.
      I W Zydowſkim ſtoi Vmnieyſzenie / to ieſt oſtátek ludu tego vcżyni temu doſyć iż będźie obfitowáć w ſpráwiedliwoſći.

  23. Bo Pán Bog záſtępow / vcżyni doſkonáłe K popſowánie w pośrzod wſzytkiey źiemie.
      K To ieſt / zniſzcży y wytráći lud zły dlá ich niewdzięcżnoſći.

  24. A dlá tegoż ták mowił Pán záſtępow / Ludu moy ktory mieſzkáſz w Syonie / nie boy ſię Aſsyryicżyká / vderzy ćię rozgą / y kiy ſwoy podnieſie ná ćię / iáko ſię z wámi w drodze Egiptſkiey dźiáło.
  25. Ale ieſzcże málucżko wypełni ſię gniew moy / á popędliwoſć moiá ná ſkázę ich.
  26. Y pobudźi Pán záſtępow przećiw iemu bicż iáko w poráżce ♀ Mádiáńſkiey ná opoce Oreb / á rozgę ſwoię nád Morzem / y podnieſie ią iáko w Egiptćie.
      ♀ Sędz.7.v.25.

  27. Y ſtánie ſię dniá onego że odięte będźie brzemię iego od rámion twoich á iárzmo iego od ſzyie twoiey / á zgniie iárzmo od L pomázowániá.
      L Dlá Ezechiáſzá pomázáńcá Páńſkiego / ábo Meſyáſzá Kryſtuſá ktory wybáwił lud ten.

  28. M Przyidźie do Aiáth / á przeydźie przez Mágron / v Máchmás pokłádźie ſwe zbroie.
      M Wypiſuie drogę kthorą Aſsyryicżycy mieli ćiągnąć do Ieruzálem.

  29. Przeydą przez brody Iordánu / á nocleg ich będźie w Gábáá / przeſtráſzoná będźie N Rámá / Gábáá Sáulowá vćiecże.
      N O they Rámie cżytáy w 1.Sámu.22.v.6.

  30. Podnieś głos twoy corko Gállim / dáy ſię ſłyſzeć Láiſá y ty vbogie Anátoth.
  31. Roſproſzone ieſt Mádmená / mieſzcżánie Gábin też ſię zebráli.
  32. Ieſzcże zá świátłá przyiedźie do Nob áby tám odpocżywáł / podnieſie rękę przećiw gorze corki Syońſkiey / y págorkowi Ieruzálem.
  33. Oto Pán Bog záſtępow możnie okrzeſze gáłęźie / á co wyſoko ſtoi będźie podrąbiono / á podnioſłe rzecży będą złożone.
  34. Y porąbą ſiekierą O geſtwy leśne / á Libán gwáłtownie vpádnie.
      O Rozumie Kſiążętá y przednieyſze miedzy ludem ſwoim.

    Kápitułá 11.
    ¶ 1. Prorok vkázuie że Kryſtus má być z domu Dáwidowe°. 2. Wypiſuie dáry Duchá świętego ktorym dárowán ieſt. 3. Vrząd y moc Kryſtuſowá. 6. Stán tych kthorzy ſą pod Kroleſtwem iego. 10. Powolánie pogánow. 13. Pokoy á zgodá miedzy temi co ſą w koſćiele Kryſtuſowym. 14. Koſćioł pánowáć będźie nád nieprzyiáćioły ſwemi.

  1. Y * A wyniknie rożcżká ze pniá Iſáiowego / á látoroſłká z korzeniá iego wyroſćie.
      A Oznáymuie przez kogo má być wyzwolon lud Boży z więźieniá wyżſzey námienionego.

      * Dźie.13.v.23.

  2. Y B odpocżynie nád niem Duch Páńſki / Duch mądrośći y rozumieniá / Duch rády y mocy / Duch vmieiętnoſći y boiáźni Páńſkiey.
      B Ty rzecży kthore tu przypominá nie mogą być o Ezechiáſzu rozumiáne / iedno thylko o ſámym Meſyáſzu Kryſtuśie.

  3. A vcżyni go cżuiącym w boiáźni Páńſkiey nie wedle widzeniá ocżu ſwoich będźie ſądźił / áni wedle ſłuchániá vſzu ſwych káráć będźie.
  4. Ale będźie ſądźił w ſpráwiedliwoſći vbogie / á będźie káráł w práwoſći / áby bronił ná źiemi vtrápionych / C y vderzy źiemię rozgą vſth ſwoich / á † duchem wárg ſwoich zábije niepobożnego.
      C Náuká Kriſtuſowá biie ſercá wiernych / y vmártwiá pożądliwośći ich / á ieſt też wonnośćią śmierći tym ktorzy giną / á tymći ſpoſobem biie źiemię rozgą vſt ſwoich.

      † 2.The.2.v.8.

  5. Y będźie ſpráwiedliwość D páſem ná biodrách iego / á wiárá przepáſániem nerek iego.
      D Przez pás rozumie ochędoſtwo y zácnoſć krolewſką.

  6. ¤ E A będźie mieſzkáł wilk z báránem / á lámpárt będźie leżáł z koźlęćiem / ćielę ze lwięćiem / á tłuſte bydłá ſpołu będą / y málućkie dźiećię rządźić ie będźie.
      E Ludźie dlá ſkáżonych ich pożądliwośći / názywá piſmo wilki / lwy / żmiiámi. rc. Ale ſłowo Páńſkie ſpołu z iego duchem vmártwiá thy wſzytki pożądliwośći w ludźiách / ktorzy miedzy ſobą ſpołecżną miłość mieć będą / á ſtáną ſię ćichemi iáko báránkowie y gołębice / A tymći ſpoſobem miedzy bárány y wilcy mieſzkáć będą.

      ¤ Niżey 65.v.25.

  7. Ale y krowá z niedźwiedźiem páść ſię będźie / y poſpołu płod ich leżeć będźie / lew iáko woł plewy ieść będźie.
  8. A niemowiątko będźie gráło nád iámą Aſpidową / y zoſtáwione od pierśi dźiećiątko włoży rękę ſwą do iáſkinie Bázyliſzkowey.
  9. Nie záſzkodzą áni będą ná przekáźie ná F wſzytkiey gorze moiey świętey / ábowiem nápełnioná ieſt źiemiá znáiomoſćią Páńſką iáko Morze wodą.
      F To ieſt w kośćiele Páńſkim.

  10. Y G ſtánie ſię dniá one° / iż ♀ látoroſli Ieſe ktorá ſtánie zá chorągieẃ w národźiech / pogáni ſzukáć będą / y będźie chwálebne odpocżynienie iey.
      G Opowiedá powołánie pogánow.

      ♀ Rzym.15.v.12.

  11. Dniá onego ſtánie ſię / iż H podnieſie Pán powtore rękę ſwoię / áby poſiádł oſtátki ludu ſwoiego ktory pozoſthánie z Aſsyryey y z Egiptu / I z Pátros / z Etyopiey / z K Elám / y z Sennáár / z Emát / y z wyſpow Morſkich.
      H To wybáwienie nie śćiągá ſię ná ono ktore ſię zá Zorobábelá ſtáło / ále ſię má śćiągáć ná Kryſtuſowe wybáwienie / ktory wzywá ludu ſwego roſproſzone° ze wſzytkich ſtron świátá.
      I Názywá tym przezwiſkiem Párthy.
      K Rozumie Perſy / á przez Sennáár Káldeycżyki.

  12. A podnieſie chorągieẃ miedzy pogány / y zgromádźi wygnáne z Izráelá / á roſproſzone z Iudy zgromádźi ze cżtherzech kątow źiemie.
  13. Y vſtánie nienáwiść Efráimowá y nieprzyiáćiele Iudſcy wykorzenieni będą / Efráim nie będźie miáł w nienáwiſći Iudy / á Iudá nie będźie trápił Efráimá.
  14. L Ale ſię zlecą ná rámioná Filiſtynom ku záchodu / á ſpołu złupią mieſzkáiące ná wſchod ſłońcá / Idumeá y Moáb poddádzą ſię im / á ſynowie Ammon hołdowáć im będą.
      L Oznáymuie o zwyćięſtwie ktore Pán dáwá kośćiołowi ſwemu przećiw nieprzyiáćielom iego.

  15. Pán oſuſzy morze Egiptſkie / y podnieſie rękę ſwoię przećiwko rzece z wiátrem gwáłtownym / á rozdźieli ią w ſiedḿ odnog / thák iż po niej w trzewikách chodźić będą.
  16. Y będźie goſćiniec oſtátkowi ludu ie° ktory pozoſtáł od Aſsyriycżykow / * iáko ſię przydáło Izráelowi cżáſu onego gdy wyſzedł z źiemie Egiptſkiey.
      * W 2.Mo.14.v.29.

    Kápitułá 12.
    ¶ 1. Ezáiáſz wſzytki pobożne nápominá áby dźięki cżynili Pánu. 2. Vkázuie iáki ieſth fundáment zbáwieniá náſzego. 4. Vpominá nás ábychmy ine pobudzáli ku chwáleniu Páná.

  1. Y rzecżeſz dniá A onego / Pánie dźiękuię tobie / iż choćiáś ſię rozgniewáł ná mię / á wſzákoż gniew twoy odwroćił ſię á poćieſzyłeś mię.
      A To ieſt po wybáwieniu.

  2. Oto Bog ieſt zbáwienie moie / á beſpiecżenem / y nic ſię nie boię / * Abowiem Pán Bog ieſth moc moiá / y chwáłá moiá / á ſtáł ſię zbáwieniem moim.
      * W 2.Mo.15.v.2. Pſál.118.v.14.

  3. Cżyrpáć będźiećie wody w rádośći B z ſtudnic zbáwieniá.
      B Tyć ſtudnice ſą w Kryſtuſie / z ktorego pełnośći wſzytko bierzemy.

  4. Y rzecżećie dniá onego † Wyznáwáyćie Páná á wzywáyćie imieniá iego / wyſłáwiáyćie w národźiech ſpráwy iego / przypomináyćie że imię iego ieſt wyſokie.
      † 1.Kron.16.v.8. Pſál.105.v.1.

  5. Spiewáyćie Pánu / ábowiem wielmożnie wſzythko ſpráwuie / á znácżno tho ieſt po wſzytkiey źiemi.
  6. C Mieſzcżko Syońſká wykrzykáy á śpiewáy / ábowiem Swięthy Izráelow wielki ieſth w pośrodku ćiebie.
      C O wſzytkich tych rozumie ktorzy mieſzkáią w Kośćiele Bożym.

    Kápitułá 13.
    ¶ 1.y.19. Opowiedá Ezáiáſz Prorok zburzenie Bábilonu. 4. Náucżá iż vćiſki ná ludźi od Bogá przypádáią. 9. Iáko ſię niepobożni gniewu Páńſkiego báć máią.

  1. A Brzemię Bábilonu / ktore widźiáł Ezáiáſz ſyn Amoſow.
      A Tho ieſt / ſrogie proroctwá / á od tego mieſcá áż do 24. Káp. przypominá Ezáiáſz káránie ktore Pán má puśćić ná poſtronne národy znáiome Izráelcżykom / áby vkázáł ſwym wiernym / iż byli y będą káráni iáko ſynowie / á drudzy będą bići iáko nieprzyiáćiele: Potym vcży iż ludźie opátrznośćią Bożą bywáią rządzeni.

  2. Nád wyſoką gorą podnieśćie chorągieẃ / podnieśćie głos przećiwko B im / podnieśćie rękę / á wnidą w brány C Kſiążąt.
      B To ieſt / przećiw Perſom y Medom.
      C To ieſt Bábilońſkich.

  3. Iá roſkázáłem D poświęconym moim / y przyzwáłem mocárze moie dlá gniewu mego / ktorzy ſię rozweſelą w chwále moiey.
      D Zowie poświęconymi ty ktore Pán obráł y poſtánowił iáko ſpráwce ſpráwiedliwośći ſwoiey / ku wykonániu ſądu ſwoiego nád Bábilońcżyki.

  4. Krzyk wielkośći ieſt ná gorách iáko ludu wielkiego / á głos wrzáſku z Kroleſtw národow zgromádzonych: Pán Záſtępow popiſuie woyſká ku boiowi.
  5. E Idą z źiemie dálekiey áż od końcá niebá / Pán / y nácżynie popędliwośći iego ku zburzeniu wſzytkiey źiemie.
      E Tho mowi dlá Bábilońcżykow / ktorzy mniemáli żeby nábeſpiecżnieyſzemi byli / bo niebácżyli żádne° ná ſię przyſzłego niebeśpiecżeńſtwá.

  6. Kwilćie ábowiem ieſt bliſko dźień Páńſki / kthory od Wſzechmocnego prźiydźie iáko ſpuſtoſzenie.
  7. A dlá tego wſzytki F ręce zemdleią / á káżde ſerce męſkie ſtopnieie.
      F To ieſt Bábilońcżykow.

  8. Y będą vſtráſzeni / vćiſki á trápieniá nápádną ie / y ogárnie ie boleść iáko niewiáſthę rodzącą / káżdy ſię zumieie przećiw bliźniemu ſwoiemu / á oblicżá ich będą iáko oblicżá ogniſte.
  9. Oto dźień Páńſki prźiydźie ſrogi / z gniewem á z popędliwośćią áby popuſtoſzył źiemię / á grzeſzniki iey áby wygłádźił z niey.
  10. G Abowiem gwiázdy niebieſkie y płánety ich nie okáżą iáſnośći ſwoiey / * y Słońce ćiemno wznidźie / á Mieſiąc nie okáże świátłá ſwoiego.
      G Dáwá znáć o tákowym ſtráchu / iż będą mnimáć Bábilońcżycy iákoby áni Słońcá / áni gwiázd ná niebie być nie miáło.

      * Ezech.32.v.7. Ioel.2.v.10.y.31. y 3.v.15. Mát.24.v.29. Már.13.v.24. Luk.21.v.25.

  11. Y pokárzę ná świećie złość / á niepobożne dlá niepráwoſći ich / vcżynię koniec pyſze hárdych / á hárdość okrutnikow złożę.
  12. H Drożſzego vcżynię mężá / á niż ſzcżyre złoto / á cżłowieká niźli złoto z Ofir.
      H Oznáymuie o wielkiem rozlániu krwie / ábowiem żáden nie będźie coby kogo miáł zá pieniądze wolnym od śmierći vcżynić.

  13. Dlá tego zátrząſnę niebem á poruſzy ſię źiemiá z mieſcá ſwego przed rozgniewániem Páná záſtępow / á przed dniem gniewu popędliwośći iego.
  14. Y będźie iáko łáni przepłoſzoná / á iáko owcá nie máiącá tego coby ią przypędźił / káżdy wroći ſię do ludu ſwego / á káżdy do źiemie ſwoiey vćiecże.
  15. Ktożkolwiek będźie náleźion przebodźionem będźie / á káżdy pomocnik ich od miecżá polęże.
  16. † Dźiátki ich tuż przed ich ocżymá potłucżone będą / á domy ich wyplundrowáne / á żony pogwáłcone.
      † Pſál.137.v.9.

  17. Oto iá pobudzę przećiwko im Medy / ktorzy o pieniądze nie będą ſtháć áni prágnąć złotá.
  18. Ale poſtrzeláią dźiáthecżki z łukow / y nie zmiłują ſię nád thymi co ieſzcże ſą w żywoćie / á oko ich nie przepuśći niemowiątkom.
  19. Bábilon też ktore ieſt chwáłą kroleſtw / á náwyzſzą chłubą Káldeycżykow / będźie ták podwrocone od Bogá iáko ¤ Sodomá y Gomorrá.
      ¤ W 1.Mo.19.v.25. Ierem.50.v.40.

  20. Ná wieki w nim mieſzkáć nie będą / á żáden ſię w nim nie oſádźi od národu áż do národu / Arábcżyk nie poſtáwi tám námiothu ſwego / áni thám páſterze więcey odpocżywáć będą.
  21. Ale I Zyim tám odpocżyną / á domy ich będą nápełnione Ohim / y będą tám mieſzkáć Struſowie / á K Látáwcy tám ſkákáć będą.
      I Zyim y Ohim ſą iádowite beſtye w támtych ſtronách.
      K Niektorzy to rozumieią o niekthorych beſtyách nieznáiomych / ábo o pthákoch leśnych ſrogich / w ktorych ſłowiech oznáymuie wielkie ſpuſtoſzenie źiemie Bábilońſkiey.

  22. W páłácoch iego koſzthownych puhácże wrzeſzcżeć będą / á ná zámkoch iego roſkoſznych ſmokowie: A bliſkoć ieſt tego że cżás iego prźiydźie / á dni iego iuż ſię nie odwloką.

    Kápitułá 14.
    ¶ 1. Náwrocenie z więźieniá Bábilońſkiego opowiedá Prorok / á przytym powołánie pogánow. 4. Zydowie náśmiewáią ſię z Krolá Bábilońſkiego widząc vpádek iego. 13. Pychá á chłubá Krolá Bábilońſkiego. 25. Poráżká Aſsyryánow w źiemi Zydowſkiey. 28. Prorokuie przećiw Filiſthynom / weſelącym ſię z śmierći Acháſá Krolá Iudſkiego. 30. Poćiechá Zydow vtrápionych od Filiſtynow.

  1. A Abowiem Pán zmiłuie ſię nád Iákobem / á obierze ieſzcże Izráelá / y dá im odpocżywáć w źiemi ich / B poſtronny przyłącży ſię do nich / á ſtowárzyſzy ſię z domem Iákobowem.
      A Okázuie iż kiedy ſię Bábilon názácniey w ſwym páńſthwie wywyżſzy / pod nogámi ſwemi do pewnego cżáſu máiąc Kośćioł Páńſki / thedy w ten cżás Pán ſwe wierne wybáwi / á ono w niwecż obroći.
      B Dáwá znáć o powołániu pogánow y o źiednocżeniu z Zydy.

  2. Y prźiymą ie národowie / á przeprowádzą ie do mieyſcá ich / á dom Izráelſki prźiymie ie w dźiedźictwo w źiemi Páńſkiey / zá ſługi y zá ſłużebnice: Y poimáią tych v kthorych w poimániu byli / y będą roſkázowáć tym ktorzy ie trápili.
  3. Y ſtánie ſię dniá onego gdy tobie dá Pán wytchnienie od prácey twoiey / y od vdręcżeniá twego / á od ſrogiey niewoley twoiey w ktoreieś był przed tym.
  4. Tedy to ſobie weźmieſz zá przypowieść przećiw Krolowi Bábilońſkiemu / á ták mowić będźieſz / O iáko vſtáł poborcá / y vſtáł podáthek złotá:
  5. Pán złámáł kiy niepobożnych / y rozgę pánuiących.
  6. Ktorá biłá národy w rozgniewániu ráną nieulecżoną / á pánowáłá w okrućieńſtwie národom / przeſláduiąc ie oprocż wſzey litośći.
  7. A theráz ſpokoyno ieſt y ćicho w źiemi / y śpiewáią tám chwáłę.
  8. Też y C iedliny weſeliły ſię z ćiebie / y Cedry Libáńſkie mowiąc / Od tego cżáſu iákoś ty poległ / żáden nie przyſtąpił coby nás podćináć miáł.
      C Vkázuie iáko ieſt przemierzłá rzecż okrućieńſtwo z możnych ludźi / gdyż y drzewá ráduią ſię z vpádku ich.

  9. D Piekło w niſkośći ruſzyło ſię przećiwko tobie / obudźiło ná ćię obrzymy / á roſkázáło powſtháć wſzem Kſiążętom źiemie z ſtolic ſwoich / y wſzem Krolom pogáńſkim.
      D Tho mowi pod nieiákiem podobieńſtwem / áby vkázáł iáko rzecż ieſth obrzydłá ludźie okrutni przed Bogiem.

  10. Oni powiedzą thobie á rzeką do ćiebie / Thyś też poráżon iáko y my / á ſtáłeś ſię nám podobnym.
  11. Powágá twoiá ſthárgnioná ieſt do piękłá ſpołu z brzmieniem muzyki twey / mol będźie pośćielą twoią / á robák przyodźiániem twoim.
  12. O E Gwiázdo iutrzenná iákożeś z niebá ſpádłá / á thy ktoryś vćiſkáł národy ieſtheś ſtrącon áż ná źiemię.
      E Názywá ták okrutniká Bábilońſkiego dlá iego zácnośći y świetnego pánowániá.

  13. Abowiemeś mowił w ſercu ſwoim / F Wſtąpię ná niebo / á wywyżſzę ſtolicę moię nád gwiázdy Boże / vſiędę ná G Gorze przymierzá ná Pułnocy.
      F Sztrofuie nádętość tegoż Krolá / y nienáſyconą chćiwość.
      G To ieſt / w Ieruzálem.

  14. H Wſtąpię ná wyſokość obłokow / á będę rowny Náwyzſzemu.
      H Okzáuie iż ſtolicá Páńſká byłá w przybytku iego / ná ktory ſię ten okrutnik thárgnáł / chcąc opánowáć lud iego. A tożći cżynią wſzyſcy okrutnicy ktorzy przeſláduią koſćioł Páńſki.

  15. Ale thy ſtárgnion będźieſz áż do piekłá w doł grobu.
  16. Oni ktorzy ćię vyzrą obrocą ſię ku thobie / á przypátrowáć ći ſię będą mowiąc / A onże to mąż ktory trfożył źiemię / á przed kthorym drżáły kroleſtwá:
  17. Ktory puſtoſzył świát / á miáſtá ná nim borzył / á nie otwárzáł ćiemnice więźniom ſwoim.
  18. Wſzyſcy ini Krolowie wſzech národow pocżćiwie káżdy I vmárł w domu ſwoim.
      I Drudzy wykłádáią / Pocżćiwie káżdy leży w grobie ſwoim.

  19. Ale thy ieſteś wyrzucon z grobu ſwoiego iáko nicżemná gáłąź / á iáko ſzáty zábitych ktore pobodźiono miecżem / á ktorzy zſtąpili do grobu kámieniſtego iáko podeptány trup.
  20. Y nie będźieſz ták pogrzebion iáko oni / ábowiemeś ty źiemię twoię poborzył / á twoieś lud pomordowáł: A potomſtwoć złoſćiwych ſtráći pámiątkę ná wieki.
  21. K Przygotuyćieſz ſynom ie° zámordowánie dlá złośći oycow ich: Nie powſtánąć áni będą dźiedźicżyć ná źiemi / żeby nie nápełnili świáthá L miáſty.
      K To mowi do Perſow y Medow.
      L Niekthorzy wykłádáią Nieprzyiáćioły.

  22. Powſtánę przećiwko nim mowi Pán Záſtępow / á wykorzenię imię Bábilońſkie / y oſtátki ſynow y wnukow mowi Pán.
  23. M Y dám ie w oſiádłość bobrom y w ieźierzyſká / á vmiothę ie miotłámi zpuſthoſzeniá / mowi Pán záſtępow.
      M To ieſt / Będźie w thákowym ſpuſtoſzeniu / że tám iedno bobrowie ábo ieżowie lągnąć ſię będą.

  24. Przyſiągł Pán záſtępow mowiąc: Záiſte ták będźie iákom vmyſlił / á doydźie to iákom vrádźił.
  25. Iż potrę Aſsyryány w źiemi moiey / á podepcę ie ná gorách moich / áby iárzmo ich było odięte od nich / á brzemię ich źięte z rámion ich.
  26. Táć ieſt rádá ktorąm poſtánowił o wſzytkiey źiemi / á táć ieſt ręká wyćiągnioná ná wſzytki národy.
  27. Bo gdyż Pán záſtępow poſtánowił to / kthoż to rozſypáć może: á gdyż ręká iego wyćiągnioná ieſt / ktoż ią odwiedźie:
  28. * Roku thego kthorego vmárł Krol Achás / było to Proroctwo.
      * 2.Kron.28.v.27.

  29. Ty wſzytká Filiſteá nie ráduy ſię iż N rozgá złámáná ieſt tego kthory ćiebie bił: O Abowiem z korzeniá wężowego wynidźie Aſpis / á płod iego będźie Smok látáiący.
      N Iákoby ták rzekł nie thuſz ſobie dobrze choćiáć lud Izráelſki ieſt ſtrápiony.
      O W tych ſłowiech dáwá znáć / iż Zydowie nie ták ſtráćili moc ſwoię áby im nie mieli záſzkodźić / y owſzem im ieſzcże więcey będą ſzkodźić niż kiedy inedy.

  30. Pierworodni P nędznikow żywić ſię będą / á vbodzy odpocżyną beśpiecżnie: Y pomorzę głodem korzeń twoj á Q on pobiie oſtátki twoie.
      P To ieſt z ludu mego.
      Q Tho ieſt / lud moy.

  31. Kwilże R bráno / á krzycż miáſto / wſzytká Filiſteá roſproſz ſię / ábowiem S dym przyidźie od Pułnocy / á żáden nie vydźie z pocżtu iego.
      R Przez bránę rozumie zgromádzenie.
      S To ieſth / ogień przez ktory dáwá znáć lud ſwoy.

  32. T Y coż odpowiedzą poſłowie národow / iedno tho iż Pán Bog vgruntowáł Syon / á iż też y nędznicy iey będą mieć vfánie w niey.
      T Gdy národowie ſpytáią nowin o Zydoſtwie / thedy im ták odpowiedz dádzą / iż Pán Bog ſám pobudowáł Syon.

    Kápitułá 15.
    ¶ Prorok opowiedá zburzenie Moábitow y gáni zábobony ich.

  1. A Brzemię Moábſkie / Abowiem iedney nocy B Ar w Moáb zborzone y z źiemią zrownáne ieſt / iedney nocy C Kir w Moáb wyplundrowáne ieſt y zpuſtoſzone.
      A Opowiedz nie pomſty nád Moábcżyki.
      B Ar ieſt náprzednieyſze miáſto Moábſkie / á iż tu Prorok mowi zburzone ieſt / thedy wedle zwykłego obycżáiu okázuie iż to rzecż pewná być miáłá.
      C Kir też ieſt drugie zácne miáſtho Moábſkie.

  2. Wſtąpi do D Báity do Dybon kędy ſą káplice ná gorách / áby płákáł Moáb / y roſkwilon będźie nád E Nebo y nád Medábą / * będźie obłyſienie ná wſzytkich głowách iego / á káżdá brodá ogoloná będźie.
      D To ieſt / do Koſćiołá Chámoſábákwáná gdźie ſię Moábcżycy o rátunek vćiekáć będą / ále prożno.
      E Nebo y Medábá ſą miáſtá Moábſkie iáko máło niżey Heſebon y Eleále.

      * Ieremi.48.v.37. Ezech.7.v.18.

  3. Opáſzą ſię wormi ná vlicách ſwoich / á w domiech y po vlicách roſkwilą ſię wſzytcy vpádáiąc w płácżu.
  4. Eſebon y Eleále záwołáią / á głos ich ſłycháć będźie áż w Iáház / zbroyni Moábſcy nárzekáć będą / á duſzá káżdego z nich zátrwożoná będźie.
  5. Serce moie záwołá dlá Moábitow / á zbiegowie F ćielice trzećioletniey vćieką áż do G Zoár / ábowiem wſtępuią ná H Luchit z płácżem / podnioſą krzyk iáko w poráżce ná drodze Horonáim.
      F Tym imieniem názywá Moábſką źiemię w żywność obfitą.
      G Zoár ieſt miáſto dálekie do ktorego vćiekáć będą.
      H Luchith ſą gory Mábſkie / á Horonáim miáſtá dwie.

  6. Wody I Nimrym poginęły / ſiáno poſchło tráwá powiędłá / á nic ſię nie źieleni.
      I Nimrym ieſt też miáſto Moábſkie.

  7. K A przetoż co kolwiek záchowáią ſobie / y máiętnośći ſwoie znioſą do rzeki Arábſkiey.
      K To ieſt / wſzytko to co kolwiek oni ſobie zbiorą / tedy tho nieprzyiáćiele miedzy ſię rozerwą.

  8. Bo obeydźie krzyk gránice Moáb / á huk iego áż do L Egláim / y wołánie iego áż do Beerelim.
      L Ty dwie mieſćie ſą ze dwu ſtron ná pogránicżu Moábcżykow gdźie tu znáć dáwá iż krzyk ich miáł przeydz od iedney gránice áż do drugiey.

  9. Abowiem wody M Dymon pełne ſą krwie / á ieſzcże do nich więcey przydám / y poſlę lwá ná ty co vydą z Moáb / y ná oſtátki źiemie.
      M Dymon ieſt rzeká Moábſká.

    Kápitułá 16.
    ¶ 1. Prorok náśmiewá ſię z Moábcżykow ktorzy ſię zá cżáſu nie vpámiętáli. 3. Wymiátuie im przed ocży nie ludzkość ich przećiwko Zydom. 5. Prorokuie o kroleſtwie Kryſtuſowem. 6. Pychá Moábitow. 7. Spuſtoſzenie y vpádek Moábitow y prożná nádźieiá báłwochwálcow.

  1. Poſlićie A báránká pánuiącemu źiemi B z opoki puſtyniey do C gory corki Syońſkiey.
      A To ieſt / ku ſpráwowániu ofiáry / iákoby ták rzekł / iuż nie wcżás zábiegáćie gniewowi Bożemu / gdyżeśćie ſię máiąc cżás vpámiętáć nie chćieli.
      B Ták názywá kráinę Moábithow / ktorá leży w Arábiiey opocżyſtey.
      C To ieſt do Ieruzálem.

  2. Y ſtánie ſię że D corki Moábſkie będą v brodu Arnon iáko pták wypłoſzony z gniázdá ſwoiego.
      D To ieſt miáſtá / przez kthore rozumie mieſzcżány Moábſkie ktorzy mieli być wywiedźieni w poimánie.

  3. E Zbierz rádę / záſiądź ná ſądźie / vcżyń ſobie F ćień w południe iáko noc / zkryi wygnáńce / á nie wydáy tułáiących ſię.
      E Wyrzucá ná ocży Moábitom złoſći ich / iákoby rzekł / Bądźćie teráz mądremi á rátuyćie vbogich y vtrápionych / á przymićie ty ktorzy ſą w wygnániu / á gdyżeśćie tego nie vcżynili gdy Izráelcżyki ſąſiády wáſze trápiono / tedy wás theż toż podká.
      F Rozumie ochłodzenie ábo vfolgowánie / á przez południe znáć dáwá wielkie vpálenie.

  4. Wygnáńcy moi niech mieſzkáią v ćiebie / bądź Moáb pochronką ich przed ſkáżcą / bowiem gwáłtownik vſtánie / á ten co burzy zginie / á ten co podeptowá / zniſzcżeie z źiemie.
  5. Y będźie zgotowáná ſtolicá w miłoſierdźiu / á ná niey práwdźiwie ſiędźie w przybytku Dáwidowym ſądzący á ſzukáiący ſądu / y cżyniący prędką ſpráwiedliwość.
  6. Mychmy ſłyſzeli chłubę Moábowę iż ieſt bárzo pyſzny / ále pychá iego / chłubá iego / y zágniewánie iego / wſzytko ſą omyłki nicżemne.
  7. * A przetoż Moábcżyk nárzekáć będźie nád Moábcżykiem / wſzyſcy ſię roſkwilą / á wzdycháć będą G ná fundámenthy Kirháreſet będąc vtrápieni.
      G To ieſt z vpádku á poborzeniá miáſthá Kircháreſet.

      * Ierem.48.v.20.i.36.

  8. H Abowiem polá Heſebońſkie y winnicá Sábámá ſpuſtoſzone ſą / kſiążętá pogáńſkie podeptáli náwybornieyſze máćice iey co były záſzły áż do Iázer á rozwlekły ſię po puſzcży náſláchetnieyſze látoroſłki iey / á ták ſię roſkrzewiły áż y zá Morze záſzły.
      H Dáwá znáć / iż miáły być popuſtoſzone winnice ony kthore były bárzo rodzáyne.

  9. A przetoż opłácżę ćię Iázer y winnicę Sábámá / Heſebon y Eleále nápełnię ćiebie łzámi moiemi / ábowiem krzyk woienny przypádł ná doyzráły owoc twoy / y ná żniwo twoie.
  10. I † Rádość y weſele będźie odięte od rodzáynego polá / iuż dáley nie rozweſelą ſię w winnicách / áni wykrzykáć będą / kthory winárz tłocżył iuż dáley winá tłocżyć nie będźie w práſách thákemći ſkońcżył śpiewánie ich.
      I Tymi ſłowy okázuie iáko w bárzo wielkie kłopoty y vtrápieniá przydz mieli.

      † Ierem.48.v.33.

  11. A dlá tego zábrzmią wnętrznoſći moie iáko Arfá nád Moábem / á trzewá moie nád Kirháreſet.
  12. K A ſtánie ſię gdy Moáb ſprácowány będźie ná wyſokich káplicách / wnidźie do bożnice ſwey ku modlitwie ále nic nie otrzymá.
      K Dáwá znáć iż gdy w káplicách obchody ſwe ſpráwuiąc nic nie vproſzą tedy wnidą do koſćiołá Chámoſowego / ále y thám nic nie otrzymáią.

  13. Toć ieſt ſłowo ktore powiedźiáł Pán o Moábie od cżáſu onego.
  14. A theráz Pán opowiedźiáł mowiąc / we trzech lećiech iáko w náiemnicżych / chwáłá Moábſká zelżoná będźie we wſzytkiey wielkoſći ludu ich / ták iż ich y máło y znędzonych zoſtánie.

    Kápitułá 17.
    ¶ 1. Proroctwo przećiw Dámáſzkowi / Aroer miáſtám y dźieſięćiorgu pokoleniu Izráelſkiemu. 6. Pán záchowywá kośćioł ſwoy w pośrod wſzego vtrápieniá / choćiáż ieſth w licżbie málucżki. 7. Owoce ktore pochodzą z ſkárániá Bożego. 10. Prożná nádźieiá tych ktorzy opuśćili Páná. 12. Prorok nárzeká z płácżem ná vćiſki kthore miáły ná kroleſtwo Izráelſkie przyiść.

  1. Brzemię Dámáſzku / Dámáſzek przeſtánie być miáſtem / á ſtánie ſię kupą rumu.
  2. Miáſtá Aroer ſpuſtoſzone będą / á ſtáną ſię oborámi gdźie trzodám odpocżyną / á żáden ich ſtráſzyć nie będźie.
  3. Obroná vſtánie od A Efráimá / á kroleſtwo Dámáſzku y oſtátki Syryey będą iáko chwáłá ſynow Izráelſkich / mowi Pán záſtępow.
      A Przez Efráimá rozumie kroleſtwo Izráelſkie ktorego ſtolicá byłá Sámáryá.

  4. B Dniá onego chwáłá Iákobowá vmnieyſzoná będźie / á ſytość ćiáłá iego ſchudnie.
      B Lud Izráelſki chcąc mieć gorę nád kroleſthwem Iudſkim źiednocżył ſię z Krolem Dámáſzku / á przetoż thu Prorok zárowno położył pomſtę nád obiemá.

  5. C Y będźie iáko on ktory we żniwo wiąże zboże / y ktory żnie kłoſy / á ktory zbierá pozoſtáłe kłoſki w dolinie Refáim.
      C Przyrownywá Izráelcżyki ku zbożu / á nieprzyiáćioły ich ku żeńcom.

  6. Y zoſtáną ná nim niektore iágody iáko kiedy ztrząſną oliwą / á ledwo dwie álbo trzy zoſtháną w ſámem wierzchu drzewá / á ledwo cżterzy ábo pięć ná rozroſłych gáłęźiách / mowi Pán Bog Izráelſki.
  7. Dniá onego obeyzry ſię cżłowiek ná Stworzyćielá ſwego / á ocży iego obrocą ſię do ſwięte° Izráelſkiego.
  8. Y nie będźie vpádáł przed ołtárzámi / ktore rękámi ſwemi pobudowáł / á ktore ſpráwowáły pálce iego nie obeyzry ſię więcey ná gáie poświęcone áni ná obrázy.
  9. D Tego cżáſu miáſtá ich obronne opuſzcżone będą / iáko chroſty y gáłęźie opuſzcżone przed ſyny Izráelſkimi / y będźie ſpuſtoſzenie.
      D Ták ſię rownie ſtánie z Izráelcżyki iáko ſię Kánáneycżykom przydáło gdy źiemie ſwey odbieżeli vćiekáiąc przed nimi.

  10. Bo iżeś zápomniáł Bogá zbáwieniá twoiego / ániś wſpomniáł ná opokę mocy twoiey / dlá tegoż będźieſz ſzcżepił rozkoſzne ſzcżepy / á będźieſz ſiáł náſienie obce.
  11. Dáſz rość we dnie ſzcżepowi twoiemu / á ráno dáſz kwitnąć náſieniu twemu / ále żniwo będźie wźięte cżáſu vżywániá / y będźie żál z rozpácży.
  12. Biádá wielkośći ludu rozmáitego ktorzy hucżą iáko ſzum morſki / á zgiełkowi národow / kthore brzmią iáko náwáłnośći wod.
  13. Národowie záſzumią iáko wody wielkie / zfuká ie á vćieką dáleko / y będą przeſládowáni po gorách iáko plewy od wiáthru / á iáko źdźbło przed wichrem.
  14. Podwiecżor oto zátrwożenie / á niż dźień będźie álić go niemáſz. Táć ieſt zápłáthá łupieżcow náſzych / á dźiáł tych ktorzy nás dárli.

    Kápitułá 18.
    ¶ 1. Opowiedá pomſty przećiw niktorem národom á nieprzyiáćiołom Zydowſkim / ktorych thu imieniá Prorok nie przypominá. 7. Proroctwo o wybáwieniu kośćiołá.

  1. Biádá źiemi A ktorą záćimiáią żágle przychodzące do niey / ktorá ieſt zá rzekámi Etyopſkiemi.
      A W Zydowſkiem ſtoi / ktorá záćimiá ſkrzydłámi / bo żágle ſą iáko ſkrzydłá v vkrętu.

  2. Ktorá poſyłá poſły przez morze / á w łodkách śithowych po wodách mowiąc / Idźćie B podwodnicy prędcy do národu C rozerwánego y ſplundrowánego / do ludu vſtráſzonego / nád ktorego niemáſz nikogo vſtráſzeńſzego / do ludu rowno z źiemią położonego y potłocżonego / ktorego źiemię D rzeki rozerwáły.
      B Dáwá znáć iáko lud then pogáńſki był prędki ku pobudzeniu / Aſsyryánow y Egiptcyánow przećiw Bożemu ludowi.
      C Rozumie Izráelcżyki od Páná vtrápione.
      D Przez rzeki rozumie nieprzyiáćioły ludu Bożego.

  3. Wy wſzyſcy ktorzy mieſzkáćie ná świećie / y kthorzyśćie oſiedli źiemię gdy chorągieẃ będźie podnieſioná ná gorách vyzryćie / y gdy trąbić będą vſłyſzyćie.
  4. Abowiem Pán thák mowił do mnie / Vſpokoię ſię á będą ſię przypátrowáł w mieſzkániu moim / iáko pogodá po dżdżu / á iáko mgłá wypuſzcżáiącá roſę ná vpálenie we żniwo.
  5. Bo przede żniwy gdy kwiát opádnie / á owoc ſię doſtoi / porzeże śirpem rożcżki / á zobćiná gáłęźi.
  6. Wſzyſtko ná gorách pthákom będźie zoſtáwiono / y zwierzętom źiemſkim / ták iż tám nád nimi ptácy látowáć / á wſzytki źiemſkie zwierzętá źimowáć będą.
  7. Cżáſu onego będźie przynieſiony zá dár Pánu záſtępow lud roſtárgniony á ſplundrowány / lud vſtráſzony nád kthorego nie máſz inego vſtráſzeńſzego / lud rowno z źiemią położony y potłocżony / ktorego źiemie wody poderwáły / ná mieyſce imieniá Páná záſthępow / ná gorę Syon.

    Kápitułá 19.
    ¶ 1. Ezáiáſz Prorokuie przećiwko Egiptowi. 2. Námieniá vpádek ktory miáł Pán dopuśćić ná nie. 11. Náśmiewá ſię z rády Fáráonowey. 17. Wyráżá przycżynę przez kthorą Bog miáł pokáráć Egipt. 18. Po ſrogich pogrozkách poćiechę mu obiecuie. 19. Opowiedá práwdźiwą chwáłę Bożą / ktorá miáłá być w Egiptćie / á iáko miáło być podwrocone báłwochwálſtwo.

  1. Brzemię Egiptu / Otho Pán wſiádſzy ná obłok prędki prźiydźie do Egiptu / á báłwány Egiptſkie wzruſzą ſię przed oblicżnoſćią iego / y ſerce Egiptſkie zemdleie w pośrod niego.
  2. Y ſpuſzcżę Egiptcżyki z Egiptcżyki / á káżdy brát będźie wálcżył przećiw brátu / przyiáćiel przećiw przyiáćielowi / miáſto przećiw miáſtu / kroleſtwo przećiw kroleſtwu.
  3. Duch Egiptſki zniſzcżeie w nim á wywrocę rádę iego / y będą ſię rádźić báłwánow ſwoich / á wieſzcżkow / cżárownikow / y cżárnokſiężnikow ſwoich.
  4. Y podám Egipt w ręce pánow okrutnych / á ſrogi Krol im pánowáć będźie / mowi Pán Bog záſtępow.
  5. Y zginą wody Morſkie / á z Rzeki wodá wyniſzcżoná będźie y wyſchnie.
  6. A gdy ſię indźiey obrocą rzeki / ſtrumienie Egiptſkie vſtáną y wyſchną / ták iż tám trzćiná y śitowie zwiędnie.
  7. Tráwy około rzeki á ná brzegu iey / y wſzytko náſienie podle rzeki poſchnie / á będźie wykorzenione iż tám nic nie będźie.
  8. Y płákáć będą rybitwi á ći co wędę miecą do wody będą żáłoſni / á ktorzy ſtáwiáią ſieći po wodách rozboleią ſię.
  9. Wſzyſcy kthorzy robią Wáty y wierſze plotą záfráſuią ſię.
  10. Niewody ich potárgáne / á ći co ſádzáwki buduią zákłopocą ſię.
  11. Záiſte ſzálone ſą Kſiążętá A Zoáńſkie / á rádá mądrego ſenátu Fáráonowego zbłáźniłá ſię / Iákoż rzecżećie do Fáráoná: B Iám ieſt ſyn mądrych á ſyn Krolow ſtárodáwnych.
      A Ieſt miáſtho ná brzegu rzeki Nilu / kthore zową inem przezwiſkiem Tánes.
      B Iż ſię Fáráo chłubił dáwnośćią ſwoich przedkow y roſtropnośćią mędrcow ktorzy byli w kroleſtwie iego / tedy tu Prorok opowiedá / iż od niego tá chłubá odięthá będźie.

  12. Y gdźież teráz ſą mędrcowie twoi: niech ći theráz oznáymią á wypráwią ćię z tego / co vmyſlił Pán záſtępow przećiw Egiptowi.
  13. Kſiążętá Zoáńſkie práwieć poſzáleli / Kſiążętá C Nofskie pobłądźili / zwiodły Egipt węgły D pokoleniá iego.
      C Abo Memfis.
      D Przez węgły rozumie Mędrce ktoremi mniemáli Egiptcyánie żeby ſię ich rzecż poſpolitá podpieráłá / iáko ſię węgły dom podpierá.

  14. Pán zámieſzáł Duchá przewrotnego w pośrzodku iego / á záwiedli w błąd Egipt w káżdey ſpráwie iego / iż iáko piiány wálá ſię w blwoćinách ſwoich.
  15. Y nie będźie żádná ſpráwá w Egiptćie ktorąby cżynić miáłá E głowá ábo ogon / gáłąź álbo śitowie.
      E Przez głowę y gáłąź rozumie zácne ludźi / przez ogon y śitowie podłe / tho ieſt / w oboiem ſtánie żádná dobrá ſpráwá nie będźie.

  16. Dniá onego ſtánie ſię Egipt iáko niewiáſthy / y zádrży á zlęknie ſię przed podnieſioną ręką Páná záſtępow ktorą on zátrząśnie nád nimi.
  17. Y źiemiá Iudſká będźie poſtráchem Egiptowi / á ktho ią kolwiek przypomni ſobie / będźie ſię báł rády Páná záſtępow ktorą vmyſlił nád nim.
  18. Cżáſu tego F pięć miáſth w źiemi Egiptſkiey będą mowić ięzykiem G Chánáneyſkim / á będą przyſięgáć przez Páná záſtępow / á miáſto iedno názwáne będźie miáſto ſpuſtoſzone.
      F Tho ieſt / z ſześći miáſt pięć ich prźiydźie ku poznániu Bożemu / z ktorych ſzoſte zginie.
      G To ieſt Zydowſkim / á dáwá znáć iż w chwále Bożey y w wierze zgádzáć ſię mieli.

  19. Ná ten cżás ſtánie ołtárz Páńſki w pośrzod Egipthu / á ſłup H Páńſki ná gránicy iego.
      H Abo nápis.

  20. A będźie ná znák y ná świádectwo Pánu záſthępow w źiemi Egiptſkiey / ábowiem záwołáią do Páná przed gwáłtowniki / á on im poſle wybáwićielá y Kſiążę ktore ie wywiedźie.
  21. Y będźie Pán poznán od Egiptcyánow / á dniá onego Egiptcyánie poznáią Páná / y vcżynią ofiárę / á podnioſą dáry / y poſlubią Pánu ſluby / á wypełnią ie.
  22. Pán vderzy Egipt y vzdrowi go / y náwrocą ſię do Páná / á będźie im miłoſćiw y vlecży ie.
  23. I Dniá onego będźie gośćiniec z Egiptu do Aſsyriey / y prźiydźie Aſsyryánin do Egiptu / á Egiptcyánin do Aſsyryey / y będą Egiptcyánie ſłużyć z Aſsyryány Pánu.
      I Powołánie pogánow do Kroleſtwá Kryſtuſowego.

  24. Tedy Izráel ná onże cżás będźie trzećim miedzy Egiptcyány y Aſsyryány / á błogoſłáwieńſtwo będźie w pośrzodku źiemie.
  25. Ktorym będźie Pán záſthępow błogoſłáwił mowiąc / Błogoſłáwiony lud moy Egiptſki / á Aſsyryánie ſpráwá rąk moich / y Izráel dźiedźictwo moie.

    Kápitułá 20.
    ¶ 1. Proroctwo przećiw Egiptcyánom y Etyopcżykom. 5. Cżemu Bog to Proroctwo Zydom obiáwić chćiáł.

  1. Roku onego ktorego A Tárthán przyćiągnął do B Aſdodu poſłány od Sárgoná C Krolá Aſsyryiſkiego / á wálcżył y dobył go.
      A Ten był iednem hetmánem z woyſká Sennácherybowego.
      B Aſdod ieſt miáſto Filiſtyńſkie.
      C Tenći był Sennácheryb według wykłádow Zydowſkich.

  2. Onegoż cżáſu mowił Pán przez Ezáiáſzá ſyná Amoſowego w thy ſłowá / D Idź á zwlecż wor z biodr twoich / á zzuy boty z nog twoich / y vcżynił ták / á chodźił nágo y boſo.
      D Vkázuie iáko ná on cżás chodźił w żáłobie lituiąc vtrápieniá ludu ſwoiego.

  3. Y Pán rzekł / Iáko ſługá moy Ezáiáſz nágo á boſo przez trzy látá chodźił ná známię á ná podźiw Egiptowi y Etyopcżykom.
  4. Ták zápędźi Krol Aſsyryiſki więźnie Egiptſkie y Etyopcżyki poimáne ták młode iáko y ſtáre / nágie y boſe z odkrytemi zádnicámi ku háńbie Egiptſkiey.
  5. Y E przelękną ſię á wſtydáć ſię będą zá Etyopcżyki ná ktore ſię oglądáli / y zá Egiptcyány ktorymi ſię chłubili.
      E To ieſt / Zydowie ktorzy w nich vfáli.

  6. Y rzecże dniá onego ná tey wyſpie mieſzkáiący / Oto iákáż to ieſt nádźieiá náſzá kędychmy ſię o wſpomożenie vćiekáli áby nás obroniono od krolá Aſsyryiſkiego: A iákoż my vydźiemy:

    Kápitułá 21.
    ¶ 1. Zborzenie Bábilonu opowiedźiáne ieſt przez Proroká. 10. Opowiedá ſię że nic nie náucżá z domyſłu ſwego. 11. Prorok Prorokuie przećiw Dumie y Arábiiey.

  1. Brzemię A Morzá ſpuſtoſzáłego / Iáko niepogodá od Południá pochodźi ktorá gwáłtownie przychádzá od puſtynie z źiemie ſtráſzliwey.
      A To ieſt / Bábilonu.

  2. Ták ſrogie widzenie ieſt mi oznáymione. B Zdráycá przećiwko zdráycy / á borzący przećiw borzącemu: Ruſz ſię Elám y dobywáy Medſki / vcżynię koniec wſzytkiemu wzdychániu dlá niego.
      B To ieſth / Perſowie co będą borzyć przećiw Bábilońcżykom ktorzy pierwey borzyli.

  3. C Dlá tego biodrá moie pełne ſą boleſći á vćiſki ogárnęły mię iáko boleſći rodzącey / zedrgnąłem ſię ſłyſząc / á lękłem ſię widząc.
      C Tu mowi Prorok w oſobie káżdego Bábilońcżyká / oznáymuiąc iákowy ná nie vćiſk przydź miáł.

  4. Wzruſzone ieſt ſerce me / á zdiął mię ſtrách / á noc wdźięcżná obroćiłá mi ſię w zátrwożenie.
  5. Gdy przykryią ſtoł / á ſtráż ná wieży będźie / gdy będą ieść á pić / záwołáią / Wſtáwáyćie Kſiążętá / bierzćie tárcż.
  6. Abowiem thák Pán mi powiedźiáł / Idź á poſtáẃ ſtrożá / á niech powiedá co vyzry.
  7. Y widźiáł woz ná ktorym dwá rycerze ſiedźieli / y woz co w nim ſzli oſłowie / á woz w ktorym byli wielbłądowie / y pilnie ſię im przypátrowáł.
  8. Y záwołáł / Ono D lew ná * ſtráżnicy moy Pánie ieſtem thu vſtáwicżnie we dnie / á ná ſtráży moiey ſtoię cáłą noc.
      D Tęn Lew znácży Dáryuſzá ktory dobył Bábilonu.

      * Abák.2.v.1.

  9. Oto iedźie woz ná kthorym dwá rycerze ſiedzą / á opowiedźiáł rzekąc / † Vpádło / vpádło Bábilon / á wſzytki obrázy bogow iego pokruſzone ſą ná źiemię.
      † Ierem.51.v.8. Ziáw.14.v.8.

  10. E O młoćbo moiá / o zboże boyſká moiego / opowiedźiáłem wám com ſłyſzáł od Páná záſthępow Bogá Izráelſkiego.
      E Thák názywá Bábilon / á to z tey przycżyny że ie Pán iáko żyto pomłoćić miáł.

  11. Brzemię F Dumy / Oto do mnie wołá od Seir / Hey ſtrożu co ſię ſtáło w nocy: Ehey ſtrożu co ſię ſtáło w nocy:
      F Dumá ieſt miáſto Izmáelitow.

  12. Odpowie ſtroż / G Nádchodźi dźień á potym noc / ieſliż ſię pytáćie pytáyćież / Idźćież precż H á wroććie ſię.
      G Dáwá znáć o ich trápieniu kthore długo trwáć miáło przez ine dni y nocy.
      H Abyśćie ſię y drugi ráz pytáli. Iákoby rzekł / Nic ſię więcey nie dowiećie iedno tho com pirwey powiedźiáł.

  13. Brzemię Arábiiey / Będźiećie I nocowáć w leſie Arábiiey o K przychodniowie do Dedánim.
      I W tych ſłowiech oznáymuie iáki ná nie ſtrách prźiydź miáł / że ſię po leſiech kryć mieli.
      K W Zydowſkiem ſtoi / o śćieżki Dedánim / á tu rozumie że Arábcżycy do Dedánim vćiekáć mieli.

  14. Wy obywátelowie źiemie Temá zábieżćie prágnącym nioſąc wodę / záydźićie z chlebem ſwem vćiekáiącym.
  15. Abowiem vćiekáią przed miecżem / przed dobytym miecżem / przed wyćiągnionym łukiem / przed ćiężką poráżką.
  16. Bo ták rzekł Pán do mnie / Po tákim roku iáko ieſt rok náiemnicży / wſzytká chwáłá L Kedár vſtánie.
      L Kedár ieſt źiemicá w Arábiey / ktorą ták zwáno od iámieniá ſyná Izmáelowego.

  17. A oſtátki pocżtu mocnych ſtrzelcow ſynow Kedár będą vmnieyſzone / Abowiem Pán Bog Izráelſki to mowił.

    Kápitułá 22.
    ¶ 1. Prorok opowiedźiáwſzy ſąd Boży wielu národom / opowiedá vpádek Ierozolimſki. 4. Z płácżem nárzeká ná vćiſki iego. 8. Gáni mieſzcżány Ierozolimſkie iż nádźieię ſwą w rátunku ludzkim pokłádáli. 12. Kárze ie iż wzgárdźili Proroki kthorzy ie wzywáli ku pokućie. 15. Obrácá powieść ſwą do Sobny á opowiedá vpádek iego. 20. Opowiedá iż Eliákim miáł otrzymáć mieyſce iego. 21. Przykłád dobrego á wiernego przełożonego y ſłużebniká w oſobie Eliákimowey.

  1. Brzemię doliny A Widzeniá / Cożći teráz iżeś wſzytká wſthąpiłá ná B dáchy.
      A To ieſt Ieruzálem.
      B Mowi ku Ieruzálem / ktore w tákowy ſtrách prźidź miáło / że mieſzcżánie vćiekáli ná dáchy.

  2. Ty ktorá ieſteś pełná wrzáſku / ludne miáſto y weſołe / zábići thwoi nie ſą C pobići miecżem / áni pomárli ná wálce.
      C Oznáymuie iż nie przez miecż ále głodem mieli być wymorzeni.

  3. Wſzytki twoie Kſiążętá z vćiekáli ſpołem przed ſtrzelcy / á powiązáno wſzytki ſpołu ktorzy ſą náleźieni w tobie / y ty co dáleko vćiekli.
  4. Dlá tegom rzekł / Odſtępćie odemnie / bo będę gorzko płákáł / nie zádáyćie ſobie prácey ćieſzyć mię dlá zburzeniá corki ludu moiego.
  5. Abowiem ieſt dźień zátrwożeniá poráżki y zámieſzániá od Páná Bogá záſtępow w Dolinie widzeniá ku podkopániu murow / y ku wołániu D Do Gory.
      D Przez gorę rozumieć mámy miáſto Ieruzálem / ktore oblegſzy nieprzyiáćiele mieli ieden drugie° wołániem vpomináć śpieſzmy ſię do gory.

  6. E A Elám wźiął ſáháydák / y rycerſtwo ná woźiech ieſt / á Kir okázáł ſię z tárcżámi.
      E Tho ieſt / Perſowie przyćiągną ku Ieruzálem / ktorzy zá pieniądze ſłużyć będą Nábuchodonozorowi / tákże y Cyreneycżycy / ktore zowie tym przezwiſkiem Kir.

  7. Doliny twoie oſobliwe będą nápełnione wozow / á iezdni záſzáńcuią ſię v brány.
  8. Záſłoná też Iudy odkrytá będźie / á dniá onego oglądáią zbroię F domu leśnego.
      F Ten dom zbudowáł Sálomon kędy zbroię chowáno.

  9. Oglądáliſćie rozwáleniá domu Dáwidowego bárzo wielkie / y zebráliſćie wody z ſtáwu dolnego.
  10. Y zlicżyliſćie domy Ieruzálem / á zrozwáláłiſćie domy ſwoie ná opráwę murow.
  11. Vcżyniliſćie przekop miedzy dwiemá mury dlá wod ſtáwu ſtárego / á nie oglądáćie ſię ná tego co to ſpráwił / y nie bácżyćie kto tho od dáwnego cżáſu zákłádáł.
  12. A Pán Bog záſtępow cżáſu onego záwołá wás ku płácżu y nárzekániu / y ku roztárgániu włoſow / á ku oblecżeniu worow.
  13. * G A oto rádość y weſele / zábiiánie wołow / y zárzezowánie ſkopow á iedząc mięſo y piiąc wino / mowić / będźiećie / Iedzmy / piymy / bo iutro pomrzemy.
      G Oznáymuie thu iáko ſię oni náśmiewáli z pogrożek prorockich / á gdy mieli być pobudzáni ku żáłośći / tedy mowili ſłowá ty ktore przypominá prorok / Iedzmy piymy / bo nás ſtráſzą prorocy náſzy iż iutro pomrzeć mámy.

      * Niżey.56.v.12. 1.Kor.15.v.32.

  14. To oznáymiono ieſt w vſzoch Páná záſtępow / á zápráwdę thá złość odpuſzcżoná wám nie będźie áż zemrzećie / mowi Pán Bog záſtępow.
  15. Ták mowi Pán Bog záſtępow / Idź á wnidź do onego podſkárbiego Sobny / ktory ieſt przełożonym w domu / y moẃ do niego.
  16. Co thu máſz zá práwo: y co thu máſz zá przyiáćioły / iżeś thu ſobie wykowáł grob: iáko on ktory ſobie ná wyſokiem mieyſcu wyćioſáł grob á wydrążył ſobie mieſzkánie ná opoce:
  17. Oto ćię wyrzući Pán oſobliwym wyrzuceniem / á pewnie ćię zátłocży.
  18. Y będźie tobą obrácáł iáko kulą / á zárzući ćię do źiemie ſzerokiey / á tám zemrzeſz y tám zoſthánie woz chwáły twoiey / O ſromotho domu Páná twoiego.
  19. Y zrzucę ćię z ſtánu twoiego / á odeymę od ćiebie vrząd twoy.
  20. Dniá onego przyzowę Eliákimá ſługi moiego / ſyná Helcyáſzowego.
  21. Y vbiorę go w twoie ſzáty / á przepáſzę go páſem twym / y dám w ręce iego zwierzchność twoię / á będźie miáſto oycá mieſzcżánom Ierozolimſkim y domowi Iudſkiemu.
  22. Y położę klucż domu Dáwidowego ná rámionách iego / † otworzy á żáden nie záwrze / zámknie á nikth nie otworzy.
      † Iob.12.v.14. Ziáwie.3.v.7.

  23. Y wbiię go iáko gwoźdź ná mieyſce pewne / á będźie ſtholicą chwáły domu oycá ſwoiego.
  24. A ná nim záwiſnie wſzytká chwáłá domu oycá iego / ſynow y wnukow iego / á wſzytek ſprzęt námnieyſzy iego od nácżyniá ſthołowego áż do inſtrumentow muzyki.
  25. Dniá onego / mowi Pán záſthępow / będźie wyięt gwoźdź kthory był wbit iáko ná mieyſcu pewnem / á będźie złámán y vpádnie / á zginie to co ná nim wiſiáło / ábowiem tho mowił Pán.

    Kápitułá 23.
    ¶ 1. Proroctwo przećiwko Tyrowi. 7. Náśmiewá ſię z iego chłuby / że ſię ſwą dáwnośćią chwáli. 9. Przycżyny vpádku iego dlá ktorych miáł być zburzony. 17. Nápráwá iego po ſiedmidźieſiąt lát.

  1. Brzemię Thyru. Rozkwilćie ſię wy okręty Tárſys / ábowiem zburzone ieſt / thák iż tám żádnego domu nie máſz / y żáden tám iuż dáley nie przyidźie do niego z źiemie Cetym / Toć ieſt im oznáymiono.
  2. Wy ktorzy ná wyſpie mieſzkáćie vmilknićie / y kupcy Sydońſcy ktorzy przeieżdżáiąc przez morze ćiebie nápełniáli.
  3. Zboże Nilem idące w obfithośći wody A / żniwo rzek był dochod iego / á w nim był ſkłád národom.
      A Dáwá znáć o bogáctwách wielkich ktore Nilem przychodźiły z Egiptu do Tyru.

  4. Záwſtydáy ſię Sydon B ábowiem morze / owſzem moc morzá rzekłá / C Nie pocżęłám ánim porodźiłá / nie odchowáłám młodźieńcow / ánim żádnych dźiewecżek wychowywáłá.
      B Pod imieniem morzá rozumie ſám Tyr dlá zácnośći iego.
      C To ieſt / nie máſz we mnie mieſzcżán iákoby nikth we mnie iáko żyw nie poſtáł.

  5. To gdy będźie ſłyſzáno w Egipćie / záfráſuią ſię nád ſłáwą Tyru.
  6. Przeydźićie do Tárſys / rozkwilćie ſię wy ktorzy mieſzkáćie ná wyſpách.
  7. Yzáli nie to ieſt miáſto wáſze weſelące ſię / ktore ſię chlubi dáwnoſćią: Nogi iego záprowádzą ie dáleko w cudzą kráinę.
  8. Ktoż tho poſtánowił przećiwko Tyrowi koronowánemu / kthorego kupcy Kſiążęthy byli / á ſpráwce ich známienitemi ná źiemi:
  9. Pán záſtępow poſtánowił to ku podwroceniu chwáły káżdego pyſznego / á ku poſromoceniu wſzytkich zácnych w źiemi.
  10. Przeydźi z źiemie twey iáko rzeká do corki Tárſys gdyż niemáſz mocy.
  11. Wyćiągnął rękę ſwoię nád D morzem á zátrfożył kroleſtwá / Pán roſkázáł przećiwko tym E kupcom áby byli rozproſzeni mocárze ich.
      D To ieſt / nád miáſtem Tyrem.
      E Drudzy cżytáią / Kánáneycżykom.

  12. Y rzekł / Ty F pánno corko Sydońſká / gdyżeś zgwáłconá iuż ſię dáley nie rozweſeliſz / wſtáń á przeydźi do Cetym / lecż tám ieſzcże odpocżynku mieć niebędźieſz.
      F Názywá ią pánną / bo ieſzcże od żádnego nieprzyiáćielá nie byłá náruſzoná.

  13. Oto w źiemi Káldeycżykow nigdy ten lud nie bywáł / G Aſsyriánie ią oſádźili ludźmi po puſzcżách ſię tułáiącymi / wyſtáwili báſzty / á pobudowáli páłáce / H á oni ie z źiemią zrownáli.
      G Káldeycżycy tułáli ſię przed thym po puſzcży / mieſzkáiąc w budkách po leſiech iáko dźicy mężowie / áż ie potym Aſsyryánie wpráwili w porządek iż w mieſćiech mieſzkáli / á wzmogli ſię mocnie.
      H To ieſt / Káldeycżycy poburzyli to co Aſsyryánie zbudowáli.

  14. Rozkwilćież ſię okręthy Tárſys / ábowiem moc wáſzá zburzoná ieſt.
  15. Dniá onego Tyr I przez ſiedmdźieſiąt lát w zápámiętániu będźie / iáko wiek Krolá iednego / ále po ſiedmidźieſiąt lát záśpiewáią pioſnkę o Tyrze iáko K pieśń o nie rządnicy.
      I Vpádek y ſpuſtoſzenie miáſtá tego opowiedá przez ſiedḿdźieſiąt lát / ktory ieſt wiek cżłowiecży.
      K Rozumie o kupiectwie / kthore zrownáwá z pieśnią nierządnice / dlá złego vżywániá y fáłſzu ktore ſię cżęſto w kupiectwie okázuie.

  16. Weźmi Arfę chodź około miáſtá o zgárdzoná wſzethecżnico / śpiewáyże cżyśćie / á gráy cżęſto żeby byłá pámiątká twoiá.
  17. A po ſiedmidźieſiąt lát náwiedźi Pán Tyr / á przywroći go ku pierwſzemu kupiecthwu iego / y będźie hándlowáł ze wſzytkimi kroleſtwy źiemie ktore iedno ſą ná świećie.
  18. A kupiectwo y zyſk iego będźie L poświęcony Pánu / nie będźie nigdy do ſkárbu chowán áni ſkryt / ábowiem będźie tych co mieſzkáią przed oblicżnośćią Páńſką / áby iedli y byli náſyceni / á iżby ſię odźiewáli przyſtoynem odźieniem.
      L To ſię śćiągá ná Páńſkie miłoſierdźie kthore okázáł nád Tyrem / gdy to miáſt przyięło Ewánielią.

    Kápitułá 24.
    ¶ 1. Prorok powtárzá pierwſze Proroctwá / á przećiw roznym národom krotko ie odpráwuiąc. 2. Vkázuie że nie porządek w mieſćie ieſt znák rozgniewániá Bożego. 5. Wyráżá przycżyny przeklęctwá Bożego przećiwko ludźiom. 13. Opowiedá nápráwę kośćiołá. 15. Pobudzá wierne ku chwáleniu Páná. 17. Obrácá ſię záſię do niewiernych á oznáymuie im ćiężki ſąd Boży. 22. Cieſzy wierne opowiedáiąc im kroleſtwo Kryſtuſowe.

  1. Oto Pán obnáży źiemię / á ſpuſthoſzy ią y zepſuie oblicżność iey / á roſproſzy mieſzkáiące ná niey.
  2. * A będźie kápłán iáko cżłowiek poſpolity / á pán iáko ſługá / páni iáko ſłużebnicá / kupuiący iáko przedáiący / ten co komu pożycżá iáko y ten co v kogo pożycżá / á then co ná lichwę dáie iáko ten co bierze.
      * Oze.4.v.9.

  3. Ziemiá obnáżoná y zborzoná będźie / ábowiem Pán opowiedźiáł to ſłowo.
  4. Ziemiá ſkáźiłá ſię y vpádá / świát ſpuſtoſzon ieſt y vpádá / wyſocy národowie źiemſcy niſzcżeią.
  5. A źiemiá przeniewierzyłá ſię mieſzkáiącym ná niey / ábowiem przeſtąpili práwá / odmienili vſtáwy / á złámáli przymierze wiecżne.
  6. Y dlá tegoż ſrogie przeklęcthwo ſpuſtoſzy źiemię / bo mieſzkáiący ná niey zgrzeſzyli / przetoż oni wywiędną á máło ich zoſtánie.
  7. Zbieránie winá vſtáło y máćicá zeſchłá / wſzyſcy ſercá weſołego wzdycháli.
  8. Wſzytko weſele bębnow koniec wźięło / wykrzykánie weſelących ſię vſtáło / y wdźięcżny głos árfy milcży.
  9. Nie będą iuż więcey ſpiewáć ná winie / bo pićie gorzkie będźie piiącym ie.
  10. Miáſto prożnoſći zburzone ieſt / káżdy dom záwárty / á żáden thám nie wnidźie.
  11. Nárzekáć będą po vlicách ná niedoſtátki winá / káżde weſele odięte będźie / á rádość źiemie będźie przenieſioná.
  12. Spuſtoſzenie ſtáło ſię w mieſćie / á bráná będźie ſthlucżoná zburzeniem.
  13. Abowiem będźie w pośrzod źiemie y w pośrzod ludźi iáko otrzęſienie oliwy / á iáko zbieránie iágod pozoſtáłych.
  14. Ony podnioſą głos ſwoy / y wykrzykáć będą / á rozráduią ſię z A Morzá dlá wielmożnoſći Páńſkiey.
      A Przez morze dáwá znáć kráiny zámorſkie y dálekie / ktore przyięły ſłowo Páńſkie.

  15. A przethoż wyſłáwiáyćie Páná ná dolinách / imię Páná Bogá Izráelſkiego ná wyſpách Morſkich.
  16. Słyſzeliſmy od końcá źiemie chwáłę ſpráwiedliwego / Y rzekłem iá / B Wnętrznoſći moie wnętrznoſći moie / biádá mnie / zdrádliwi zdrádliwie cżynili / zdrádliwi zdrádliwie cżynili w zdrádźie.
      B Dáwá znáć iż kośćioł Boży miáł być ſrogim wewnętrznym trápieniem vćiśniony / á tho przez domowe nieprzyiáćioły ktore tu názywá wnętrznośćiámi.

  17. Strách / doł / y śidło nád thobą ieſt ktory mieſzkáſz ná źiemi.
  18. † Y ſtánie ſię iż ktory będźie chćiáł vydź przed ſthráchem wpádnie w doł / á ktory wynidźie z dołu vmotá ſię w śidło / iż C okná niebieſkie ſą otworzone / á grunty źiemie drżą.
      C Známionuie pomſtę Páńſką kthorá ták przydź miáłá y z niebá y z źiemie.

      † Iere.48.v.44.

  19. Ziemiá ſię roſtąpi / źiemiá ſię poryſuie / y poruſzoná będźie.
  20. D Ziemiá iáko piiány ták ſię chwiáć będźie / y będźie rozwlecżoná iáko budká / á grzech iey oćiąży ią / vpádnie á iuż więcey nie powſtánie.
      D Tho ieſt / ludźie mieſzkáiący ná źiemi.

  21. Tedy Pán dniá onego náwiedźi E woyſko wynioſłe ktore ieſt ná wyſokoſći / y nád Krole ktorzy mieſzkáią ná źiemi.
      E Opowiedá iż nie miáłá być żádná tákowá moc ná świećie doſtátecżná ktoreyby Pán rozgą ſwoią pokáráć nie miáł.

  22. Y będą zgromádzeni w kupie iáko więźniowie do ćiemnice / á będą zámknieni iáko do táráſu / á po niemáłym cżáſie záſię F náwiedzeni będą.
      F To ieſt będą poćieſzeni.

  23. Záſromá ſię G Mieſiąc / á záwſtydźi ſię Słońce / kiedy Pán záſtępow będźie Krolowáł ná gorze Syon y w Ieruzálem / y kiedy będźie chwálon przed ſtárſzymi ſwoiemi.
      G Okázuie iż thák Pán oſłáwi kroleſtwo ſwe zácnie / iż ſię theż roźiáśni więcey niż ſłońce ábo mieſiąc.

    Kápitułá 25.
    ¶ 1. Prorok cżyni dźięki Pánu iż ſię okázáł ſędźią świátá kárząc złoſći á broniąc ſwoich. 6. Okázuie dobrodźieyſtwá kthore Zydom y pogánom Kryſtus przynieść rácżył. 9. Opowiedá o kroleſtwie Kryſtuſowym y o pożytku przychodzącym z niego. 10. Cieſzy wierne obiecuiąc vpádek nieprzyiáćiołom ich.

  1. Pánie thyś ieſt Bog moy / wywyżſzáć ćię będę á wyznám imię twoie / ábowiemeś dźiwne rzecży vcżynił / á rádę z dáwná poſtánowioną / vcżyniłeś pewną.
  2. Vcżyniłeś A z miáſthá kupę kámieniá / á z miáſtá mocnego rozwálenie / á mieſzkánie cudzoźiemcow áby iuż dáley B miáſtem nie było / á ná wieki nie było zbudowáne.
      A Nie thylko tu o iednym mieśćie dáwá znáć / ále o wſzytkich ktore Pán vmyſlił pokáráć.
      B To ieſt / miáſto w ktorym ćię chwálono / niech iuż dáley miáſtem nie będźie / ále niecháy cudzoźiemcom podáne będźie.

  3. Dlátego lud możny ćiebie wielbić będźie / miáſto národow ſrogich ćiebie ſię báć będźie.
  4. Abowiemeś ty ieſt moc nędzniká / á podporá vbogiego w vtrápieniu iego / vćiecżká przed wichrem / záſłoná od vpáleniá / gdyż popędliwość okrutnikow ieſt iáko niepogodá biiącá w śćiánę.
  5. Vśmierzyſz nieſnáſki niepobożnych iáko gorącość ná mieyſcu ſuchem / á poniżyſz potomſtwo okrutnikow iáko vpálenie ćieniem obłokowem.
  6. A Pán záſtępow vcżyni ná wſzytki národy vcżtę z rzecży tłuſthych ná tey C gorze / y będźie ie cżęſtowáł wyſtáłem winem y ſzpikiem z kośći / á wybornym pićiem.
      C To ieſt / ná Syonie / przez ktorą rozumie kośćioł Boży / ábowiem thám gotuie gody wielkie / ná ktore wzywá národow wſzytkich / ták iáko tego y ſám Kryſtus potwierdźił onym podobieńſtwem o Krolu / ktory ſpráwił gody ſynowi ſwemu / przyrownywáiąc do niego kroleſtwo ſwoie.

  7. Ná gorze they odeymę D záſłonę ktorą zákryte ſą twárzy wſzech národow / y przykryćie ktorem ſą przykryći wſzyſcy pogáni.
      D Przez záſłonę rozumieć mámy nieumieiętność y záſlepienie.

  8. * Zepſuie śmierć ná wieki / á otrze Pán Bog łzę ze wſzelákiey twárzy / y zdeymie poháńbienie ludu ſwego ze wſzytkiey źiemie / ábowiem to powiedźiáł Pán.
      * Ziá.7.v.17. y 21.v.4.

  9. Dniá onego powiedzą / Oto Bog náſz / ocżekáwálichmy go / y zbáwi nás: Tenći ieſt Pán w ktorymechmy dufáli / á będźiemy ſię weſelić y rozráduiemy ſię w zbáwieniu iego.
  10. Abowiem ręká Páńſká odpocżynie ná they gorze / á E Moáb będźie ſtárt pod nią iáko zgoniny podeptáne w gnoiu.
      E W przypominániu Moábitow rozumie wſzytki nieprzyiáćioły kośćiołá Bożego.

  11. Y wyćiągnie ręce ſwoie w pośrod iego / iáko ten kthory ie pływáiąc wyćiągá / á złoży pychę iego mocą rąk ſwoich.
  12. Obronę też wyſoką murow twych rozrzući / á położy ią rowno z źiemią ták iż ſię w proch obroći.

    Kápitułá 26.
    ¶ 1. Ezáiáſz okázuie w cżym náleży zbáwienie kośćiołá. 2. Oznáymuie ná kogo obietnice w kośćiele náleżą. 4. Nápominá wierne áby vfáli w Pánu / á przydáwá przycżynę przecż tho cżynić máią. 7. Okázuie iáką prácą má Pán o ſpráwiedliwych / á iáki ieſt koniec ſądow Bożych. 10. Niepobożni niepoznáwáią ſądow Bożych. 13. Wierni vtrápieni od niewiernych o okrućieńſthwá vſkárżáią ſię przed Pánem. 19. Prorok ćieſzy wierne nápomináiąc ie ku ćirpliwośći.

  1. Dniá onego pieśń tá będźie śpiewáná w źiemi Iudſkiej. Miáſto náſze obronne ieſt / Tám zbáwienie miáſto muru y miáſto báſzty poſtáwione będźie.
  2. Otworzćie brány / áby národ ſpráwiedliwy wſzedł thám / ktory dźierży wiárę.
  3. A toć ieſt rzecż pewná iż tám poſthánowiſz pokoy / pokoy pewny gdyż w tobie vfáią.
  4. Vfáyćie Pánu áż ná wieki / ábowiem Pán Bog mocny ieſt wiecżnie.
  5. Bo zrzući mieſzkáiące ná wyſokośći / miáſto wyſokie poniży / á poniży ie / áż ná źiemię / y zćiągnie ie áż w proch.
  6. Będźie podeptáne nogámi / nogámi nędznikow á ſtopámi vbogich.
  7. Sćieſzká ſpráwiedliwego proſtá ieſt / á ty wyrownáſz proſthą drogę ſpráwiedliwego.
  8. Pánie cżekálichmy ćię ná śćieſzce ſądow twoich / á żądoſć duſze náſzey ieſt w imieniu twoim y w pámiątce twoiey.
  9. Duſzá moiá pożądá ćię w nocy / będę cżuł ku tobie ráno w duchu moim kthory we mnie ieſt / Abowiem gdyż twoie ſądy ſą ná źiemi / mieſzkáiący ná świećie náucżą ſię ſpráwiedliwośći.
  10. Ale choćiáż łáſká niepobożnemu vcżynioná będźie / iednák ſię nie vcży ſpráwiedliwośći / y owſzem w źiemi proſtey złośćiwie ſię ſpráwuie / á nic nie dbá o máieſtát Páńſki.
  11. Pánie nic ći oni nie bácżą ná wyſoką rękę twą / áleć ią oglądáią y będą poháńbieni nienáwiśćią ludzką / á będą wytráceni ogniem nieprzyiáćioł twoich.
  12. Pánie ty nám vtwierdźiſz pokoy / gdyż też ty ſám ſpráwuieſz wſzythki ſpráwy náſze.
  13. O Pánie Boże náſz / ini pánowie niż ty nám roſkázowáli / ále my iedno ná ćię ſámego pámiętáć będźiemy á ná imię twoie.
  14. A Vmárli nie będą dáley żyć / á pogrzebieni nie powſtáną / ábowiemeś ie náwiedźił y zborzył / á wygłádźiłeś pámiątkę ich.
      A Okázuie iż ludźie niepobożni iuż więcey nie powſtáną / áby ná źiemi pánowáć mieli y trápić lud Boży.

  15. Pánie rozmnożyłeś lud / á rozmnożyłeś gi bárzo / ieſteś vwielbion gdyżeś rozſzerzył wſzythki gránice źiemie.
  16. Pánie wſpomnieli ná ćię w vćiſku / káránie twoie przynućiło ie ku táiemney modlitwie.
  17. Iáko brzemienná przybliżáiąc ſię ku rodzeniu / trápi ſię y wołá w boleśći / tákćiechmy ſą y my przed thobą Pánie.
  18. B Pocżęliſmy / á męcżyliſmy ſię iáko bychmy wiátr porodźić mieli / ábowiem zbáwienie nie było ná źiemi / á mieſzkáiący ná świećie nie vpádli.
      B Dáwá znáć o vſtáwicżnym vtrápieniu / A rodzenie wiátru nic inego nie znácży / iedno nie mieć żádnego w nieſzcżęśćiu wybáwieniá.

  19. Ale vmárli twoi będą żyć y powſtáną z ćiáłem moim / ocuććie ſię á weſelćie ſię wy mieſzkáiący w prochu / ábowiem C roſá twoiá ieſt iáko roſá ná łące / á źiemiá wyrzući vmárłe.
      C Ieſliż źiemiá roſą pokropioná cżyni tho iż ſię tráwy źielenieią / tedy dáleko więcey źiemiá cżuiąc moc Bożą ożywi vmárłe ſwe.

  20. Idź ludu moy / á wnidź do D komor twoich / y zámkni drzwi o ſobie / ſkriy ſię málucżko áż ominie rozgniewánie.
      D Nápominá wierne áby byli ćierpliwemi cżáſu vtrápieniá.

  21. * Abowiem oto Pán wynidźie z mieyſcá ſwego / áby náwiedźił niepráwoſći mieſzkáiących ná źiemi / thedy źiemiá obiáwi kreẃ ſwoię / á nie zákryie dáley zábitych ſwoich.
      * Miche.1.v.3.

    Kápitułá 27.
    ¶ 1. Proroctwo przećiw kroleſtwu ſzátáńſkiemu. 2. Pán ſię oznáymuie być obrońcą kośćiołá ſwego ktory ſię rozmnoży po wſzytkim świećie. 9. Niepráwość iego iemu odpuſzcżoná będźie. 10. Vkázuie iż ieſt potrzebá áby Ieruzálem vpádło. 12. Opowiedá náwrocenie Zydow á nápráwę kośćiołá.

  1. Dniá onego náwiedźi Pán ſrogim wielkim á mocnym miecżem ſwoim A Lewiátháná wężá wielkiego / A Lewiátáná wężá pokrzywionego / á zábiie wielorybá Morſkiego.
      A Pod thym imieniem rozumie cżártá zdrádę y moc iego / á toż ſię też rozumie y o wielorybie.

  2. Dniá onego záśpiewáyćie o niey / O B winnico wyborná.
      B Przez winnicę rozumie Kośćioł.

  3. Iá ieſtem Pán ktory ią záchowywám / ktory ią vſtáwicżnie pokrápiám ták iżby ſię ná nię żáden nie oborzył / gdyż iey ſtrzedz będę we dnie y w nocy.
  4. C Ominął mię gniew / ktoż mię zwádźi ábym zácżął burdę D z ćierniem y z oſtem: wyrwę ſię / á popálę ie ſpołu.
      C Pán ſię nie może gniewáć ná winnicę ſwą áby ią wythráćić miáł prze ſwą dobroć y miłość przećiw wiernym.
      D Przez ćiernie y oſet rozumie ludźi niepobożne.

  5. E Izáli záchwyći moc moię żeby ſię źiednáł á miáł pokoy zemną:
      E To ieſt nie będźie mię mogł gwáłtem przywieść ku temu.

  6. Dni przyidą iż Iákob roſkorzeni ſię / á Izráel zákwitnie / y rozroſćie ſię / y F nápełnią świát owocem.
      F Dáwá znáć o wielkim rozmnożeniu Kośćiołá choćiáż w vtrápieniu będźie.

  7. Izáli go vderzył iáko on ktory biie: ázáż go zábił iáko morderz.
  8. G Będźieſz ią ſądźił pod miárą / á przedſię będźie roſłá gdy oſtrym wiátrem od Wſchodu powienieſz.
      G Opowiedá to rozumieiąc o Aſyryánoch / ktorzy od wſchodu ſłońcá mieli do źiemie Zydowſkiey przyidź / A przez ſłowo Sądźił rozumie káránie.

  9. Tym obycżáiem niepráwość Iákobowá odpuſzcżoná będźie / á wſzyſtek owoc będźie zgłádzenie grzechu iego / H gdy ſkłádźie wſzytki kámienie ołthárzá iáko kámienie w proch pokruſzone / á gáie y obrázy nie będą nápráwione.
      H To ieſt gdy opuſzcżą ſwe báłwochwálſtwo.

  10. Abowiem miáſto obronne ſpuſtoſzeie / á piękne mieſzkániá opuſzcżone y odbieżáne będą iáko puſtynie / tám ćielec páść ſię y leżeć będźie / á pogryźie rożcżki iego.
  11. I Poſchnąwſzy gáłązki obłámią ſię / á K niewiáſty przyſzedſzy popálą ie / ábowiem lud ten niemá zrozumieniá / á dlá tego ten co gi ſpráwił nie zmiłuie ſię nád nim / á ſtworzyćiel iego nie okáże łáſki nád nim.
      I Drudzy cżytáią gdy doydźie żniwo połámie ſię zboże / dáwáiąc znáć iż Pán odeymie vżytki ich o ktorych oni mniemáli iáko by iuż miáły być w ręku ich.
      K Okázuie iż do tákiey ſpráwy niepotrzebá było możnego nieprzyiáćielá / y dlá tegoż tu niewiáſtą názywá lekkie nieprzyiáćioły.

  12. Cżáſu thego wytrzęſie Pán ſwe od rzeki Eufráthes áż do rzeki Egiptſkiey / á wy ſynowie Izráelſcy zbierzećie ſię po iednemu.
  13. Dniá onego záthrąbią w trąbę wielką / á ći co byli poginęli w źiemi Aſsyriyſkiey L zbieżą ſię / y ktorzy byli zápędzeni do źiemie Egiptſkiey będą chwálić Páná ná gorze święthey Ierozolimſkiey.
      L Tho ieſt / zá cżáſow Cyruſowych zgromádzeni będą o cżym pátrz v Ezdráſzá.1.

    Kápitułá 28.
    ¶ 1. Proroctwo przećiwko pyſze / opilſtwu / y obżárſtwu Izráelitow. 5. Pán ieſt chwáłą Iudſką. 7. Kroleſtwo Iudá náſláduie w opilſtwie y w obżárſtwie kroleſtwá Izráelſkiego. 9. Pán vkázuie iáką prożną prácą má náwrácáiąc lud ſwoy. 13. Káránie tych ktorzy wzgárdzáią náukę zbáwienną. 14. Przećiwko tym co ſobie lekce wáżą ſądy Boże. 23. Prorok pod przykłádem tych co źiemię orzą / vkázuie że tákież Pán wſzytki rzecży wedle cżáſu y wedle mieyſcá ſpráwuie.

  1. Biádá koronie pychy piiánych z Efráimá / ábowiem kwiát zácnoſći ich zwiędnie / ktory ieſt ná A wierzchu doliny obfitey oćiążonych winem.
      A Okázuie iáko ludźie ono opili ſię w doſtátkoch ſwych / y w bogácthwách dufániem.

  2. Oto Pán má iednego możnego y mocnego iáko náwáłność grádu / á iáko wicher wywrácáiący / á iáko byſtrość wod gwáłtowney powodźi podrywáiącey wſzytko ná źiemi.
  3. Koroná pychy piiánych z Efráimá nogámi podeptáná będźie.
  4. A kwiát weſelá y wielmożnoſći iey vwiędnie / kthory ieſt ná wierzchu doliny obfitey iáko owoc doſtáły / kthory gdy nápierwey ktho obácży iáko ſkoro w ręce vłápi pożrze gi.
  5. Dniá onego Pán záſthępow będźie koroną chwáły / y koroną wielmożnoſći B oſtátkowi ludu ſwoiego.
      B To ieſt / pokoleniu Iudſkiemu / y połowicy pokoleniá Beniáminowego.

  6. Y duchem ſądu ſiedzącego ná ſtolicy / á mocą tym ktorzy odeprą wálkę od brány.
  7. Ale też y oni pobłądźili od winá / á zbłądźili dlá opilſtwá / ták kápłán iáko y prorok zbłądźili w piiáńſtwie / á potonęli w winie / zábłądźili w opilſtwie / omylili ſię w proroctwie / potknęli ſię w ſądźie.
  8. Abowiem wſzythki ſtoły ich nápełnione ſą blwoćinámi y plugáſtwem ták áż C mieyſcá nie ſtáwá.
      C To ieſt / nie máſz nic coby nie było zepſowáne.

  9. Kogoż vcżyć má vmieiętnoſći: á komuż dá zrozumienie tego co vſłyſzy: tym ktorzy ſą pozoſtháwieni od mleká á odięći od pierśi.
  10. D Gdyż im potrzebá roſkázániá ná roſkázánie / roſkázániá ná roſkázánie / porządku ná porządek / porządku ná porządek / Tu málucżko á tám málucżko.
      D Iákoby rzekł / Ták ſą głupi y niedowćipni że ie po málucżku vcżyć potrzebá iáko dźieći / á wpráwowáć ie w porządek.

  11. * Abowiem E wárgámi blekotliwemi á ięzykiem obcem z ludem tym vmáwiáć ſię będźie.
      E Tho ieſt / Prorok práwdźiwy ktory ie będźie vcżył / tedy ſię im będźie zdáł iákoby miáł do nich obcym ábo blegotliwym ięzykiem mowić.

      * 1.Kor.14.v.21.

  12. Do ktorego rzecże / Otho F odpocżynienie ieſth / dáyćie odpocżynek záprácowánemu / á toć ieſt odpocżynienie / ále oni ſłucháć niechćieli.
      F Tho ieſt / náuká kthorey ſię máćie trzymáć.

  13. A ták ſłowá Páńſkie v nich będą / Roſkázánie ná roſkázánie / roſkázánie ná roſkázánie / Porządek ná porządek / porządek ná porządek / Thu málucżko thám málucżko / áby I ſzli á pádli ná wſpák / á byli ſtárći / powikłáni / y pochwytáni.
      I Dáwá znáć / iż gdy ſię oni kocháli w głupſtwie á nie dáli ſię vcżyć / tedy vpádną y zginą.

  14. A dlá thegoż ſłucháyćie ſłowá Páńſkiego / wy náśmiewcowie / ktorzy pánuiećie nád ludem tem ktory ieſt w Ieruzálem.
  15. Abowiemeśćie wy mowili / K Weſzlichmy w przymierze z śmierćią / á z piekłem mámy porozumienie / kiedy bicż gwáłtowny przypádnie nie doydźie nás / L gdyż kłámſtwo położylichmy zá vćiecżkę ſobie / á pod fáłſzem táilichmy ſię.
      K Mniemáliśćie ábyśćie nie mieli pomrzeć / á iżby nieſzcżęśćie kthorym wám grożono ná wás prźiydź nie miáło.
      L To mowi ſzydząc z nich / ná ich ſłowá ktore oni mowić mieli / iżechmy nie prożno vfáli ſłużąc bogom náſzym.

  16. M A dlá tegoż mowi Pán / † Oto záłożę w N Syionie kámień mocny węgielny á koſztowny zá gruntowny fundáment ¤ ten ktory vwierzy nie O pokwápi ſię.
      M Obrácá ſwoię rzecż do wiernych / ktorzy wzgárdzáią náśmiewácże náuki práwdźiwey. N To ieſt / w Kośćiele / ktorego fundámenthem ieſth Kryſtus. O Tho ieſt / nie będźie ſzukáł indźiey lekárſtwá.

      † Pſál.118.v.22. Mát.21.v.42. Már.12.v.10. Luk.20.v.17. Dźiei.4.v.11. Rzym.9.v.32. 1.Piotr.2.v.6.
      ¤ Rzym.10.v.11.

  17. P Záſądzę ſąd iáko po ſznurowi / á ſpráwiedliwość práwie w miárę / y potłucże Q grád nádźieię kłámſtwá / á wody táyniki zátopią.
      P Okázuie iż ná ten cżás ſąd y ſpráwiedliwość pánowáć będźie.
      Q Przez grád y wody rozumie káránie y trápienie kthore dopuśći / á przez táiniki dáwá znáć ich vfánie prożne ktorem ſię záſtáwowáli.

  18. A przymierze wáſze z śmierćią złámáne będźie / y porozumienie wáſze z piekłem nie oſthoi ſię / gdy bicż gwáłtowny przypádnie / wy potłucżeni będźiećie od niego.
  19. Y kiedy iedno kolwiek przychodźić będźie / pochwyći wás / gdyż ná káżdy dźień przypádáć będźie thák ráno y wiecżor / á tylkoż ſám przeſtrách przywiedźie wás ku zrozumieniu tego cośćie ſłyſzeli.
  20. Abowiem łoże będźie ćiáſne iż ſię nie będźie gdźie rozpoſthrzeć / á przyodźiánie ták wąſkie / iż ſię im trudno będźie okryć.
  21. Bo Pán powſtánie ták iáko ná gorze R Perázym / y rozgniewá ſię iáko ná dolinie S Gábáon áby wykonáł ſpráwę ſwoię / ſpráwę nieſłycháną / á iżby dokońcżył ſpráwy ſwey ſpráwy nie zwykłey.
      R Ieſt mieyſce kędy Filiſtyni byli poráżeni. 2.Sámu.5.v.20. y 1.Kro.14.v.11.
      S Ieſt mieyſce ono ná ktorym gdy Iozue wálcżył thedy Słońce nád ſwoy przyrodzony bieg záſtánowiło ſię.

  22. A ták teráz nie śmieyćież ſię / by ſnádź związki wáſze nie były bárźiey záćiągnione / bom ſłyſzáł od Páná Bogá záſthępow / zepſowánie doſtátecżne nád wſzytką źiemią.
  23. Podáyćież tu vſzu ſwych á ſłucháyćie głoſu moiego / bądźćie pilni á poſłuſzni mowie moiey.
  24. Ten ktory T orze / záli cáły dźień orze: á przewrácá y ſkrodli źiemię ſwą áby śiáł:
      T W tych ſłowiech okázuie / iż ták iáko orácż cżáſu pewnego pilen robothy ſwey / tákże y Pán cżáſu náznácżonego przepuſzcżá pomſty.

  25. Gdy ią vpráwi / izáli ná niey nie ſieie wyki y roztrząſá kminu: A záſz porządkiem ſwem nie ſieie pſzenice oſobno / ięcżmieniá wybornego oſobno á orkiſzu oſobno:
  26. Tákći Pán Bog go náucżył y wyćwicżył / áby rozumniey ſię w thym ſpráwowáł.
  27. Abowiem wyká nie będźie grábiámi młoconá / áni też po kminie kołá wozowe tácżáć będą / ále wykę wybiią láſką / á kmin kiiem.
  28. Będą mleć ná chleb / ále ten co miele nie ná wieki mleć będźie / y nie pokruſzy go kołem wozowem / áni V potrze zębámi ſwoimi.
      V Tho ieſt / nácżyniem zębiáſtym.

  29. Toć wyſzło do Páná Bogá záſtępow / ábowiem ieſt dźiwny w rádźie ſwey / á wielmożny w ſpráwie ſwey.

    Kápitułá 29.
    ¶ 1. Ezáiáſz prorokuie przećiw miáſtu Ieruzálem pod imieniem Aryelá. 7. Vkázuie prędki vpádek iego. 9. Srodze kárze záſlepienie iego. 13. Sztrofuie obłudność iego. 15. Prorokuie przećiw wzgárdzáiącym náukę Páńſką. 18. Pán obiecuie być przy Kośćiele ſwoim w vćiſkách iego. 20. Nieprzyiáćiele Kośćiołá ći co wzgárdzáią Bogá wykorzenieni będą. 22. Prorok opowiedá nápráwę Kośćiołá y ſzcżęśćie iego.

  1. Biádá tobie Aryiel / A Ariel miáſto mieſzkániá Dáwidowego: Przydáwáyćież rok do roku ku B zábiiániu báránow.
      A Zydowie názywáli kośćioł Aryelem tho ieſth Lwem Bożym / ábowiem z przodku był ſzeroki á ná zád ćiáſny iáko Lew. A thák pod imieniem Kośćiołá rozumie wſzytko Ieruzálem.
      B To ieſt / po krotkim cżáſie przeſtániećie rzezáć báránow ku ofiárám.

  2. Oblęgę Aryielá / y będźie ſmutny y żáłoſny / á C ſtánie ſię mnie iáko Ariel.
      C Oznáymuie iż iáko około Ołtárzá przed Kośćiołem było wiele Báránow pobitych / ták około miáſthá będźie wiele pobitych trupow.

  3. Obtocżę ćię w koło / á oſádzę ćię báſztámi / y wyſtáwię wáły przećiwko tobie.
  4. Będźieſz zniżone / á iáko pod źiemią mowić będźieſz / á ćichucżko iáko z prochu mowy twe wypuſzcżáć będźieſz / głos twoy z źiemie iáko D cżárownicży / y mowá twoiá poſzeptem wynidźie.
      D W tych ſłowiech vkázuie tákowe vtrápienie miáſthá Ieruzálē / że przed ſtráchem nie będźie żáden w nim śmiáł otworzyć y vſt ſwych mowiąc poſzepthem / iáko cżárnokſiężnicy cżynić zwykli.

  5. A wielkość dobywáiących ćiebie iáko nádrobnieyſzy proch będźie / y wielkość okrutnikow iáko plewy látáiące / á to ſię wnet z trzáſkiem ſtánie.
  6. Będźieſz náwiedzone od Páná Bogá záſtępow gromem y z trzęſieniem źiemie / y wielkiem krzykiem / wichrem / niepogodą / y płomieniem ogniá tráwiącego.
  7. Wielkość wſzytkich wálcżących národow przećiw Arielowi / y záſtęp wſzytek przećiwko iemu / á wyſtáwiáiący báſzty przećiwko iemu / y ći kthorzy ie trápią E będą iáko ſen widzeniá nocnego.
      E To wſzytko coć o twym vpádku powiedáią / thedy to ſobie iáko ſen lekce wáżyć możeſz.

  8. A iáko głodnemu ſni ſię iákoby iádł / á gdy ſię ocući áno cżcży żołądek iego / y iáko ſię ſni prágnącemu á on piie / á gdy ſię ocući áno thym więcey ſprácowány prágnie / thák F żeć będźie wielkość wſzytkich národow wálcżących przećiw gorze Siońſkiey.
      F Okázuie iż then lud prożną ſię nádźieią ćieſzył / Bo gdy cżás trápieniá przyſzedł thedy ie bárzo omyliłá.

  9. Potrwáyćie á zumieyćie ſię: Bo záſlepieni ſą y wás záſlepiáią / popili ſię ále nie winem / potácżáią ſię ále nie od pićiá.
  10. Abowiem Pán przywálił wás duchem ſnu twárdego / y záwárł ocży wáſze / zákrył Proroki wáſze / y náprzednieyſze widzące wáſze.
  11. A káżde widzenie wáſze będźie iáko ſłowá kſiąg zápiecżętowánych / ktore gdyby podáno vcżonemu á rzecżono / cżytáy to proſzę ćię / tedy odpowie / Nie mogę bo zápiecżętowáno.
  12. A gdyby ie dáno nieumieiętnemu á kázáno mu cżytáć / tedy odpowie / Nie vmiem iá cżytáć.
  13. Y mowi Pán / * Iż lud ten to iedno tylko vſty przyſtępuie ſię ku mnie / á tylko mię wárgámi ſwoiemi chwáli / ále ſerce iego ieſt dáleko odemnie / á boiáźń iego przećiw mnie ieſt z roſkázániá ludzkiego.
      * Mát.15.v.8. Már.7.v.6.

  14. A dlá tegoż oto vcżynię iż lud ten zádźiwi ſię rzecży dźiwney á potworney / to ieſt † iż mądrość mądrych zginie / á zrozumienie vmieiętnych zniſzcżeie.
      † 1.Cor.1.v.19. Abd.1.v.8.

  15. Biádá tym ktorzy táiemnice ſerc ſwoich G zákrywáią przed Pánem / áby ſpráwy ich ná iáśnią nie wyſzły á ktorzy mowią / Y ktoż nás widźi: á kto nás zná:
      G To mowi ná ty kthorzy w ſercu ſwym gárdźili náuką Páńſką ſzydząc z nápominániá / á przedſię iednák okázuiąc z wierzchu nábożną poſtáwę.

  16. A wáſzá myſl przewrotná ku glinie zduńſkiey przyrownáná będźie / A iákoby robotá miáłá mowić rzemieśnikowi ſwemu / H Nie tyś mię vrobił: A gárniec zdunowi ſwemu / Nic nie rozumieſz.
      H Hárdźi ktorzy o ſobie wiele rozumieią / á iákoby ſámi od ſiebie á nie od Páná wſzythko mieli / tu ſię w tych ſłowiech zámykáią.

  17. Ieſzcże málucżko á wrychle I Libán obroći ſię w Kármel / á Kármel obroći ſię w lás.
      I Imię Libánowe ieſth ſłáwne dlá wielkośći Cedrow ktore tám roſthą / Kármel záſię ieſt mieyſce vrodzáyne á obfite w zbożá á ták thu dáwá znáć o dźiwney odmiánie.

  18. Tedy K głuſzy dniá onego ſłowá kſiąg vſłyſzą / y ocży ſlepych z ćiemnoſći á z zámierzknieniá przeyzrą.
      K Obiecuie iż po trápieniu ktorym Kośćioł vćiśnion będźie Pán od niego odeymie wſzelką nieumieięthność / á nápráwi go.

  19. Y pokorni znowu ſię záſię rozweſelą w Pánu / á vbodzy rozráduią ſię w świętym Izráelſkim.
  20. Abowiem okrutnik vſtánie / á náśmiewcá koniec ſwoy weźmie / wſzytcy ći co ráno wſtáią ku cżynieniu złoſći wykorzenieni będą.
  21. Kthorzy ſłowy ſwemi záwodzą ludźi w grzech / y podchwytáią tego ktory ie kárze ná ſądźie / á ktorzy bez przycżyny ku vpádku przywodzą ſpráwiedliwego.
  22. A przetoż Pán zbáwićiel Abráámow ták rzekł do domu Iákobowego: Iuż dáley Iákob záwſtydzon nie będźie / áni ſię zápłonie ná thwárzy ſwoiey.
  23. Abowiem gdy vyzry ſyny ſwoie ſpráwy rąk moich w pośrzodku ſiebie ktorzy święćić będą imię moie / y będę święćić świętego Iákobowego / á będą ſię báć Bogá Izráelſkiego.
  24. Tedy błądzący w rozumie vmieiętnemi będą / á ożuwcowie náucżą ſię zákonu.

    Kápitułá 30.
    ¶ 1. Prorok ſrodze Zydy gáni dlá thego iż w ſwych przećiwieńſtwách więcey ſię do Egipthcyáninow niż do Bogá vćiekáli. 6. Náśmiewá ſię z wielkich nákłádow ich ktore ná to nákłádáli y z trudnośći ktore przeto podeymowáli. 9. Winuie w nich wzgárdzenie ſłowá Bożego. 12. Vkázuie iákie má być przyſzłe ich káránie zá tákowe niepoſłuſzeńſtwo. 18. Przydáwá poćiechę dlá wiernych obiecuiąc im przywrocenie ich do Ieruzálem. 21. Obiecuie im iż mieli być powolni ſłowu Bożemu á chodźić zá náuką iego. 23. Vkázuie iż vrodzáy źiemie z błogoſłáwieńſthwá Bożego przychodźi. 25. Wypiſuie rozmáitemi podobieńſtwy iákie miáło być przyſzłe Kroleſtwo Kryſtuſowe. 31. Groźi nieprzyiáćiołom Kośćiołá Bożego.

  1. O biádá ſynom odpornym mowi Pán / ktorzy nábywáią rády ále nie odemnie / á vtuláią ſię pod obronę ále nie wedle duchá moiego / áby gromádźili grzech ná grzech.
  2. Ktorzy ſię przeieżdżáią do Egiptu á nie pytáią ſię vſt moich / áby ſię vmocnili mocą Fáráonową / máiąc nádźieię w záſłonie Egiptſkiey.
  3. Ale moc Fáráonowá wám ku zeſromoceniu będźie / á nádźieiá w záſłonie Egiptſkiey ku poháńbieniu.
  4. Abowiem Kſiążęthá iego były w Zoán / á poſłowie iego przyſzli áż do Hánes.
  5. Wſzyſcy ſię záwſtydáią zá lud ktory im nic nie mogł być pożytecżen áni pomocen / y żádnego pożytku nie przynoſił / iedno tylko ſromotę á poháńbienie.
  6. A Brzemię B Zwierząt od Południá: W źiemi vtrápieniá y vćiśnieniá gdźie ieſt lew y lwicá / bázyliſzek y Smok látáiący / ponioſą C bogáctwá ſwe ná grzbiećiech oſłow ſwoich / á ſkárby ſwe ná grzbiećiech wielbłądow do ludu im niepożythecżnego.
      A Iáko máſz tho ſłowo rozumieć / cżytáy ſobie o tym Kápit.15.v.1.
      B Pod thym imieniem zwierząt groźi Egiptowi / á to dlá tego iż tám było wielkie mnoſtwo ſrogich zwierząt / á był ku południowi od Zydowſtwá.
      C Powiedá o Zydźiech iż oni idąc do Egiptu o pomoc proſić ponioſą dáry wielkie á wdádzą ſię w niebeśpiecżeńſthwá ſrogich zwierząt.

  7. Egiptcyánie nikcżemni ſą y prożná ieſt pomoc ich / á dlá tego ná tho wołám / moc ich ieſt ſiedźieć z pokoiem.
  8. A przetoż teráz wnidź á nápiſz D to iuż przed nimi ná táblicách / á wyriy to ná kſięgách żeby to trwáło do dniá oſtátecżnego ná wieki.
      D To ieſt / To proroctwo.

  9. Abowiem ieſt lud krnąbrny / á ſynowie kłámliwi / ſynowie ktorzy nie chcą ſłucháć zákonu Páńſkiego.
  10. Kthorzy mowią widzącym / nie chćieyćie widźieć / á Prorokom / nie opowiedáyćie nám nic práwego / ále rzecży nám przyiemne powiedáyćie / á przepowiedáyćie błędy.
  11. Vſtąpćie z drogi / zeydźićie z śćieſzki / nie wſpomináyćie przed námi świętego Izráelſkiego.
  12. A dlá tegoż święty Izráelſki ták mowi / Iżeśćie ſię brzydźili ſłowem tym / á vfáliſćie w łupieſthwie y w niepráwośći / á tymeſćie ſię podpieráli.
  13. A przetoż thá niepráwość będźie wám iáko mur wyſoki zryſowány á pochylony ku obáleniu / ktorego vpádnienie nágle á prędko przychodźi.
  14. A pokruſzenie iego będźie iáko nácżynie gliniáne ſtłucżone ktoremu nic nie folguią / thák iż námnieyſzá ſkorupká iego nie zoſtánie ná ktoreyby ſię godźiło zánieść wągl z ogniſká / á ktorąby wodá z cyſterny cżerpáná być mogłá.
  15. Abowiem ták mowi Pán święty Izráelſki / Ieſli ſię náwroćićie / á w pokoiu będźiećie / będźiećie záchowáni / moc wáſzá będźie w milcżeniu y w nádźiei / áleſćie wy nie chćieli.
  16. A thákeśćie mowili / Nie ták / ále vćiecżemy ná koniách náſzych / á przethoż vćiecżećie: Wſiędźiemy ná prętkie konie / lecż nieprzyiáćiele náſzy ieſzcże prędſzemi będą.
  17. Tyſiąc wáſzych vćiekáć będą ná pogrożenie iednego / á ná pogrożkę piąći vćiecżećie / áż práwie nie zoſtániećie iedno iáko máſzt okręthu ná wierzchu gory / á iáko chorągiew ná págorku.
  18. A dlá tegoż cżeká Pán áby ſię zmiłowáł nád wámi / y ták wywyżſzon będźie wám przepuſzcżáiąc / ábowiem Pán ieſt Bog ſądu / * Błogoſłáwieni wſzyſcy ktorzy ocżekáwáią iego.
      * Pſál.2.v.12.

  19. Záiſte lud mieſzkáć będźie w Syonie y w Ieruzálem / iuż płákáć nie będźieſz / On kthory cżyni miłoſierdźie zmiłuie ſię nád tobą / á iáko ćię ſkoro vſłyſzy wołáiącego odpowie głoſowi twoiemu.
  20. A gdy tobie dá Pán chleb vtrápieniá y wodę vćiśnieniá nie oddáli więcey dżdżá twego / á ocży twoie oglądáią deſzcż twoy.
  21. Y vſzy twoie vſłyſzą ſłowá ták tobie w tył mowiącego / Otho drogá chodźćie po niey / á nie odwrácáyćie ſię áni ná práwo áni ná lewo.
  22. A gdy E ſplugáwiſz záſłonę obrázow śrebrem twoim y ochędoſtwo złotem przykryte / wyrzućiſz ie precż iáko chuſtę ſplugáwioną od niewiáſty ktorá má przyrodzoną niemoc / á rzecżeſz im / Nu ſtąd precż.
      E To ieſt / gdy zdeymieſz złoto y śrebro twoie ná ochędoſtwá bálwánow włożone.

  23. Y dá Bog deſzcż náſieniu twoiemu gdźie iedno poſieieſz rolą / á chleb źiemie twoiey będźie wyborny / y obfity będźie dochod twoy / á dniá onego bydłá twoie páść ſię będą po ſzerokim polu.
  24. Wołowie y oſłowie ktorzy ćiągną w pługu będą ieść vmieſzáną ſiecżkę y plewy z zgoninámi.
  25. Y będą ſtrumienie wody ćiekącey ná káżdey gorze wyſokiey / y ná káżdym págorku / w dźień poráżki wielkiey kiedy ſię będą wálić wieże.
  26. A iáſność mieſiącá będźie iáko iáſność ſłonecżná / y świátłość ſłońcá ſiedmioráko ſię roźiáśni iáko iáſność ſiedmi dni / dniá ktorego Pán záwinie ránę ludu ſwego / y vzdrowi ráz rány iego.
  27. A F oto imię Páńſkie z dáleká przychodźi á zápáli ſię popędliwoſć ie° / y ieſt nie znośná / wárgi iego pełne ſą rozgniewániá / á ięzyk iego iáko ogień tráwiący.
      F Thá groźbá oſobliwie ſię śćiągá ná Aſsyryány głowne nieprzyiáćioły ludu Bożego.

  28. Duch iego ieſt iáko náwáłnoſć rzeki zábieráiącey áż do gárdłá / ku G przewiewániu národow śiedlecżką prożnoſći / á gębę ich będźie obrácáł wędźidłem błędu.
      G Niektorzy wykłádáią / przeſiewániu przetákiē prożnośći / A to mieyſce thák ſię rozumieć má / Pán kárząc wierne ſwe / przeſiewá ie áby ie wycżyśćił á źiárno záchowáł. Ale gdy niewierniki kárze tedy ie ták wyśiewá / áby ie potráćił / A przetoż przeſiewánie niewiernych / zowie piſmo przetákiem prożnośći.

  29. H Záśpiewáćie iáko w nocy ná vrocżyſthe święto / á rozweſelićie ſię w ſercu / iáko piſzcżek gdy idźie ná gorę Páńſką do mocnego Izráelſkiego.
      H Dźień poráżki nieprzyiáćioł wáſzych wám ſię obroći w weſele.

  30. A Pán dá vſłyſzeć głos wielmożnoſći ſwoiey / y okáże wyćiągnienie rámieniá ſwoiego w popędliwośći gniewu ſwoiego y w płomieniu pożyráiącym / z roſproſzeniem / z gwáłtownym dżdżem y z grádowym kámieniem.
  31. Bo Aſsyriycżyk ktory kiiem bił / będźie vſtráſzon głoſem Páńſkim.
  32. A gdźie ſię kolwiek obroći przeniknie go rozgá ktorą náń Pán náſádźił z bębny y z árfámi / á podnieſie wielką wálkę przećiw iemu.
  33. Abowiem I dáwno grubá nágotowáná ieſt / á nágotowáná ieſt dlá Krolá / ktorą vcżynił głęboką y ſzeroką / K mieſzkánie iego ieſth ogień y ſtos drew / á wiátr Páńſki iáko ſtrumień ſiárcżány podpáli go.
      I Było mieyſce zá Ieruzálem pełne plugáſthwá / kędy miotáno bydłá zdechłe / á zową ie w ſtárym wykłádźie Thofeth.
      K W thych ſłowiech dáwá znáć nędzny vpád złośnikow y zginienie niewiernikow.

    Kápitułá 31.
    ¶ 1. Prorok przedſię Zydy kárze z thego iż nádźieię ſwą w Egiptcyániech pokłádáli. 4. Pán ſtrzegący kośćiołá ſwoiego ieſt przyrownán ku lwowi. 6. Wierne wzywá ku pokáiániu. 8. Vpádek Aſsyryánow opowiedźiány przez Proroká.

  1. Biádá wſthępuiącym do Egiptu o pomoc ktorzy vfáią w koniech / á máią nádźieię w woźiech / dlá tego iż ſą w wielkiey licżbie y w iezdnych / dlá tego że ſą bárdzo możni / á nie oglądáli ſię ná świętego Izráelſkiego y nic ſię nie pytáli o Pánu.
  2. Aleć też on ieſt mądry / y dlá tego przywodźi nieſzcżęśćie / á nie odmieniá ſłowá ſwego / on powſthánie przećiw domowi złośnikow / á przećiwko rátunkowi tych ktorzy ſię vdáli zá niepráwoſćią.
  3. A Egipthcyánie ſąć ludźie á nie Bog / y konie ich ſą ćiáło á nie duch / Ale Pán wyćiągnie rękę ſwą á pomocnik ſię powáli / y ten kthoremu idą ná pomoc vpádnie / á wſzyſcy ſpołu będą wytráceni.
  4. Abowiem Pán ták do mnie rzekł: Iáko lew y lwię rycży nád łupem ſwym / á gdy wielkoſć páſterzow wołá zá nim / on ſię nic nie lęká wołániá ich / áni ſię vſtráſzy przed trzáſkiem ich / ták rownie zſtąpi Pán záſtępow ku wálcżeniu o gorę Syon / á wzdeymie ſię zá págorkiem iey.
  5. Pán záſtępow obroni Ieruzálem iáko pták látáiący / broniąc go á wybáwiáiąc ie / á przechodząc záchowá ie.
  6. Wy ſynowie Izráelſcy náwroććie ſię do tego od ktoregośćie ſię głęboko zánorzyli w przewrotnośći.
  7. Abowiem dniá onego odrzući káżdy obrázy ſwe śrebrne / y báłwány ſwe złote ktore ręce wáſze pocżyniły ku grzechu.
  8. A Y Aſsyriycżyk vpádnie od miecżá / ále nie od męſkiego / á zeżrze go miecż ále nie cżłowiecży / y vćiecże przed miecżem / y młodźieńcy iego hołdowniki będą.
      A Tho ſię ná ten cżás ſtáło gdy poráżone ſą woyſká Sennácherybowe.

  9. Vćiecże od ſtráchu ná zámki ſwoie / á Kſiążętá iego vćieką przed chorągwią (nieprzyiáćioł) Pán mowił ktory má B ogień w Syonie / á piec ſwoy w Ieruzálem.
      B Ku popáleniu nieprzyiáćioł.

    Kápitułá 32.
    ¶ 1. Proroctwo o kroleſtwie Ezechiáſzowym y nápráwie ktorá miáłá być zá ie° cżáſu. 9. Prorok obrácá mowę ſwą do niewiáſt / á oznáymuie ſąd Boży ná Zydy. 15. Przydáwá poćiechę wiernym / á prorokuie o nápráwie Kośćiołá y o kroleſtwie Kryſtuſowym.

  1. A Oto będźie krolowáł krol w ſpráwiedliwośći / á kſiążętá będą przełożone w práwośći.
      A Tho proroctwo ieſt o Ezechiáſzu / kthory był figurą Kryſtuſową.

  2. A będźie iáko mieyſce w ktorym ſię kto kryie przed wiátrem / á iáko zchowánie przed náwálnym dżdżem / y iáko ſą ſtrumienie wod ná mieyſcu ſuchem / á ćień ſkáły wielkiey w źiemi zpuſtoſzáłey.
  3. Ocży B widzących nie będą dáley záćmione / á vſzy ſłyſzących z pilnoſćią ſłucháć będą.
      B Obiecuie práwdźiwą świáthłość / tho ieſt / ſzcżyrość ſłowá ſwoiego / á zrozumienie y chutliwą miłość ku niemu.

  4. Serce niedowćipnych prźiydźie ku rozumieniu / á ięzyk blekotliwych przeſtroną mowę mieć będźie.
  5. Skąpiec nie będźie názywán ſzcżodrym / áni łákomiec bogátym.
  6. Ale ſzálony o ſzáleńſtwie mowić będźie / á ſerce iego niepráwość ſpráwowáć będźie / áby wykonáł obłudność ſwoię / á iżby mowił rzecży fáłeſzne przećiwko Pánu / y áby vmorzył głodem duſzę łáknącego / á wydárł trunek prágnącemu.
  7. Broń łákomych nágorſzá ieſt / ábowiem ſzuká fortelow iákoby ſłowy kłámliwymi podſzedł vbogiego / á nędzniká mową ſwą przy ſądźie.
  8. Ale ſzcżodrobliwy / rzecży ſobie przyſtoyne ſpráwuie / y pomnáżá ſię w ſzcżodrobliwośći ſwoiey.
  9. Wy niewiáſty bogáte powſtáńćie á ſłucháyćie głoſu mego / wy corki co beſpiecżeńſthwá vżywáćie / poymuyćie vſzymá ſłowá moie.
  10. C Rok po roku zátrfożone będźiećie wy co vfáćie ſobie / ábowiem zbieránie winá vſtánie / á żniwá więcey nie będźie /
      C Dáwá znáć o pomſćie trwáiącey długo.

  11. Wy roſkoſznice lęknićie ſię / y wy wſzetecżne zedrgnićie ſię / zzuyćie ſię y obnáżćie ſię / opáſzćie ſię wormi ná biodrách wáſzych.
  12. Nárzekáiąc nád pierſiámi wáſzemi y nád rolámi roſkoſznymi / á nád winnicą rodzáyną.
  13. Cierniá y oſty okryią źiemię ludu mego / nád wſzytkimi domy weſelá miáſtá ráduiącego ſię.
  14. Abowiem páłáce opuſzcżone będą / á ludne miáſto ſpuſthoſzeie / wieże y báſzty iáſkiniámi zoſtháną ná wieki / tám będźie kochánie dźikim oſłom / á páſtwiſká trzodám.
  15. Aż Duch z wierzchu będźie wylán ná nás / y będźie puſzcżá iáko D Kármel / á Kármel iáko lás policżon będźie.
      D O Kármelu pátrzáy wyzſzey Ká.29.v.17.

  16. E Sąd będźie przemieſzkáwáł ná puſzcży / á ſpráwiedliwość oſiedźi ſię w Kármelu.
      E Przez thy ſłowá rozumie wſzelką ſpráwiedliwoſć.

  17. Pokoy będźie ſpráwą ſpráwiedliwośći / á ſkutek ſpráwiedliwośći będźie pokoy / y beſpiecżeńſthwo ná wieki.
  18. Lud moy w ſpokoynem mieſzkániu przemieſzkáwáć będźie / y w przybytkách beſpiecżnych / á w odpocżywániu nábeſpiecżnieyſzym.
  19. Ale grád prźiydźie ná F láſy / á miáſto będźie G położone ná mieyſcu niſkim.
      F Opowiedá / iż Pán Bog pomſty ſwe gdźie indźie obroći.
      G Dáwá znáć o wielkiem beſpiecżeńſthwie / że y miáſt nie potrzebá będźie budowáć ná wyſokich mieſcách ku obronie.

  20. Wy będźiećie ſzcżęſliwi H ſieiący nád wodámi / á wypuſzcżáiąc tám woły y oſły.
      H Nie będźiećie ſię báć áby wody miáły co ſzkodźić zbożom wáſzym / y oznáymuie tákowy vrodzáy że woły y oſły miáno puśćić ku przypáſieniu pierwſzych zboż.

    Kápitułá 33.
    ¶ 1. Opowiedá zborzenie Káldeycżykow y Aſsyriánow. 2. Przytácżá modlitwę vcżąc wierne do kąd ſię vćiekáć máią w vtrápieniu ſwoim. 3. Powtárzá zburzenie Káldeycżykow y Aſsyriánow. 5. Vkázuie iáko ieſt Bog wielmożny w wybáwieniu Kośćiołá. 6. Okázuie w cżym náleży ſzcżęśćie iego. 7. Wypiſuie ſtráſzliwe záburzenie żydowſtwá. 10. Vmáwiá ſię z nieprzyiáćioły kośćiołá / vkázuiąc im prozne ich przedſięwźięćie. 15. Náucżá ktorem kſztáłtem ludźie z Bogiem ſię zgádzáć máią. 20. Opowiedá nápráwę kośćiołá. 23. Mowi od Aſsyriánow. 24. Niemáſz odpuſzcżeniá grzechow iedno w kośćiele.

  1. Biádá thobie łupiącemu ktoryś ſám nie był łupion y thobie zdráycy z ktorym ſię ná zdrádźie nie obchodzono / gdy łupić przeſthánieſz będźieſz też łupion / á gdy zdrádzáć nie będźieſz / dopieroż ćię zdrádzáć będą.
  2. Pánie zmiłuy ſię nád námi bo ocżekáwálichmy ćiebie / bądź rámieniem thych A z poránku / á zbáwieniem náſzym w dźień vtrápieniá.
      A To ieſt / cżáſu potrzeby ábo záwżdy.

  3. Przed głoſem ogromnym B národowie vćieką / á przed wywyżſzeniem twoim rozproſzą ſię pogáni.
      B Rozumie o Bábilońcżykoch / ktorych woyſko było z rozmáithych národow / A głos przed ktorym mieli thył podáć / ſą Perſowie y Medowie.

  4. C A łupy wáſze iáko chrząſzcże pozbieráne będą / á D zbieżą ſię do nich w ſkok iáko ſzáráńcżá.
      C Ty ſłowá śćiągáią ſię ná Bábilońcżyki / ktore przyrownywá chrząſzcżom y Száráńcżey / á tho z tąd / iż nic inego cżynić nie vmieią / iedno ſzkodę / choćiáż też nie ták wiele mocy máią / y łácwie pobići być mogą.
      D To ieſt / nieprzyiáćiele wáſzy Perſowie y Medowie.

  5. Wywyżſzon ieſt Pán gdyż mieſzká ná wyſokośći / nápełni Syon ſądem y ſpráwiedliwośćią.
  6. Vtwierdzenie cżáſu iego / będźie moc / zbáwienie / mądrość / y vmieiętność / á boiáźń Páńſká ſkárb iego będźie.
  7. Oto E gońcy ich wołáią ná dworze / á poſłowie pokoiu gorzko płácżą.
      E Tho ſię rozumie o Poſlech kthore Ezechiáſz ſłáł o pokoy do Sennácheribá / á gdy tám nic nieotrzymáli z żáłośćią ſię wroćili.

  8. F Drogi roſkopáne ſą / podrożnik nie idźie śćieſzką / przymierze rozerwáne ieſt / miáſtá odrzućił / á lud zá nic ſobie miáł.
      F Oznáymuie iákim ſię ſrogim ſpoſobem obchodźił z nimi Sennácheryb.

  9. Záſmućiłá ſię źiemiá y wątleie / Libán wywrocon / á Sáron w puſtynią obrocone ieſt / á Báſán y Kármel ſpuſtoſzone ſą.
  10. Teráz powſtánę Mowi Pán / teráz ſię wywyżſzę / á teráz ſię wynioſę.
  11. G Pocżnićie ſłomę / á porodźićie śćierń / duch wáſz pożrze wás iáko ogień.
      G Ty ſłowá ſćiągáią ſię ná Sennácherybá / iákoby rzekł / Prożną rádę zácżynáćie ktorá nie prźiydźie ku ſkońcżeniu.

  12. A będą národowie iáko wypálone wápno / y będą iáko wyćięthe á popálone ćiernie.
  13. Wy ktorzy ieſteśćie dáleko / ſłucháyćie com vcżynił / á wy co bliſko ieſteśćie poznáyćie moc moię.
  14. Grzeſznicy zlękli ſię w Syonie / á obłudnicy zádrżeli mowiąc / Y ktoż z nás zmieſzkáć może z ogniem pożyráiącym: Y kthoż z nás mieſzkáć będźie z vpáleniem wiecżnym:
  15. * Ten ktory w ſpráwiedliwoſći chodźi / á co ieſt práwego mowi / ktory ſię zyſkiem gwáłtownym y nieſpráwiedliwym brzydźi / y otrząſá ręce ſwe áby dárow nie bráł / á zátyká vſzy áby nie ſłucháł rády ná rozlánie krwie / y kthory zátwierá ocży áby nie pátrzáł ná złe.
      * Pſál.15.v.2.

  16. A tenći mieſzkáć będźie ná wyſokośći / vćiecżká iego będźie ná mocną ſkáłę / będźie dán iemu chleb / á wody iego wiecżne będą.
  17. H Ocży iego oglądáią Krolá w máieſtáćie iego / y oglądáią źiemię dáleką.
      H To ieſt / po poráżce Sennácherybowey.

  18. I Serce twe będźie rozmyſláć o boiáźni / † Y gdźież ieſt K piſárz: gdźież ieſt wáżnik: gdźież ieſt ſzácownik ſzácuiący zácne domy:
      I Opowiedá im iż będą vſtráſzeni boiáźnią trápieniá y przeſládowániá od nieprzyiáćioł / á będą ſobie przypomináć o tych vrzędnikoch.
      K Ci byli ktorzy ſpiſowáli lud iáko ktory wiele podátkow płáćić miáł / á Wáżnik był ktory odbieráł pieniądze zá winy / Szácownik záſię ktory oględowáł budowániá áby wedle niego ſzedł popłáthek do ſkárbu.

      † 1.do Kor.1.v.20.

  19. Nie oglądáſz ludu okrutnego / ludu ięzyká trudne° y nie zrozumiánego / mowy obcey kthorey nie będźieſz mogł zrozumieć.
  20. Weyrzyż Syon miáſto zgromádzeniá náſzego / á ocży twe oglądáią Ieruzálem mieſzkánie ſpokoyne / przybytek ktory nigdy przenieſion nie będźie / áni L gwoźdźie iego ná wieki poruſzone będą / á żáden ſię iego powrozek nie zerwie.
      L W tych ſłowiech okázuie moc y trfáłość kośćiołá Páńſkiego.

  21. Gdyż tám práwdźiwie Pán mocny bedźie nám iáko mieſce rzek y ſtrumieniow ſzerokich / po ktorych ſię ná łodźiách wioſły woźić nie będą / áni okręt wielki támtędy przeydźie.
  22. Bo Pán ieſt ſędźiá náſz / Pán ieſt vſtháwcá práw náſzych / Pán ieſt krol náſz / á ſám nás on wybáwi.
  23. Oſłábiáły M powrozy thwoie / ták iż áni máſztu ſwego mocno vdźierżeć / áni żáglow roſćiągnąć mogą / A tedyć rodźielone będą korzyśći łupu wielkiego / ták iż y chromi rozchwycą ie.
      M Thu záſię przytácżáiąc rzecż ná Aſsyriány vkázuie vpádek nieprzyiáćioł kośćiołá Bożego.

  24. N A żáden mieſzkáiący nie rzecże / Ieſtem chor / á złość ludu tám mieſzkáiącego odpuſzcżoná będźie.
      N Opowiedá iż lud iego będźie wolen od káżdego niebeſpiecżeńſtwá / thák docżeśnego iáko y wiecżnego.

    Kápitułá 34.
    ¶ 1.y.10. Wypiſuie pomſtę ktorą Pán okázáć má nád nieprzyiáćioły ſwoimi. 8. A iż Bog kárze niewierniki dlá kośćiołá ſwego. 16. Odſyłá Zydy do kſiąg zákonu / áby byli w tym vtwierdzeni co im powiedáią.

  1. A Przybliżćie ſię národowie ku ſłuchániu / á wy ludźie wyrozumiewáyćie / źiemio y wſzytko co ná niey ieſt ſłucháy / okrągu świátá y wſzyſtko co ſię rodźi ná niem.
      A Obrácá rzecż ſwą do národow okolicżnych żydom / przywodząc ie ktemu áby pilnie ſłucháli ſłow iego.

  2. Abowiem popędliwość Páńſká ieſt nád wſzythkimi národy / á rozgniewánie iego nád wſzytkimi záſtępy ich / poráźił ie á podáł ie ná pomordowánie.
  3. A pobići ich precż wyrzuceni będą / y záśmierdzą ſię trupy ich / á opłyną gory krwią ich.
  4. Y wſzytek B záſtęp niebieſki zniſzcżeie / á niebioſá zwinione będą iáko kſięgi / C y wſzytek ich záſtęp vpádnie iáko liſt vpádá z máćice á z drzewá figowego.
      B To ieſt gwiázdy.
      C To mowi wedle rozumu ludzkiego ábowiem gdy ná ludźi oſtátnie zginienie przychodźi / tedy ſą ták złey myſli / że iuż mniemáią áby niebo y źiemiá zginąć miáło.

  5. Abowiem miecż moy D opoiony ieſt ná niebie / A oto zſtąpi przećiw Edomcżykom ná ſąd / á przećiw ludowi náznácżonemu ku ſtráceniu.
      D To ieſt krwią vmázány á powiedá ná niebie dáwáiąc znáć wiecżną rádę Bożą ktory to zdáwná thák v ſiebie poſtánowił.

  6. Miecż Páńſki pełny ieſt krwie / vtłuśćił ſię w tłuſtoſći y we krwi E báránow y kozłow / y w łoiu około nerek ſkopowych / ofiárá Páńſká ieſt w F Bozrá / á wielká poráżká w źiemi Edomſkiey.
      E Pod tymi imionámi báránow y kozłow / dáwá znáć zácnieyſze / y ty co ſą niżſzego ſtánu miedzy ludem.
      F Bozrá ieſt miáſto w źiemi Edomſkiey o ktorym powiedá iż miáło być ogniem popálone.

  7. A G iednorożcowie zſtąpią z nimi y bycy z wołmi / á źiemiá ich będźie opoioná krwią / y proch ich ſkrzepnie ſię z tłuſtoſćią.
      G To ieſt / mocárze y kſiążętá.

  8. * Abowiē dźień ieſt pomſty Páńſkiey á rok zápłáty ku zemſcżeniu Syoná.
      * Nizey.63.v.4.

  9. Rzeki iey obrocą ſię w ſmołę / á proch iey w ſiárkę / á źiemiá w żywicę goráiącą.
  10. Nie będźie zgáſzoná áni we dnie áni w nocy / dym iey wiecżnie ſię kurzyć będźie á od národu do národu puſtá będźie / á żáden nie będźie / co by przez nie przeſzedł.
  11. * Ale bąk y boćián poſiędą ią / puchácż y kruk mieſzkáć w niey będą / y będźie podłuk ſznuru zborzoná / á podług wági ſpuſtoſzoná.
      * Sofo.2.v.14.

  12. Sláchćicy iey nie będą Pány w niey / y wſzytki kſiążętá iey wniwecż ſię obrocą.
  13. Zroſtą ćierniá ná páłácách iey / pokrzywá y oſet ná zámkách iey / będźie mieſzkániem ſmokom / á przebywániem ſtruśom.
  14. Tám ſię H Zyim y Iim zeydą / á záwołá I Látáwiec ná towárzyſze ſwoie: Tám Iędzá leżeć będźie y náydźie ſobie odpocżynienie.
      H O tym pátrz wyzſzey w 13.v.21.
      I Niektorzy wykłádáią Sátyrá álbo dźikiego mężá.

  15. A lelek vplećie ſobie gniázdo / y wyſiedźi iáycá ſwe / á wylęże y ſchowá pod ćieniem dźieći ſwe / á támże ſię też zlecą ſpołu ſępowie.
  16. Szukáyćie w kſięgách Páńſkich á cżytáyćie nic ſię iśćie z tego nie vmnieyſzy / á iedno z drugim nie vbędźie / ábowiem vſtá iego to roſkázáły / á duch iego zbierze ie.
  17. Rzućił im o nię los / á ręká iego ią ſznurem im rozmierzyłá / poſiędą ią ná wieki / á od národu do národu mieſzkáć w niey będą.

    Kápitułá 35.
    ¶ 1. Wypiſuie dźiwną odmiánę kthorá ſie miáłá ſtáć po wſzytkim świećie pod kroleſtwem Kryſtuſowym. 3. Vkázuie iáki ieſt vrząd káznodźieiow Ewánieliiey. 5. Pożytki ktore z tąd przychodzą.

  1. Puſtyniá y mieyſce leśne weſelić ſię będą / á mieyſce ſpuſtoſzáłe rozráduie ſię y zákwithnie iáko liliá.
  2. Zrodźi w obfitoſći / á będźie ſię bárzo weſelić y wykrzykáć / chwáłá Libánu iemu dáná ieſt / y ochędoſtwo Kármelu y Sáron / oni oglądáią chwáłę Páńſką / á zácność Bogá náſzego.
  3. Pośilćie ręce ſprácowáne / á potwierdzćie zemdlone koláná.
  4. Mowćie do zátrwożonych w ſercu / Vmocnićie ſię / á nie boyćie ſię / otho Bog wáſz przyidźie z pomſtą / Bog przyidźie z nágrodą á zbáwi nás.
  5. Tedy * ocży ſlepych otworzone będą / á vſzy głuchych otworzą ſię.
      * Mát.15.v.30.

  6. Tedy ſkocży chromy iáko ieleń / á ięzyk niemych záśpiewá chwáłę / ábowiem wody wyniknęły ná puſzcży / á rzeki w mieyſcách leſnych.
  7. A mieyſcá ktore ſuche były ſtáną ſię iáko ieźierzyſká / á ktore były bez wod ſtáną ſię obfituiące zdroymi / á w łożyſkách ſmokow trzćin źieloność y śitowiá wzeydźie.
  8. Y będźie tám śćieſzká y drogá / á przezową ią drogą świętą / á ten ktory ieſt pokálány nie poydźie ią / y będźie przed nimi chodzący ná drodze ták iż y głupi więcey nie zbłądzą.
  9. Nie będźie tám iuż więcey lew / áni żádná beſtyá ſzkodliwá thám ſię więcey przechádzáć będźie / áni tám náleźioná będźie / ále A tám przechod prześpiecżny będźie.
      A W Zydowſkim ſtoi / á poydą nią wybáwieni álbo odkupieni.

  10. Odkupieni Páńſcy náwrocą ſię y przyidą do Syonu z chwáłą / á będźie weſele wiecżne nád głową ich / otrzymáią rádość y weſele / á żáłość y ſmętek zginie.

    Kápitułá 36.
    ¶ 1. Sennácheryb ruſzył woynę przećiw kroleſtwu Iudſkiemu. 2. Poſyłá Rábſáceſá ku oblężeniu Ieruzálem. 3. Eliákim y ini ſłudzy Krolá Ezechiáſzá záieżdzáią mu. 4. Słowá iego do ſług Ezechiáſzowych pełne pychy y bluznierſtwá przećiw Bogu. 13. Vmáwiá ſię z mieſzcżány Ierozolimſkiemi / á ſtárá ſię iákoby ie ztrwożył. 18. Bluźnierſtwo iego gdy Bogá Izráelſkiego bogom pogáńſkim przyrownáwá.

  1. * Przydáło ſię roku cżternáſthego zá pánowániá Krolá Ezechiáſzá / iż Sennácheryb Krol Aſsyriyſki ćiągnął przećiw wſzytkim miáſtám obronnem Iudſkiem / y zdobywáł ich.
      * 2.Krol.18.v.13. 2.Kron.32.v.1.

  2. Thenże Krol Aſsyriyſki poſłáł Rábſáceſá z A Láchis do Ieruzálem do Krolá Ezechiáſzá z woyſkiem wielkim / kthory ſię położył v rur ſtáwu wyżſzego ná drodze polá blechárzowego.
      A To ieſt / miáſtho Iudſkie.

  3. Y wyjecháli do niego Eliákim ſyn Helkiáſzow Ochmiſtrz / y Sobná kánclerz / y Ioáh ſyn Aſáfow Sekretárz.
  4. Do ktorych rzekł Rábſáces / Powiedzćie teráz Ezechiáſzowi otho ták mowi wielki Krol Krol Aſsyriyſki / coż to ieſt zá dufánie w ktorym vfáſz:
  5. Zdámi ſię iż thylko w vśćiech ſwych máſz ſłow doſyć / ále do woyny potrzebá rády y mocy / teráz w kimże vfáſz żeś odemnie odſtąpił:
  6. Oto vfáſz w tey láſce trzćinney náłomioney / to ieſt w Egipćie / ktorey ieſliby ſię ktho podpárł / przeniknie rękę iego y przebodźie ią / Tákći ieſt y Fáráo Krol Egiptſki wſzytkim ktorzy vfáią iemu.
  7. A ieſli mi odpowieſz / Vfámy Pánu Bogu náſzemu: Izáli nie on ieſt kthorego Ezechiáſz káplice popſowáł y z ołtárzmi / á roſkázáł Iudźie y Ieruzálem miáſtu / Przed ołtárzem tym modlić ſię będźiećie.
  8. Teráz thedy záręcż ſię Krolowi Aſsyriyſkiemu pánu memu á iá dám tobie dwá tyſiącá koni / będźieſzli ie ſám mogł oſádźić iezdnemi.
  9. A iákożbyś ty mogł odeprzeć iednemu Kſiążęćiu z ſłużebnikow páná mego: choćiáż y iednemu z námnieyſzych: á wżdy thy śmieſz vfáć Egiptowi dlá wozow y konnych.
  10. A teráz ázábych iá tu do tey źiemie wſzedł woiowáć oprocż wiedzeniá Páńſkiego / Pán ći mnie rzekł / Wtárgni w źiemię tę á borz ią.
  11. Tedy Eliákim / Sobná / y Ioách rzekli do Rábſáceſá / Mow prośimy do nás ſług twych ięzykiem Syriyſkim gdyż gi rozumiemy / á nie mow z námi po Zydowſku kędy ſłyſzy lud ktory ná murzech ieſt.
  12. Odpowiedźiáł im Rábſáces / Izáli Pán moy poſłáł mię do páná twego ábo do ćiebie iżbych to powiedźiáł: Izáli dáleko nie więcey do ludu kthory ſiedźi ná murze / áby iedli łáyná ſwe / y pili mocż ſwoy z wámi:
  13. Tedy ſtánąwſzy Rábſáces wołáł głoſem wielkim po Zydowſku mowiąc / Słucháyćie ſłow wielkiego Krolá Krolá Aſsyriyſkiego.
  14. Ták mowi Krol / Niecháy wás nie zwodźi Ezechiáſz gdyż wás rátowáć nie może.
  15. Niecháy wám powodem nie będźie Ezechiáſz byśćie mieli Pánu vfáć / mowiąc ták / Pán zá pewne wybáwi nás / á miáſto to nie będźie podáne w ręce Krolá Aſsyriyſkiego.
  16. Nie ſłucháyćie Ezechiáſzá / ábowiem ták mowi Krol Aſsyriyſki / Weźḿćie zemną przymierze / y wynidźćie ku mnie / á káżdy z wás iedz z winnice y z figi ſwoiey / á piy káżdy z wás wodę z cyſterny ſwoiey.
  17. Aż przyćiągnę á przenioſę wás do źiemie ktorá ieſt ná kſztáłth źiemie wáſzey / do źiemie zboż y winá / do źiemie chlebney y winney.
  18. Niecháy wás Ezechiáſz nie zwodźi / mowiąc: Zápewne Pán wybáwi nás / y ktoryż z bogow pogáńſkich wybáwił źiemię ſwą z rąk Krolá Aſsyriyſkiego:
  19. Gdźie ieſt bog z Emáth y z Arphát / gdźież ieſt bog z Sefárwáim: izáli wybáwili Sámáryą z ręki moiey:
  20. Ktoryż z tych wſsech bogow źieḿ tych wybáwił źiemię ſwą z rąk moich: záli y Pán może wás wybáwić z ręki moiey:
  21. A oni vmilknęli / á ſłowá nie przemowili / bo im był thák roſkázáł Krol: Nic mu ná to nie odpowiedáyćie.
  22. Tedy Eliákim ſyn Helkiáſzow y Sobná Kánclerz / y Ioáh ſyn Aſáphow Secrethárz / wroćili ſię do Ezechiáſzá rozdárſzy ſwe odźieniá / á oznáymili mu ſłowá Rábſáceſowe.

    Kápitułá 37.
    ¶ 1. Krol Ezechiáſz ſłyſząc błuźnierſthwo Rábſáceſowe żáłośćiw z tego. 2. Sle do Ezáiáſzá poſły ſwe. 6. Odpowiedź Ezáiáſzowá do ſług Krolewſkich. 9. Sennácheryb znowu śle do Ezechiáſzá. 10. Bluźni przećiw Bogu Izráelſkiemu. 16. Modlitwá Ezechiáſzowá ſłyſząc bluźnierſtwá Sennácheribowe. 21. Ezáiáſz ćieſzy Ezechiáſzá / opowiedáiąc mu vpádek Sennácheribow. 30. Známieniem vtwierdzá pororcthwo ſwoie. 36. Poráżká Aſsyryánow przez Aniołá ſpráwioná. 38. Smierć Sennácherybowá.

  1. * Co gdy vſłyſzáł Krol Ezechiáſz / rozdárł odźienie ſwoie / á oblokſzy ſię w wor wſsedł do domu Páńſkiego.
      * 2.Krol.19.v.1.

  2. Y poſłáł Eliákimá ochmiſtrzá y Sobnę Kánclerzá / y ſtárſze kápłány oblecżone w wory / do Ezáiáſzá Proroká ſyná Amoſowego.
  3. Ktorzy ták mowili k niemu / Tákći powiedźieć Ezechiáſz roſkázáł / Dźień ten / ieſt dźień vtrápieniá / łáiániá y bluźnierſtwá / ábowiem dźiátki przyſzły áż do máćice / á nie doſtáwá mocy ku rodzeniu.
  4. A zá ſnádź vſłyſzy Pán Bog twoy ſłowá Rábſáceſowe ktorego przyſłáł Krol Aſsyriyſki pán iego ku złorzecżeniu Bogá żywiącego / y ku bluźnieniu ſłowy kthore ſłyſzáł Pán Bog twoy / á przethoż vcżyń modlithwę zá oſtátkiem tych ktorzy pozoſtáli.
  5. Przyſzli thedy ſłużebnicy Krolá Ezechiáſzá ku Ezáiáſzowi.
  6. Kthorym odpowiedźiáł Ezáiáſz / Powiedzćie ták pánu ſwemu żeć ták mowi Pán / Nic ſię nie boy ſłow ktoreś ſłyſzáł / ktorymi ſłudzy Krolá Aſsyriyſkiego mnie lżyli.
  7. Oto iá wzbudzę náń wiátr / ktorego gdy vſłyſzy ſzum wroći ſię do źiemie ſwey / á dám go poráźić miecżem w źiemi iego.
  8. Tedy ſie Rábſáces wroćił / á nálázł Krolá Aſsyriyſkiego dobywáiącego Lobny / bo ſłyſzáł iż odćiągnął od Láchis.
  9. † Przyſzłá też do niego wieść o Táráku Krolu Ethiopſkim / iż ruſzył woynę przećiw iemu: Co vſłyſzáwſzy poſłáł poſły do Ezechiáſzá z tymi ſłowy.
      † 2.Krol.19.v.9.

  10. Ták mowćie do Ezechiáſzá Krolá Iudſkiego / Niecháy ćię nie záwodźi Bog twoy kthoremu vfáſz / mowiąc / Nie będźie Ieruzálem podáne w ręce krolá Aſsyriyſkiego.
  11. Oto ſłyſzáłeś co Krolowie Aſsyriyſcy vcżynili wſzythkim źiemiám ktore poborzyli / Izáli y thy możeſz być wybáwion:
  12. A záż wybáwili bogowie národow kthore popſowáli przodkowie moi / Gozán / Hárán / Rezeph y ſyny Eden / kthorzy byli w Teláſsár:
  13. Y gdźież Krol Emáth y Krol Arfád: y Krol miáſtá Sefárwáim / Aná y Awá:
  14. Tedy Ezechiáſz wźiąwſzy liſthy od poſłow przecżedł / y wſtąpił do domu Páńſkiego á tám ie otworzył przed oblicżnoſćią Páńſką.
  15. Y modlił ſię Ezechiáſz do Páná mowiąc.
  16. Pánie záſtępow Boże Izráelſki ktory ſiedźiſz ná Cherubiniech / tyś ieſt ſám Bog wſzech kroleſtw źiemſkich tyś ſtworzył niebo y źiemię.
  17. Pánie nákłońże vcho thwe á vſłyſz / otworz ocży twe o obeyźry / á poſłucháy wſzytkich ſłow Sennácherybowych ktore przyſłáł ku złorzecżeniu Bogá żywiącego.
  18. Záiſteć Pánie Krolowie Aſsyriyſcy poborzyli wſzythki kráiny y wſzytki źiemie ich.
  19. Y popálili ogniem wſzytki bogi ich / gdyż oni bogowie nie byli / iedno robotá rąk ludzkich / drewno á kámień / tákże też zginęli.
  20. Teráz tedy Pánie ktory ieſteś Bog náſz / wybáẃ nás z rąk iego / áby wſzytki kroleſtwá ná źiemi poznáły / iżeś ty ſám ieſt Pán.
  21. Tedy Ezáiáſz ſyn Amoſow poſłáł do Ezechiáſzá / z thymi ſłowy / Ták mowi Pán Bog Izráelſki / Iżeś ſię do mnie modlił przećiw Sennácherybowi Krolowi Aſsyriyſkiemu.
  22. Tákowe ieſt ſłowo kthore Pán wydáł przećiw iemu / Iż zgárdźił tobą o pánno corko Syońſká / á náśmiewáł ſię z ćiebie / á potrząſáł ná ćię głową corko Ierozolimſká.
  23. Komużeś to poháńbienie vcżynił: kogoś bluźnił: przećiw komużeś podnioſł głos twoy: á ocży ſwe podnioſłeś wzgorę: Izáli nie przećiw ſwiętemu Izráelſkiemu:
  24. Háńbiłeś Páná przez poſelſtwo ſług twoich / á rzekłeś / Wſtąpiłem z wielkoſćią wozow mych ná wierzch gor w ſtrony Libánu / á podrąbię wſzytki Cedry iego y wyborne Iedliny iego / wnidę áż do końcá náwyzſzego mieyſcá iego / ták w puſzcżách iáko y w vrodzáynych mieyſcách.
  25. Roſkopáłem źiemię / á piłem wody / y wyſuſzyłem podeſzwámi nog moich rzeki wſzythki v miáſt oblężonych.
  26. Izáliś nie ſłyſzáł iżem ie zá dáwnych cżáſow vcżynił / á iżem ie od dáwnego cżáſu ſám ſpráwił: A teráz izáli ie iuż mám obroćić w kupę rumu iáko inſze miáſtá obronne:
  27. Kthorych mieſzcżánie byli iáko przez ręki / polękáli ſię y ſtáli ſię iáko tráwá polná / á iáko źielſko źielone / y iáko tráwá ná dáchu ktorá pierwey niż vrośćie / zwiędnie.
  28. Swiádomem mieſzkániá twego wyśćiá y weśćiá twego / y popędliwośći twoiey przećiwko ſobie.
  29. A iż ſię burzyſz przećiwko mnie / hárdość twoiá przyſzłá do vſzu moich / wpráwię kolcá w nozdrze twoie / á kryg w gębę twoię / y odwiodę ćię drogą tąż ktorąś przyſzedł.
  30. A przetoż ty Ezechiáſzu to známię mieć będźieſz / Tego roku rzecży záchowáne ieść będźieſz / drugiego roku co ſię ſámo zrodźi / á trzećiego będźieſz ſiáć y żąć / á będźiećie winnice ſzcżepić y pożywáć owocu z nich.
  31. A co pozoſtánie z domu Iudſkie° / wkorzeni ſię w głębią / á ná wierzchu wydá owoc z ſiebie.
  32. Abowiem wynidą oſtátki z Ieruzálem / á niektorzy pozoſtáwieni z gory Syon / To vcżyni niewymowná miłość Páná záſtępow.
  33. A dlá tegoż ták mowi Pán o krolu Aſsyryiſkim: Nie wthárgnie do miáſtá tego / y ſtrzáły ſwey nie wſtrzeli do niego / z tárcżą tám żáden nie przyſthąpi / áni vſypie ſzáńcow około niego.
  34. Wroći ſię thą drogą ktorą przyſzedł / á nie wnidźie do miáſtá tego mowi Pán.
  35. Y będę bronił miáſtá tego ſám dlá ſiebie / y záchowám ie ſám dlá ſiebie y dlá Dáwidá ſługi moiego.
  36. Y wyſzedł Anioł Páńſki á zámordowáł ſto ośḿ dźieſiąt y pięć tyſięcy ludu w oboźie Aſsyriyſkim / * A gdy wſtáli ráno / vyzreli áno wſzędy pełno trupow.
      * 2.Krol.19.v.35.

  37. Tedy Sennácheryb Krol Aſsyryiſki ruſzył ſię y odćiągnął precż á mieſzkáł w A Niniwe.
      A To miáſtho było ná on cżás głową y ſtholicą krolow Aſsyriyſkich / á w dźieſiąći láth po Sennácheribie podbili Káldeycżycy pod ſię Aſsyriány: kthorych Krolem był Aſsárháddon.

  38. Potym gdy w kośćiele chwálił Neſroch bogá ſwego / Adrámálech y Sáráſsár ſynowie iego zábili go miecżem / y vćiekli do źiemie Arárát / á ſyn iego Aſsárháddon krolowáł po nim.

    Kápitułá 38.
    ¶ 1. Smierć Ezechiáſzowi opowiedźiáná przez Proroká. 3. Ezechiáſz modli ſię Pánu. 5. Ezáiáſz opowiedá mu iż żywot iego má być przedłużony. 8. Dáie mu známię ku vtwierdzeniu obietnice ſwoiey. 9. Vſkárżánie Ezechiáſzowe cżáſu choroby. 21. Ezechiáſz przyſzedł ku pierwſzemu zdrowiu.

  1. * Záchorzáł onych cżáſow Ezechiáſz áż ná śmierć / y przyſzedł do niego Prorok Ezáiáſz ſyn Amoſow á rzekł do niego / Ták mowi Pán / Roſpráẃ dom twoy ábowiem vmrzeſz á nie będźieſz dłużey żyw.
      * W 2.Krol.20.v.1. W 2.Kron.32.v.24.

  2. Tedy A Ezechiáſz obroćił do śćiány twárz ſwoię / á modlił ſię do Páná.
      A Then Krol był źięty boleśćią ſerdecżną iż widźiáł Bogá ná ſię rozgniewángeo / á iż go w rychle miáł źiąć z świátá / iákoby niegodnego ku vżywániu Krolewſkiego ſtánu / á kthemu iż bácżył iáko wielká odmiáná być miáłá w kośćiele Páńſkim / gdyż żádnego był ieſzcże po ſobie pothomſthwá nie zoſtáwił.

  3. Y rzekł / B Pánie proſzę wſpomni teráz iákom chodźił przed oblicżnośćią twoią w práwdźie y w cáłym ſercu / á iżem to ſpráwowáł co ſię podobáło tobie / y płákáł Ezechiáſz płácżem wielkim.
      B O tey modlitwie pátrz. 2.Krol.20.

  4. Tedy ſłowo Páńſkie było thákie do Ezáiáſzá.
  5. Idź á powiedz Ezechiáſzowi / Pán Bog Dáwidá oycá twego ták mowi: Wyſłucháłem modlitwę twoię / y widźiáłem łzy twoie / Oto nád twoie dni przydám lát piętnáśćie.
  6. Y wybáwię ćię z rąk Krolá Aſsyryiſkiego y miáſto to / á będę go bronił.
  7. A to będźieſz miáł zá známię od Páná / iż Pán ſłowo to ktore obiecáł wypełni.
  8. Oto roſkáżę wroćić ſię ćieniowi dźieſiąćią ſtopniow ná zád ktory ſtępuie ná kompáſie Acháſowym / á ſłońce wroći ſię dźieſiąćią ſtopniow po ktorych przeſzło.
  9. Piſánie Ezechiáſzá Krolá Iudſkiego gdy chorowáł y ozdrowiáł z niemocy ſwoiey.
  10. Mowiłem przy C vkroceniu dni moich / Poydę do brán grobu / pozbáwionem oſtátká lát moich.
      C Tho ieſt / gdy mi oznáymiono moię śmierć.

  11. Mowiłem nie oglądám Páná D Páná E w źiemi żywiących / nie oglądám więcey cżłowieká z mieſzkáiącemi ná źiemi.
      D W tym ſłowie Páná rozumie mieſce święte Páńſkie kędy mu cżyniono chwáłę.
      E To ieſt ná świećie.

  12. Wiek moy minął / á F przenieſion ieſt odemnie iáko budká páſterſká / oderznąłem żywot moy iáko tkácż / wynędzonem był ſuchothámi / ode dniá áż do nocy dokonywáłeś mię.
      F To ieſt / muſzę ſzukáć mieſzkániá inego.

  13. Zámierzáłem iedno do záránku kres żywotá mego / ále on pokruſzył we mnie wſzythki kośći moie iáko Lew / ode dniá do nocy iuż mię dokońcżyſz.
  14. Szcżebiotáłem iáko żuráẃ y iáſkołká / á hucżáłem iáko gołębicá / ocży me zemdláły poglądáiąc ku gorze / Pánie boleść mię śćiſká / rácżże vlżyć.
  15. Y coż rzekę: Onći ieſth co do mnie rzekł á G vcżynił to będę ćicho chodźił przez wſzytki látá moie H w gorzkoſći duſze moiey.
      G Iákoby rzekł / gdyć thák powiedźiáł ieſt rzecż pewná że vmrzeć muſzę.
      H To ieſt / poki będę żyw w żáłośći być muſzę dlá śmierći ktorą mi oznáymiono.

  16. Pánie wſzytkim thym ktorzy po thych lećiech żyć będą / żywot duchá mego I znácżny będźie / boś ty mnie był K vſpił y potymeś mię ożywił.
      I To ieſt / oni ktorzy po mnie żywi zoſtáną / poznáią to iákoś ty mnie przywroćił ku zdrowiu.
      K To ieſt / dopuśćiłeś śmierć.

  17. Oto má mieyſcu pokoiu gorzkość moiá nágorzcżeyſzá / ále ſię tobie podobáło wyrwáć duſzę moię z dołu zepſowániá / gdyżeś precż ná zád zárzućił wſzytki grzechy moie.
  18. Abowiem grob nie będźie wyznáwáł ćiebie / áni śmierć będźie chwálić ćiebie / * ći ktorzy w doł wſtępuią nie będą ſłáwić práwdy twoiey.
      * Pſálm.6.v.6. Pſálm.115.v.17.

  19. Ale żywy / żywy on ſám ćiebie wyznáwáć będźie ták iáko y iá dźiś / oćiec oznáymi práwdę thwą ſynom ſwoim.
  20. Pán ſtáł ſię mnie zbáwieniem / á przethoż będźiem śpiewáć pioſnki moie po wſzytki dni żywotá náſzego w Domu Páńſkim.
  21. Tedy Ezáiáſz roſkázáł iżby wźięli trochę fig y vcżynili pláſtr ná wrzod iego áby ſię zágoił.
  22. Y rzekł Ezechiáſz / Coż będźie zá znák iż iá wſtąpię do domu Páńſkiego.

    Kápitułá 39.
    ¶ 1. Krol Bábilońſki poſyłá liſty y dáry do Ezechiáſzá. 2. Ezechiáſz ruſzony pychą y prożną chwáłą okázuie im ſkárby ſwe. 3. Sztrofuie go z tego Ezáiáſz. 8. Odpowiedź Ezechiáſzowá ná pogrożki Ezáiáſzowe.

  1. W * tym cżáśie A Merodách Báládán / ſyn Báládánow krol Bábilońſki poſłáł liſty y dáry do Ezechiáſzá / ábowiem ſłyſzáł iáko był chor y ozdrowiáł.
      A Ten był nápirwſzy krol Bábilońſki / ktory pod ſwą moc podbił Aſsiriány dźieſiątego roku zá pánowániá ſwego.

      * 2.Krol.20.v.12.

  2. Był im tedy Ezechiáſz rád / y vkázáł przed nimi koſzthowne ſkárby ſwe złoto y ſrebro / wonnośći y drogie máśći y wſzytek ſwoy ryſztunek rycerſki / owá wſzytko cokolwiek było w ſkárbiech iego / ták iż nic nie było w domu y w páńſtwie iego cżego by im nie vkázáł.
  3. Ezáiáſz tedy przyſzedł do Krolá Ezechiáſzá / y mowił ták / Coć powiedźieli mężowie ći y z kąd do ćiebie przyſzli: Odpowiedźiáł Ezechiáſz / Przyſzli do mnie z źiemie dálekiey z Bábilonu.
  4. A on rzekł do niego / Coż wżdy widźieli w domu twoim: Powiedźiáł Ezechiáſz / Wſzytko widźieli co iedno było w domu moim / y nie máſz nic w ſkárbiech moich cżego bych im nie vkázáł.
  5. Tedy rzekł Ezáiáſz Ezechiáſzowi / Słucháy ſłowá Páná záſtępow.
  6. Prźiydźie ten cżás / iż wſzythko cokolwiek ieſt w domu twoim / y co przodkowie twoi áż do dniá dźiſieyſzego zbieráli / będźie odnieſiono do Bábilonu / ták iż nic nie zoſtánie tego / Mowi Pán.
  7. Pobiorą y ſyny ktorzy wynidą á zrodzą ſię z ćiebie / á będą komorniki ná dworze Krolá Bábilońſkiego.
  8. Tedy rzekł Ezechiáſz do Ezáiáſzá / Słowo Páńſkie ktore powiedáſz dobre ieſt: Y rzekł k temu / Lecż niecháy thylko będźie pokoy á beśpiecżeńſtwo zá żywothá mego.

    Kápitułá 40.
    ¶ 1. Cieſzy kośćioł á obiecuie mu odpuſzcżenie grzechow iego. 3. Opowiedá przyśćie Iáná Krzćićielá. 4. Okázuie iż nic Pánu przekáżáć niemá gdy má cżynić odkupienie kośćiołá ſwego. 5. Oznáymuie iákiey zácnośći to odkupienie koſćiołá być miáło. 6. Cokolwiek ſię zdá názácnieyſzego w cżłowieku / wſzytko ieſt prożność. 9. Pán roſkázuie opowiedáć Ewánielią w kośćiele. 10. Co zá dobrodźieyſtwá nám przypádáią z oblicżnośći Páńſkiey. 12.y 21. Moc / Mądrość y rádá Bożá. 19. Prożność y ſzáleńſtwo báłwochwálcow. 26. Wierne nápominá áby ocży ſwe podnośili wzgorę ku rozmyſlániu ſpráw Boſkich. 29. Pán ieſt mocą vtrápionych w nim vfáiących.

  1. A Cieſzćie ćieſzćie lud moy mowi BOG wáſz.
      A Iákoby rzekł / Pán Bog wás nie opuśći ábyśćie mieli być przez prorokow ktorzy wás ćieſzyć będą w wielkich kłopoćiech ktore ná wás máią prźiść / bowiem ich wzbudźi kilká ktorym rozkáże áby wás ćieſzyli. A tu Ezáiáſz y w inych proroctwách mowi do tych ktorzy po nim náſtáć mieli / opuſzcżáiąc ony ktorzy byli zá nie° niechcąc prźiymowáć nápominániá y pogrozek iego.

  2. Opowiedzćie to co by było ku myſli Ierozolimie / á wzowćie go / gdyż przyſzedł cżás iego / á złość iego odpuſzcżoná ieſt / y wźięło w dwoy náſob z ręki Páńſkiey zá wſzythki grzechy ſwoie.
  3. * Głos będźie wołáiący ná A puſzcży / Gotuyćie B drogę Pánu / przepráwuyćie ná puſzcży ſćieſzkę proſtą Bogu náſzemu.
      A Dáwá znáć o więźieniu Bábilońſkim. B Ty ſłowá gotuyćie. rc. śćiągáią ſię ná Cyruſá / ná Perſy / y ná Medy / dlá wybáwieniá ludu z więźieniá onego / ktore było figurą więźieniá w grzechu y w mocy ſzátháńſkiey / z ktorego nás Kryſthus wyzwolić miáł.

      * Mát.3.v.3. Már.1.v.3. Luk.3.v.4. Ián.1.v.23.

  4. Káżdá doliná podnieſioná będźie / á C káżdá gorá y págorek poniżon będźie / mieyſcá nierowne wyrownáne będą / á gorzyſte ná proſte drogi roſpráwione będą.
      C Przez gory dáwá znáć wſzythki przekáżki y záwády tego wybáwieniá.

  5. Y chwáłá Páńſká obiáwi ſię / á káżde ćiáło oglądá ſpołu iż vſthá Páńſkie mowiły.
  6. Głos rzekł / Wołáy / A iám rzekł Coż mám wołáć † D wſzelkie ćiáło ſiáno ieſt / á wſzythká zácność iego iáko kwiát polny.
      D W tym ſłowie ćiáłá rozumie wſzytko tho co ieſt dobre w cżłowieku / á z cżego ſię chłubić może.

      † Iáku.1.v.10. 1.Piotr.1.v.24.

  7. Tráwá poſchłá / á kwiátek zwiędnął / ábowiem wiátr Páńſki obwionął ie / Zápráwdęć lud ieſt tráwá.
  8. Tráwá poſchłá á kwiátek zwiędnął / ále ¤ ſłowo Bogá náſzego ná wieki trwá.
      ¤ Ián.12.v.34.

  9. O Syon opowiedáiącá rzecży nowe / wſtęp ná wyſoką gorę / o Ieruzálem ktore przynośiſz nowiny podnieś głos twoy ze wſzytkiey mocy / podnieś á nie lękáy ſię / moẃ do miáſt Iudſkich / Oto Bog wáſz.
  10. Oto Pán Bog prźiydźie w mocy / y rámię iego pánowáć będźie / oto zápłátá iego z nim / á nágrodá iego przed nim.
  11. ♀ Páść będźie trzodę iáko páſterz pozbierá báránki rámieniem ſwoim / y ná łonie ſwym piáſtowáć ie będźie / á płodne przeprowádzáć będźie.
      ♀ Ezech.34.v.12. y 22. y 37.v.24. Ián.10.v.11.

  12. Y kthoż pomierzył wody gárśćią ſwoią: á kto piędźią rozmierzył niebá: ktoż trzemi pálcy ogárnął wſzytek proch źiemie: á kto ná bezmiánie záwáżył gory / á págorki ná wádze.
  13. * Y kthoż był wodzem duchowi Páńſkiemu / ábo kto był ráycą iego á kto go vcżył:
      * Ekk.8.v.17. Rzym.11.v.34. 1.Kor.2.v.16.

  14. Cżyieyże vżywáł rády / kthoż go ćwicżył á vcżył ſćieſzki ſądu / kthoż go náucżył vmieiętnośći / á kto mu okázáł drogę zrozumieniá:
  15. Oto národowie ſą iáko kropká w wiedrze / á ſą iáko lekkie źiárnko ná ſzálách / oto wyſpy ſą iáko proch pierzcháiący.
  16. A Libán nie wyſtátcży ku wznieceniu ogniá / y E zwierzętá iego nie wyſtárcżą pálonym ofiárám.
      E Dáwá znáć / iż gdyby ktho chchiáł godną ofiárę vcżynić Pánu Bogu / thedy mu żádná rzecż do thego nie dá doſtátku.

  17. Wſzyſcy národowie ſą przed nim iáko nic / á ſą od niego policżeni iáko rzecż nicżemná y prożná.
  18. † Komuż tedy podobnym vcżynićie Bogá / á co zá wyobráżenie vcżynićie iego.
      † Dźie.17.v.29.

  19. Rzemieśnik vleie báłwáná / á złotnik bláchámi złothymi obiie gi / y ſpráwi náń łáńcuchy śrebrne.
  20. F Ten ktory ná ofiáry wybierá obierze drzewo zdrzeniſte / y ſzuká miſternego ſznicerá áby vcżynił obráz nieporuſzony.
      F Drudzy wykłádáią / Then ktory ieſt vbozſzy obierze ſobie drzewo co nie pruchnieie.

  21. G Yzáli nie znáćie: Y záżeśćie nie ſłucháli o tym: Y záż wám nie ieſt obiáwion od pocżątku: Y záliśćie niewyrozumieli o nim z vgrunthowániá źiemie:
      G Przekłádá dwoiáki ſpoſob poznániá Bożego / ieden ieſt przez ſłuchánie ſłowá iego / A drugi przez przypáthrowánie rzecżám ſtworzonym / áby ſię nikt zá nimi nie vdáwáł.

  22. Onći ieſt kthory ſiedźi nád okręgiem źiemie / á ći co mieſzkáią ná niey ſą iáko ſzáráńcżá / á onći ieſt ktory niebo rozćiągnął iáko ćienką ſkorę / á rozbił ie iáko námiot ku mieſzkániu.
  23. Onći ieſt ktory kſiążętá obrácá w niwecż / á ſpráwce źiemſkie wyniſzcżá.
  24. Iákoby nie byli wſzcżepieni áni wſiáni / áni ſię pień ich rozkorzenił / obwionie ie y poſchną / á wicher wykręći ie iáko źdźbło.
  25. Komuż mię tedy przyrownáćie: á komu przypodobnion będę: mowi Swięty.
  26. Podnieśćie wzgorę ocży ſwoie / á obácżćie kto ty ſtworzył / y kto wywiodł woyſká ich pod licżbą / á názywá wſzythki włáſnymi imiony: w wielkośći mocy ſwoiey / w możnośći y w śile żádná nie ieſt kthoráby vſtáć miáłá.
  27. Dlá cżegoż tedy ták powiedáſz ty Iákobie: á przecż ták mowiſz Izráelu: Drogá moiá zákrythá ieſt przed Pánem / á ſąd moy zátháion ieſth przed Bogiem moim.
  28. Záż niewieſz: á záżeś nie ſłyſzáł: iż Pán ktory ſtworzył gránice źiemie ieſt Bog wiecżny / nie zprácuie ſię áni ſię zrobi / á zrozumienie iego niedośćignione ieſt.
  29. Ale mocy przydáwá zprácowánemu / á przymnáżá śiły zemdlonemu.
  30. Prácuią ſię młodźieńcy y trudzą ſię / á wyroſtkowie mdleiąc vpádáią.
  31. Ale vfáiący w Pánu oświeżeią / podnioſą ſkrzydłá iáko orłowie / pobieżą á nie ſprácuią ſię / chodźić będą á nie ſtrudzą ſię.

    Kápitułá 41.
    ¶ 1. Pán wſzytkich národow ná ſąd iákoby będąc gotow cżynić licżbę z nimi ze wſzythkich vcżynkow ich przed ſędźiem. 2. Przythácżá w pośrodek przykłád Abráámow / áby tym więcey vtwierdźił Zydy. 4. On ieſt pirwſzy y oſtátecżny. 6. Zápálcżywość báłwochwálcow około cżynieniá báłwánow. 8. Izráelá nápomináią w wezwániu iego / áby ſię nie mázáł łącżąc ſię z pogány. 10. Obietnice Boże do ludu iego Izráelſkiego. 14. Nikcżemność báłwánow. 27. Wybáwienie obiecáne Syonowi przez Proroki.

  1. Niech vmilkną przedemną wyſpy á národowie niech ſię pośilą / niecháy ſię zeydą / y niech mowią żebychmy ſię ſpołu zeſzli ná ſąd.
  2. Kthoryż on ieſth co od wſchodu ſłońcá wzbudźił A ſpráwiedliwoſć / B wezwáł iey áby przyſzłá zá niem / C podáł mu národy / á podbił podeń Krole / poddáł ie pod miecż iego iáko proch / á łukowi iego iáko ſłomę pierzcháiącą:
      A Przez thę ſpráwiedliwość rozumie Abráámá práwdźiwego wyznáwcę ſpráwiedliwośći.
      B To ieſt / wyrwáł z Vr źiemie Káldeyſkiey.
      C To ieſt / przez obietnicę ktorą dáł iemu y pothomſtu iego.

  3. Vgániáł ſię z nimi / á ſpokoynie przeſzedł drogę / ná ktorą nie wyſzedł nogámi ſwemi.
  4. Ktoż to ſpráwił y vcżynił / wzywáiący národy od pocżąthku: * Iá Pán ieſtem pirwſzy y oſtátecżny.
      * Niżey.44.v.6. y 48.v.12. Ziáw.1.v.17. y 22.v.13.

  5. Wyſpy vyzráły y przeſtráſzyły ſię końcżyny źiemie D zádrżáły / zeſzli ſię ſpołu y E przyſzli.
      D Tho ieſt / ná on cżás gdym ták cudow wiele cżynił miedzy ludem ſwoim.
      E Okázuie iż choćiáż ludźie widźieli tákowe cudá / wſzákoż ſię zeſzli do báłwánow ſwoich.

  6. Káżdy F podpomágá bliźniego ſwego / á mowi brátu ſwemu / Bądź ſercá dobrego.
      F To ieſt / około roboty báłwánow.

  7. Teſzárz złotniká ćieſzy / á nádáwáiący żelázá tego biie co młotem ná kowádle ták mowiąc / Godźi ſię ku zwárzeniu / á ták gwoźdźmi znituie gi áby ſię nie ruſzył.
  8. Ale ty Izráelu ieſteś ſługá moy / á tyś ieſt Iákobie ktoregom iá † obráł náſienie Abráámá miłośniká mego.
      † Luk.1.v.55.

  9. Abowiem wywiodłem ćię od oſtátecżnych końcżyn źiemie / á wezwáłem ćię z dálekich mieyſc iey / y rzekłem tobie / Sługá moy ty ieſteś / obráłem ćię á nie odrzućiłem ćię.
  10. Nie boyże ſię tedy bom ieſt z tobą / nie trwoż ſię bom ieſt Bog twoy / vmocniłem ćię y rátowáłem ćię / á podpieráłem ćię práwicą ſpráwiedliwośći moiey.
  11. Oto wſzyſcy ktorzy ćię náieżdżáią záwſtydzą ſię á będą poháńbieni / y w niwecż ſię obrocą / á ći ktorzy ná ćię wálcżą poginą.
  12. Będźieſz ich ſzukáć á nie znáydźieſz / to ieſt / ludźi ktorzy ſię z tobą wádzą / y będą iákoby nic / á ktorzy z tobą wálcżą / zniſzcżeią.
  13. Abowiem iá ieſtem Pán Bog twoy ktory dźierżę rękę twoię á mowię do ćiebie / Nie boy ſię bo ćię wſpomogę.
  14. Nie boy ſię G robácżku Iákobie y ty Izráelu rátuię ćię mowi Pán / będę wybáwićielem twym iá święty Izráelſki.
      G Názywá Pán lud ſwoy ſłowy tákowemi dlá iego máłośći / y iákoby go nie było / iákoby rzekł / Choćiáś ſię ty zdáł nikcżemnym / thedy iá rátuię ćiebie.

  15. Otom iá ćiebie vcżynił iáko woz / á iáko bránę nową zębiáſtą / thy będźieſz łámáł H gory / á obroćiſz ię w drobne ſkiby / á págorki w proch pokruſzyſz.
      H Tho ieſt / hárde nieprzyiáćioły twoie.

  16. Będźieſz ie przewiewáł / á roznieſie ie wiátr / á wicher roſproſzy ie / ále ſię ty rozráduieſz w Pánu / á będźieſz ſię chlubił święthym Izráelſkim.
  17. Vbodzy á nędznicy będą ſzukáć wody á nie będźie iey / á ięzyk ich od prágnieniá vſchnie / iá Pán wyſłuchám ich / iá Bog Izráelſki nie opuſzcżę ich.
  18. Otworzę I rzeki ná mieyſcách wyſokich / á zdroie w pośrodku dolin / obrocę puſthynie w ieźiorá wod / á źiemię ſuchą w wody ćiekące.
      I Obietnicá thych wod zámyká w ſobie wody obiecáne przez Kryſtuſá ku vgáſzeniu prágnieniá w grzechoch.

  19. Ná puſzcży poſtáwię Cedr / ſośnią Miert / y oliwne drzewo / poſtáwię ná puſzcży iedlinę / wiąz / y buxpán poſpołu.
  20. Aby widźieli y wiedźieli / obácżyli y wyrozumieli iż ręká Páńſká ty rzecży vcżyniłá / á święty Izráelſki ſtworzył ie.
  21. K Przełożćie rzecż wáſzę mowi Pán / á przywiedźćie dowody ſwe mocne mowi Krol Iákobow.
      K Mowi do národow pogáńſkich / ták iáko cżyni y w pierwſzym wierſzu.

  22. A Niech przyſtąpią á nám oznáymią co má być / powiedáyćież co iuż przeſzło / á będźiemy rozbieráć ábyſmy wiedźieli co zá koniec ich má być ábo nám przyſzłe rzecży powiedzćie.
      A To ieſt / bogowie wáſzy niecháy ſię okáżą iż ſą bogi / bo ieſli ſą bogowie tedyć muſzą wiedźieć wſzythko / ále iż nie wiedzą przeſzłych áni przyſzłych rzecży á przetoż też nie ſą bogi.

  23. Oznáymćież przyſzłe rzecży á poznámy żeśćie ſą bogowie / cżyńćie źle ábo dobrze / ábyſmy opowiedáli á ſpołem ſię przypátrowáli.
  24. Oto wy zniſzcżego ieſtheśćie / á ſpráwá wáſzá nicżemná ieſt / brzytki ieſt ten co wás obráł.
  25. Wzbudźiłem go od M pułnocy / y przyidźie N á będźie wzywáł imieniá mego od Wſchodu ſłońcá / á przyidźie ná Kſiążętá iáko ná błoto / y podepce ie iáko gárncżárz glinę.
      M Opowiedá więżienie ludowi ſwemu od Krolá Bábilońſkiego.
      N To ſię śćiągá ná Cyruſá y ná iego woyſko przećiwko Bábilońcżykom / kthore tu názywá blotem y gliną.

  26. O Ktoż to obiáwił od pocżąthku ábychmy go poználi: y od dáwná / á rzecżemy że ieſt ſpráwiedliwy: Ale niemáſz żádnego coby to oznáymił ábo obiáwił / áni coby ſłyſzáł o tym ſłowá wáſze.
      O Y kthoryż z bogow wáſzych oznáymuie rzecży przyſzłe.

  27. Iá ieſtem pierwſzy ktory mowię do Syonu: Oto oto ſą oni / y dám poſłá opowiedáiącego wdźięcżną nowinę Ierozolimie.
  28. Y pátrzáłem / á żáden nie był miedzy nimi coby dáł rádę / pytáłem ſię ich á żáden nie odpowiedźiáł ſłowá.
  29. Oto wſzyſcy ſą nieſpráwiedliwi á vcżynki ich nicżemne ſą / báłwány ich ſą wiátr á prożność.

    Kápitułá 42.
    ¶ 1. Proroctwo o Kryſtuſię o pokorze y o ćichoſći iego. 6. Koniec przyśćiá Kryſtuſowego ná świát. 8. Pán ieſt miłośnik chutliwy chwáły ſwey. 10. Nápominá wierne ku chwáleniu Bogá. 13. Moc y możność Páńſká w bronieniu Kośćiołá ſwego. 18. Záſlepienie Zydowſkie kárze Prorok. 21. Pán záwżdy chce áby dobrze było wiernym iego. 22. Pán kárze Izráelá dlá złoſći iego.

  1. A Oto B ſługá moy podeprę ſię ná nim / onći ieſt ktoregom obráł / * duſzá moiá w nim ſobie vpodobáłá / położyłem duchá ſwego ná nim y przynieſie ſąd národom.
      A Máią Prorocy zwycżáy przypomináć o Kryſthuſie po káżdey zácney á wielkiey obietnicy ábowiem on ieſth fundáment ná ktorym ſą wſzythki obietnice záłożone y mocnie vtwierdzone.
      B Rozumie o Kryſtuſie.

      * Mát.12.v.18.

  2. Nie będźie wołáł / áni będźie C wywyżſzony / á głoſu iego nie będźie ſłycháć ná vlicách.
      C Niektorzy wykłádáią / Nie będźie brákowáł oſobámi / ábo nie będźie vſkárżáiącym ſię.

  3. Nie ſkruſzy trzćiny náłomioney / áni D zágáśi knotá kurzącego ſię / á wywiedźie ſąd w práwdźie.
      D Tho ieſt / będźie folgowáł mdłem y niemocnem.

  4. Nie vprácuie ſię / áni będźie ſkwápliwy / áż záłoży ſąd ná źiemi / E Wyſpy zákonu iego ocżekáwáć będą.
      E To ieſt / národowie pogáńſcy.

  5. Ták mowi Pán Bog ſtworzyćiel niebios y ktory ie roſpoſtárł / y ktory rozſzerzył źiemię ze wſzytkiemi iey vrodzáymi / ktory dáł tchnienie ludowi ná niey mieſzkáiącemu / á duchá tym co przebywáią ná niey.
  6. F Iá Pán wyzwáłem ćię w ſpráwiedliwoſći / á dźierżąc rękę thwą ſtrzedz ćię będę / † á położę ćię zá przymierze ludowi / y zá świátłość Pogánom.
      F Słowá Bogá oycá do Kryſtuſá ſyná ſwego.

      † Niżey.49.v.6. Dźiei.13.v.47.

  7. Abyś othworzył ocży ſlepych / á więźnie ábyś wybáwił z ćiemnice / á z więźieniá thych ktorzy ſiedzą w ćiemnośćiách.
  8. Iá Pán toć ieſth imię moie ¤ nie dám chwáły moiey inemu / áni cżći ſwey báłwánom.
      ¤ Niżey.48.v.11.

  9. Oto przeſzłe rzecży przyſzły / á iá oznáymuię nowe / Thy wám opowiem pierwey niż przyidą.
  10. Záśpiewáyćie Pánu pioſnkę nową / chwáłá iego niech będźie od końcá źiemie od tych / kthorzy wſtępuią ná Morze y od tego co w nim ieſt / od Wyſpow y mieſzkáiących ná nich.
  11. Puſthyniá niech podnieſie głos ſwoy / á miáſthá iey y miáſthecżká gdźie mieſzká Kedár / mieſzkáiący ná ſkáłách niech wykrzykáią / niech záwołáią od wierzchu gor.
  12. Niecháy dádzą chwáłę Pánu / á niech oznáymią chwáłę iego ná wyſpiech.
  13. Wynidźie Pán iáko możny Hetmán / á zápáli ſię chućią iáko rycerz / będźie wołáł y wykrzykáł / á weźmie moc nád nieprzyiáćioły ſwemi.
  14. Długoćiem milcżáł á táiłem ſię / y zádźierżáwáłem ſię / ále teráz będę wołáł iáko rodzącá / ſpuſtoſzę á połknę rázem wſzytko.
  15. Obrocę gory y págorki w puſtynie / y poſuſzę wſzytki źiołá ich / rzeki w wyſpy obrocę / á ieźiorá wyſuſzę.
  16. Przywiodę ſlepe ná drogę kthorey nie wiedźieli / á przyprowádzę ie ná ſćieſzkę ktorey nie ználi / odmienię przed nimi ćiemnośći w ſwiátłość / á co ieſt krzywego wyproſtuię / to iá vcżynię im / á nie opuſzcżę ich.
  17. Kthorzy thedy vfáią w báłwániech / niech ſię wrocą wſpák / á niech poháńbieni będą / á ktorzy mowią obrázowi litemu / Wyśćie bogowie náſzy.
  18. Głuſzy ſłucháyćie / ſlepi otworzćie ocży ábyśćie widźieli.
  19. G Ktoż ieſt ſlepy iedno ſługá moy: á głuchy iedno poſeł moy kthorego poſyłám: ktoż ieſt ſlepy iedno on com go H doſkonáłym vcżynił: á kto ſlepy iedno ſługá Páńſki:
      G Gdy názwáł ſlepemi národy pogáńſkie / obrácá zá ſię rzecż do ludu ſwego / y do ſpráwcow iego / názywáiąc ie ſlepemi y głuchemi / gdyż áni widźieć áni ſłyſzeć niechćieli.
      H Tu rozumie o kápłániech y prorocech / ktorzy doſkonáłemi być mieli.

  20. Widząc wiele á nic nie bácżąc: máiąc vſzy otworzone á nic nie ſłyſząc:
  21. Pán dobrze to chćiáł vcżynić dlá ſpráwiedliwośći ſwoiey / á ku wywyżſzeniu y rozſzerzeniu zákonu ſwego.
  22. Ale lud ten ieſt złupiony y podeptány / á z niego wſzyſcy powiązáni ſą w iáſkiniách / á pozámykáni w ćiemnicách / wydáni będą ná złupienie / á żáden nie będźie coby ie wybáwił / będą rozborzeni / á żáden nie rzecże / wroć.
  23. Ktoż miedzy wámi ſłyſzy tákowe rzecży / kto ie poymuie vſzymá á zrozumie ná potym.
  24. Ktoż podáł Iákobá ku łupu / á Izráelá drápieżcom: Izáli nie Pán przećiw kthoremuchmy zgrzeſzyli / á nie chodźilichmy drogámi iego / ániſmy chćieli ſłucháć zákonu iego.
  25. Dlá thego wyláł náń Pán popędliwość gniewu ſwego / y gwáłtowną wálkę / á wypálił gi wkoło / á wżdy ſię nie vznáł / dopiekł mu / á wżdy ſię mu to ſercá nietknęło.

    Kápitułá 43.
    ¶ 1. Pán po pogrożkách ćieſzy lud ſwoy. 5. Obiecuie wybáwienie z więźieniá Bábilońſkiego. 8. Náſmiewá ſię z fáłſzywych bogow pogáńſkich. 11. Sám Pán zbáwićiel. 13. Záden nie vydźie ręki iego. 14. Ieſth odkupićiel Swięthy / ſtworzyćiel y Krol Izráelſki. 16. Przywodźi ná pámięć cudá Egiptſkie. 21. Cżemu obráł Izráelá. 25. Głádźi grzechy ſám dlá ſiebie.

  1. A teráz ták mowi ſtworzyćiel Pán twoy o Iákobie / á ten co ćię ſpráwił o Izráelu / Nie boy ſię / ábowiemem ćię odkupił / á imieniem włáſnym miánowáłem ćię / Tyś ieſt moy.
  2. A Kiedy przechodźić będźieſz wody / będę z tobą / á rzeki nie záthopią ćię / gdy poydźieſz przez ogień / nie ſpárzyſz ſię / á płomień nie vpáli ćię.
      A Przez wodę y ogień rozumie wſzytki nieſzcżęśćiá ktore mogą ſzkodźić.

  3. Abowiem ieſtem Pán Bog twoy Swięty Izráelſki / Zbáwićiel twoy. A B dáłem Egipt ná okup twoy / á Ethiopią y Sábę zá ćię.
      B Tho mowi dlá Sennácherybá ktorego obroćił ná Egipt / ná Etyopią / y ná Sábę miáſto ludu ſwego.

  4. Gdyżeś koſzthowny y zácny był przedemną / á vmiłowáłem ćię / á przetoż dám ludźi ine zá ćię / á národy ine zá twoie zdrowie.
  5. Nie boyże ſię bom iá ieſt z tobą / á wyzowę náſienie twoie od wſchodu ſłońcá / á zgromádzę ćię od záchodu.
  6. C Rzeknę do pułnocy / Dáy / á Południowi / Nie broń / przywiedź ſyny moie z dáleká / á corki moie od końcá źiemie.
      C Powołánie wſzytkich národow do Páná.

  7. To ieſt / wſzytki kthorzy ſię imieniem moim ozywáią / á kthorem ſtworzył y ſpráwił y vcżynił ku chwále ſwoiey.
  8. Wywiodę lud ſlepy kthory má ocży / á głuchy ktory má vſzy.
  9. D Niech ſię ſpołu zeydą wſzyſcy národowie / á niech ſię zgromádzą wſzyſcy ludźie / kthoż z nich to opowie: á kto nám oznáymi rzecży przeſzłe: niech ſtháwią świádki ſwe / á będą vſpráwiedliwieni / ále niech ſłyſzą á rzekną / Práwdá ieſt.
      D To mowi w oſobię Páńſkiey ku báłwánom / ták iáko y przed tym máło wyżſzey w przeſzłym kápitulum.

  10. Wy świádkowie moi ieſtheśćie / mowi Pán / y ſługá moy ktoregom obráł / ábyśćie obácżyli y vwierzyli mi / y poználi żem iá ieſt / Przedemną nie ieſt bog ſtworzyćiel / áni żádnego po mnie nie będźie.
  11. * Iá / Iá ſám Pán / á żádnego zbáwićielá niemáſz nád mię.
      * Ozeáſz.13.v.4.

  12. Iám oznáymił / y zbáwił / y dáłem wám ſłyſzeć / y nie był miedzy wámi obcy bog / Ieſteśćie mi świádki żećiem Iá ieſt Bog / Mowi Pán.
  13. A práwdźiwie Ieſtem ieſzcże od wiekow / á żáden nie ieſt coby miáł vydź ręki moiey / iá ſpráwuię á ktoż mi przekáźi:
  14. Ták mowi Pán wáſz odkupićiel święty Izráelſki / Poſlę dlá wás do Bábilonu áby E połámáno wſzytki záwory / y będźie krzyk Káldeycżykow w okręćiech.
      E Niektorzy wykłádáią / Káżę im vćiekáć.

  15. Iá ieſtem Pán wáſz święty ſtworzyćiel Izráelſki / y Krol wáſz.
  16. Ták mowi Pán / ktory dáł drogę ná Morzu / á śćieſzkę po náwáłnych wodách.
  17. F Ktory wywiodł wozy y konie / á woyſko y mocárz rázem polegli á nie powſtáną / záduſzeni ſą iáko záduſzáią knot.
      F Dáwá znáć o Sennácherybie y o woyſku iego.

  18. Pierwſzych rzecży nie wſpomináyćie / á ſtárodáwnych nie bácżćie.
  19. G † Oto cżynię nieco nowego / á iuż teráz wzeydźie / izáż nie poznáćie tego: záłożę drogę ná puſzcży / á rzeki ná mieyſcách opuſtoſzáłych.
      G Iá lud moy wybáwię z więźieniá Bábilońſkiego.

      † 2.Kor.5.v.17. Ziáw.21.v.5.

  20. H A zwierzę polne wielbić mię będźie / ſmokowie y ſtruſowie / Abowiemem dáł wody ná puſzcży / á rzeki ná mieyſcách płonych ku nápáwániu wybránego ludu moiego.
      H Tá ſpráwá Bożá ták będźie w podźiw / że y źwierzętá poznáią to nieiákiem ſpoſobem.

  21. Spráwiłem ten lud ſám dlá ſiebie áby oznáymił chwáłę moię.
  22. A wżdy Iákobie nie wzywáłeś mię / y ty Izráelu nie ſprácowáłeś ſię dlá mnie.
  23. I Nie ofiárowáłeś mi Báráná zápáloney ofiáry twoiey / ániś mię vcżćił ofiárámi ſwemi / K nieprzymuſzáłem ćię ábyś mi ty dáry przynáſzáł / ánim ćię przynucáł ku kádzeniu.
      I Abowiem iż cżynili ofiáry nie z ſzcżyrośći ſerdecżney / przetoż theż ofiárá ich nie byłá przyemná.
      K To ieſt / Nieuprzykrzyłemći ſię wielkośćią ofiár.

  24. Nie kupiłeś mi zá ſrebro wonnego źielá / ániś mię opoił tłuſtośćią ofiár twoich / y owſzem oćiążyłeś mię grzechy twoimi / á zádáłeś mi prácą złośćiámi twoimi.
  25. Iáćiem ieſt ſám / iá ktory głádzę grzechy twoie dlá mnie / á niechcę pámiętháć niepráwośći twoich.
  26. L Przywiedź mi ná pámięć / á dáy mi ſię ná rozſądek / powiedz ty iáko byś mogł być vſpráwiedliwion.
      L Iákoby rzekł / Ieſli mniemáſz iż ieſthem ták zápámięthliwym / powiedzże thy ſám á twoię rzecż dobrą przywiedź mi ná pámięć.

  27. Oćiec twoy pierwſzy zgrzeſzył / á M náucżyćielowie twoi wyſtąpili przećiwko mnie.
      M To ieſt / Moiżeſz y Aáron.

  28. N Záráźiłem Kſiążęthá mieyſcá ſwiętego / y podáłem ná zátrácenie Iákobá / á Izráelá ná poháńbienie.
      N Dáwá znáć o pomśćie nád onymi ná puſzcży / ktorzy byli nieſnáſki wſzcżęli / á przeſtąpili zákon Páńſki.

    Kápitułá 44.
    ¶ 1. Pán znowu ćieſzy Izráelá á obiecuie mu vlżenie w iego trápieniu. 5. Zbierá kośćioł ſwoy z rozmáithych ludźi. 7. Záſtháwuie moc ſwoię przećiw nikcżemnośći báłwánow. 9. Prożność báłwánow y tych ktorzy ie cżynią. 12. Głupſthwo báłwochwálcow. 21. Nápominánie do wiernych áby ſię chronili báłwochwálſtwá. 23. Chwáłá Pánu kthory odkupił kośćioł ſwoy. 24. Moc Bożá. 26. Proroctwo o nápráwie kośćiołá.

  1. A teráz Iákobie ſługo moy ſłucháy / y ty Izráelu ktoregom wybráł.
  2. Oto ták mowi Pán ktory ćię ſpráwił y ſtworzył / á wſpomożyćiel twoy ieſzcże z żywotá / * Nie boy ſię Iákobie ſługo moy / y ty ſpráwiedliwy ktoregom iá wybráł.
      * Ierem.30.v.10. y 46.v.27.

  3. † Abowiem wyleię wodę ná prágnącą / á rzeki ná A ſuchość / Wyleię Duchá moiego ná náśienie twoie / á błogoſłáwieńſtwo moie ná národ twoy.
      A Abowiem iż náſze przyrodzenie ieſth iáko źiemiá ſuchá / przethoż obiecuie ie pokropić y odwilżyć wodą łáſki ſwey y Duchá ſwego świętego.

      † Iohel.2.v.28. Dźiei.2.v.17. Ián.7.v.38.

  4. Y roſkrzewią ſię iáko tráwá / á iáko wierzby nád potoki.
  5. Ieden rzecże / Iám ieſth Páńſki / Drugi ſię ozowie Iákobow / á drugi nápiſze ręką ſwą / Ieſtem Páńſki / á będźie ſię ozywáł imieniem Izráelſkiem.
  6. Ták mowi Pán Krol Izráelſki odkupićiel iego Pán záſthępow / ¤ Iá ieſtem pierwſzy y tenże oſtátecżny / á nád mię żádny iny Bog nie ieſt.
      ¤ Wyżſzey.41.v.4. Niżey.48.v.12. Ziáw.1.v.17. y 22.v.13.

  7. Kthoż mnie ieſt rowny: niech záwołá / á niech oznáymi / á niech mi porządek zámierzy / gdym poſtánowił lud ſtárodáwny / przyſzłe y ty co nie rychło potym przypáść máią rzecży niech im powie.
  8. Nie lękáyćie ſię áni ſobą trwożćie / Izálim wám tego z dáwná nie oznáymił y opowiedźiáł: Záiſte ſámy wás mám zá świádki / ieſliże ieſt iny Bog imo mię / á ieſliże ieſt ſtworzyćiel ktorego bych iá nie znáł:
  9. Báłwánow wſzyſcy ſtworzyćiele ſą nicżemni / á co námilſzego máią nic im nie pożythecżno / świádectwem ſámi ſą iż nic nie widzą áni rozumieią á przetoż będą poſromoceni.
  10. Ktoż ſpráwił bogá / á vláł báłwán niepożytecżny:
  11. Oto ile ich ſą vcżeſtniki iego / będą poháńbieni / ábowiem ſą rzemieśnicy z ludźi / zgromádzą ſię wſzyſcy y ſtáną / y polękáią ſię á záwſtydáią.
  12. ♀ Kowál wźiąwſzy żelázo nákłádźie węglá / á będźie gi wykſztáłtowáł młotem á mocą rąk ſwych wyrobi gi / áż od głodu w nim y śiły vſtáią / áni piie wody áż zemdleie.
      ♀ Ierem.10.v.3.

  13. Cieſlá rozmierzy ſznurem y náznácży glinką / y oćieſze toporem / y odcerkluie / á wyrzeże ná podobieńſtwo cżłowiecże / y ná kſztáłt pięknośći cżłowiecżey / áby ſtáł w domu.
  14. Idźie ku podrębowániu Cedrow / y nábierze ilminy / dębiny / y obierze co nálepſzych drew z láſá / wſádźi ſośnią ktorą deżdż odrośći.
  15. Nákłádźie z tego ogień / y rozgrzeie ſię v niego / chlebá nápiecże / á z tegoż vcżyni bogá y chwáli / cżyni z niego báłwáná y klęká przed nim.
  16. Połowicę ná ogniu popáli / á v drugiey połowice nápiecże mięſá y ie / vpiecże piecżenią y náie ſię iey / á rozgrzáwſzy ſię mowi / Hoy hoy / zágrzáłem ſię znáć żem był v ogniá.
  17. A z oſtátká vcżyni bogá / to ieſt / báłwáná ſwego / klęká / chwáli / y modli mu ſię / mowiąc / Wybáw mię / boś ty bog moy.
  18. Nic nie vmieią áni rozumieią / ábowiem ſą záćmione ocży ich / thák iż nic nie widzą / áni ſercem zrozumiewáią.
  19. Nie rozwáżáią v ſiebie / nie máią z to bácżeniá / y dowćipu áby rzekli / Spáliłem ná ogniu połowicę / nápiekłem ná węglu chlebá / y vpiekłem mięſá / y náiádłem ſię / ieſzcżeż z oſtátká mám cżynić obrzydłego báłwáná: izáż ſię mám kłániáć klocowi drzewá:
  20. B Kármi ſię popiołem / á ſerce iego zwiedźione záwodźi go w błąd / á nie wybáwi go / y nie rzecże / Izáli kłámſtwo nie ieſt w ręku moich.
      B To ieſt / po prożnicy robi iákoby ſię theż wiátrem kármić miáł.

  21. Iákobie y Izráelu pámiętháyćie ná to / ábowiemeś ty ſługá moy / O Izráelu ſpráwiłem ćię ábyś ty mnie ſłużył / nie zápomináyże mię.
  22. Zgłádźiłem złośći twoie iáko obłok / á grzechy twoie iáko mgłę / náwroć ſię do mnie gdyżem ćię odkupił.
  23. O niebioſá opowiedáyćie chwáłę Páná tego ktory to vcżynił / O niſkośći źiemie wykrzykáyćie / wy gory rozgłáſzáyćie chwáłę / lás y wſzytki drzewá iego / Abowiem Pán odkupił Iákobá / á okázáł chwáłę ſwą w Izráelu.
  24. Ták mowi Pán odkupićiel twoy y ktory ćię ſpráwił wnet z żywotá / Iá Ieſtem Pán ktory wſzytko cżynię / Iá ſám rośćiągnąłem niebá / á rozſzerzyłem źiemię oprocż żádnego pomocy.
  25. Roſpráſzám známioná práktykárzow / á cżárowniki w ſzáleńſtwo wpráwuię / obrácám náwſthecż mędrki / á ich vmieiętność błáźnię.
  26. Onćiem iá ieſt ktory vmácniá ſłowo ſługi ſwego / á wykonywá rády poſłow ſwych / ktory mowi do Ieruzálem / Mieſzkáć w thobie będą / á miáſtám Zydowſkim / będźiećie pobudowáne / nápráwię opuſtoſzone mieyſcá ich.
  27. Ktory mowi przepáśći / C Oſuſz ſię / á rzeki twe wyſuſzę.
      C To mowi o wyſuſzeniu Morzá cżerwonego.

  28. Ktory mowi do Cyruſá / Tyś ieſt páſterz moy / á ty wypełniſz wſzytkę wolą moię / Y mowi do Ieruzálem / Będźieſz zbudowáne / A kośćiołowi / Będźieſz vgruntowán.

    Kápitułá 45.
    ¶ 1. O Cyruſie opowiedá y o zwyćięſtwách iego. 4. Vkázuie iż mu Bog dáwáł zwyćięſtwá dlá Zydow. 6. Koniec wſzytkich ſpráw Boſkich. 7. Pán pokoy y wálkę poſyłá. 9. Háńbi pychę odpornych. 13. Opowiedá wybáwienie Zydom kthore Cyrus vcżynić miáł. 15. Vkázuie iáko obiethnic Bożych ćierpliwie ocżekáwáć mámy. 20. Náśmiewá ſię z prożnośći báłwochwálcow. 22. Wzywá wſzytkich ku nádźiei zbáwienney / á opowiedá powołánie pogánow.

  1. Ták mowię iá Pán Cyruſowi A pomázáńcowi ſwemu / ktoregom wźiął práwicę ábych mu poddáł národy / á zemdlił biodrá krolow / áby ſię mu otworzyły drzwi / á brány żeby zámknione nie były.
      A Abowiem iż Cyrus był ná cżás obránym práwdźiwie od Páná ku nápráwie kośćiołá iego / dlá tegoż tu názywá go pomázáńcem ſwoim.

  2. Vprzedzáć ćię będę / á krzywe drogi ſproſtuię / ſkruſzę drzwi miedźiáne / połámię zátwory żelázne.
  3. A zákryte ſkárby dám tobie / y klenoty w táiemnych mieyſcách pochowáne / ábyś wiedźiáł iżem iá ieſth Pán Bog Izráelſki / wzywáiąc ćiebie imieniem twoim.
  4. Dlá Iákobá ſługi moiego / y Izráelá wybránego mego / miánowáłem ćię imieniem twoim / y wezwáłem ćię choćiáżeś mię nie znáł.
  5. Ieſtem Pán á nie ieſt iny / niemáſz inego Bogá oprocż mnie / vbráłem ćię we zbroię choćiáżeś mię znáł.
  6. Aby ze wſchodu y z záchodu ſłońcá widźieli iż niemáſz nád mię / gdyżem iá ieſt Pán á nie máſz inego.
  7. Ktory cżynię świátłość y ſtwárzám ćiemnoſći / cżyniąc pokoy á wſzcżynám B nieſzcżęśćiá / Iá ieſtem Pán ktory to wſzytko cżynię.
      B W Zydowſkiem ſtoi / Złe / tho ieſt / głod / powietrze / wálkę. rc.

  8. Spuśććie roſę niebá z gory / á obłoki niech kropią C ſpráwiedliwoſćią źiemiá niech ſię otworzy / á zbáwienie y ſpráwiedliwość niech ſię rozrośćie ktore oná ſpołu wydá / Iá Pán ſtworzyłem to.
      C Pod imieniem ſpráwiedliwoſći znáć dáwá práwdę obiethnice Bożey o wybáwieniu ludu / á mieyſce to włáſnie náleży ná wyſwobodzenie z Bábilonu / kthore ſię má śćiągáć ná ono zupełne wybáwienie cochmy ie przez Kryſtuſá otrzymáli.

  9. Biádá temu ktory ſię ſpierá z ſtworzyćielem ſwoim iákoby nácżynie gliniáne z lepiárzem / * Izáli gliná rzecże zdunowi ſwemu / Coż cżyniſz: robotá twá nicżemná ieſt.
      * Ierem.18.v.6. Rzym.9.v.20.

  10. Biádá temu ktory mowi oycu ſwemu / Cżemu ſpłádzáſz: A máthce ſwey / Cżemu rodźiſz:
  11. Oto ták mowi Pán Swięty Izráelſki ſtworzyćiel iego / Pytáyćie mię o przyſzłych rzecżách co náleży ná ſyny moie / á żądáyćie odemnie co ſię dotycże ſpráw rąk moich.
  12. Spráwiłem źiemię y ſtworzyłem cżłowieká ná niey / á iá ieſthem com rośćiągnął niebo rękámi memi / á roſkázáłem wſzytkiemu záſtępowi iego.
  13. D Iám go wzbudźił w ſpráwiedliwośći / y roſpráwię wſzythki drogi iego / onći zbuduie miáſto moie / y wypuſći więźnie moie nie zá okupem áni zá dáry / mowi Pán Záſtępow.
      D To ſię śćiągá ku pocżątkowi thego Kápitulum / á to gdźie wſpominá Cyruſá / Iákoby rzekł: Wzbudzę Cyruſá áby ſię pomśćił nád Bábilońcżyki.

  14. Ták mowi Pán / Prácá Egiptſká y hándel Etyopcżykow / y Sábeycżykow / ktorzy ſą mężowie wzroſtu wyſokiego / E do ćiebie prźiydą / y będą twoi / zá thobą chodźić będą / poydą okowáni w pęćiech á kłániáć ći ſię będą / á będą ćię prośić / Zápráwdę Bog thylkoż w tobie ieſt / á nie ieſt iny nád Bogá.
      E Niektorzy tho o Kriſtuſie rozumieią / drudzy záſię o Kośćiele / powiedáiąc iż ſię to proroctwo wypełniło w opowiedániu Ewánieliey.

  15. Zápráwdę ty ieſteś Bog F ſkryty / Bog zbáwićiel Izráelſki.
      F To ieſt / Ktoryś ſię nie wſzythkim obiáwił.

  16. Wſzyſcy oni záwſtydzą ſię á poháńbieni będą / robothnicy báłwánow ſpołu odſtąpią ze wſtydem.
  17. Ale Izráel záchowán ieſt od Páná w zbáwieniu wiecżnym / nie będźiećie poháńbieni / áni ſię záwſtydźićie od tąd áż ná wieki.
  18. Abowiem ták mowi Pán ſtworzyćiel niebios / Bog ktory ſpráwił źiemię y vcżynił ią / on ſám rozrządźił ią / nie ſtworzyłći iey po prożnicy / ále ią ſpráwił ku mieſzkániu / Iá ieſtem Pán á nie ieſt iny.
  19. Nie mowiłem nic potháiemnie / áni ná mieyſcách pokąthnych w źiemi / nie mowiłem ná prożno náſieniu Iákobowemu / Szukáyćie mię / Iáćiem ieſt Pán ktory opowiedám ſpráwiedliwość á oznáymuię práwośći.
  20. Zgromádźćie ſię ſpołu á prźiydźćie / przybliśćie ſię ſpołu wy wzgárdzeni z pogánow: Nic nie poználi ći ktorzy dźwigáią drewniáne báłwány ſwoie / á ktorzy ſię modlą bogu ktory wybáwić nie może.
  21. Oznáymuyćie á przyſtąpćie / á wnidźćie ſpołu w rádę / Ktoż tho powiedźiáł od pocżątku: Ktoż to z dáwná oznáymił: Izáli nie iá Pán nád ktorego nie máſz inego Bogá: Żádenći nie ieſt Bog ſpráwiedliwy áni zbáwićiel oprocż mnie.
  22. Wy wſzytki końcżyny źiemie weyzryćie ná mię / á będźiećie záchowáne / ábowiem iá ieſthem Bog / á oprocż mnie nie máſz inego.
  23. Záprzyſiągłem ſám przez ſię / á ſpráwiedliwe ſłowo wyſzło z vſt moich / ktore iuż ſię wſtecż nie wroći / † káżde G koláno vklęknie przedemną / y káżdy ięzyk mnie przyſięgáć będźie.
      G Okázuie ſię thu cżego Pán po nás chce / to ieſt / ábychmy okázowáli y zwierzchowną y wewnętrzną pocżćiwość kthorąchmy powinni iemu / A przethoż nie doſyć ná thym iż mowiemy że mámy ſerce ku Bogu / á przedſię ſię báłwánom kłániámy.

      † Rzym.14.v.11. Filip.2.v.10.

  24. Tedy rzecże cżłowiek / Záiſte mám ſpráwiedliwość y moc w Pánu / y prźiydźie áż do niego / á wſzyſcy záſrumáni będą / ktorzy ſię ſprzećiwiáią iemu.
  25. Wſzytko náſienie Izráelſkie będźie vſpráwiedliwione y vwielbione w Pánu.

    Kápitułá 46.
    ¶ 1. Mowi o zborzeniu Bábilonu y báłwánow iego. 3. Vkázuie iáká ieſt rożnicá miedzy práwdźiwym Bogiem y báłwány. 5. Gáni Zydy przetho iż nie vfáli mocy Bożey / á vkázuie prożność báłwánow. 8. Przywodźi Zydy ku obácżeniu ſpráw iego / áby ſię záwſtydáli zá niewdźięcżność ſwoię. 11. Opowiedá o przyśćiu Cyruſá. 12. Vkázuie iż niewiárá Zydowſká nic przekázáć nie má do tąd áż wykoná wſzytko co vmyſlił.

  1. A Bel vpádł / á Nábo ſię obálił / B báłwány ich ſkłádźione ſą ná beſthye y ná bydlętá ony ktore wás nośiły á oćiążone ſą brzemiony áż do ſprácowániá.
      A Bel ten y Nábo byli bogowie Bábilońſcy.
      B To ieſt / ponioſą ie ná grzbiećiech końſkich / thák iż pod ich ćięſzkośćią vſtháwáć będą / bo oni bogowie byli ze złotá y ze śrebrá á to ſię wypełniło przy zburzeniu Bábilonu od Perſow y Medow.

  2. Poupádáły y poobáláły ſię ſpołem / áni mogły vydź pod brzemieniem / á záſzły do więźieniá.
  3. Dom Iákobow ſłucháyćie mię y wſzytki oſtátki domu Izráelſkiego / ktore iá noſzę ieſzcże z żywotá / á piáſtuię wás wnet od máćice.
  4. Iá ſám wás nośić będę áż do ſtárośći y áż do ſzedźiwośći / Iá ſtworzyłem / iá noſić y piáſtowáć będę / y wybáwię.
  5. Komu podobnego á rownego vcżyniliſćie mię: ábo komu mie przyrownáćie iżbych iemu był podobnym:
  6. Wybieráią złoto z worká / y wáżą pieniądze ſzálámi / y náymuią złotniká áby im vcżynił bogá z tego / żeby klękáli przed nim y chwálili go.
  7. Noſzą go ná rámionách y dźwigáią / y ſtháwiáią ná mieyſcu iego / gdźie ták ſtoi że ſię áni ruſzy z mieyſcá ſwego / á choćiáż też kto wołá do niego nie odpowie mu / áni go wybáwi z vtrápieniá iego.
  8. Pámiętáyćie ná tę rzecż á záwſtydáyćie ſię o przeſtępcowie / á prźiydźćie k ſobie.
  9. Wſpomnićie rzecży pierwſze ktore ſię przed tym przydáwáły / ábowiem iá ſám ieſtem Bog á nie ieſth iny / Bog kthoremu niemáſz podobnego.
  10. Ktory opowiedám od pocżątku rzecży oſtátecżne / á z dáwná tho co ieſzcże nigdy ſię nie dźiáło mowiąc / Rádá moiá ſię ſtánie / á vcżynię wedle woley moiey.
  11. Wzywám od wſchodu ſłońcá D ptháká / y mężá rády moiey z źiemie dálekiey / iákom powiedźiáł / wypełnię to / á iákom vmyſlił ták vcżynię.
      D To ieſt / Cyruſá ktory ták od wſchodu ſłońcá prętko zbieży / á práwie iáko pták przyleći.

  12. Słucháyćie mnie wy co ieſteśćie ſercá zátwárdzonego / á ktorzy ieſteśćie dálecy od ſpráwiedliwośći.
  13. Przybliżyłem E ſpráwiedliwość moię á nie będźie oddáloná / á zbáwienie moie nie omieſzká / Dám zbáwienie moie Syonowi / á chwáłę moię Izráelowi.
      E Przez ſpráwiedliwość rozumie łáſkáwe ſwoiey obietnice wypełnienie / kthore potym zbáwieniem názywá.

    Kápitułá 47.
    ¶ 1. Opowiedá zburzenie Bábilonu. Wylicżá przycżyny przecż Pán zborzyć miáł moc Bábilońcżykow. 8. Obrácá rzecż ſwą z nowu ku Bábilonu / á wyrzucá mu przed ocży złość iego / y pychę iego / y ſzálone vfánie iego w wieſzcżkoch y w cżárownikoch.

  1. O A Pánno corko Bábilońſká z ſtąp á vſiądź w prochu ſiedź ná źiemi / bo iuż więcey ſtolice niemáſz corko Káldeyſká / á nie będźieſz iuż więcey názywáná kochánką y roſkoſznicżką.
      A To ieſt / ty miáſtho Bábilońſkie kthoreś ieſzcże nigdy od żádnego náruſzone á pod moc podbite nie było.

  2. B Weźmi Zárná á miel mąkę / C rozpleć wárkocże ſwoie / á obnáż nogę twoię / odkriy koláná á brni przez rzekę.
      B Przez żárná rozumie niewolſtwo.
      C Známionuie vćiekánie przed nieprzyiáćioły.

  3. * Sromotá twoiá będźie odkrytá / á poháńbienie twe oglądáią / wezmę pomſtę z ćiebie / á żáden temu nie zábieży.
      * Náum.3.v.5.

  4. Odkupićiel náſz ieſth / imię iego Pán záſtępow Swięty Izráelſki.
  5. Siedź á milcż á wnidź w ćiemnoſći corko Káldeyſká / ábowiem iuż nie będźieſz dáley názywáná / Pánią kroleſtw.
  6. Rozgniewáłem ſię przećiwko ludowi memu D puśćiłem ná ſzrot dźiedźictwo moie / á dáłem ie w ręce twoie / tyś im nie okázáłá miłoſierdźiá / á oćiążyłáś bárzo iárzmo twoie nád ſtárcem.
      D Drudzy wykłádáią oſzkárádźiłem / ábo pomázáłem dźiedźictwo moie / rozumieiąc to o żydźiech ktorzy byli záwiedźieni miedzy pogány cudzołoſtwē pomázáne.

  7. A mowiłáś † Będę pánią ná wieki / tákżeć ſię to ſercá nie tknęło ániś ſobie przywodźiłá ná pámięć dokońcżeniá twego.
      † Ziáw.18.v.7.

  8. Ale teráz ſłucháy tego o ty roſkoſznicżko y mieſzkáiącá w beśpiecżeńſtwie / ktorá mowiſz w ſercu ſwym / Iá ieſtem á niemáſz iney nád mię / nie będę ſiedźieć owdowiáłá áni vznám ſieroctwá.
  9. ¤ To dwoie ná ćię prędko prźiydźie rázem iednego dniá / ſieroctwo y wdowſtwo / Y owſzem doſkonále ná ćię przypádną dlá wielkośći wieſzcżkow twoich / á dlá ták wielkiey mocy cżárownikow twoich.
      ¤ Niżey.51.v.19.

  10. Vfáłáś w niepráwośći twey á mowiłáś / Żáden nie ieſth coby mię widźiáł / mądrość twoiá y vmieiętność twoiá vcżyniły ćię odporną thák bárzo / iż mowiłáś w ſercu twym / Iá ieſthem á nie ieſt iná nád mię.
  11. Dlá tegoż nieſzcżęśćie prźiydźie ná ćię á nie wzwieſz cżáſu przyśćiá iego / vćiſk ná ćię przypádnie ktorego z ſiebie źiąć niemożeſz / á ſpuſtoſzenie prętkie áni wzwieſz gdy prźiydźie ná ćię.
  12. Poſtáwże ſię teráz z ſwemi cżárowniki / y z wielkośćią wieſzcżkow twoich około ktorych páráłáś ſię z młodośći twoiey / ázálić co będą mogli pomoc / ábo ſnádź mogą ćię w cżym podeprzeć.
  13. Vprácowáłáś ſię w wielkośći rád twoich / niecháy teráz wyſtąpią práktykárze y ći co ſię po gwiázdách znácżą / y oni ktorzy opowiedáią rzecży przyſzłe / w káżdym mieſiącu / á niech ćię wybáwią od tego co ná ćię prźiydź má.
  14. Oto ſtáli ſię iáko ſłomá / ogień ie popáli / nie wybáwią duſze ſwey od gwáłthownego płomieniá / nie będźie węglá przy kthorymby ſię zágrzáć / áni ſwiátłá będźie coby przy nim poſiedźieć.
  15. Tákowić będą ći około ktorycheś prácą miáłá / á z kthoremiś hándel wiodłá od młodośći twoiey / káżdy zbłądźił w práktyce ſwoiey / á żáden nie ieſt coby ćię wybáwił.

    Kápitułá 48.
    ¶ 1. Gdy iuż opowiedźiáł o zborżeniu Bábilonu / obrácá rzecż ſwą do Zydow áby ie vtwierdźił w obietnicách Bożych. 4. Vkázuie przecż Pán nápomináł Zydy z tego co ná nie przydź miáło od dáwnego cżáſu / niż przyſzło. 9. Oznáymuie przecż ták długo odwłácżáł / iż ich nie káráł zá ich krnąbrność y niewiárę. 12. Wywyżſzá moc Páńſką. 14. Opowiedá przyśćie Cyruſowe. 16. Powtore rzecż ſwą obrácá do Zydow / á przywábiá ie ku náuce ſwoiey. 17. Obiecuie im wybáwienie / á vkázuie przecż w niewolą podáni byli.

  1. Słucháyćie tego domie Iákobow ktorzy ſię ozywáćie imieniem Izráelſkim / á wyſzliśćie z wod Iudſkich / ktorzy przyſięgáćie przez imię Páńſkie á przypomináćie Bogá Izráelſkiego / á coż gdy nie w práwdźie áni w ſpráwiedliwośći.
  2. Abowiem ozywáią ſię z miáſthá ſwiętego / á podpieráią ſię Bogiem Izráelſkim / ktorego imię ieſt Pán záſtępow.
  3. Opowiedźiáłem przed tym rzecży pierwſze / y wyſzły z vſt moich / y dáłem ſię ſłyſzeć / náglem vcżynił y przyſzły.
  4. Poznáłem iżeś twárd / á iż kárk twoy iáko żyłá żelázná / á cżoło twoie iáko miedź.
  5. Oznáymiłem ći od dáwnego cżáſu przed thym / y okázáłem ći niż ſię co ſtáło / byś ſnádź nie rzekł / Báłwáni moi ſpráwili to / á ſtrugáłkowie y vláni bożkowie moi rozkázáli to.
  6. Słyſzáłeś y to iuż widźiſz wſzytko / izáli y ſámi nie wyznáćie: Dáłemći ſłyſzeć rzecży nowe iuż teráz / ktore były zákryte á nie znáłeś ich.
  7. Theráz ſą ſtworzone á nie w on cżás / á przed tym dniem nie ſłycháłeś o nich / byś ſnádź nie rzekł / Wſzákem iá to dáwno wiedźiáł.
  8. Ieſzcżeś áni ſłycháł ániś o thym wiedźiáł / áni ná on cżás vcho twoie było odethkáne / bo iá wiedźiáłem żeś zá pewne nie wiernie ſię obchodźić miáł / á przethożem ćię názwáł odpornym wnet z żywotá.
  9. Dlá imieniá mego odkłádáłem popędliwość moię / á dlá chwáły moiey hámowáłem gniew moy ábych ćię nie wykorzeniáł.
  10. Oto wypłáwiłem ćię / ále nie iáko ſrebro / wybráłem ćię w piecu vtrápieniá.
  11. Dlá mnie dlá mnie tho cżynię / bo inácżey byłoby pomázáne imię moie * / Y zápewne chwáły moiey nie dám inemu.
      * Wyżſzey.42.v.8.

  12. Słucháy mię Iákobie y Izráelu ktoregom wezwáł / † Iá ieſthem Iá pierwſzy y iá oſtátecżny.
      † Wyżſzey.41.v.4. y 44.v.6. Ziáw.1.v.17. y 22.v.13.

  13. Y ręká też moiá záłożyłá źiemię / á práwicá moiá rozmierzyłá niebá piędźią / wezwáłem ich y ſthánęli ſpołu.
  14. Zbierćie ſię wſzyſcy á ſłucháyćie / ktoż miedzy nimi opowiedáł rzecży thákowe / Pán vmiłowáł go á wypełni wolą iego przećiw Bábilonu / á rámię iego będźie przećiw Káldeycżykom.
  15. Iám ieſt / iám ieſt ktorym mowił ktorym go też wezwáł / y przywiodłem go / á będźie ſię ſzcżęśćiłá drogá iego.
  16. Przybliżćie ſię ku mnie á ſłucháyćie tego / nie mowiłem ći ſkriyćie od A pocżątku / w then cżás gdy ſię tho dźiáło tám iá byłem / Y theráz Pán Bog B y Duch iego poſłáł mię.
      A To ieſt od onego cżáſu gdym ſię oznáymił oycom wáſzym.
      B Niektorzy wykłádáią duchá ſwego / A tuć ſię opowiedá Prorok iż ſię nic zá ſwe Proroctwo nie wſtydáiąc nie kryie ſię z nim. A iáko ſię to wypełniło co opowiedáł o Sennácherybie / ták też to rzecż pewną oznáymuie / co ſię dotycże Cyruſá / ktorego Pán Bog miáł poſłáć z mocą Duchá ſwego / A wſzákoż ſię to o práwdźiwym Cyruſie rozumie / tho ieſt / o Kryſtu Pánu ktory był pełen Duchá świętego / iáko o tym thenże Prorok opowiedá w 42.Káp.

  17. Ták mowi Pán odkupićiel twoy Swięthy Izráelſki Iám ieſt Pán Bog twoy náucżáiąc ćię rzecży pożytecżnych / á prowádząc ćię ná drogę po ktorey chodźić máſz.
  18. O byżeś był ſłucháł przykázániá mego / tedyby pokoy twoy był iáko rzeká / á ſpráwiedliwość twoiá iáko wáły morſkie.
  19. A byłoby náſienie twoie iáko piáſek / á płod żywotá thwego iáko kámycżki iego / imię iego nie byłoby wykorzenione áni roſproſzone od oblicżnośći moiey.
  20. ♀ Wychodźćie z Bábilonu / vćiecżćie od Káldeycżykow / okázuyćie głos weſelá / dáyćie ſię w thym ſłyſzeć / á wznośćie to áż do końcżyn oſtáthecżnych źiemie / mowćie / Pán odkupił ſługę ſwego Iákobá.
      ♀ Ziáw.18.v.4.

  21. * Nie vprágnęli gdy ie wiodł przez puſzcże / roſkázáł áby im wody wypłynęły z opoki / á roſzcżepił opokę y wypłynęły wody.
      * W.2.Mo.17.v.6. W.4.Mo.20.v.11. Pſál.78.v.15. y 105.v.41. 1.Kor.10.v.4.

  22. † C Nie ieſt pokoy niepobożnym mowi Pán.
      C To mowi dlá tego / iż to ſzcżęśćie iedno tylko ná wierne náleżáło.

      † Niżey.57.v.21.

    Kápitułá 49.
    ¶ 1. Prorokuie o Kryſtuſie zá ktorego powodem miáło ſię ſtháć wybáwienie Zydow. 4. Vſkárżá ſię iż náuká iego przyięthá ieſt bez pożytku. 6. Opowiedá o powołániu pogánow. 7. Nápominá Zydy ku nádźiei ſtánu lepſzego niż było w Bábilonie. 8. Vkázuie iáki ieſt grunt zbáwieniá náſzego. 9. Wypiſuie vrząd Páná Kryſtuſow. 15. Rozmáitemi podobieńſtwy okázuie iáką Pán prácą má o ſwych. 18. Mowi o nápráwie Kośćiołá y powołániu pogánow. 23. Opowiedá iż ſámi Krolowie ná ſię mieli przyiąć rząd Kośćielny.

  1. Słucháyćie wyſpy / á zrozumiewáyćie dálecy národowie / Pán wezwáł mię z żywotá wſpomniáł ná imię moie od wnętrznoſći mátki moiey.
  2. A * A vſtá moie vcżynił podobne miecżowi oſtremu / zákrył mię pod ćieniem ręki ſwoiey / á záchowáł mię iáko wypráwioną ſtrzáłę w ſáháydáku ſwoim.
      A W tych ſłowiech miecżá y ſtrzáły dáwá znáć moc y ſkutek náuki ſwoiey.

      * Ziáw.1.v.16. y 2.v.12.y.16. y 19.v.15.

  3. Y rzekł do mnie / * Sługá moy ieſteś ty B Izráelu / w tobie ſię pochlubię.
      B Pod imieniem Izráelá do Kryſtuſá mowi y do iego cżłonkow.

      * Niżey.51.v.16.

  4. C Y mowiłem / Bez przycżynym prácowáł / á dármom zwątlił ſiły moie / á wſzákoż ſąd moy ieſt v Páná / á ſpráwá moiá ieſt v Bogá me°.
      C Kryſtus ſię thu vſkárżá z cżłonkámi ſwemi / oto tymi ſłowy.

  5. A teráz mowi Pán / kthory mię wnet z żywotá obráł zá ſługę ſobie / ábych przywiodł do niego Iákobá / choćiáż Izráel nie chce być zgromádzon / á będę vwielbion przed ocżymá Páńſkimi / á Bog będźie mocą moią.
  6. Y rzekł / Máłáć to iżbyś ty mnie był ſługą ku wzbudzeniu pokoleniá Iákobowego / y ku nápráwie ſpuſtoſzeniá Izráelſkiego / † álem ćię też dáł zá świátłoſć pogánom / ábyś był zbáwieniem mym áż do końcżyn źiemie.
      † Wyżſzey.42.v.6. Dźie.13.v.47.

  7. Ták mowi Pán odkupićiel Izráelow Swięty iego do duſze wzgárdzoney / do národu obrzydłego / do D ſługi pánuiących / Krolowie oglądáią á Kſiążętá powſtháną y będą chwáłę dáwáć dlá Páná ktory ieſth wierny / y dlá Swiętego Izráelſkiego ktory ćiebie obráł.
      D Tho ieſt / ktorzy ſą pod iárzmem okrutnikow zátrzymáni.

  8. Ták mowi Pán / ¤ Wyſłucháłem ćię cżáſu przyiemnego / á rátowáłem ćię w dźień zbáwieniá / E záchowáłem ćię á dáłem ćię zá przymierze ludowi / ábyś F wzbudźił źiemię á poſiádł opuſtoſzáłe dźiedźictwá.
      E To ſłowo Páńſkie ná ſámego tylko Kryſtuſá náleży.
      F Tho znácży iż ná źiemi nic inego nie máſz iedno zámieſzánie / dlá ktorego poſłán ieſt Kryſtus áby to poſtánowił.

      ¤ 2.Kor.6.v.2.

  9. Abyś rzekł więźniom / Wynidźćie / á tym co ſą w ćiemnicách Okáżćie ſię / Y będą G ſię páść po drogách / á páſtwiſká ich będą ná págorkách.
      G Tho ieſt / będą mieć páſterzá ktory im hoynie pokárm práwdźiwy zgotuie.

  10. ♀ Nie będą łáknąć áni prágnąć / á nie vtrápi ich vpálenie y ſłońce / ábowiem ten ktory ſię zmiłuie nád nimi poprowádźi ie y dowiedźie ie do zdroiu wod.
      ♀ Ziáw.7.v.16.

  11. H Obrocę wſzythki gory moie ná drogi / á wſzythki śćieſzki ſwe podnioſę.
      H To ieſt / odeymę wſzytki záwády.

  12. Oto ći przyidą z dáleká / á oto ini przydą od Pułnocy y od Záchodu / á drudzy z źiemie I Synim.
      I Rozumie o źiemi leżącey ku Południowi / gdźie tu dáwá znáć / iż ze wſzech ſtron świátá mieli ſię ludźie do Kryſtuſá zgromádźić.

  13. Wy niebá weſelćie ſię / á ty źiemio rozráduy ſię / Wy gory ogłáſzáyćie chwáłę / ábowiem Pán poćieſzył lud ſwoy / á zmiłuie ſię nád vtrápionemi ſwoiemi.
  14. A Syon rzekłá / Pán mię opuśćił / á Pánuiący zápámiętáł mię.
  15. Możeli niewiáſtá zápomnieć dźiećięćiá ſwego áby ſię zmiłowáć nie miáłá nád ſynácżkiem żywotá ſwego: á choćby theż y oná zápomniáłá iednák iá ćiebie nie zápomnię.
  16. Otho iá ćiebie wymálowáłem ná ręce moiey / mury twoie vſtáwicżnie ſą przed ocżymá moimi.
  17. Budownicy twoi pośpieſzą ſię / ále ći co ćię burzą y káżą odſthąpią od ćiebie.
  18. * Podnieś ocży twe wſzędy w około / á oglądáy K że wſzyſcy ći zgromádzeni ſą á przyſzli dlá ćiebie / Żywę iá mowi Pán że od wſzytkich przyodźiáná będźieſz iáko ochędoſtwem / á będźieſz od nich vbráná iáko oblubienicá.
      K Rozumie iednotę wſzytkich wiernych w iedney owcżárni pod iednym páſterzem.

      * Niżey.60.v.4.

  19. Abowiem L puſtynie twoie / y ſpuſtoſzáłe mieyſcá twoie / á źiemiá twoiá poborzoná / teráz będą ćiáſne ku mieſzkániu / á ći co burzą będą oddáleni od ćiebie.
      L Oznáymuie iż kośćioł po ſwoim ſpuſtoſzeniu miáł być bárzo rozmnożon.

  20. Ieſzcże mowić będą ſynowie M ſieroctwá twego w vſzy twoie N Ciáſne ná nás mieyſce / vſtępże mi mieyſcá ku mieſzkániu.
      M Kośćioł bywá ná ten cżás názywán oſieroćiáłym gdy ieſt w vtrápieniu.
      N W tych ſłowiech okázuie rozmnożenie kośćiołá.

  21. Y rzecżeſz w ſercu ſwym / Kthoż mi tych národźił gdyżem niepłodná á oſieroćiáłá: Wygnánám ieſt y tułám ſię / kthoż wżdy mi ty odchowáł: otho ſámá byłám opuſzcżoná ſkądże wżdy ſą ći:
  22. Ták mowi Pán Bog / Oto podnioſę rękę moię ku pogánom / á podnioſę chorągiew moię w národźiech á przynioſą ſyny thwe ná łokćiách ſwoich / á dźiewki twe ná rámionách ſwoich.
  23. O A Krolowie będą piáſtuny twoimi / y kſiężny mámkámi twemi / vpádáć będą przed tobą áż ná źiemię / á lizáć będą proch nog twoich / y dowieſz ſię iżem iá ieſt Pán / á ći co vfáią we mnie poháńbieni nie będą.
      O Pocżćiwość tá o ktorey wſpominá iż Kośćiołowi má być cżynioná włáśnie náleży ná Kryſtuſá głowę iego.

  24. Łup możeli być wydárt mocárzowi: ábo poimáni wydrąli ſię onemu co má P do nich práwo:
      P Niektorzy wykłádáią z rąk okrutnikowi.

  25. A wżdy ták mowi Pán / Poimány będźie wyięt od mocárzá / á co było wydárte od możnego vydźie: Abowiem ſám bronić będę ſtrony twoiey od tych co ſą przećiwni tobie / á iá ſám záchowám dźiátecżki twoie.
  26. A thy co ćię trápią mięſem ich ſámych nákármię / á opiią ſię ſámi ſwey krwie iáko młodego winá / A káżde ćiáło pozná / iżem iá ieſt Pán zbáwićiel twoy / y odkupićiel twoy mocny Iákobow.

    Kápitułá 50.
    ¶ 1. Pán vkázuie Zydy zá ich złośći być vtrápione. 2. Powiedá iż mocy iego nic nie vbywá. 4. Cieſzy Zydy obiecuiąc im wſpomożenie w ich vtrápieniu. 5. Oznáymuie iáki ieſt vrząd y ſtán ſługi ſłowá Bożego. 7. Náucżá z kąd moc ieſt y ſtáłoźć ſług Bożych. 10. Nápominá wierne áby ſię dopuśćili rządźić ſłowu Bożemu.

  1. Oto ták mowi Pán / Gdźie ieſth A liſth rozwodny mátki wáſzey ktorymem ſię z nią rozwiodł: B ábo ktho ieſt pożycżáiący ktoremum iá wás záprzedáł: Oto záprzedáni ieſteſćie dlá złośći wáſzych / á mátká wáſzá opuſzcżone ieſt dlá grzechow wáſzych.
      A Iákoby rzekł / kthorymże ſpoſobem okáżećie niewinność wáſzę: Abowiem on Páńſki lud był iáko máłżonká iego / A iż wedle zákonu dáwáł iey mąż liſt rozwodny wyświádcżáiąc tym niewinność iey / táć ieſt tedy przycżyná przecż tu wſpominá rozwodny liſt.
      B Iákoby rzekł / Azáżem był przymuſzon záprzedáwáć wás ábych długi ſwoie płáćił.

  2. Przecżżem przyſzedł á żáden nie ieſt C ználeźion: wołáłem á żáden ſię nie ozwáł: * Izáli ieſt ſkurcżoná ręká moiá ábych nie mogł odkupić: Abo izáli niemáſz we mnie mocy ábych wybáwić nie mogł: Oto groźbámi moimi D wyſuſzám morze / á rzeki obrácám w puſtynie / ták iż ryby pogniią prze niedoſtátek wody / y prágnieniem pozdycháią.
      C Pán przyſzedł przez proroki ſwoie cżyniąc cudá y oznáymuiąc ſłowo ſwe / á wżdy ſię żáden nie náwroćił do niego.
      D Tá moc Bożá okázáłá ſię w Cżyrwonym Morzu y w Iordánie rzece.

      * 4.Moi.11.v.23. Niżey.59.v.1.

  3. Przyodźiewám niebioſá E záćmieniem / á obłocżę ie w wor.
      E To ſię śćiągá ná ony Egiptſkie ćiemnośći o kthorych nápiſáno w 2.Moiżeſzow.10. A przez wor rozumie żáłość przed onymi ćiemnośćiámi.

  4. F Pán dáł mnie ięzyk wymowny ábych mowił cżáſu potrzebnego do tego ktory ſię vprácowáł / budźi mię ná świtániu / ráno ſtrząſá mię zá vcho ábych ſłucháł iáko ći co ſię vcżą.
      F Thu prorok ná tym mieyſcu y indźiey okázuie w oſobie ſwey vrząd kázdego ktory vcży w kośćiele.

  5. Pán Bog otworzył mi vcho / á nie wzbrániáłem ſię ánim vſthąpił ná zád.
  6. † Náſtáwiłem grzbietá mego biiącym mię y policżkow moich tárgáiącym mię / nie zákryłem twárzy moiey od ſromoceniá y od plwoćin.
      † Mát.26.v.67.

  7. Ale Pán Bog był wſpomożyćiel moy / á dlátegoż nie ieſtem poháńbion / y przethoż położyłem twárz moię iáko krzemień / á wiem iż poháńbion nie będę.
  8. ¤ Ktory mię vſpráwiedliwiá bliſko ieſt / Kthoż ſię zemną wádźić będźie: zeydźmy ſię ſpołu / á przećiwnik moy niech ſię przyſtąpi ku mnie.
      ¤ Rzym.8.v.33.

  9. Oto Pán Bog rátuie mię / á ktoż mię oſądźi: oto wſzyſcy zwiotſzeią iáko odźienie / á mol ie zgryźie.
  10. Ktoż ſię miedzy wámi boi Páná: niech ſłuchá głoſu ſługi iego / ktory chodźi w ćiemnoſćiách á świátłá nie widźi / niech vfá imieniu Páńſkiemu / á niech ſię podpierá Bogiem ſwoim.
  11. Oto wy wſzyſcy zápáliliśćie G ogień / á rozżárzyliſćie iſkry / chodźćież tedy w ſwiátłośći ogniá wáſzego y w iſkrách ktoreśćie rozżárzyli / toć ſię wám wſzytko ſtáło z ręki moiey / á wy leżeć będźiećie w boleśćiách.
      G Przez ogień y świátłość rozumie odpocżynienie y poćiechę iákoby rzekł Wy ktorzyśćie ſámi v ſiebie poćiechy ſzukáli / będźiećie położeni w ſmutkoch zá ſpráwiedliwym Bożym ſądem.

    Kápitułá 51.
    ¶ 1. Nápominá Zydy áby byli dobrey nádźieie w vtrápieniu ſwoim. 4. Vkázuie iáko Kryſtus kroluie w kośćiele ſwoim. 6. Náucżá wierne ſkąd ſię zbáwieniá ſpodźiewáć máią. 7. Nápominá ie áby ćierpliwie ocżekáwáli wſpomożeniá Páńſkiego. 9. Mámy prośić Bogá áby wykonáł obietnice ſwe. 12. Wymiátuie przed ocży Zydom niewiárę ich. 16. Pán pokłádá w vſćiech Prorockich to co opowiedáć máią kośćiołowi iego. 17. Cieſzy Ieruzálem á obiecuie mu obronę od vtrápieniá ktore ná nie przyść miáło.

  1. Słucháyćie mię ktorzy náſláduiećie A ſpráwiedliwoſći á ſzukáćie Páná / obeyzryćie ſię ná B ſkáłę z ktoreieſćie ſą wyćioſáni / y ná iáſkinię głęboką z ktoreieśćie wykopáni.
      A Cżyni rzecż ku kośćiołowi ćieſząc go w iego ſmutku że ieſt thák w máłey licżbie.
      B Przez ſkáłę y iáſkinie rozumie ſkąd ten lud poſzedł / to ieſt z Abráámá y z Sáry.

  2. Obeyzryćie ſię ná Abráámá oycá wáſzego / y ná Sárę ktorá wás zrodźiłá / * iákom go iedyne° wezwáł / y błogoſłáwiłem mu / á rozmnożyłem go.
      * 1.Moi.12.v.1.

  3. Záiſte Pán ćieſzył Syoná / á poćieſzył wſzytki iego vpádki / á vcżynił puſtynią iego iáko ogrod roſkoſzny / á mieyſcá ſpuſthoſzáłe iego iáko ogrod Páńſki / rádoſć y weſele będźie náleźiono w nim / chwáłá y głos śpiewániá.
  4. Bácż pilnie ná mię ludu moy / á ſłucháy mię národźie moy / bowiem zákon wynidźie odemnie / á wywiodę ſąd moy ná świátłoſć národom.
  5. Spráwiedliwość moiá bliſko ieſt / zbáwienie moie wyſzło / á rámioná moie będą ſądźić národy / C wyſpy będą mię cżekáć / á podeprą ſię rámieniá mego.
      C To ieſt / poſtronni národowie.

  6. Podnośćie ocży wáſze w niebo / y poglądáyćie ná źiemię / ábowiem niebá zniſzcżeią iáko dym / á źiemiá zwiotſzeie iáko odźienie † y mieſzkáiący ná niey tákże ſię wniwecż obrocą / ále zbáwienie moie będźie ná wieki / á ſpráwiedliwość moiá nigdy nie vſtánie.
      † Pſálm.37.v.20.

  7. Słucháyćieſz mię wy co znáćie ſpráwiedliwość / w národźie w ktore° ſercu ieſt zákon moy / Nie boyćie ſię vrągániá ludzkiego / á dlá ſromoceniá ich nie pſuyćie ſercá ſobie.
  8. Abowiem ie źie mol iáko ſzátę / á chrobák pogryźie ie iáko wełnę / ále ſpráwiedliwość moiá będźie ná wieki / á zbáwienie moie od národu do národu.
  9. O rámię Páńſkie ocuć ſię ocuć ſię / oblecż ſię w moc / ocuć ſię iáko zá ſtárych dni od wiekow / Izáli nie ty ieſteś rámieniem / ktoreś zſiekáło D Pyſznego á boleśćią ſtrápiło Smoká:
      D Przez pyſzne rozumie Egipth / á przez ſmoká Fáráoná.

  10. ¤ Izáli nie ty ieſteś ktoreś wyſuſzyło morze y wody głębokich przepáśći / ktoreś vcżyniło drogę w głębokośći morſkiey áby wybáwieni przeſzli.
      ¤ 2.Moi.14.v.21.

  11. Y teráz wyzwoleni Páńſcy niech ſię náwrocą y prźiydą do Syonu z ſpiewániem / á weſele wiecżne będźie nád głową ich / oni vżywáć będą rádośći y weſelá / á boleść y wzdychánie zginie precż od nich.
  12. Iá ieſtem on / Iá ieſtem on ktory wás ćieſzę / Ktożeś ty co ſię boiſz cżłowieká ſmiertelnego / y ſyná cżłowiecżego ktory ieſt iáko ſiáno.
  13. A zápomniáłeś Páná ſtworzyćielá twego / ktory rozćiągnął niebá á vgruntowáł źiemię / á vſtáwicżnie drżyſz przed popędliwośćią tego ktory ćię trápił / á ktory był gotow ku zátráceniu / Y gdźież teráz ieſth popędliwość vćiſkáiącego:
  14. D Więźień śpieſzy ſię żeby był wolen / áby nie vmárł w dole / á iżby chleb iego nie vſtáwáł.
      D Dáwá znáć iż cżás wybáwieniá z więźieniá Bábilońſkiego ieſt bliſki.

  15. Abowiem iá ieſthem Pán Bog twoy / kthory morze wzburzám gdy ſię podnoſzą wáły iego / Pán záſtępow ieſt imię moie.
  16. Położyłem ſłowá moie w vśćiech twoich / á zákryłem ćię pod ćieniem ręki moiey / ku ſádzeniu niebios y vgruntowániu źiemie / y ku mowieniu Syonowi / ♀ Tyś ieſth lud moy.
      ♀ Wyzſzey 49.v.3.

  17. Ocuć ſię ocuć ſię á powſtáń thy Ieruzálem / ktoreś E piło z ręki Páńſkiey kubek gniewu iego / piłoś á wyſsáłoś drożdży kubká F záráźliwego.
      E Piſmo názywá kárániá Páńſkie kubkiem ábo pićiem z ktorego nápáwá ludźi według miárki ſądu ſwego.
      F W tych ſłowiech dáwá znáć zámieſzkánie wſzythkich zmyſłow / iáko ſię przydáwá ſzálonym y opilcom.

  18. Żáden nie ieſt ze wſzytkich ſynow ktore ono porodźiło co by ie wiodł / á G żádnego ze wſzech iego ſynow ktore wychowáło niemáſz coby mu podáł rękę.
      G Wypiſuie vćiſk ktorym kośćioł ze wſzech ſtron miáł być vtrápiony / Abowiem nie będźie miáł miedzy ſwymi poćieſzeniá / á miedzy nieprzyiáćioły ná ſtronie będźie záthłumion cżworákiem ſpoſobem / rozerwániem / ſpuſthoſzeniem / miecżem / y głodem.

  19. * Dwie rzecży ná ćię przypádły / Ktoż ſię nád tobą zlituie: Oto ſpuſtoſzenie / y zburzenie / głod / y miecż / á ktoż ćię má ćieſzyć:
      * Wyzſzey 47.v.9.

  20. Synowie twoi pomdleli / leżeli wſzędy ná rozſtániu drog iáko tur vwikłány w śieći / pełny popędliwośći Páńſkiey / y gromieniá Bogá twego.
  21. A dlá tegoż ſłucháy rzecży tych o H * nędzná á opiłá / ále nie winem.
      H To ieſt / przeſtráſzoná y zátrwożoná.

      * Ziáw.17.v.6.

  22. Oto ták mowi Pán twoy pánuiący / Bog twoy ktory ſię wádźi o lud ſwoy / Oto wźiąłem z ręki twey kubek záráźliwy z drożdżámi popędliwośći moiey / nie będźieſz więcey pić z niego.
  23. Ale podám gi w ręce tych co ćię borzyli / y ktorzy mowili I duſzy twey: Náchyl ſię ábyſmy przeſzli / á położ grzbiet twoy iáko źiemię / á iáko vlicę przechodzącym.
      I To ieſt / ktorzy vmyſlili wytráćić y potłumić ćiebie.

    Kápitułá 52.
    ¶ 1. Pán ćieſzy Ieruzálem / á obiecuie mu zupełne wybáwienie ze wſzytkiego vtrápieniá iego. 5. Wylicżá przycżyny ktore go wzruſzáią ku wybáwieniu ludu ſwego. 7. Potwierdzá wierne w pewnośći ſłowá ſwego. 9. Nápominá ie ku cżynieniu dźięk / A oſobliwie ie vtwierdzá w nádźiei zbáwieniá ktore im ieſt obiecáne. 11. Nápominá áby záwżdy byli gothowi wychodźić z Bábilonu gdy prźiydźie cżás. 13. Prorokuie o kroleſtwie Kryſthuſowym y o zácnośći iego.

  1. Ocuć śię / ocuć ſię Syon / Przyoblecż ſię w moc twoię / Ieruzálē miáſto ſwięthe vbierz ſię w odźienie twe koſzthowne / ábowiem nie obrzezániec áni pokálony nie przeydźie więcey przez ćię.
  2. Ieruzálem otrzęś ſię z prochu / powſtáń á ſiądź / á rozwiąż zwiąſki z ſzyie ſwoiey corko Syońſká poimáná.
  3. Abowiem ták mowi Pán / A Záprzedáni ieſteśćie dármo / będźiećie też odkupieni bez ſrebrá.
      A To mowi vpewniáiąc ie o ich wybáwieniu / iákoby rzec chćiáł / choćiáż widźićie że wás nieprzyiáćiel długo dźierży w więźieniu wſzákoſz nie boyćie ſię thego mniemáiąc iżby on iuż miáł nád wámi wiecżne práwo. Abowiem iákom wás dobrowolnie podáł w ręce ich thákże wás wybáwię kiedy mi ſię vpodobá.

  4. Pán Bog ták mowi: * Lud moy wſtąpił przed tym do Egipthu áby tám mieſzkáł / ále Aſsyryicżyk vtrápił go bez winnośći.
      * W 1.Moi.46.v.6.

  5. A teráz co tu cżynić mám mowi Pán / że lud moy był poimán dármo / gdyż pánowie iego przywodzą gi w rozkwilenie mowi Pán / † á vſtháwicżnie imię moie przez cáły dźień bywá bluźnione.
      † Ezech.36.v.20. Rzym.2.v.24.

  6. Przetoż pozná lud moy imię moie / á dniá onego dowie ſię żem iá ieſt ten ktorym mowił.
  7. ¤ Iáko ſlicżne ſą ná gorách B nogi tego ktory obiáwiá á opowiedá pokoy / tego kthory oznáymuje rzecży dobre / á opowiedá zbáwienie / á mowi do Syonu / Bog twoy kroluie.
      B To ieſt / przyśćie.

      ¤ Náum.1.v.15. Rzym.10.v.15.

  8. C Strożowie twoi podnioſą głos ſwoy / á będą wołáć iednoſtháynym głoſem / ábowiem oglądáią okiem w oko gdy Pán náwroći Syon.
      C Prorocy ktorzy ſą ſtrożmi oznáymuią cżás wybáwieniá obiecánego / á iáwnie ie opowiedáią.

  9. O puſthynie Ierozolimſkie śpiewáyćie á zbierzćie ſię ku weſelu / ábowiem Pán poćieſzył lud ſwoy / y odkupił Ieruzálem.
  10. Pán wyſmuknął ſwoie ſwięte rámię przed ocżymá wſzech národow ♀ á wſzytki końcżyny źiemie oglądáią zbáwienie Bogá náſzego.
      ♀ Pſálm.98.v.2.

  11. * Odſtępćie / odſtępćie / á wynidźćie ſthąd / nie D thykáyćie ſię niecżyſtego / wynidźćie z pośrzod iego / ocżyśććie ſię ktorzy nośićie nácżynie Páńſkie.
      D Nápominá lud Páńſki áby ſię nie pyſkłáli báłwochwálſtwem y inymi plugáſtwy Bábilońſkiemi.

      * 2.Kor.6.v.17. Ziáw.18.v.4.

  12. Abowiem nie wynidźiećie z trzáſkiem / áni vydźiećie vćiekáiąc / Bo Pán poydźie przed wámi / á Bog Izráelſki zgromádźi wás.
  13. E Oto ſługá moy będźie ſię rządźił ſzcżęſliwie / będźie wywyżſzon y podnieſion / á będźie bárzo wyſoki.
      E Gdy iuż opowiedźiáł o wybáwieniu kośćiołá / tedy ſię tu záſię wrácá do Kryſtuſá ktory ieſth głową y ſpráwcą ie° / przez ktorego ſię ono wybáwienie ſtáć miáło.

  14. Iáko ich wiele F zádźiwuią ſię iemu / ták nád ine ludźi ſkáźi ſię oblicże iego / á ſtánie ſię oſzpecony nád ine ſyny ludzkie.
      F Vkázuie ſthán Kryſthuſow ná tym świećie ktorego chwáłá y zácność zákrytá byłá pod mdłoſćią ćiáłá gdyż ſię ták vniżył nád wſzytki ine ſyny ludzkie.

  15. Ták národow wiele zádźiwuią ſię iemu / y Krolowie G záwrą vſtá ſwe / † ábowiem oni ktorym tego nie powiedáno oglądáią / á oni co nie ſłyſzeli obácżą.
      G Tho proroctwo wypełniło ſię w przepowiedániu Ewánieliey / gdy mocą iey poználi krolowie wſzechmocność tego Zbáwićielá.

      † Rzym.15.v.21.

    Kápitułá 53.
    ¶ 1. Vſkárżá ſię ná niewierność ludzką. 2. Prorokuie o pokorze y o odrzuceniu Kryſtuſowym. 4. Okázuie przycżynę cżemu ták był vtrápionym od Bogá. 7. Poſłuſzeńſtwo iego przećiw Bogu oycu iego niebieſkiemu. 8. Oznáymuie iáką chwáłą wywyżſzon ieſt od Bogá. 9. Náucżá co zá pożytek ieſt męki iego.

  1. * Ktoż vwierzył A kázániu náſzemu / á komu obiáwione ieſt rámię Páńſkie:
      A Vſkárżá ſię iáko ludźie nie wdźięcżnie przyimuią opowiedániá o Kryſtuſie / á iż máło ich rámieniem Páńſkim tho ieſt duchem iego będą ruſzeni / áby mieli wierzyć w Meſyáſzá.

      * Ián.12.v.38. Rzym.10.v.16.

  2. A wſzákoż B wyniknie przed nim iáko látoroſłká / á iáko korzeń z źiemie ſuchey / w nim niemáſz áni kſztáłtu áni pięknośći / y widźielichmy go á nie było w nim żádney pięknośći coby ſię nám w nim podobáłá.
      B To ſię śćiągá ná Kryſtuſá / kthory miáł przyidź w wielkim vniżeniu oprocż wſzelákiey pychy świátá tego / y dlá tegoż go przyrownywá látoroſłce y źiemi ſuchey.

  3. † Wzgárdzony ieſt y odrzucony od ludźi / cżłowiek zboláły á świádomy w boleśći / dlá tego thwárz náſzę zákrylichmy przed nim / y był thák bárzo wzgárdzony żechmy go práwie zá nic nie mieli.
      † Már.9.v.12.

  4. C ¤ Zápráwdęć odnioſł choroby náſze / á włożył ná ſię boleśći náſze / á wſzákże mnimálichmy go być zránionego y vtrápionego od Bogá.
      C Táć ieſth przycżyná dlá kthorey Kryſtus miáł ſię okázáć ták odrzuconym / wzgárdzonym y vtrápionym ábowiem on miáł być náſz záſtępcá áby wypłáćił zá nás Bogu oycu to cochmy iemu winni byli cżyniąc doſyć ſpráwiedliwośći iego.

      ¤ Mát.8.v.17. 1.Piotr.2.v.24.

  5. ♀ A on zrániony ieſt dlá złośći náſzych / á vbit ieſt dlá grzechow náſzych / kárán ieſt dlá pokoiu náſzego / á zśiniáłemi rázy iego vzdrowienichmy ſą.
      ♀ 1.Kor.15.v.3.

  6. Zbłądźilićiechmy wſzyſcy iáko owce / obroćilichmy ſię káżdy zá ſwą drogą / á Pán wrzućił náń niepráwośći wſzytkich nás.
  7. Vćiśnion był y vdręcżon / á nie otworzył vſt ſwoich * wiedźion ku zábićiu iáko báránek / á przed ſtrzyżącym iáko owiecżká milcżáł / nie otwárzáiąc vſt ſwoich.
      * Mát.26.v.53. Dźiei.8.v.32.

  8. D Wiedźion ieſth z więźieniá y z ſkázániá. Y ktoż wiek iego wypowie: Abowiem wykorzenion ieſt z źiemie żywiących / á zránion ieſt dlá przeſtępſtwá ludu moiego.
      D To ieſt ná śmierć.

  9. E Dáł ſię pogrześć miedzy złośniki / á vmárł miedzy F bogácżmi † / choćiáż złośći nie popełnił / á zdrádá nie náleźioná ieſt w vśćiech iego.
      E Opowiedá iż choćiáſz ná śmierć był podán / wſzákoż ie° wiek miáł trwáć ná wieki.
      F To ieſt / vmárł iáko grzecżny / á ieſt pogrzebion iáko zácny / choćiáſz to ſłowo bogácże może być rozumiáne o onych przełożonych Zydowſkich ktorzy Kryſtuſá o śmierć przypráwili.

      † 1.Piotr.2.v.22. 1.Ián.3.v.5.

  10. Pán chćiáł dotrzeć náń boleśćią. G Ieſliby położył duſzę ſwą zá grzech oglądá pothomſtwo ſwoie / á przedłuży dni ſwoie / á wolá Páńſká poſzcżęſći śię w ręku iego.
      G Iákoby rzekł / choćiáż vmrze zá grzech / przedſię iednák wzbudźi nie zlicżony pocżeth potomſtwá wiernych á będźie żył ná wieki.

  11. Oglądá H zápłátę zá prácą duſze ſwoiey / y vżywie iey / á ſpráwiedliwy ſługá moy wiele ich vſpráwiedliwi vmieiętnośćią ſwoią / á on ſám odnieſie niepráwośći ich.
      H To ieſt / pożytek śmierći ſwoiey ktory ieſt zbáwieniem ludzkim.

  12. Dlá cżego dám cżąſtkę iemu miedzy wielem ich / I á rozdźieli łupy z mocárzmi / Abowiem wydáł żywot ſwoy ná ſmierć ¤ á policżon ieſt w pocżet przeſtępcow / á on ſám odnioſł grzech wielá ich / y modlił ſię zá przeſtępcámi.
      I To znácży zwyćięſtwo Kryſtuſowe / kthore otrzymáł nád śmierćią grzechem y piekłem.

      ¤ Már.15.v.28. Luk.22.v.37.

    Kápitułá 54.
    ¶ 1. Prorokuie o nápráwie kośćiołá / y o pomnożeniu iego. 4. Nápominá gi áby był dobrey nádźieie ná pothym / á zápomniáł wſzytkiego przeſzłego vtrápieniá. 7. Powiedá iż tylko do cżáſu miáły trwáć trápieniá iego. 9. Obiecuie mu że ſię náń więcey gniewáć nie chce. 11. Obiecuie mu ſthán zácnieyſzy niż był pierwſzy. 13. Iż Wierni ſtáwáią ſię náucżonemi od Páná / á nieprzyiáćiele bywáią wykorzenieni.

  1. O A * niepłodná ktorá nie rodźiſz záſpiewáy / á ty ktorá nie pocżynáſz śpiewáy chwáłę / á ráduy ſię B ábowiem ſynow opuſzcżoney więcey będźie niż mężátey / Mowi Pán.
      A Obrácá rzecż ſwą ku kośćiołowi vcżyniwſzy wzmiánkę o śmierći Kryſtuſowey áby lepiey zrozumiáł moc iey / á názywá go niepłodnym dlá iego trápieniá iákoby miáł być wdową á przez máłżonká.
      B To ieſt kośćioł w vtrápieniu ſwoim dáleko więcey ſynow rozrodźi Pánu niż cżáſu ſzcżęśćiá ſwego.

      * Luk.23.v.29. Gál.4.v.27.

  2. C Rozpoſtrzy mieyſce námiotu ſwego / á niech będą rozćiągnione kortyny przybytkow twoich / nie ſzánuy ich / wyćiągáy powrozy twoie / á mocne kołki twe wbiiáy.
      C Temi ſłowy dáwá znáć rozmnożenie wiernych w kośćiele.

  3. Abowiem rozmnożyſz ſię ná práwo y ná lewo / á náſienie twoie poſiędźie pogány / á będźie mieſzkáć w mieśćiech ſpuſtoſzonych.
  4. Nie boy ſię bo poháńbioná nie będźieſz / nie wſtydáy ſię ábowiem nie prźiydźieſz ná poſromocenie / ále zápomniſz ſromoty D młodoſći twoiey / á nie wſpomniſz dáley ná poháńbienie wdowſtwá twego.
      D Przez młodość y wdowſthwo rozumie vtrápienie kośćiołá.

  5. Abowiem ſtworzyćiel twoy máłżonkiem twoim będźie / Pán záſtępow ieſt imię ie° / á odkupićiel twoy Swięty Izráelſki / † y będźie wezwán Bog wſzytkiey źiemie.
      † Luk.1.v.32.

  6. Abowiem Pán wezwáł ćiebie iáko niewiáſtę opuſzcżoną / y ſtrápioną w ſercu / y iáko młodą żonę gdyżeś byłá opuſzcżoná / A ták mowi Bog twoj.
  7. Iám ćię ná málucżki cżás opuſćił ále ćię záſię zgromádzę w wielkim miłoſierdźiu.
  8. Gniewáłem ſię iáko ná mgnienie oká / á zákrywáłem twárz moię od ćiebie / álem ſię zmiłowáł nád thobą wiecżnym miłoſierdźiem / mowi Pán odkupićiel twoy.
  9. A tho mnie będźie iáko wody zá Noego. ¤ Abowiem iákom przyſiągł żem niemiáł więcey ſpuſzcżáć potopu iáko zá Noego ná źiemię / thák przyſięgám iż ſię ná ćię więcey gniewáć nie będę / E á iuż ćię więcey gromić nie będę.
      E To ieſt / tákową ſrogośćią ábych ćię miáł wytráćić.

      ¤ W.1.Mo.9.v.1.

  10. Bo choćiáż ſię gory wzruſzą á págorki zádrżą / á wſzákoż miłoſierdźie moie nie odſthąpi od ćiebie / á przymierze pokoiu mego nie będźie wzruſzone / mowi Pán ktory ieſt tobie miłośćiw.
  11. F O nędzná vtrápioná nie máiącá poćieſzeniá / oto podrzucę perły ná mieyſce kámieniá thwego / á grunth thwoy záłożę ná Száphiroch.
      F Dáwá znáć iż go má ku zácnieyſzemu ſtánu przywroćić / á przez to drogie kámienie rozumie dáry Duchá.S. oddáne Kośćiołowi.

  12. Y poſtáwię Kryſztáł w oknách twoich / á brány twe oſádzę Kárbunkuluſem / á wſzytki gránice twoie będą ná kámienioch koſztownych.
  13. ♀ Y wſzytki też dźiátecżki twoie będą náucżone od Páná / á będźie obfitość pokoiu ſynácżkom twoim.
      ♀ Ián.6.v.45.

  14. Y będźieſz vgruntowáná ná ſpráwiedliwośći / dáleko będźieſz od poháńbieniá / dlá tego ſię báć nie będźieſz / á będźieſz oddáloná od poráżki / ábowiem thá dlá ćiebie nie prźiydźie.
  15. G Otho ten ktory będźie zgromádzon oprocż mnie / á kthory ſię zgromádźi do ćiebie / á będźie przećiw tobie / vpádnie.
      G To rozumie o domowych nieprzyiáćiołoch Kośćielnych.

  16. Othom ſtworzył Kowálá dymáiącego ná węgle w ogniu / á noſzącego nácżynie ſwe ku roboćie ſwoiey / y ſtworzyłem ſkáźcę ku zátráceniu.
  17. Wſzytki zbroie ktore ſą vrobione przećiw tobie / będą niepożytecżne / á potępiſz káżdy ięzyk powſtáiący przećiw tobie ná ſądźie / Toć ieſt dźiedźictwo ſług Páńſkich / á ſpráwiedliwość ich ieſth odemnie mowi Pán.

    Kápitułá 55.
    ¶ 1. Porzywábiá wierne áby byli vcżeſtniki dárownych dobrodźieyſtw Bożych. 4. Vkázuie przymierze Boże przez Kryſtuſá z ludźmi być mocne. 6. Nápominá Zydy áby ſzukáli Páná zá cżáſu. 7. Vkázuie práwy obycżáy przymowániá łáſki Bożey. 8. Náucżá iáká ieſt roznicá miedzy wolą Bożą y ludzką. 11. Słowo Boże bez pożythku być niemoże. 12. Prorokuie o náwroceniu ludu do Ieruzálem.

  1. A Wy wſzythcy B prágnący przyidźćie do wod / y wy co pieniędzy nie máćie przydźćie / kupuyćie / á iedzćie / podźćie kupuyćie bez pieniędzy / á przez wſzego kupná / C wino y mleko.
      A W oſobie Páńſkiey przekłádá ná dáry y dobrodźieyſtwá iego / á wzywá nás ku przyimowániu ich.
      B Okázuie iż ludźie pokryći ktorzy ſwym ſpráwiedliwośćiám vfáią nie máią mieyſcá miedzy temi ktorzy dáry Boże bieráią ábowiem tákowi wiele o ſobie y o ſpráwách ſwych trzymáiąc nie prágną ſpráwiedliwośći.
      C Ty ſłowá / wody / winá / y mleká iednę rzecż znácżą / to ieſt wſzytki potrzeby ktore náleżą ku żywotowi duchownemu.

  2. D Dlá cżego nákłádáćie pieniądze á chlebá niemáſz: cżemu prácą ſwą podeymuiećie á nie możećie być náſyceni: Słucháyćie mię á iedzćie to co ieſt dobre / y duſzá wáſzá niech ſię rozkochá w tłuſtośći.
      D Szthrofuie niewdźięcżność ludzką ktorzy gárdzą dáry Bożemi báwiąc ſię y fráſuiąc bárźiey około rzecży nicżemnych.

  3. Nákłońćie vchá ſwego á przydźćie ku mnie / Słucháyćie á będźie żyłá duſzá wáſzá / y poſtánowię z wámi przymierze wiecżne / † pewne dobrodźieyſtwo Dáwidowi vcżynione.
      † Dźiei.13.v.34.

  4. Oto dáłem go ná ſwiádectwo pogánom / á zá Kſiążę y zá vſtháwcę práw národom.
  5. Oto przyzowieſz národ kthoregoś nie znáł / á pogáńſthwo co ćię nie znáło zbieżą ſię k thobie dlá Páná Bogá twego / y Swiętego Izráelſkiego ktory ćię vwielbił.
  6. Słucháyćie Páná poki może być náleźion / wzywáyćie go kiedy bliſko ieſt.
  7. Niepobożnik niech opuśći drogę ſwoię / á cżłowiek nie ſpráwiedliwy myſli ſwoie / y niech ſię náwroći do Páná á zmiłuie ſię nád nim / y do Bogá náſzego gdyż on ieſt hoynym w odpuſzcżániu.
  8. Abowiem myśli moie nie ſą myſlámi wáſzymi / áni drogi moie iáko drogi wáſze mowi Pán.
  9. Bo iáko niebá wyżſze ſą niż źiemiá / thák wyżſze ſą drogi moie nád drogi wáſze / á myſli moie nád myſli wáſze.
  10. Iáko też deżdż y śnieg pádá z niebá / á iuż ſię tám więcey nie wrácá / ále pokrápiá źiemię á cżyni ią płodną y rodną / áby wydáłá náſienie ſwe ſieiącemu / á chleb iedzącemu gi.
  11. Tákći będźie ſłowo moie kthore wynidźie z vſt moich / nie wroći ſie do mnie prożno / ále vcżyni to co iá będę chćiáł / á poſzcżęśći ſię mu we wſzytkim tym do cżego ie zeſlę.
  12. Abowiem wynidźiećie w rádośći / á będźiećie prowádzeni w pokoiu / gory y págorki záśpiewáią przed wámi chwáłę / á wſzythki drzewá polne kláſkáć będą rękámi.
  13. Ná mieyſcu ćierniá wzrośnie Iedliná / á ná mieyſcu pokrzywy wyroſćie Mirth / á to Pánu będźie zá E imię / y zá wiecżny znák ktory nigdy nie zginie.
      E Będźie ztąd miáł Pán wiecżne imię / wiecżną ſłáwę.

    Kápitułá 56.
    ¶ 1. Vkázuie cżego Bog od ſwych potrzebuie potym gdy ſię im obiáwił. 3. Okázuie iż łáſká Bożá miáłá być y ná obce hoynie rozláná. 7. Dom Páńſki ieſt dom modlitwy. 10. Zginienie ludu przychodźi przez złe páſterze.

  1. A thákći mowi Pán / Záchowáyćie ſąd á cżyńćie ſpráwiedliwość / ábowiem bliſko tego ieſt że prźiydźie zbáwienie moie / á ſpráwiedliwość moiá obiáwioná będźie.
  2. Błogoſłáwiony ktory to vcżyni / á ſyn cżłowiecży ktory ſię chwyći tego / ktory záchowywá Sábát á nie gwáłći go / kthory ſtrzeże rąk ſwych áby nie cżynił nic złego.
  3. A A ſyn poſtronny ktory przyſtánie do Páná niecháy thák nie powiedá / Pán wyłącży mię z ludu ſwoiego / á trzebieniec niech niemowi / Otom ieſt drzewo vſchłe.
      A Przez poſtronnego y cudzoźiemcá / á przez trzebieńcá rozumie ty ktorzy ſą niegodni áby mieli być wſzcżepieni miedzy lud Boży / y powiedá żeby ná zád nie vſtępowáli áby do Páná przydź nie mieli.

  4. Abowiem ták Pán mowi trzebieńcom / Oni kthorzy ſtrzedz będą moich Sábáthow / á chwycą ſię tego co iá chcę / y trzymáć będą przymierze moie.
  5. Dám im w domu moim y w murzech moich mieſzkánie / á lepſze imię niż ſynom ábo corkám / A dám im imię wiecżne / ktore wykorzenione nie będźie.
  6. A ty ſyny poſtronne / ktorzy przyſtáną do Páná / áby mu ſłużyli á miłowáli imię iego / y vſługowáli iemu / y wſzytki co záchowáią B Sábát nie gwáłcąc go / á chowáią przymierze moie.
      B W thym ſłowie Sábáthu rozumie záchowywánie wſzytkiego zákonu.

  7. Przywiodę nád święthą gorę moię / y rozweſelę ie w Domu modlitwy moiey / ofiáry pálone y dáry ich przyiemne będą ná Ołthárzu moim / † ábowiem Dom moy Dom modlitwy będźie wezwán we wſzythkich národźiech.
      † Mát.21.v.13. Már.11.v.17. Luk.19.v.46.

  8. Pán Bog mowi tho ktory zbierá wypędzone z Izráelá / Ieſzcże zgromádzę nád to y ty co przyſłuſzáią do zgromádzeniá iego.
  9. C Wy wſzytki beſtyie polne / y wſzytki źwierzętá leśne przyidźćie á pożyráyćie.
      C W tych ſłowiech zámyká wſzythki nieprzyiáćioły ludu ſwego / ták Bábilońcżyki iáko Aſsyryány / Anthyochá y Rzymiány. A przekłádá ty pogrożki áby w boiáźni zádźierżáł ludźi obłudne / á wierni kthorzy mieli być cżáſu onego vtrápieniá / áby y vtwirdzeni byli / wiedząc iż to opowiedźiáno przed tym.

  10. Wſzyſcy D ſtrożowie ich ſą ślepi y nic nie vmieią / wſzyſcy ſą pśi niemi ktorzy ſzcżekáć nie mogą / leżą / ſpią / á w oſpálſtwie ſię kocháią.
      D Przycżyná trápieniá ieſt ślepotá páſtyrzow y ſpráwcow / ktore tu názywá ſtrożmi y pſy niememi / tho ieſt / brzuch miłuiącymi.

  11. A ſą pśi obżárli ktorzy ſię náſyćić nie mogą / á páſterze nic nie rozumieią / ¤ vdáli ſię E wſzyſcy káżdy w drogę ſwoię / káżdy zá łákomſtwem ſwoim z ſtrony ſwey mowiąc.
      E Sztrofuie tu łákomſtwo ſług kośćielnych.

      ¤ Ierem.6.v.13. y w.8.v.10.

  12. ♀ Chodźćie weźmićie winá / á ſpiiemy ſię pićiem / á będźie dźień F iutrzeyſzy iáko y dźiſieyſzy / y ieſzcże dáleko więcſzy.
      F Tymi ſłowy vkázuie vſtháwicżny odpor y wzgárdę ſłowá Bożego w tych páſterzoch.

      ♀ 1.Kor.15.v.32.

    Kápitułá 57.
    ¶ 1. Vſkárżá ſię iż ſpráwy Boże nie bywáią obácżáne od ludźi. 2. Wypiſuie ſtán ludźi cnotliwych przy śmierći. 3. Srodze kárze niewierniki y báłwochwálce Zydy. 11. Przykro gáni obłudność ich. 14. Prorokuie wywiedźienie Zydow z więźieniá Bábilońſkiego. 17. Vkázuie Zydy być ſpráwiedliwie vtrápione. 19. Cieſzy ie á obiecuie im pokoy y wyzwolenie od nieprzyiáćioł ich. 20. Złośnicy pokoiu nie máią.

  1. Spráwiedliwy zginął / á żáden nie ieſt coby dbáł / ludźie pobożni poginęli / á nie ieſt ktoby zrozumiáł iż A ſpráwiedliwy wyrwán ieſt od złego.
      A Dáwá znáć / iż gdy Pán do ſiebie bierze ludźi pobożne z tego świátá / tedy w tym oznáymuie / iż ſądy ſwe chce okázáć ná źiemi / A iż wyrwáł ſpráwiedliwego áby nie był vcżeſtnikiem trápieniá onego.

  2. Zeydą w pokoiu / á odpocżyną w łożnicách ſwoich ktorzy będą chodźić w proſtośći przed nim.
  3. Ale wy ſynowie B wieſzcżki / náſienie cudzołożnice y wſzetecżnice przyſtępćie ſię tu.
      B Tymi ſłowy ſromotnymi názywá Zydy ſztrofuiąc ie z thego / iż ſię oni chlubili być Syny Abráhámowemi / gdyż ſię wyrodźili od nie° / á ni w cżym mu podobnymi nie byli.

  4. C Kogośćie nágráwáli / ná kogośćie gęby rodźieráli / á ięzyk wywieſzáli: Izáli nie ieſteśćie ſynowie niepobożni / á náſienie kłámliwe:
      C Sztrofuie ie iż ſię z Bogá náśmiewáli / wzgárdzáiąc ſłowo iego y proroki.

  5. Ktorzy ſię D zápáláćie pod dęby y pod káżdym gáłęźiſtym drzewem / E zábiiáiąc dźiáthki w dolinách pod wyſokiemi ſkáłámi.
      D To ieſt / kthorzy ſię vdáwáćie zá báłwochwálſtwem.
      E To ieſt / ofiáruiąc ie báłwánom.

  6. Cżąſtká twá ieſt przy pięknych F brzegách rzeki / Ony ony ſą loſem twem / wyláłeś im ofiáry mokre / przynośiłeś ofiárę / A záż ſię iá w tym kochám:
      F Abo przy kámienioch głádkich / to ieſth / gdźie widźiſz iáki cudny kámień tedy ſobie z niego báłwáná cżyniſz.

  7. Poſtáwiłeś G łoże twe ná wyſokiey y podnioſłey gorze / á támeś wſtępowáł ku ſpráwowániu ofiár.
      G Przez łożę rozumie Ołthárze dlá báłwochwálſtwá / ktore ieſt duchownem cudzołoſtwē.

  8. Y położyłeś zá H drzwiámi y ná pośćieniu pámiątkę thwoię / ábowiem ty odkryłeś ſię oprocż mnie / y wſtąpiłeś / ábyś I rozſzerzył łoże twe / á wſzedłeś z nimi w przymierze / vmiłowáłeś łożnicę ich gdźieś kolwiek iedno widźiáł.
      H Zákon roſkázuie áby pámiątká iego byłá położoná náde drzwiámi y ná podwoioch / A tu prorok powiedá że oni ludźie inácżey cżynili / kłádąc ie zá drzwiámi.
      I Tymi ſłowy okázuie ſcudzołożenie ludu onego z bogi cudzemi.

  9. Przyſzedłeś do K Krolá z oleiem y z obfitemi wonnośćiámi twemi / poſłáłeś poſły ſwe dáleko / á zniżyłeś ſię áż do piekłá.
      K Tyś położył vfánię twe w Krolu obcym / tho ieſt w Aſsyryánoch.

  10. Vprácowáłeś ſię wielkoſćią drogi twoiey / á nie rzekłeś / L Vſtáłem. M Nálázłeś żywot rękámi twemi y dlá tego nie zemdloneś.
      L To ieſt / thyś záwżdy trwáł w ſwoim báłwochwálſtwie.
      M Drudzy wykłádáią żywność / á to mowi ſzydząc z báłwochwálſtwá.

  11. Kogożeś ſię báł / á przed kimeś drżáł iżeś mną ſkłámáł / á nie roſpomniáłeś ſię ná mię ániś dbáł / y dlá tegoś ſię mnie nie báł żem ći ták długo milcżáł.
  12. Opowiem ſpráwiedliwość twoię y ſpráwy twoie ktore tobie nic pożytecżne nie będą.
  13. Gdy záwołáſz niech ćię wybáwi zgráiá twoiá / ále ie wſzytki roznieſie wiátr / prożnoſć pochwyći ie / Lecż then co mnie vfá weźmie dźiedźictwo źiemie / á poſiędźie świętą gorę moię.
  14. Y będą mowić / * Wyrownáyćie wyrownáyćie drogę / vrumuyćie ią / á zbierzćie káżdą záwádę z drogi ludu moiego.
      * Niżey.62.v.10.

  15. Abowiem otho ták mowi Pán wyſoki y wywyżſzony / ktory mieſzká w wiecżnośći / á kthorego imię ieſt Swięte / Iá ná mieyſcu wyſokiem y święthem mieſzkáć będę z ſkruſzonym á vniżonym ſercem / ku ożywieniu duchá pokornych / y ku ożywieniu ſercá ſkruſzonych.
  16. Nie będę ſię wádźił ná wieki / nie rozgniewám ſię ná wieki / ábowiem N duch ktory odemnie pochodźi przyodźiány będźie / á iám oddech vcżynił.
      N Iákoby rzekł / Iáćiem duſzę cżłowiecżą ćiáłem okrył / y wiem że ieſt mdły / á przetoż folguię krewkośći iego.

  17. Rozgniewáłem ſię nád niecnotą łákomſtwá iego / á vderzyłem go / odwroćiłem ſię á rozgniewáłem ſię / á on odſzedł błądząc zá drogą ſercá ſwoiego.
  18. Widźiáłem drogi iego y vzdrowiłem go / náwiodłem go / á przywroćiłem iemu poćieſzenie / y onym co go płákáli.
  19. Stwárzám mowę w vśćiech / pokoy pokoj onemu ktory ieſt dáleko / y temu ktory ieſt bliżey / á iá go vzdráwiám / Mowi Pán.
  20. Ale złośnicy ſą iáko morze zburzone gdy ſię vſpokoić nie może / á wody iego wymiátáią ſmrody y błoto.
  21. † Nie ieſth pokoy niepobożnym mowi Bog.
      † Wyzſzey.48.v.22.

    Kápitułá 58.
    ¶ 1. Roſkázuie Prorokowi wołáć przećiwko obłudnośći Zydowſkiey. 4. Okázuie przycżynę przecż Pán odrzućił poſty y ine ſpráwy ich. 6.10. Vkázuie iákie ſą ſpráwy ktorych Pán od nás potrzebuie. 8.11. Oznáymuie pożytek kthory ſtąd bierzemy. 13. Pod imieniem Sábáthu vkázuie iáká má być ſpráwá wſzytkiego żywotá náſze°.

  1. Wołáy wſzytkim gárdłem nie folguiąc ſobie / podnieś głos twoy iáko trąbę / á obiáwiáy ludowi moiemu przeſtępſtwá iego / á domowi Iákobowemu grzech iego.
  2. Abowiem mnie oni ſzukáią ná káżdy dźień / á pożądáią wiedźieć drogi moie / iákoby národ ktory chce cżynić ſpráwiedliwość / áni chce opuśćić ſądu Bogá ſwego / A Bádáią ſię odemnie rozſądku ſpráwiedliwośći / á pożądáią ſię przybliżyć do Bogá ſwego / mowiąc.
      A Thu ſztrofuie obłudność ludu tego / kthory tylko zwierzchownie Bogu ſłużył / ále áni wiáry / áni ſzcżyrośći ſerdecżney w nich nie było.

  3. Cżemuchmy pośćili á nie weyzráłeś ná nás: cżemuchmy trápili duſze náſze á tyś o tym wiedźieć niechćiáł: Oto w dźień poſtu wáſze° náyduiećie to co ſię wám podobá / á doćiſkáćie wſzytkich dłużnikow wáſzych.
  4. Oto B pośćićie ſię ná zwády y ná ſwáry / á biiećie pięśćią złośćiwie / nie pośććie ſię więcey ták iáko dźiś / áby był wáſz C głos ſłyſzán áż ná wyſokośći.
      B Iákoby rzekł / Pod pokrywką poſtow wáſzych zwády wſzcżynáćie. rc. A w thym ſłowie zwád rozumie wſzytki ine grzechy / kthore pochodzą z ſercá niepráwego.
      C Tho ieſt / modlitwá wáſzá / ábowiē modlitwá z tákowym poſtem złącżoná przywodźi Boży gniew.

  5. * Azáli to ieſt thákowy poſt com gi obráł / áby D cżłowiek ćiáło ſwe trápił przez dźień náchyláiąc iáko śitowie głowę ſwoię / vbieráiąc ſię w wor á ſypiąc ná ſię popioł: Y toż wy názowiećie poſtem / á dniem wdźięcżnie przyiemnym Pánu:
      D Vkázuie iż thy ſpráwy ktore ſámy od ſiebie pochodzą nie ſą pomocne ieſli z ſzcżyrego ſercá nie pochodzą.

      * Zách.7.v.5.

  6. Izáli nie to ieſt poſt com gi obráł: ábyś rozwiązáł węzły E złośći / y rozwiązáł brzemioná F záwikłáne / ábyś dobrowolnie wypuśćił vćiśnione / á rozerwáł wſzelkie iárzmo:
      E Rozumie vćiſki ktore ſię dźiáły vbogim dłużnikom ná ktorych oprocż wſzego miłoſierdźiá długi wyćiągáli / A wſzákoż tu nie gáni poſtu / ále chce áby z nim dobre vcżynki złącżone były.
      F Abo ćięſzkie.

  7. † Izáli nie lepiey ábyś vłomił łáknącemu chlebá ſwego / á prźiyął w dom thwoy vbogiego y thułáiącego ſię: Gdy vyzryſz nágiego przyodźiey go / á nie hydź ſię ćiáłem G ſwoiem.
      G To ieſt / bliźnym twoim.

      † Ezech.18.v.7. Mát.25.v.35.

  8. Thedy H ſwiátłość twoiá wyniknie iáko zárzá / á zdrowie twe prętko ſię rozrośćie / Spráwiedliwość twoiá przeprowádźi ćię / á chwáłá Páńſká przygárnie ćię.
      H To ieſt / ſzcżęśćie twoie.

  9. Tedy wzywáć będźieſz / á Pán tobie odpowie / záwołáſz / á ozowie ſię: Otom iá ieſt. Ieſli zdeymieſz iárzmo z pośrzodku ſiebie / á przeſtánieſz I pálcá wznośić / y przeſtánieſz złośćiwie mowić.
      I Thu przez pálec thoż rozumie co w cżwártym wierſzu położył / pięśćią bić.

  10. Ieſli otworzyſz ſerce ſwe łáknącemu / á duſzę vtrápioną náſyćiſz / ſwiátłość twá wznidźie w ćiemnośćiách / á ćiemnośći twe ſtáną ſię iáko południe.
  11. A poprowádźi ćię Pán záwżdy / y nákármi duſzę twoię cżáſu głodu / y będźieſz iáko ogrod pokropiony / á iáko zdroy wod kthorego wody nie vſtáną.
  12. ¤ A pobuduieſz to co przez długi cżás puſtho leżáło / á wywiedźieſz grunty trwáiące od národu do národu / á będźieſz názwán nápráwcą wſzytkich vpádłych mieyſc / y przepráwcą drog ku mieſzkániu.
      ¤ Niżey.61.v.4.

  13. Ieſli záwſćiągnieſz nogę twoię od Sábáthu / ábyś nie cżynił ſwey woley w dźień moy ſwięty / á názowieſz Sábáth roſkoſzámi / áby był poſwięcony y wielbiony Pánu / á vcżćiſz go ábyś nie cżynił drog twoich / y nie byłá náleźioná v ćiebie ſwá wolá ábyś nie mowił ſłow prożnych.
  14. Thedy ſię roſkocháſz w Pánu / á dámći wſtępić ná mieſcá wyſokie ná źiemi / y dám thobie ku pożywániu dźiedźictwo Iákobá oycá twego / ábowiem vſtá Páńſkie to mowiły.

    Kápitułá 59.
    ¶ 1. Náucżá iáko zginienie Zydowſkie przychodźi zá grzechy ich / á nie iżby w tym miáłá być przygáná mocy y woley Bożey. 3. Wyráżá iákie były ſpráwy ich ktorymi Páná pobudzáli ku gniewu. 9. Zámyká támże iż nie bez przycżyny ſą vtrápieni. 14. Wylicżá powtore grzechy kthoremi Zydowie Páná obráźili / iż ſámi więcey winni zoſtáli. 17. Vkázuie iż Bog o ſwych má piecżą / á mśći ſię nád nieprzyiáćioły ſwemi. 19. Wypiſuie iáko zácne miáło być odkupienie ludu iego / y ktorzy z niego wielkie pożytki bráć mieli. 21. Pán obiecuie wiecżny ráthunek Kośćiołowi ſwemu / duchem y ſłowem ſwoim.

  1. * Otho ręká Páńſká nie ieſt vkroconá áby zbáwić nie mogłá / á vcho ie° nie ieſt zátulone áby wyſłucháć nie miáło.
      * W.4.Mo.11.v.23. Wyżſzey.50.v.2.

  2. Ale niepráwośći wáſze rozdźieliły miedzy wámi y Bogiem wáſzym / á grzechy wáſze zákryły oblicże ie° przed wámi áby nie wyſłucháł.
  3. † Abowiem ręce wáſze pomázáne ſą A krwią / á pálce wáſze niepráwośćią / wárgi wáſze powiedáły kłámſtwo / á ięzyk wáſz mowi złośćiwie.
      A Przez kreẃ rozumie drápieſthwo / gwáłt / krzywdy / y ine okrućieńſtwá.

      † Wyżſzey.1.v.15.

  4. Żáden nie ieſt coby wołáł ku ſpráwiedliwoſći / á żádnego niemáſz coby wedle práwdy ſądźił / Vfáią w rzecżách nicżemnych / á mowią prożnośći / ¤ pocżynáią przewrotność á rodzą niecnotę.
      ¤ Iob.15.v.35. Pſál.7.v.15.

  5. B Iáycá Aſpidowe wylągáią / á C tką płotno páięcże / On ktory będźie iádł iáycá ich vmrze / á iáko ie przetłucże wynidźie z nich Bázyliſzek.
      B Ták iáko Aſpis niemoże z ſiebie nic wypuśćić inego iedno iád / thák złośnicy niemogą nic dobrego vcżynić.
      C Tho ieſt / cokolwiek cżynią nic nie ieſt pożytecżno.

  6. Płotná ich nie godzą ſię ná ſzátę / áni ſię żáden ich robotámi przyodźieie / ábowiem ich vcżynki ſą vcżynki złoſćiwe / á łupieſtwo w rękoch ich.
  7. ♀ Nogi ich bieżą do złego / y kwápią ſię áby wylewáły krew niewinną / myſli ich ſą myſli złośćiwe / ſpuſtoſzenie y zburzenie ieſt ná drogách ich.
      ♀ Przyp.1.v.16. Rzym.3.v.16.

  8. Nie poználi drogi pokoiu / y nie máſz ſądu w poſtępkách ich / ſćieſzki ſwe ſobie podwroćili / ktożkolwiek imi poydźie nie vzná pokoiu.
  9. A dlá tegoż D rozſądek dáleko ieſt od nás / á ſpráwiedliwość ſię nás nie chwyćiłá / cżekálichmy ſwiátłoſći á oto ćiemnoſći / iáſnośći / á oto chodźimy w záćmieniu.
      D Dáwá znáć iż ie Bog opuſćił / á ſłowo rozſądku znácży pomſthę Bożą przećiwko krzywdám ktore ſię nám dźieią / gdyż ſpráwiedliwość ie° ieſt obroną przećiwko nieprzyiáćiołom náſzym.

  10. Mácálichmy ſćiány iáko ſlepi / á mácálichmy iáko ći co niemáią ocżu / vtykálichmy ſię w południe nie inák iedno iáko w omácku á bylichmy ná mieyſcách ſpuſtoſzáłych iáko vmárli.
  11. Mrucżeliſmy iáko niedźwiedźie / á hukáliſmy iáko gołębie / Ocżekáwálichmy ſądu á nie máſz go / zbáwieniá á odſtąpiło dáleko od nás.
  12. Abowiem niepráwośći náſze rozmnożone ſą przed tobą / á grzechy náſze ſwiádectwo dáwáły przećiw nám / bo złośći náſze z námi ſą / á vznáwámy niepráwośći ſwoie.
  13. Gdyż grzeſzymy y kłámámy przećiw Pánu / á odſtępuiemy od Bogá náſzego / mowimy potwárz y przewrotnoſć / á pocżynámy y zmyſlámy w ſercu ſłowá kłámliwe.
  14. A przetoż ſąd ná zád vſtąpił ſię / á ſpráwiedliwość z dáleká ſtánęłá / bo ſię práwdá powáliłá ná vlicách / á práwość wnidź nie mogłá.
  15. Práwdá vſtáłá / á then co ſię odwroćił od złośći był wydán ku łupowi / Pán to widźiáł á nie podobáło ſię iemu / przeto iż ſądu nie było.
  16. Y vyzráł Bog że żádnego nie E było / á dźiwowáł ſię iż żáden nie záſtáwił ſię o tho / á dlá tegoż rámieniem ſwym ſię bronił / á podpárł ſię ſpráwiedliwośćią ſwoią.
      E To ieſt / ktoryby miáł cżynić ſpráwiedliwość.

  17. * Przyoblokł ſię ſpráwiedliwośćią iáko páncerzem / á hełm zbáwieniá był ná głowie iego / przyoblokł ſię iáko odźieniem pomſtą / á przyoblokł ſię zápálcżywośćią iáko płáſzcżem.
      * Efes.6.v.17. 1.Tes.5.v.8.

  18. Iákoby ku pomſzcżeniu / á iżby rowno zá rowne nágrodźił popędliwoſćią nieprźiyáćiołom ſwym / y záwetowáł ſprzećiwnikom ſwoim / á wyſpom oddáł zápłátę ich.
  19. A ći co ſą ná záchod ſłońcá / będą ſię báć imieniá Páńſkiego / á ktorzy ſą ná wſchod ſłońcá chwáły iego / gdy prźiydźie iáko rzeká gwáłtowná ktorą Duch Páńſki pędźi.
  20. † Y przydźie odkupićiel do Syonu y do onych ktorzy ſię náwrácáią od złośći w Iákobie / mowi Pán.
      † Rzym.11.v.26.

  21. A oto to ieſt przymierze moie z nimi mowi Pán / F Duch moy ktory ieſt w tobie / y ſłowá moie ktorem położył w vſćiech twych / nie odſtąpią od vſt twych áni od vſt náſieniá twego / y od vſt náſieniá potomſtwá twego / mowi Pán od tąd áż ná wieki.
      F Społu złącżá duchá z náuką / ábowiem oprocż mocy ie° byłáby niepożytecżną / A to oboie ná wieki obiecuie kośćiołowi ſwoiemu.

    Kápitułá 60.
    ¶ 1. Rozkázuie kośćiołowi áby miáł nádźieię w wybáwieniu od vćiſkow ſwych. 2. Vkázuie iáko ieſt práwdźiwe świátło wiernych. 4. Rozwodźi obietnice vcżynione kośćiołowi ku nápráwie iego. 6. Wypiſuie chwáłę y wielmożność kośćiołá przyſtoſuiąc ſię do cżáſow y oſob z kthorymi miáł ſpráwę. 9. Náucżá kthorym vmyſłem pogáni mieli ſię chwyćić chwáły Bożey. 12. Groźi przećiwnikom kośćiołá. 13. Mowi powtore o nápráwie iego / y vkázuie ktorá ieſt práwdźiwá nápráwá kośćiołá.

  1. Powſtháń obiáśni ſię / ábowiem świátłoſć twá przyſzłá / á chwáłá Páńſká wzeſzłá nád tobą.
  2. Abowiem oto ćiemnośći okryią źiemię / á záćmienie národy / ále Pán wznidźie nád tobą / á chwáłá iego nád tobą oglądáná będźie.
  3. A pogáni chodźić będą w iáſnoſći twoiey / y krolowie w oświeceniu A wześćiá twego.
      A Przez to wześćie ábo przez zárzę rozumie świáthłość dáną Kośćiołowi żydowſkiemu przez Zákon y Proroki kthorzy byli przed przyśćiem Kryſtuſá ſłońcá práwdźiwego.

  4. * Podnieś ocży twe około ſiebie y weyzry / wſzyſcy ći ſię zgromádźili á przyſzli k tobie / ſynowie twoi zeydą ſię z dáleká / á corki twoie iáko v piáſthunek ná ręku chowáne będą.
      * Wyżſz.49.v.18.

  5. Tedy oglądáſz á roźiáſniſz ſię / á ſerce twe zádźiwuie ſię / á od weſelá rozrośćie ſię / gdy wielkość morzá będźie obroconá k tobie / á moc pogánow do ćiebie przydźie.
  6. Obfitość wielbłądow okryie ćię y B mułow z Mádyány z Efá / wſzyſcy z Sáby zbieżą ſię przynoſząc złoto y kádźidło / á wyſłáwiáiąc chwáły Páńſkie.
      B Niektorzy wykłádáią Dromedárze.

  7. Wſzytki owce zgromádzą ſię k tobie z Kedár / á báráni z Nábáiothu będą tobie ſłużyć / będą ofiárowáni ná ołtárzu vbłágániá mego / á dom máieſtátu mego vwielbię.
  8. Ktorzyſz ſą ći co iáko obłok C przyláthuią / á iáko gołębice do mácłochow ſwoich.
      C Tho mowi dlá prętkośći y ochoty wiernych / á zwłáſzcżá tych ktorzy ſię do Páná náwroćić mieli.

  9. Záiſte y wyſpy mię też ocżekiwáią / y okręty z Tárſys iáko z dáwná było / áby ſyny twoie przywiodły z dáleká / á ich ſrebro y złoto ſpołu z nimi / dlá imieniá Páná Bogá twego á ſwiętego Izráelſkiego ktory ćię vwielbił.
  10. A ſynowie cudzoźiemcow pobuduią mury twoie / y D krolowie ich tobie ſłużyć będą / ábowiem w rozgniewániu moim vderzyłem ćię był / á w dobroći moiey zmiłowáłem ſię nád tobą.
      D To ſię wypełniło cżáſu Cyruſá y Dáryuſzá / kthorzy byli figurą wſzytkiego wypełnieniá w Kryſtuſie.

  11. † Też y brány twoie otworem ſtáć będą / nie będą záwárte áni we dnie áni w nocy / áby bogáctwá pogánow do ćiebie znieśione były / á Krolowie ich iżby byli przywiedźieni.
      † Ziáw.21.v.25.

  12. Abowiem národ y kroleſtwo ktore tobie ſłużyć nie będźie / zginie / y owſzem ony wſzytki národy do gruntu poborzone będą.
  13. Chwáłá Libánu przybieży k tobie / iedliná / ſośniá / y bukſzpán ſpołu / ku ochędożeniu mieyſcá moiego Swięthego / vwielbię mieyſce nog moich.
  14. Też y ſynowie tych co ćię trápili / przydą kłániáiąc ſię przed thobą / y wſzyſcy ći ktorzy tobie złorzecżyli / vpádną v ſtop nog twoich / á będą ćię názywáć miáſtem Páńſkim / Syonem ſwiętego Izráelſkiego.
  15. Bo iżeś byłá opuſzcżoná y wzgárdzoná / á nie był żáden ktoryby przechodźił przez ćię / poſtháwię ćię w chwále wiecżney / y w weſelu od národu do národu.
  16. Będźieſz ſáć mleko E z pogánow / á pierſiámi krolewſkimi będźieſz wychowáná / Thák ſię dowieſz iżem iá ieſt Pán zbáwićiel thwoy / á odkupićiel twoy możny w Iákobie.
      E Przez mleko y pierśi rozumie ráthunek y pomoc / kthore Pogáńſcy Krolowie dáwáć mieli ná budowánie Kośćiołá.

  17. Przynioſę tobie złoto miáſto miedźi / á miáſto żelázá przynioſęć ſrebro / y miáſto drew miedź / á żelázo miáſto kámieniá / záłożę pokoy nád zwierzchnośćią twoią / á ſpráwiedliwość nád przełożeńſtwem twoim.
  18. Gwáłtu więcey w źiemi twey nie będźie / áni zburzeniá / áni ſpuſtoſzeniá ná gránicách thwoich / ále mur twoy będźie názwán Zbáwieniem / á brány twoie / Chwáłą.
  19. ¤ Nie będźie w tobie więcey ſłońce zá świátłość we dnie / áni świátło mieſiącá w tobie świećić będźie / ále Pán tobie świećić będźie świátłośćią wiecżną / á Bog twoy będźie wielmożnośćią twoią.
      ¤ Ziáw.21.v.22. y 22.v.5.

  20. Słońce twoie iuż nigdy nie záydźie / á mieſiąc twoy nigdy ſię nie ſkryie / ábowiem Pán będźie tobie świátłośćią wiecżną / á dni ſmutku twego ſkońcżą ſię.
  21. Wſzyſcy z ludu twe° ſpráwiedliwi będą / poſiędą dźiedźicżnie ná wieki źiemię rodzáie ſzcżepow iey będą ſpráwą moich rąk ábych był pochwálon.
  22. Málucżká cżeládká rozrodźi ſię thyſiącmi / á námnieyſzá rozrośćie ſię w národ námocnieyſzy / Iám ieſt Pán / poſpieſzę ſię iż to vcżynię cżáſu ſwego.

    Kápitułá 61.
    ¶ 1. Mowi o wezwániu y o vrzędźie wſzythkich prorokow á náprzod o Kryſtuſie iáko o głowie y o końcowi ich. 5. Prorokuie o powołániu pogánow. 6. Opowiedá iż dobrzy mieli doſtáć dobr pogáńſkich. 7. Potwierdzá to co przed tym mowił o nápráwie kośćiołá. 8. Nápominá Zydy ku pokućie / y vkázuie ktorá chwáłá ieſt Pánu Bogu przyiemná. 9. Iáſnie á otworzyśćie mowi o kroleſtwie Kryſtuſowym.

  1. * A Duch Páná Bogá ieſt nádemną / ábowiem pomázáł mię Pán poſłáł mię z wdźięcżnym poſelſtwem do ćichych / á ku lekárſtwu vtrápionych ná ſercu / y ku opowiedániu więźniom wyzwolenie / á związánym otwárćie ćiemnice.
      A Ty ſłowá włáſnie ná wſzytki proroki náleżą ktorzy ſą od Bogá poſłáni ku opowiedániu obietnic iego / Ale tho náwięcey náleży ná Kryſtuſá / z ktorego pełnośći wſzyſcy wźięli.

      * Luk.4.v.18.

  2. Ku opowiedániu látá miłośćiwego Páńſkiego / y dniá pomſty Bogá náſzego † ku poćieſzeniu wſzytkich płácżących.
      † Mát.5.v.5.

  3. Tym kthorzy płácżą w Syonie áby byłá cżynioná y oddáwáná chwáłá ná mieyſce B popiołu / á oley weſelá ná mieyſce nárzekániá / á płáſzcż rádoſći / ná mieyſce ſmutne° ſercá / y będą názwáni drzewy ſpráwiedliwośći / á ſzcżepy Páńſkimi ku chwále iego.
      B Popioł rozumie ſię ſmętek / ábowiē lud on gdy ná nie iákowe nieſzcżęśćie od Páná przypádło / popiołem ſię ſypáli.

  4. ¤ Pobuduią ſtáre rozwáleniá / wyſtáwią mieyſcá z ſtárodáwná poborzone / á odnowią miáſtá ſpuſtoſzone / y ktore zburzone leżą od národu do národu.
      ¤ Wyżſzey.58.v.12.

  5. A cudzoźiemcy tám ſię oſtoią / y będą páść owce wáſze / á ſynowie poſtronnych będą orácżmi wáſzymi / y winárzmi wáſzymi.
  6. Ale wy będźiećie názwáni Kápłány Páńſkimi / á będźiećie názywáni Słudzy Bogá náſzego / będźiećie ieść dobrá pogánow / á w ich chwále wywyżſzeni będźiećie.
  7. Ná mieyſce poháńbieniá wáſzego dwoiáká chwáłá będźie / miáſto záwſtydzeniá rozráduią ſię z dźiáłu ich / á przetoż poſiędą we dwoy náſob więcey w źiemi ich / y ſthánie ſię im wiecżná rádość.
  8. Abowiem iá ieſtem Pán ktory miłuie ſąd / á mám w nienáwiśći ofiárę z łupieſthwá / vtwierdzę ſpráwę ich w práwdźie / á vcżynię z nimi przymierze wiecżne.
  9. Też y náſienie ich znácżne będźie miedzy pogány á potomſtwo ich miedzy národy / wſzyſcy ktorzy ie vyzrą poznáią ie náſieniem być błogoſłáwionem od Páná.
  10. Rozweſelę ſię w Pánu / á duſzá moiá rozráduie ſię w Bogu moim / ábowiem oblokł mię w vbiory zbáwienne / á ochędożył mię odźieniem ſpráwiedliwośći iáko oblubieńcá zácnemi ſzátámi / y iáko oblubienicę klenoty iey.
  11. Bo iáko źiemiá wypuſzcżá vrodzáy ſwoy / á iáko ogrod wydáwá náſienie ſwoie / ták y Pán Bog roſkáże wyrość ſpráwiedliwośći á chwále przed wſzytkimi národy.

    Kápitułá 62.
    ¶ 1. Oznáymuie że mocnie ſtáć chce w vrzędźie ſwoim przećiwko niedowiárſtwu Zydowſkiemu. 2. Prorokuie o zwyćięſtwie y tryumfie Kośćiołá / y o ſzcżęſćiu kroleſtwá Kryſtuſowego. 6. Vkázuie iż Pán záchowywá kośćioł ſwoy poſługą wiernych ſłużebnikow ſwoich. 8. Obiecuie iż więcey nie dopuśći áby koſćioł iego miáł być łupem nieprzyiáćiołom.

  1. Dlá Syonu milcżeć nie będę / á dlá Ieruzálem nie A przeſtánę / áż ſpráwiedliwoſć iego wzeydźie iáko świátłość / á zbáwienie iego będźie zápálone iáko pochodniá.
      A To ieſt / vcżyć y vpomináć.

  2. A pogáni oglądáią ſpráwiedliwość twoię / y wſzyſcy krolowie chwáłę twoię / á będźieſz názwáná nowem imieniem / kthore ſám Pán dá tobie vſty ſwoiemi.
  3. Stánieſz ſię iáko koroná náſláchetnieyſzá w rękoch Páńſkich / á iáko cżápká Krolewſká w ręku Bogá twego.
  4. Nie będźieſz więcey názwáná opuſzcżoną / áni źiemiá twoiá będźie názywáná ſpuſtoſzoną / ále będźieſz názwáná B Cheſzybá / á źiemiá twoiá C Beulá / gdyż Pán roſkocháł ſię w tobie / á źiemiá twoiá D máłżonká mieć będźie.
      B To ieſt / kocháni moie.
      C To ieſt mężátká.
      D To ieſt / będą w niey mieſzkáć / ták iáko mieſzká mąż z żoną.

  5. Abowiem iáko młodźieniec poymuie pánienkę / ták ſynowie twoi będą iáko twoi máłżonkowie: A iáko ſię oblubieniec weſeli z oblubienice ſwoiey / ták Bog w tobie weſelić ſię będźie.
  6. O Ieruzálem poſtánowiłem ſtroże ná murzech twoich / przez wſzytek dźień y przez wſzytkę noc nigdy milcżeć nie będą / Wy kthorzy máćie ná pámięći Páná / nie zámilcżáyćież.
  7. E Ani cżyńćie o nim milcżeniá / áż on poſtánowi á wyſtáwi Ieruzálem w chwále ná źiemi.
      E Okázuie iáki má być vrząd Bożych ſług práwdźiwych áby nie przeſtáwáły nápomináć áżby co zbudowáli.

  8. Pán záprzyſiągł przez práwicę ſwoię / y przez rámię mocy ſwoiey / Nie podám więcey zbożá twego áby miáło być pożárte od nieprzyiáćioł twoich / á cudzoźiemcy nie będą dáley pić winá twego około ktoregoś robiło.
  9. Abowiem ći co ie zgromádzáć będą pożywą go / á chwálić Páná będą / á ktorzy będą zbieráć wino / będą ie pić w moich ſwiętych ſieniách.
  10. * Przeydźićie przeydźićie przez brány / vcżyńćie drogę ludowi / wyrownáyćie wyrownáyćie śćieſzki á kámienie wybieráyćie ná nich y podnieśćie chorągiew do národow.
      * Wyżſzey.57.v.14.

  11. Oto Pán obwołáł to áż do końcżyn źiemie † Opowiedzćie corce Syońſkiey / Oto zbáwićiel twoy idźie / oto zápłátá ktorąć má dáć ieſt z nim / á nágrodá iego przy nim.
      † Zách.9.v.9. Mát.21.v.5. Ián.12.v.15.

  12. Y będą ie názywáć národem ſwiętym y odkupionym od Páná / á będźieſz názwáne miáſto ználeźione á nie opuſzcżone.

    Kápitułá 63.
    ¶ 1. Przywodźi iáko Bog w odźieniu cżerwonem przydź miáł / áby wźiął pomſthę nád nieprzyiáćioły ſwemi. 5. Vkázuie go być doſyć mocnego ku pomśćie oprocż pomocy ludzkiey. 7. Cieſzy Zydy w ich vtrápieniu / odzywáiąc ie ku obácżeniu dobrodźieyſtw wźiętych zdáwná od Páná Bogá. 15. Prośi Páná áby ſię zmiłowáł nád ludem ſwoim.

  1. A Ktoryż to ieſt ktory przychodźi z Edom máiąc odźienie vfárbowáne cżerwienią z Bozrá / Záiſte ten zácny ieſt w vbierze ſwoim / chodząc w wielkośći mocy ſwoiey. B Iám ieſt ktory mowię w ſpráwiedliwośći / á ku zbáwieniu ieſtem możny.
      A Tho proroctwo ieſt o pomśćie ktorą Pán miáł vcżynić nád Edomcżyki y inemi nieprzyiáćioły Kośćiołá ſwego / A tu przypominá Páná iákoby miáł wychodźić będąc pełen krwie Edomcżykow / ktore pomordowáł w Bozrá mieſćie ich náprzednieyſzym.
      B Pán odpowiedá pytániu temu wyżſzey námienionemu.

  2. * Dlá cżegoż tedy ieſt thák cżerwone odźienie twoie / á ſzáthy twoie ná kſztáłt depcących w práſie:
      * Ziáw.19.v.13.

  3. Iá ſám deptáłem w práſie / á żáden z ludźi zemną nie był / deptáłem ie w popędliwośći / y podeptáłem ie w gniewie moim / á krwią ich ſpluſkáne ieſt odźienie moie / y ſplugáwiłem ią wſzytki ſzáty moie.
  4. Abowiem dźień pomſthy ieſt w ſercu moim / á rok odkupieniá moich nádſzedł.
  5. Oglądáłem ſię á nie było pomocniká żádnego / dźiwowáłem ſię iż nie był kthoby był podpárł / ále rámię moie mnie záchowáło / á gniew moy mnie podpomogł.
  6. Deptáłem národy w gniewie moim / opoiłem ie popędliwośćią moią / á śiły ich ſkłádłem rowno z źiemią.
  7. C Wſpomionę ná dobrodźieyſtwá Páńſkie y ná chwáłę Páńſką we wſzytkim co nám dárowáł Pán / y w hoynych dobrách domu Izráelſkiego / ktore im dáł według ſwego miłoſierdźiá / y według ſwey wielkiey dobrotliwoſći.
      C Theráz Ezáiáſz przywodźi lud áby mu przypomniáł páńſkie dobrodźieyſtwá / ktore im vcżynił y oycom ich.

  8. Y rzekł / Záiſte ſą ludem moim / y ſą dźiátki ktore nie kłámáią / y thák ſię ſtáł zbáwićielem ich.
  9. We wſzelákim ich vćiśnieniu y on też był ſtrápiony / ále Anioł oblicżá iego zbáwił ie / onże ſám odkupił ie vmiłowániem ſwoim y miłoſierdźiem ſwoim / á nośił ie / y piáſthowáł ie iákoż od wieku.
  10. Ale oni odpornymi byli / y wzruſzáli ku gniewu Duchá ſwięthego iego / on ſię im też ſtáł nieprzyiáćielem / y wálcżył ſám przećiwko nim.
  11. A wſzákoż wſpomniáł ná pierwſze dni zá Moiżeſzá y zá ludu ſwego / Y gdźież ieſt ten ktory ie † wywiodł z morzá z páſtherzmi trzod ſwoich: gdźież ieſt ten kthory położył w pośrzod iego Duchá świętego ſwego:
      † 2.Mo.14.v.30.

  12. Kthory wiodł Moiżeſzá zá rękę práwą rámieniem máieſtátu ſwe° / ktory rozdźielił wody przed nimi / áby z tąd otrzymáł wiecżną ſłáwę.
  13. Ktory ie wodźił przez przepáſći iáko koniá po puſzcży áby ſię nie obráźili.
  14. Duch Páńſki wiodł ie iáko bydlątká ná pole / á tákżeś ty wiodł lud ſwoy ábyś ſobie ſłáwne imię vcżynił.
  15. ¤ D Páthrzáy z niebá á weyzry z ſwiętego á wielebnego mieſzkániá twego / gdźie ieſt chuć y moc twoiá á wzruſzenie wielkie wnętrznośći twych y miłoſierdźie twoie / kthore odemnie záwśćiągnione były.
      D Prośi Bogá áby do końcá dobrodźieyſtwá ſwe wykonáł nád nimi / ták iáko pocżął.

      ¤ W 5.Mo.26.v.5.

  16. A wſzákożeś ty ieſt Oćiec náſz / E y choćiáż nás Abráhám niezná / áni Izráel o nás wie / ále thy Pánie ieſteś Oćiec náſz / y odkupićiel náſz / to imię twoie ieſt od wieku.
      E Iákoby rzekł / Choćiáżbychmy też nic Abráhámowi krwią nie byli powinni / przedſięś thy ieſt Oycem náſzym.

  17. A przecżeś Pánie dopuśćił nám zbłądźić od drog twych: á odwroćiłeś ſerce náſze iżbychmy ſię nie báli Ciebie: Náwroć że ſię dlá ſłużebnikow twoich ku pokoleniu dźiedźictwá twego.
  18. Lud twoy święty ná máły cżás pośiádł święte mieyſce twoie / nieprzyiáćiele twoi podeptáli ie.
  19. Mychmy byli od dáwnego cżáſu / iáko ći kthorycheś pánem nigdy nie był / á nád kthorymi imię twoie nigdy wzywáne nie było.

    Kápitułá 64.
    ¶ 1. Zydowie wierni modlą ſię Pánu / áby ſię im thákowym okázáł iákim ſię okázowáł przećiw oycom ich. 5. Vſkárżáią ſię iákoby Bog miáł ie práwie puśćić. 8. Wyznáwáią grzechy ſwoie kthorych odpuſzcżeniá od Páná Bogá proſzą. 10. Przytácżá ná plác vpád kośćiołá y mieyſcá ſwiętego / áby nákłonił Páná ku zmiłowániu.

  1. O A gdybyś roztárgnął niebá á zſtąpił / áby B gory rozpłynęły ſię od oblicżnośći twoiey.
      A Rozum ludzki ták mnimá iákoby Bog miáł być zámknion w niebie / á przetoż tu mowi Prorok áby roſtárgnął niebo / á iżby moc ſwą y ráthunek okázáł.
      B Przez gory rozumie nieprzyiáćioły hárde y pyſzne.

  2. Iáko ogień goráiący ktory roztápiá / y iáko ogień ktory cżyni wodę wrzącą / ták bárzo iżby imię twoie znáiome było nieprzyiáćiołom twoim / á iżby zádrżeli pogáni przed oblicżem twoim.
  3. Iáko kiedyś cżynił dźiwy ktorycheſmy ſię nie nádźiewáli / C gdyś zſthępowáł / á gory ſię rozpływáły przed oblicżnośćią twoią.
      C To ieſt ná gorze Syon.

  4. * D Nie ſłycháno tego od wiekow áni to do vſzu przychodźiło / oko nie widźiáło oprocż ćiebie ſámego Pánie Boże / ktoryby tho ſpráwowáć miáł tym ktorzy ocżekáwáią Ciebie.
      D Páweł Swięty tho przypominá mieyſce dźiwuiąc ſię iż thák wielkie ſą dobroći Páńſkie przećiw ludźiám ktore náwięcey okázáł w przepowiedániu Ewánieliiey á náſláduie w tym Ezáiáſzá ktory oznáymuie ludowi ſwemu dobrodźieyſthwá Boże z wielkiem podźiwieniem.

      * 1.Kor.2.v.9.

  5. Zábieżáłeś tym ktorzy ſię weſelili y ſpráwiedliwość cżynili / wſpomnią ná Cię w drogách twoich / oto rozgniewáłeś ſię gdychmy my w grzech vpádli / á w nimechmy záwżdy leżeli / á wżdy zbáwieni będźiemy.
  6. Wſzyſcy ieſthechmy iáko plugáſtwá / á wſzythki náſze ſpráwiedliwoſći ſą iáko ſzáty náplugáwſze / wſzyſcychmy opádli iáko liſth z drzewá / á złośći náſze vnioſły nás iáko wiátr.
  7. Żáden nie ieſt coby wzywáł imieniá twego / y kthoryby ſię ocućił áby ſię vchwyćił Ciebie / bowiemeś zákrił oblicże twoie od nás / á dopuśćiłeś iżechmy wyniſzcżeni w złoſćiách náſzych.
  8. Ale theráz Pánie tyś ieſt Oćiec náſz / mychmy ſą gliną / á ty ſám ieſteś ktoryś nás zlepił / á wſzyſcy ieſtechmy robotá rąk twoich.
  9. † Pánie nie rácż ſię thák bárzo gniewáć / á nieprzypomináy ſobie ná wieki niepráwośći náſzych / otho weyzryj proſzę / myć wſzyſcy ieſtechmy lud twoy.
      † Pſál.79.v.8.

  10. Święte miáſtá twoie ſpuſtoſzáłe ſą / Syon ſtáłá ſię iáko puſtyniá / Ieruzálem puſzcżą zoſtáło.
  11. Dom ſwiętego mieyſcá náſzego y chwáły náſzey / gdźie oycowie náſzy chwálili Ciebie / ogniem ieſt popálony / á wſzytko co było v nás názácnieyſzego / to ieſt ſpuſtoſzono.
  12. Pánie izáli ſię nie záwſćiągnieſz ze wſzytkim tym: Izáli milcżeć będźieſz á vtrápiſz nás ták ſrodze:

    Kápitułá 65.
    ¶ 1. Proroctwo o powołániu pogánow á o odrzuceniu Zydow. 3. Pán vkázuie iáką miáł ſłuſzną przycżynę ku odrzuceniu Zydow. 8. Vkázuie iż nie wſzyſcy ſą odrzuceni / ále iż málucżká licżbá zoſtáć ich miáłá. 12. Obrácá przy tym rzecż ſwą do báłwochwálcow y niedowiárkow. 13. Roznicá wiernych y niewiernych. 16. Chwáłá Bożá miáłá być rozproſzoná po wſzythkim ſwiećie. 18. Prorokuie o wielkim ſzcżęſćiu Kośćiołá.

  1. * Obiáwiłem ſię niepytáiącym ſię o mnie / á ieſtem ználeźion od tych ktorzy mię nieſzukáli / mowiłem do národu kthory imieniá moiego nie wzywáł / Otom iá / otom iá.
      * Rzym.10.v.20.

  2. Przez cáły dźień A wyćiągáłem ręce moie do B ludu przewrotne° / ktory chodźi po drodze nie dobrey y w wymyſłách ſwoich.
      A Iákoby rzekł vſtáwicżniem prácowáł y ſtáráł ſię iákobych ie do ſiebie przywieść mogł przez pilność prorokow.
      B Rozumie o Zydźiech.

  3. Lud ktory nie záwżdy otworzyſćie wyzywá ku gniewu / ofiáruie w C ogrodźiech á cżyni kádzenie ná ołtárzoch ceglánych.
      C To ieſt / w onych ktore poſwięcone były báłwánom.

  4. Ktorzy mieſzkáią w grobiech / á w mieyſcách puſtych D nocuią / ktorzy ſię ſwiniem mięſem kármią / y polewká obrzydłá w nácżyniu ich.
      D Iákoby rzekł / ktorzy máią towárzyſtwo z diábłem rádząc ſie go y pytáiąc ſię go o ſwem ſzcżęſćiu / ábo ktorzy pogáńſkim obycżáiem ſthroią dźiwne wymyſły przy grobiech przyiáćioł ſwych zmárłych / ábo ktorzy też folguiąc obżárſthwu ſwemu vzywáią zákázánych potráw / żádnego bácżeniá niemáiąc áby cżyſtoſć y ſkromność záchowáli w ſobie.

  5. A mowią / Zoſtáń w domu ſwym á nie przyſthępuy do mnie / bom iá ieſt ſwiętſzy niźli thy: Cić będą iáko dym w gniewie moim / á iáko ogień páłáiący przez cáły dźień.
  6. Oto E nápiſáno tho przedemną / nie zámilcżę iuż więcey / ále tho oddám y wetkám do zánádr ich.
      E To ieſt iuż więcey nie zápomnię tych złośći wáſzych.

  7. Wáſze niepráwośći y oycow wáſzych niepráwośći ſpołu ſię zgádzáią / mowi Pán / ktorzy kádźili po gorách / á háńbili mię ná págorkách / ále im odmierzę pierwſze ſpráwy ná łono ich.
  8. Ták mowi Pán F Iáko kiedy znáyduią moſzcż w gronie / y mowią nie pſuy go / bo w nim ieſth coś dobrego / ták y iá vcżynię dlá ſług moich / ábych nie wſzytkich wygubił.
      F Oznáymuie iż Pán ták lud ſwoy káráć chce / że chce mieć wżdy nieiáki wzgląd ná wierne ſwoie.

  9. Ale G wywiodę náſienie z Iákobá / á z Iudy ty ktorzy będą dźiedźicżyć ná gorze moiey / poſiędą ią wybráni moi / á ſłudzy moi tám mieſzkáć będą.
      G Dáwá znáć iż chce lud ſwoy Pán práwie wyſwobodźić.

  10. Y Sáron będźie ku przebywániu trzodám / á doliná Achor łożyſkiem ſtádám ludu moiego ktory mnie ſzukáł.
  11. A wy coſćie opuſćili Páná / á ktorzyſćie zápomnieli ſwiętey gory moiey przykrywáiąc ſtoł dlá H Gádá / á cżyniąc mokre ofiáry Menowi.
      H Niektorzy tho mniemáią być fortunę / A ten Meni był nieiáki pogáńſki báłwán kędy tu prorok vkázuie iáko Zydowie ſpráwowáli ofiáry wielu bogom obcym ktore chwálili.

  12. Iá wás wſzytki zlicżę pod miecż / y wſzyſcy vpádniećie od zámordowániá / ¤ ábowiem wzywáłem á nie odpowiedźieliſćie / mowiłem á nie ſłucháliſćie / y cżyniliśćie złość przed ocżymá moimi / obieráiąc tho co ſię mnie nie podobáło.
      ¤ Przyp.1.v.24. Ierem.7.v.13. Niżey.66.v.4.

  13. A przetoż mowi Pán Bog / Oto ſłudzy moi ieſć będą / á wy łáknąć będźiećie / otho ſłudzy moi pić będą á wy będźiećie prágnąć / otho ſłudzy moi weſelić ſię będą / á wy ſię záwſtydáćie.
  14. Oto ſłudzy moi záſpiewáią z weſołym ſercem / ále wy będźiećie wołáć przed boleſćią ſerdecżną / á będźiećie wyć w roſpácży duchá.
  15. Y zoſtánie imię wáſze ná przeklęctwo miedzy wybránymi moimi / á Pán Bog wás zábiie / ále ſługi ſwe názowie I inſzym imieniem.
      I To ieſt / obierze ſobie iny lud kthory iemu ſłużyć będźie.

  16. Ktho chce być błogoſłáwionym ná źiemi / błogoſłáwionym będźie w Bogu práwdźiwym / á kthory będźie K przyſięgáł ná źiemi / przyſięże przez práwdźiwego Bogá / ábowiem pierwſze vćiſki ſą w zápámiętániu / y zákryte będą od ocżu moich.
      K Pod tymi ſłowy błogoſłáwieńſtwá y przyſięgi / zámyká wſzythkę chwáłę Bożą.

  17. ♀ Abowiem oto ſtwárzám nowe niebo y nową źiemię / á rzecży przeſzłe w pámięći nie będą / áni ſię więcey tkną ſercá.
      ♀ 2.Piotr.3.v.13. Ziáw.21.v.1.

  18. Ale wy rozweſelićie ſię y rozráduiećie ſię záwżdy w thym co iá ſtwárzám / Abowiem otho Ieruzálem ſtwárzám iáko weſele / á lud iego iáko rádość.
  19. Rozweſelę ſię w Ieruzálem / á rozráduię ſię nád ludem moim / nie będźie w nim dáley ſłyſzeć głoſu płácżu / áni głoſu nárzekániá.
  20. Iuż tám więcey dźiećiny nie będźie áni ſthárcá ktoryby niemiáł doydź lát ſwych / ábowiem ten ktory we ſtu lát vmrze będźie iáko dźiećię / á grzeſznik y we ſtu lát przeklęty będźie.
  21. L Pobuduią domy á będą w nich mieſzkáć / náſádzą winnic / á będą pożywáć owocu ich.
      L Przekłádá ludowi wiernemu błogoſłáwieńſtwá zákonne / ktore okázuiąc w thych rzecżách docżeśnych / rozumie o onych duchownych.

  22. Nie będą budowáć áby tám ktho iny mieſzkáć miáł / nie będą ſzcżepić áby miáł kto iny pożywáć / ábowiem dni ludu moiego / będą iáko dni drzewá / á wybráni moi vżywáć będą prácey rąk ſwoich długo trwáiącey.
  23. Nie będą więcey dármo robić / áni więcey z zátrwożeniem będą rodźić / ábowiem ſą náſieniem błogoſłáwionych Páńſkich / y potomſthwo ich z nimi będźie.
  24. * Y ſtánie ſię że pierwey niż záwołáią ku mnie / ozowę ſię im / á ieſzcże nie przeſtháną mowić / á iá wyſłuchám.
      * Pſál.32.v.5.

  25. † M Wilk y Bárán ſpołu ſię páſć będą / Lew y Woł poſpołu zgoniny ieść będą / á żywnoſć wężowi będźie proch / nie będą więcey ſzkodźić áni záwádzáć ná wſzytkiey ſwiętey gorze moiey / Mowi Pán.
      M Oznáymuie iż mocą Duchá święte° / ták będą ſkroceni ludźie okrutni że ſię nád żádnym ſrożyć nie będą.

      † Wyżſzey.11.v.6.

    Kápitułá 66.
    ¶ 1. Gáni prożne vfánie w Zydźiech ktore pokłádáli w kośćiele y w Ceremoniách zwierzchownych. 5. Przytácżá rzecż ſwą ná práwdźiwe ſługi Boże / á vkázuie znák po ktorym máią być poznáwáni. 7. Prorokuie o nápráwie Kośćiołá. 14. Groźi nieprzyiáćiołom iego y báłwochwálcom. 19. Opowiedá o wezwániu pogánow. 22. Vkázuie że nápráwá kośćiołá ſtáć wiecżnie będźie.

  1. * Ták mowi Pán / A Niebo ieſt ſtolicá moiá / á źiemiá ieſt podnożek nog moich / gdźieſz tedy będźie ten dom kthory dlá mnie zbuduiećie: á gdźie będźie mieyſce odpocżynieniá mego:
      A Tu ſztrofuie prożne vfánie ludu onego ktore pokłádáli w onym ſwoim kośćiele y w ofiárách / gdyż przedſię vſtáwicżnie w złośćiách leżeli.

      * Dźiei.7.v.49.

  2. Abowiem ręká moiá wſzytko to vcżyniłá / y wſzyſtko to ieſt przez mię ſpráwiono mowi Pán: Ale ná kogoż weyzrę iedno ná vtrápionego á ſkruſzonego w duchu / y ná tego ktory drży ná ſłowá moie.
  3. B Kthory ofiáruie wołu iákoby cżłowieká zábił / ktory ofiáruie owcę iákoby pſá śćiął / ktory ſpráwuie iákie ofiáry iákoby świnią kreẃ rozlewáł / ktory kurzy kádźidłem iákoby złoſći chwálił / bo záiſte obieráli ſobie drogi ſwoie / á duſzá ich kocháłá ſię w brzydliwośćiách ich.
      B Lud then iż był złego ſumnieniá / á oprocż boiáźni Bożey / tedy wſzytki iego ofiáry były obrzydłe / á iáko pługáſthwo ſproſne przed ocżymá iego.

  4. A też iá wybiorę wynáláſki ich / á poſlę ná nie to cże° ſię boią / † ábowiem wzywáłem á żáden ſię nie ozwáł / mowiłem á nie ſłucháli / y cżynili zle przed ocżymá moiemi / á obieráli to co ſię mnie nie podobáło.
      † Przyp.1.v.24. Ieremi.7.v.13. Wyżſzey.65.v.12.

  5. Słucháyćie ſłowá Páńſkiego wy kthorzy drżyćie przed ſłowem iego / wáſzy bráćiá ktorzy wás nienáwidźieli / á odrzucáli dlá imieniá mego / mowili / Pán niech okáże chwáłę ſwoię / á okáże ſię z weſelem wáſzym / á oni poháńbieni będą.
  6. Głos wrzáſku będźie ſłyſzán z miáſtá / głos z koſćiołá / głos Páńſki ktory płáći zá rowno nieprzyiáćiołom ſwoim.
  7. C Porodźiłá pierwey niż záboláłá / pierwey niż ią ogárnęłá boleść porodźiłá mężcżyznę.
      C Dáwá znáć o wielkim rozmnożeniu Kośćiołá wiernych przez ſłowo Boże.

  8. Ktoż co themu kiedy podobnego ſłyſzáł: y kto rzecż tákową widźiáł: Ziemiá możeli rodźić dniá iednego: ábo możeli ieden národ rázem ſię rodźić: ábowiem gdy náprzod Syon boleć pocżęłá zrodźiłá ſyny ſwoie.
  9. Iá ktory inym rodźić dáwám záli ſám rodźić nie będę: Iá kthory ine płodne cżynię / izáli ſám niepłodnym ſię ſtánę: mowi Bog twoy.
  10. Weſelćie ſię z Ieruzálem / á ráduyćie ſię w nim wſzyſcy ktorzy ie miłuiećie / wy wſzyſcy co nárzekáliśćie nád nim / weſelćie ſię z nim w rádośći.
  11. Abyśćie ſáli á náſyceni byli pierſiámi poćiechy iego / á iżbyśćie ſáli y nákocháli ſię w obfithośći chwáły iego.
  12. Abowiem ták mowi Pán / Oto rozćiągnę nád nim pokoy iáko rzekę / á chwáłę národow iáko ſtrumień obfity: A ták wy ſáć będźiećie / á będą wás nośić v boku / á ná kolánách roſkoſznie będźiećie piáſtowáni.
  13. Iáko ten ktorego ćieſzy mátká iego / ták iá też wás ćieſzyć będę / á będźiećie w Ieruzálem poćieſzeni.
  14. Oglądáćie / á rozráduie ſię ſerce wáſze / y kośći wáſze roſcżerſtwieią iáko źiołá / á rękę Páńſką będźie znáć nád ſługámi iego / ále ſię obruſzy ná ſprzećiwniki ſwoie.
  15. Abowiem oto przyidźie Pán w ogniu / á wozy iego będą iáko wicher / áby ſię pomſćił w popędliwośći gniewu ſwoiego / á pokáráł płomieniem ogniá.
  16. Abowiem Pán ſądźić będźie przez ogień y przez miecż wſzelkie ćiáło / á licżbá thych wſzytkich pobitych od Páná bárzo wielká będźie.
  17. Ci ktorzy ſię poświącáią y ocżyśćiáią w pośrod ogrodow / iedzą mięſo świnie / obrzydłoſć / y myſzy / ſpołu będą wytráceni / mowi Pán.
  18. A iá pozbierám D ſpráwy y myſli ich gdy przyidę zgromádzáć wſzytki národy y ięzyki / á tedyć przyidą á oglądáią chwáłę moię.
      D Dáwá znáć o ludźioch pokrythych ktorzy ſię w ſpráwách ſwych święthymi cżynią / y o tych ktorzy iáwnie zákon przeſtępuią.

  19. Położę znák ná nich / á poſlę z tych ktorzy vydą do pogán w E Thárſys y do F Pul / y do G Lut kthorzy ćiągną łuk / do H Tubál / y do I Iáuán / y do wyſpow dálekich kędy nic o mnie przed tym nie ſłycháno / y ktorzy nigdy nie widźieli chwáły moiey ćić będą opowiedáć chwáłę moię miedzy pogány.
      E To ieſt / do Cylicyey.
      F Do Afryki.
      G Do Lidiey.
      H Do Włoch.
      I Do Grecyey.

  20. Y przywiodę wſzytkę bráćią wáſzę ze wſzech národow w dáry Pánu / ná koniech / ná woźiech / ná lektykách / ná mulech / y ná rydwániech ná gorę świętą moię w Ieruzálem / mowi Pán / iáko gdy przynoſzą ſynowie Izráelſcy dár w nácżyniu cżyſtym do domu Páńſkie°.
  21. A z tych prźiymę kápłány y Lewity / mowi Pán.
  22. ¤ Abowiem iáko nowe niebo y nowá źiemiá ktore vcżynię / ſtáną przedemną mowi Pán / ták trwáłe będźie náſienie wáſze y imię wáſze.
      ¤ Ziáw.21.v.1.

  23. Y ſthánie ſię że od Mieſiącá do Mieſiącá / od Sábátu do Sábátu ſchodźić ſię będźie wſzelkie ćiáło ku chwáleniu przed oblicżnośćią moią mowi Pán.
  24. A wynidą y oglądáią trupy ludźi tych ktorzy ſię złoſćiwie obchodźili ze mną / ♀ Abowiem K robák ich nie zdechnie / y ogień ich nie zgáśnie / á będą obrzydłemi wſzelkiemu ćiáłu.
      K W thych ſłowiech rozumie wiecżne męki.

      ♀ Már.9.v.44.

Spis Kapituł, Indeks Kſiąg