Kápitułá 1.
    ¶ 1. Wywyżſzywſzy łáſkę Bożą ku Koryntom. 10. Nápominá ie ku zgodźie y ku pokorze. 19. Gáni wſzeláką zácność ktorá nie ieſt vgruntowáná w Bogu. 26. Okázuiąc ktorzy ludźie ſą wezwáni od Bogá / áby wniwecż obroćił mądrość świátá tego.

  1. Páweł powołániem Apoſtoł Iezu Kryſthá / przez wolą Bożą / y Soſthenes brát.
  2. Kośćiołowi Bożemu ktory ieſt w Korynćie / * poświęconym w Iezuśie Kryſtuśie / † A wezwánym świętym / ¤ ze wſzytkimi kthorzy wzywáią imieniá Páná náſzego Iezu Kryſthá ná wſzelkim mieyſcu / ták ich iáko y B náſzego.
      A Ktore ſobie Bog z ſwey dobrothliwey łáſki odłącżył ábo ktorych wezwáł ku świątobliwoſći.
      B To ieſt / Páná ktorego opowiedá być wſzytkich wiernych / á iż ieden ieſt thedy ſłuſznie ſię Koryntcżycy wſtydáć máią zá ſwe nieſnáſki / iákoby Kryſtus był rozdźielon / o cżym niżey vſłyſzemy.

      * Dźiei.15.v.9. 1.Tes.4.v.7.
      † Rzym.1.v.7. Efes.1.v.1. Kol.1.v.22. 2.Tym.1.v.9.
      ¤ 2.Tym.2.v.22.

  3. Łáſká wám y pokoy od Bogá Oycá náſzego y Páná Iezu Kryſtá.
  4. Dźiękuię Bogu moiemu záwſze zá wás / dlá łáſki Bożey ktorá ieſt wám dáná w Iezuśie Kryſtuśie.
  5. ♀ Iż we wſzytkich rzecżách ieſteśćie vbogáceni w nim / wſzelką C powieśćią / y wſzelką vmieiętnośćią.
      C Przez powieść y vmieiętność rozumie zácne poznánie rzecży Boſkich kthore dáry Apoſtoł zálecá w Koryntcżykoch / áby miáł przycżynę ſłuſznie ie ſztrofowáć iż ich źle vżywáli / obrácáiąc ie tylko ná prożną chwáłę á okázuiąc iż tylko o tym cudnie mowić vmieli.

      ♀ Kol.1.v.10.

  6. D Iáko świádectwo Kryſtuſowe potwierdzone ieſt w wás.
      D Wſzytko tho cokolwiek dáwá świádectwo o Kriſtuſie to ſię w wás okázuie / to ieſt ony wſzythki dáry Duchá S.

  7. Ták iż wám ná żádnym dárze nie ſchodźi / * ocżekáwáiąc źiáwieniá Páná náſzego Iezu Kryſtá.
      * Tyt.2.v.11. Fili.3.v.20.

  8. Ktory (Bog) theż wás † vtwierdźi áż do końcá / ábyśćie byli nie nágánionymi w dźień Páná náſzego Iezu Kryſtá.
      † 1.Tes.3.v.12.

  9. ¤ Wiernyć Bog / przez ktorego ieſteśćie wezwáni ku ſpołecżnośći Syná iego Iezu Kryſtá Páná náſzego.
      ¤ 1.Tes.5.v.24.

  10. Proſzę wás tedy bráćiá przez imię Páná náſzego Iezu Kryſthá / ♀ ábyśćie toż mowili wſzyſcy / á iżby nie były miedy wámi rozerwániá / ále żebyſćie byli ſpoieni iednákimże vmyſłem y zdániem.
      ♀ Rzym.15.v.5. Fili.3.v.16.

  11. Abowiemći ieſt oznáymiono o wás bráćiá moi / Od domownikow Chloi / iż poſwárki bywáią miedzy wámi.
  12. A tho powiedám / iż káżdy z wás mowi / Iám ieſth Páwłow / á iá Apollow / iá záſię Cefy / á iá Kryſtuſow.
  13. Izáli ieſt rozdźielon Kryſthus: Azáż Páweł ieſt vkrzyżowán zá wás: ábo w imię Páwłowe ieſtheśćie pokrzcżeni:
  14. Dźiękuię Bogu memu iżem nikogo z wás nie krzćił / iedno * Kryſpá y Gáiuſzá.
      * Dźiei.18.v.14.

  15. Aby żáden nie rzekł żebych krzćił w imię moie.
  16. Okrzćiłem też dom Stefánin / zá thym niewiem ieſlim kogo drugiego krzćił.
  17. Boć Kryſtus nie poſłáł mię ábym krzćił / ále bym Ewánielią przepowiedáł / á wſzákoż † nie zácną wymową / áby ſię nie ſtháł prożnym krzyż Kryſtuſow.
      † Iák.5.v.4. 2.Piotr.1.v.16.

  18. Abowiem powieść oná o krzyżu tym kthorzy giną / ieſt głupſtwem / á nám ktorzy bywámy zbáwieni / ieſtći ¤ mocą Bożą.
      ¤ Rzym.1.v.16.

  19. Bo ieſt nápiſáno / ♀ Wytrácę mądrość mądrych / á zrozumienie rozumnych odrzucę precż.
      ♀ Ezá.29.v.14.

  20. * Gdźież mądry: Gdźież náucżyćiel: gdźież E bádácż świátá tego:
      E To ieſt / kthory wſzytek ſwoy wiek ná tym tráwiąc / wſzcżyná gádki thrudne / bádáiąc ſię o ſkrytych rzecżách świátá tego.

      * Ezá.33.v.18.

  21. Abowiem gdyż w F mądrośći Bożey / świáth nie poznáł Bogá przez mądrość / podobáło ſię Bogu przez głupie przepowiedánie záchowáć wierzące.
      F To ieſth / przez ſtworzenie świátá tego ktory ieſt iáſne okázánie mądroſći Bożey.

  22. Gdyż y † Żydowie cudá żądáią / á Grekowie mądrośći ſzukáią.
      † Mát.12.v.38.

  23. Ale my przepowiedámy Kryſtuſá vkrzyżowánego / kthory ieſt Żydom zgorſzeniem / á Grekom głupſtwem.
  24. Sámymći wezwánim ták Żydom iáko y Grekom przepowiedámy Kryſtuſá / moc Bożą / y mądrość Bożą.
  25. Abowiem G głupſtwo Boże ieſt mędrſze niż ludźie / á mdłość Bożá ieſt możnieyſzá niż ludźie.
      G Tu wedle mniemániá ludzkiego mdłość porzypominá y głupſtwo Boże / wielce w tym y ſrodze ſztrofuiąc ludźi ktorzy to wolą przycżytáć Bogu przećiw włáſnemu ſumnieniu niźliby mieli vznáć ſwą mdłość włáſną y głupſtwo á o odpuſzcżenie prośić.

  26. Bo widźićie powołánie wáſze bráćiá / iż nie wiele wás mądrych ieſt wedle ćiáłá / nie wiele możnych / nie wiele zácnego národu.
  27. Ale wybráł Bog rzecży głupie tego świátá / áby záwſtydźił mądre / á mdłe rzecży świátá wybráł Bog / áby záwſtydźił ty ktore ſą mocne.
  28. A podłe rzecży świátá y ktorych zá nic nie máią wybráł Bog / y thy ktorych H nie máſz / áby zniſzcżył ty I ktore ſą.
      H Tho ieſt / ktore wedle mnimániá ludzkiego ſą nicżemne.
      I To ieſt / kthore ſobie ludźie zácnie wáżą.

  29. Aby ſię żádne ćiáło przed nim nie chłubiło.
  30. Ale z niego wy ieſteśćie w Kryſtuſie Iezuśie / ktory ſię nám ſtáł * mądrośćią od Bogá y ſpráwiedliwoſćią / y poświęceniem y odkupieniem.
      * Iere.23.v.5.

  31. Aby iáko ieſt nápiſáno / † Ktho ſię chłubi / niech ſię w Pánu chłubi.
      † Iere.9.v.24. 2.Kor.10.v.17.

    Kápitułá 2.
    ¶ 1. Przywodźi ná przykłád ſpoſob przepowiedániá ſwego. 4. Ktore ſię zgádzáło z Ewánielią. 8. Ktorá ieſt wzgárdzoná. 14. Y ſkrytá ćieleſnym ludźiám / y zácnym wedle świátá. 11.15. A oznáymioná duchownym.

  1. Iá thedy idąc do wás bráćiá nie przyſzedłem z zácną wymową ábo mądrośćią / opowiedáiąc wám świádectwo Boże.
  2. Abowiem nie A obráłem ſobie nic miedzy wámi cobych vmiáł / iedno Iezuſá Kryſtuſá / y thego vkrzyżowánego.
      A To ieſt niemiáłem ſobie nic nád to wáżnieyſzego.

  3. * A iám był ze mdłośćią / z boiáźnią / y ze drżeniem wielkim v wás.
      * Dźiei.18.v.1.

  4. A mowá moiá y przepowiedánie moie nie páráło ſię ſłowy † przyłudzáiącemi mądrośći ludzkiey / ále było w okázániu duchowney mocy.
      † 2.Piotr.1.v.16.

  5. Aby wiárá wáſzá nie byłá w mądrośći ludzkiey / ále w mocy Bożey.
  6. A my powiedámy B mądrość miedzy doſkonáłymi / mądrość nie świátá tego / áni Kſiążąt świátá tego ktorzy bywáią zniſzcżeni.
      B To ieſt / kthorá ſmákuie doſkonáłym / gdyż oni ſámi tę mądrość poznáć mogą / ktorą drudzy zá głupſtwo máią / á doſkonáłemi názywá nie ty ktorzy iuż doſtąpili doſkonáłoſći / ále ty ktorzy ſię ku niey máią / iáko o tym y do Fil. piſze w 3.v.15. ále ktorzy ſą cżyſtego rozſądku będąc oſwieceni wiárą.

  7. Ale powiedámy mądrość ſkrytą w táiemnicy / kthorą Bog przeyzráł przed wieki ku chwále náſzey.
  8. Ktorey żáden C z kſiążąt świátá tego nie poznáł / bo gdyby byli poználi / nie vkrzyżowáliby byli Páná chwáły.
      C To ieſt / tych ktorzy miedzy ludźmi ábo mądroſćią / ábo możnoſćią / ábo doſtátkiem ſą zácnieyſzemi.

  9. Ale przepowiedámy iáko ieſt nápiſáno / ¤ Cżego oko nie widźiáło / y vcho nie ſłyſzáło / y w ſerce cżłowiecże nie wſtąpiło / co nágotowáł Bog tym ktorzy go miłuią.
      ¤ Ezá.64.v.4.

  10. Ale nám to Bog obiáwił przez Duchá świętego / ábowiemći duch wſzytkich rzecży ſię wywiáduie / też y głębokośći Bożych.
  11. Bo ktoż z ludźi wie rzecży ktore ſą cżłowiecże ieno duch cżłowiecży ktory w nim ieſt: tákże też rzecży Bożych nikt nie wie iedno Duch Boży.
  12. A my nie wźięliſmy duchá świátá / ále Duchá ktory ieſt z Bogá / ábyſmy wiedźieli co nám Bog dárowáł.
  13. Ktore rzecży też opowiedámy / nie ſłowy ktorych vcży ludzká mądrość / ále ktorych vcży Duch S. D duchowne rzecży z duchownemi ſtoſuiąc.
      D To ieſth / iáko ſą rzecży duchowne / kthorych vcżemy / ták też duchowny ieſt ſpoſob náuki náſzey.

  14. A cżłowiek E z przyrodzeniá ſwego nie poymuie thych rzecży ktore ſą Duchá Bożego / ábowiem ſą iemu głupſthwem / á nie może ich poznáć / gdyż F duchownym obycżáiem bywáią rozſądzone.
      E W Greckim ſtoi cżłowiek duſzą żywiący / co známionuie te° ktory nie inym iedno thym docżeſnym oświecon ieſt rozumem / áni theż znácży co inego iedno cżłowieká tego docżeśnego / ktorego Páweł do Rzym. piſząc názywá ćiáłem ábo w ćiele żywiącym.
      F To ieſt / z nátchnieniá Duchá świętego á nie ludzkim rozumem.

  15. ♀ Ale duchowny G rozſądzá wſzytki rzecży / á ſám od H żádnego nie bywá rozſądzon.
      G To ieſt / rozumie y przepátruie wedle zámierzeniá Duchá świętego.
      H To ieſt / cżłowieká / gdyż táká ieſt zácność náuki Ewánieliey / iż gdy prorok o proroku rozſądek dáwá nie pochodźi to z rozumu y z rozſądku ludzkiego ále z Duchá świętego / y dáwá znáć że wſzytki rzecży poddáne ſą Duchowi świętemu y ſłowu iego.

      ♀ Przyp.27.v.19.

  16. * Abowiem ktoż poznáł vmyſł Páńſki żeby go náucżyć miáł: á myć I vmyſł Kryſtuſow mámy.
      I To ieſth / duchá Kryſthuſowego / ktory ony táiemnice niedoſćignione y wſzytkę práwdę oznáymić rácżył / o cżym piſze Ián.16.v.13. Rzym.8.v.9.

      * Ezá.40.v.13. Rzym.11.v.34.

    Kápitułá 3.
    ¶ 1. Okázuie iż wzgárdzenie przepowiedániá iego nie przychodźi z niego / ále z ſkáżeniá ich. 5. Nápominá ie áby ſię nie chłubili z Miniſtrow zbáwieniá ſwego. 7. Ale w Bogu. 10. Y áby ſię nie dáli zwodźić náuką fáłſzywą.

  1. Y iá bráćiá nie mogłem wám mowić iáko duchownym / ále iáko ćieleſnym y práwie iáko niemowniąthkám w Kryſtuſie.
  2. Kármiłem wás nápoiem mleká / á nie pokármem / bośćie byli ieſzcże tego nie mogli znoſić / á owſzem y teráz ieſzcże nie możećie.
  3. Bo ieſzcże ćieleſni ieſteſćie / ábowiem gdyż miedzy wámi ſą zádroſć / ſwár / y nieſnáſki / Azáż nie ieſteśćie ćieleſni y według cżłowieká poſtępuiećie:
  4. Abowiem gdy niektory powiedá / Iá ieſthem Páwłow / á drugi / Iám ieſt Apollow / á záż ćieleſnymi nie ieſteśćie:
  5. Cżymże tedy ieſt Páweł: á cżym ieſt Apollo: iedno ſłudzy przez kthoreſćie vwierzyli / á iáko káżdemu Pán dáł.
  6. Iámći wſádźił / Apollo polewáł / ále Bog pomnożył.
  7. A ták áni ten ktory ſádźi ieſt cżym / áni ten ktory polewá / ále Bog ktory pomnáżá.
  8. A ten ktory ſádźi / y ten co polewá / iedno ſą / á káżdy ſwoię zápłáthę weźmie według prácey ſwoiey.
  9. Abowiem ieſteſmy pomocniki Bożymi / rolą Bożą / y budowániem Bożym ieſteśćie.
  10. Wedle łáſki Bożey ktorá mi ieſt dáná / iáko mądry budownicży záłożyłem grunt / á A drugi ná nim buduie / á wſzákoż káżdy niech bácży iáko ná nim buduie.
      A Tu Páweł ſztrofuie niektore Koryntſkie náucżyćiele nie iżby vcżyli iákich fáłeſznych náuk / ále iż ſię páráli ludzkiemi zbytecżnemi wywody á ludzką Mądroſćią więcey niż Bożą / z kąd ſię ony nieſnáſki miedzy niemi zácżynáły / błądząc tedy ći ktorzy tu o fáłeſzney náuce rozumieią ábo żyćiu cżłowieká poſpolitego / ále ći ieſzcże dáley od kreſu vbłądźili / ktorzy z tego mieyſcá gdźie Páweł ogień przypominá / niewiem co zá cżyśćiec zmyſláią o ktorym ſię Páwłowi nie śniło.

  11. Abowiem grunthu inego nikt nie może záłożyć / oprocż tego co ieſt záłożon / ktory ieſt Iezus Kryſtus.
  12. A ieſliby kto budowáł ná tym grunćie złotho / śrebro / kámienie drogie / drwá / ſiáno / śćierń.
  13. Káżdego robotá iáwná będźie / bo B dźień okáże / gdyż przez ogień obiáwioná będźie / á káżdá robothá iáká ieſt / ogień doświádcży.
      B To ieſt / cżás w ktory Bog práwdę ſwą oznáymi / bo tho co teráz zá złoto y zá śrebro z podźiwieniem máćie / tho ieſt / zbytecżne tho okázánie mądroſći ludzkiey / tho ſię ná on cżás okáże niecżemną rzecżą gdy Pán Bog oświećiwſzy ſercá wáſze będźie ich probowáł iáko w ogniu ták iż muſzą ſpłonąć iáko drwá ábo śiáno ábo ſłomá.

  14. Ieſli ktorego robotá zoſtánie ktorą zbudowáł / zápłátę weźmie.
  15. Ieſli ktorego robotá zgore / C ſzkodę popádnie / á on D będźie záchowán / ále ták iáko przez E ogień.
      C To ieſt / prożná będźie prácá y robotá iego.
      D Iákoby rzekł / ácż będźie pokárán ná nágrodźie ktorey ſię ſpodźiewáł / wſzákoż żywotá pozbáwion nie będźie gdyż nie odſtąpił gruntu náuki práwdźiwey / ále ſię tylko zábáwił mądroſćią ludzką.
      E To ieſt / nie vydźie onego ſrogiego doświádcżeniá.

  16. A záż nie wiećie / iż Kośćiołem Bożym ieſtheśćie / á Duch Boży mieſzká w wás:
  17. A ieſli kto gwáłći Kośćioł Boży / tego ſtráći Bog / * ábowiem kośćioł Boży święty ieſt ktorym ieſteſćie wy.
      * 2.Kor.6.v.16.

  18. Niech żáden ſámego ſiebie nie oſzukáwá / Ieſli kto zdá ſię ſobie być mądrym miedzy wámi ná F tym świećie / niech ſię ſtánie głupim / áby zoſtáł mądrym.
      F To ieſth / wedle mnimániá ludzkiego.

  19. Abowiem mądrość świátá tego głupſtwem ieſt v Bogá / bo nápiſáno ieſt / † Podchwytháwá mędrce w chytrośći ich.
      † Iob.5.v.13.

  20. Y záſię / ¤ Pán zná iż myſli mędrcow ſą prożne.
      ¤ Pſáł.94.v.11.

  21. A ták niech ſię nie chłubi żáden w ludźiách / ábowiem wſzytki rzecży ſą wáſze.
  22. Choć Páweł / choć Apollo / choć Cefás / choć świáth / choć żywot / choć śmierć / choć teráznieyſze rzecży / choć przyſzłe / wſzytki rzecży wáſze ſą.
  23. A wy Kryſtuſowi / á Kryſthus Boży.

    Kápitułá 4.
    ¶ 1. Okázuie vrząd práwdźiwego Apoſtołá. 7. Gáni pychę ich. 16. Okázuie cżego chce od nich. 19. A cżego ſię od niego nádźiewáć máią.

  1. Niech cżłowiek thák o nás rozumie iáko o ſługách Kryſtuſowych / y ſzáfárzoch táiemnic Bożych.
  2. A ná oſtátek tego potrzebá w ſzáfárzoch / áby káżdy był náleźion wiernym.
  3. * Ale iá ſobie zá námnieyſzą rzecż mám być A rozſądzon od wás / ábo od ſądu ludzkiego / y owſzem iá ſám śiebie nie rozſądzám.
      A Abowiem oni chwálili fáłſzywe Apoſtoły / y omyláli ſię w ich obłudnoſći.

      * Mát.7.v.1.

  4. Abowiem nie cżuię ſię B ni w cżym winnym / á wżdy nie przez to ieſtem vſpráwiedliwion / ále C Pánći ieſt ktory mię rozſądzá.
      B To ieſt / co ſię tycże vrzędu mego.
      C Ná Bogá to náleży rozſądzáć cżyię godność.

  5. † A tákże nie ſądźćie nic przed cżáſem / áżby Pán przyſzedł ktory oświeći ſkrythe ćiemnośći / y obiáwi rády ſerc / á thedy chwáłá káżdemu będźie od Bogá.
      † Rzym.2.v.1.

  6. A ty rzecży bráćiá przez podobieńſtwo przyſtoſowáłem ku ſobie ſámemu / y ku Apolloſowi dlá wás / ábyśćie ſię náucżyli z nás o ſobie nie rozumieć / nád to co ieſt nápiſáno / Iżbyśćie ſię ieden zá drugim nie nádymáli przećiwko drugiemu.
  7. Abowiem ktoż ćię D rozſądzá: á co też máſz cżegobyś nie wźiął: A ieſliś wźiął / przecż ſię chłubiſz iákobyś nie wźiął:
      D To ieſt / ktoż ćię ták zácnym cżyni że drugich zá nic przed tobą niemáią.

  8. Iużeſćie náſyceni / iuż vbogáceni / y oprocż nás doſtáliśćie Kroleſtwá / á dáy to Boże ábyſćie doſtháli Kroleſtwá / żebyſmy ſpołecżnie z wámi krolowáli.
  9. Bo mnimám iż Bog nás oſthátnie Apoſtoły náznácżył iákoby ná ſmierć ſkázáne / ábowiem ſtáliſmy ſię ná podźiw świátu / Aniołom / y ludźiám.
  10. E My głupi dlá Kryſtuſá / á wy mądrzy w Kryſtuſie / my mdli / á wy mocni / wy zácnymi / á my bez vććiwoſći.
      E To mowi áby ſię cżuli / á ná koniec ſwoię prożną chwáłę odrzućili gdy to ſobie przycżytá w cżym oni winni byli.

  11. Y áż do tey godźiny łákniemy y prágniemy / y nádzy ieſteſmy / y policżkowáni bywámy / y tułámy ſię.
  12. ¤ Y prácuiemy / robiąc włáſnymi rękomá / ♀ gdy o nás źle mowią / dobrorzecżemy / gdy nás przeſláduią / ćierpiemy.
      ¤ Dźiey.20.v.34. 1.Tes.2.v.9. 2.Tes.3.v.1.
      ♀ Mát.5.v.44. Luk.23.v.34. Dźiey.7.v.60.

  13. Gdy bywámy oſłáwieni / modlimy ſię / ſtáliśmy ſię śmiećiámi świátá / y iáko ſtrużyny wſzytkich áż dotąd.
  14. Nie piſzeć wám thych rzecży ábych wás záwſtydźił / ále nápominám iáko ſyny moie miłe.
  15. Abowiem choćbyśćie mieli dźieſięć thyſięcy miſtrzow w Kryſtuśie / wſzákże nie wiele oycow máćie / bomći iá wás w Kryſthuśie Iezuſie przez Ewánielią vrodźił.
  16. Przetho wás proſzę bądźćie náſládowcámi moimi.
  17. Dlá tegomći wám poſłáł Tymotheuſzá / kthory ieſt ſyn moy miły y wierny w Pánie / kthory wám przywiedźie ná pámięć drogi moie w Kryſtuſie / iáko w káżdym kośćiele vcżę.
  18. Ale iákobych iá nie miáł prźiydź do wás nádęli ſię niektorzy.
  19. Lecż rychło prźiydę do wás / * ieſli Pán będźie rácżył / y poznám nie powieść tych to nádętych / ále moc (duchowną).
      * Dźiei.19.v.21. Iák.4.v.15.

  20. Abowiem nie w mowie náleży kroleſtwo Boże / ále w mocy (duchá).
  21. Coż chcećie: z rozgąli mám prźiydź do wás / cżyli z miłośćią y z duchem ćichośći:

    Kápitułá 5.
    ¶ 1.6. Pychę ich gáni y niedbáłość iż ćierpieli tego ktory był grzech niecżyſty popełnił. 3. Potym ie nápominá áby go wyrzućili z ſpołecżnośći Kośćiołá. 7. A przytym áby záchowáli ſzcżyrość. 9. Y chronili ſię złośći.

  1. Koniecżnie ſłycháć iż miedzy wámi ieſt niecżyſtość / y táká niecżyſtość ktorá y miedzy pogány nie bywá wſpomináná / * to ieſt / iż niektory má żonę oycá ſwego.
      * 3.Mo.18.v.8.

  2. A wyśćie ſię nádęli / y owſzemeśćie tego nie żáłowáli / áby był odięt z pośrzodku wás ktory vcżynek ten popełnił.
  3. † Iáć záiſte iáko nieobecny ćiáłem / ále obecny duchem / iużćiem iáko obecny oſądźił / áby ten ktory to ták vcżynił /
      † Kol.2.v.5.

  4. (A wy będąc w imię Páná náſzego Iezu Kryſtá zgromádzeni z duchem moim) mocą Páná náſzego Iezu Kryſtá /
  5. ¤ Był podán A ſzátánowi ná B zginienie ćiáłá / áby duch był záchowán w dźień on Páná Iezuſow.
      A Szátánowi być poddánym rozumie ſię precż wyrzuconym być z pocżtu świętych á wybránych Bożych y ſtáć ſię iáko pogáninem y celnikiem ták iáko ſám Pán mowi v Mát.18.v.17.
      B To káránie nie było ku zátráceniu y owſzem ku záchowániu tego ktory był ſzátánowi poddán / á ták zátrácenie ćiáłá nic inſzego nie ieſth iedno gdy ſię cżłowiek wyłącżony z koſćiołá vpámiętáiąc ſerdecżnie żáłuie / y záwſthydzon bywá dlá grzechu ſwe° / y ćiáło ſwe vmárzá / y poddáwá pod moc duchá / á tho vmártwiánie ćiáłá Páweł święty názywá zginieniem ábo zátráceniem / bo gdy iuż ćiáło y z pożądliwośćiámi iego w nás nie pánuie / ieſt iákoby iuż zginęło / co gdy będźie tedy duch moc bierze y bywá vtwierdzon choć przed tym był mdły y iákoby od ćiáłá zátłumion.

      ¤ 1.Tym.1.v.20.

  6. Chłubá wáſzá nie ieſt C dobrá / á záż nie wiećie iż trochá kwáſu wſzytko zádźiáłánie zákwáſzá:
      C Abowiem kocháli ſię w ſwoich złoſćiách / y byli thák pyſzni / iákoby w nich nie było co gánić.

  7. Wycżyśććież tedy ſtáry kwás / ábyśćie byli nowym zádźiáłániem iáko bez kwáſu ieſteśćie / ábowiem ofiárá náſzá Wielkonocná ieſt zá nás ofiárowáná / to ieſt Kryſtus.
  8. A tákże obchodźmy święto nie ſtárym kwáſem / áni z kwáſem złośći y przewrotnośći / ále z przáśniki ſzcżyrośći y práwdy.
  9. Piſáłem wám w liśćie ábyśćie ſię ♀ nie D mieſzáli z niecżyſtymi.
      D To ieſt / ábyſćie nie obcowáli z nimi áby wás toż káránie nie podkáło co y ony.

      ♀ Mát.18.v.7. 2.Tes.3.v.14.

  10. A nie iżby koniecżnie z niecżyſtymi świátá thego / ábo z łákomymi / ábo z drápieżnymi / ábo z báłwochwálcámi / bo byśćie záiſte muſieli z thego świátá wynidź.
  11. A teráz piſáłem wám ábyſćie ſię nie mieſzáli z nimi / ieſliby ſię kto ozywáł brátem / á byłby ábo niecżyſtym / ábo łákomym / ábo báłwochwálcą / ábo obmowcą / ábo piiánicą / ábo drápieżnym / żebyśćie z thákowym áni iedli.
  12. Abowiem co mnie do tego ábym iá ſądźić miáł y obce: á záż domowych nie ſądźićie:
  13. A Bog ſądźi obce / przeto wyimićie od śiebie ſámych tego złoſćiwego.

    Kápitułá 6.
    ¶ 1. Gáni iż ſię práwowáli z wielkim pogorſzeniem. 9. Odwodząc ie też od rozmáithych złośći.

  1. Gdy ktory z wás má ſpráwę z drugim / iáko śmie wdáć ſię w práwo przed A nieſpráwiedliwym / á nie przed świętym:
      A Wſzythki zowie nieſpráwiedliwemi ktorzy nie ſą w Kryſtuſie vſpráwiedliwieni.

  2. A záż nie wiećie iż święći będą ſądźić świáth: á ieſli świát bywá ſądzon przez wás / záżeſćie nie godni ſądow mnieyſzych:
  3. A záż nie wiećie iż my Anioły ſądźić będźiemy: nie rzkąc ábyſmy rzecży tych ktore náleżą k temu żywotowi ſądźić nie mieli.
  4. A thák ieſli máćie ſądy około tych rzecży ktemu żywotowi náleżących / poſádźćież ná to ty ktorzy ſą podleyſzy w kośćiele.
  5. Toć mowię wám ku záwſtydzeniu / Y tákże nie máſz miedzy wámi mądrego y iednego / ktoryby mogł rozſądźić miedzy bráty ſwemi:
  6. Y owſzem brát z bráthem práwo wiedźie / á to przed niewiernymi.
  7. Iuż thedy koniecżnie ieſt w wás co gánić / iż ſię miedzy ſobą práwuiećie / * Cżemuż rádſzey krzywdy nie ćierpićie: cżemu rádſzey ſzkody nie podeymuiećie:
      * Mát.5.v.39. Luk.6.v.29. Rzym.12.v.19.

  8. † Ale wy krzywdźićie / y ſzkodę cżynićie / á ktemu bráćiey.
      † 1.Tes.4.v.6.

  9. Abo nie wiećie iż nieſpráwiedliwi nie będą dźiedźicmi Kroleſtwá niebieſkie°: Nie mylćie ſię / áni niecżyśći / áni báłwochwálcy / áni cudzołożnicy áni roſkoſznicy / áni Sodomcżycy.
  10. Ani złodźieie / áni łákomi / áni piiánice / áni obmowce / áni drápieżce / nie będą dźiedźicżmi Kroleſtwá niebieſkiego.
  11. ¤ Y temiśćie byli niektorzy / ále ieſteśćie omyći / ále ieſteśćie poświęceni / ále ieſteśćie vſpráwiedliwieni w imię Páná Iezuſowo / y przez Duchá Bogá náſzego.
      ¤ Tyt.3.v.3.

  12. ♀ Wſzytko mi wolno / ále nie wſzytko pożytecżno / wſzythko mi wolno / B ále iá nie będę zniewolon od żádney rzecży.
      B Dáwá znáć iż ten bywá im poddán kthory mniemá iż przez nich być nie może.

      ♀ Ekle.37.v.31. Niżey.v.23.

  13. C Pokármy ſą dlá brzuchá / á brzuch dlá pokármow / á Bog y ten y ony w niwecż obroći / á ćiáło nie ieſt dlá niecżyſthośći / ále dlá Páná / á Pán dlá ćiáłá.
      C Tymi ſłowy okázuie Apoſtoł práwdźiwe vżywánie pokármow / żebychmy w tym docżeśnym żywoćie byli záchowáni: Przecż że tedy tráćić mámy bráthá dlá tego áby dlá owego pokármu / ábo przecż ſię mámy o tho nie inácżey ſwárzyć iákoby ſzło o zbáwienie wiecżne:

  14. A Bog y Páná wzbudźił / * y nás wzbudźi mocą ſwoią.
      * Rzym.6.v.5.

  15. Izáż nie wiećie iż ćiáłá wáſze ſą cżłonkámi Kryſtuſowemi: Záli tedy wźiąwſzy cżłonki Kryſtuſowe vcżynię ie cżłonkámi wſzetecżnice: nie dáy tego Boże.
  16. A záż nie wiećie / iż ten co ſię przyłącżá wſzethecżnicy / iednym ćiáłem ieſth: Abowiem dwá (mowi) † będą iednym ćiáłem.
      † 1.Mo.2.v.24. Mát.19.v.5. Már.10.v.3. Efes.5.v.31.

  17. A kto ſię przyłącżá Pánu / iednym duchem ieſt.
  18. Strzeżćie ſię niecżyſtośći: Wſzelki grzech ktoryby cżłowiek popełnił / nie ieſt w ćiele / ále ten ktory ſię dopuſzcżá niecżyſthośći / przećiwko włáſnemu ćiáłu grzeſzy.
  19. ¤ A záż nie wiećie iż ćiáło wáſze ieſt przybytkiem Duchá świętego ktory w wás ieſt: ktorego máćie od Bogá / á nie ieſteśćie ſámi ſwoi.
      ¤ 2.Kor.6.v.16. Wyżſzey.3.17.

  20. ♀ Abowiem ieſteſćie zá zápłátę kupieni / Chwálćież tedy Bogá w ćiele wáſzym / y w duchu wáſzym / ktore ſą Boże.
      ♀ 1.Piotr.1.v.19.

    Kápitułá 7.
    ¶ 1. O máłżeńſtwie / o bezżeńſtwie / y o pánienſtwie.

  1. Przytym co ſię tycże tych rzecży o kthorycheſćie do mnie piſáli / A dobrá by rzecż byłá mężowi nie thykáć ſię niewiáſty.
      A To ieſt / pożlytecżná / ábowiem máłżeńſtwo przynośi z ſobą wiele trudnoſći y kłopothu / dlá grzechu ktory gwáłći tę vſtáwę Bożą.

  2. Ale dlá vwiárowániá niecżyſtoſći / niech káżdy má ſwoię żonę / á káżdá niecháy má włáſnego mężá.
  3. * Żenie niech oddáie mąż powinną życżliwość / tákże też y żoná mężowi.
      * 1.Piotr.3.v.7.

  4. Żoná włáſnego ćiáłá nie má w mocy / ále mąż / tákże też y mąż włáſnego ćiáłá nie má w mocy / ále żoná.
  5. Nie vymuyćie nic ieden drugiemu / chybáby ze zwoleniá ſpołecżnego do cżáſu / ábyſćie wolnieyſzy byli ná poſt y modlitwy / A záſię ſpołu ſię zeydźćie / áby wás ſzátán nie kuśił przez B niewierność wáſzę.
      B Abo przez krewkość iáko niekthorzy wykłádáią / to ieſt iż tákowá krewkość ieſt przyrodzeniá wáſzego / że tąd ſnádnie cżárt może mieć przycżynę pobudzáć wás ku niecżyſtoćie / ieſli máłżeńſtwá zá lekárſtwo vżywáć nie będźiećie.

  6. Ale iá tho mowię z C dozwoleniá / nie z roſkázániá.
      C Dáwá znáć iż nie wyćiągá żádnego ku máłżeńſtwu iákoby to było powinne roſkázánie: ktorego ieſliby kto zániedbáł żeby miáł obráźić Bogá / ábo żeby w nim miáłá przez ſię náleżeć chwáłá Bożá / ále iż Bog ty lekárſthwá pozwolił tym ktorzy ſię niemogą z trzymáć.

  7. Abowiem chćiáłbym áby D wſzyſcy ludźie byli iákom iá ſám ieſt / ále káżdy má włáſny dár od Bogá / ieden ták / á drugi inák.
      D Aby mieli dár powśćięgliwoſći / á żyli bez żon.

  8. Powiedám tedy tym ktorzy w máłżeńſtwie nie ſą / y wdowám / dobrze im ieſt ieſliby ták trwáli iáko iá.
  9. Ale ieſli ſię nie wtrzymáwáią / niech w máłżeńſtwo wſtąpią / bo lepiey w máłżeńſtwo wſtąpić / á niż E zápálenie ćierpieć.
      E Ták być zápálonym pożądliwośćią áby wolá náſzá przyzwoliłá ku pokuſám / á żebyś Bogá ſpokoynym ſumnieniem wzywáć nie mogł / Abowiem nie máſz żádnego kthoryby nie był przenágábán od ćiáłá.

  10. A tym kthorzy ſą w máłżeńſtwie oznáymuię / nie iá / ále Pán / iżby † żoná od mężá ſwego nie odſtępowáłá.
      † Mát.5.v.32. y 19.v.9. Már.10.v.11. Luk.16.v.18.

  11. A ieſliby F odſtąpiłá / niecháyżeć zá mąż nie chodźi / ábo ſię niech z mężem poiedná / á mąż żony ſwey niech nie opuſzcżá.
      F To ieſt / dlá ſrogoſći mężá ſwego gdźie thu Apoſtoł dáwá znáć o nieſnáſkách ktore ſię w máłżeńſthwie przygádzáią / á nie o rozwodźie.

  12. Inym záſię G iá powiedám / nie Pán / Ieſli ktory brát má żonę niewierną / á tá z nim zezwálá mieſzkáć / niecháy iey nie opuſzcżá.
      G To ieſth / z nátchnieniá Duchá S. choćiáż o tym Pán nic w zákonie áni w prorocech nie wyráźił.

  13. A żoná ktorá má mężá niewiernego / á on zezwálá mieſzkáć z nią / niecháy go oná nie opuſzcżá.
  14. Abowiem H poświęcon bywá mąż niewierny przez żonę / y żoná niewierná bywá poświęconá przez mężá / bo inácżey byłyby dźieći wáſze niecżyſtymi / á teráz świętymi ſą.
      H To ieſth / pobożność żony wáżnieyſzá ieſt ku temu áby złącżenie ono było święte y cżyſthe niźli niepobożność mężá ku temu / áby máłżeńſthwo było nie ſłuſzne / ábo iż by oná nie mogłá z nim mieſzkáć dobrym ſumnieniem / á to poświęcenie dáley ſię nie śćiągá.

  15. A ieſli niewierny I odſtępuie / niech odſtępuie / ábowiem nie ieſt zniewolon brát ábo śioſtrá w tákowych rzecżách / ále ku pokoiowi wezwáł nás Bog.
      I To ieſt / ieſli ſię rozwiedźie bez winy z ſtrony wierney.

  16. Abowiem co ty wieſz żono ieſli záchowáſz mężá ſwego: ábo co ty wieſz mężu záchowáſzli żonę ábo nie:
  17. Iáko káżdemu vdźielił Bog / iáko káżdego wezwáł Pán / ták niech poſtępuie / K y tákże w káżdym kośćiele poſtánáwiám.
      K To ieſt / iż w rzecżách zwierzchnich nie mámy ledá iáko pobożnego powołániá odſtępowáć.

  18. Ieſtli kto wezwány w obrzezániu: niecháy nie przyćiągá nieobrzezki / ieſtli kto w nieobrzezániu wezwán: niecháy ſię nie obrzezuie.
  19. Obrzezánie L nic nie ieſt / á nieobrzezánie nic nie ieſt / ále záchowánie przykázániá Bożego.
      L To ieſt / wſzytko zá iedno ták Zyd iáko y pogánin.

  20. * Káżdy w tym wezwániu w ktorym ieſt wezwán / niecháy trwá.
      * Efes.4.v.1.

  21. Ieſteś wezwán ſługą / nie fráſuyże ſię o to / ále ieſli też możeſz być wolnym / vżywáy tego rádſzey.
  22. Abowiem ſługá ktory ieſt wezwány w Pánie / dárowán ieſt wolnoſćią od Páná / tákże też ktory ieſt wezwán wolnym / ieſtći ſługą Kryſtuſowym.
  23. Ieſteſćie M zápłátą kupieni / nie bądźćież ſługámi ludzkimi.
      M To ieſt / drogo.

  24. Káżdy w cżym ieſt wezwán bráćiá / w tym niecháy trwá przed Bogiem.
  25. A o dźiewicách nie mámći roſkázániá Páńſkiego / ále iá o tym ſwe zdánie powiedám / iáko then ktoremu Pán z miłośierdźiá dáł być N wiernym.
      N To ieſth / ábych wiernie ſzáfowáł co mi On porucżył.

  26. Rozumiem thedy iż to ieſt dobrá rzecż ♀ dlá nádchodzącey potrzeby / á mowię iż dobrá rzecż cżłowiekowi P ták być.
      P To ieſt / być dźiewicą.

      ♀ To ieſt / dlá kłopotu ktory święći vſtáwicżnie ćierpieć muſzą.

  27. Ieſteś obowiązán żoną: nie ſzukáyże rozwiązániá / Ieſtheś rozwiązány od żony: nie ſzukáyże żony.
  28. A ieſlibyś ſię theż ożenił / nie zgrzeſzyłeś / ieſliżby też pánná ſzłá zá mąż / nie zgrzeſzyłá / á wſzákże trápienie w ćiele mieć będą ktorzy tákowi ſą / Q ále iá wám folguię.
      Q To ieſt rádbym folgowáł mdłoſći wáſzey życżąc wám tego ábyſćie bez żony mieſzkáć mogli y wolnemi byli od tych fráſunkow.

  29. A toć powiedám bráćiá / Iżeć R cżás ſkroćił ſię ná potym / áby y ći kthorzy żony máią byli iákoby ich nie mieli.
      R Iákoby chćiáł rzec iż bliſki ieſt koniec wſzytkiego / á ták o rzecżách potrzebnieyſzych myſlić mámy.

  30. Ktorzy záś płácżą iákoby nie płákáli / á ktorzy ſię ráduią iákoby ſię nie rádowáli / á ktorzy kupuią iákoby nie dźierżeli.
  31. Y ktorzy vżywáią świátá tego / iákoby go nie vżywáli / boć przemiiá kſztáłt świátá tego.
  32. A chćiáłbym ábyśćie byli bez ſtárániá / ktory żony nie má / ſtárá ſię o rzecżách Páńſkich / iákoby ſię podobáł Pánu.
  33. Ale ktory ſię ożenił / ſtárá ſię o rzecżách świecſkich / y iákoby ſię podobáł żenie.
  34. Żoná y pánienká rożneć ſą / kthorá nie ſzłá zá mąż / ſthárá ſię o rzecżách Páńſkich / áby byłá świętá / ták ćiáłem iáko y duchem / A ktorá ſzłá zá mąż / ſtárá ſię o rzecżách świecſkich iákoby ſię podobáłá mężowi.
  35. A thoć powiedám ábym okázáł co wám ieſt pożythecżno / nie ábym ná wás śidło rzućił / ále ábym okázáł iáko przyſthoynie y ſłuſznie máćie ſtáć przy Pánie / przez żádnego rozthárgnieniá.
  36. Ale ieſliby ktho mnimáł iż co nieprzyſtoynego cżyni przećiwko pánience ſwey / ieſliżby z młodych lát wyſzłá / á iż ták má być / to co chce niech cżyni / nie grzeſzy / niecháyżeć wſtąpią w máłżeńſtwo.
  37. A ten ktory trwá mocnie w ſercu ſwym / y nie przymuſzá go potrzebá / owſzem má w mocy ſwą włáſną wolą / y to poſtánowił w ſercu ſwym áby záchowáł dźiewicę ſwą / dobrze cżyni.
  38. A ták ktory ią dáie zá mąż / dobrze cżyni / á ktory nie dáie zá mąż / S lepiey cżyni.
      S Tho ſię rozumie iż pánną będąc nie má thák wiele fráſunkow około rzecży świetſkich.

  39. Żoná ieſtći obowiązáná zákonem poki żywie mąż iey / á ieſliby záſnął mąż iey / wolná ieſt áby ſzłá zá kogo chce / tylko áby w Pánie.
  40. Ale ſzcżęſliwſzá ieſt ieſliby thák trwáłá / wedle mego zdániá / á mnimám żeć y iá mám Duchá Bożego.

    Kápitułá 8.
    ¶ 1. Gáni ie przetho iż źle wolnośći krzeſćiáńſkiey vżywáli / zákázuiąc im áby ſię nie páráli ofiárámi báłwochwálcow. 9. Przytym áby mdłych w wierze nie obráżáli.

  1. Co ſię záś tycże rzecży báłwánom ofiárowánych / wiemy wſzyſcy że o thym A wiádomość mámy / á wiádomośćći B nádymá / ále miłość buduie.
      A To ieſt / o wolnoſći ktorą Bog dáwá.
      B Tho ieſt / pyſzná ieſt y miłoſći przećiwná.

  2. A ieſli ſię ktho ſobie zdá iákoby co C vmiáł / ieſzcże nic nie wie iáko wiedźieć potrzebá.
      C Tho ieſt / ieſliby inemi wzgárdźił.

  3. Ale ieſli kto miłuie Bogá / tenći ieſt náucżonym od niego.
  4. Około tedy iedzeniá rzecży báłwánom ofiárowánych / wiemy iż báłwán nic nie ieſt ná świećie / á iż żáden inſzy Bog nie ieſt iednoż ieden.
  5. Abowiem choć ſą ktore D bogi zową / ták w niebie iáko y ná źiemi / iákoż ieſt wiele bogow y wiele E pánow.
      D Ci ſą bogowie ſłowem tylko ále nie ſkutkiem.
      E Tu ſię rozumie o báłwániech kthorym ludźie iáko pánom ſwoim ſłużą.

  6. Ale my iednegoż Bogá mámy / Oycá onego od kthorego wſzytki rzecży ſą / á my w nim / y * iednego Páná Iezu Kryſtá / przez ktorego wſzytki rzecży ſą / á my przezeń.
      * Ián.13.v.23.

  7. Lecż oná wiádomość nie ieſt we wſzytkich / ábowiem niektorzy z F ſumnieniem báłwáná áż do tego cżáſu / iedzą iáko rzec báłwánom ofiárowáną / á będąc ſumnienie ich mdłe / pokáláne bywá.
      F Tu ſię rozumie o tych ktorzy mnimáli być niecżyſte rzecży kthore były báłwánom ofiárowáne dlá tego ich z dobrym ſumnieniem vżywáć nie mogli / ábowiem to ſpráwuie ſumnienie iż ieſli ſámo ieſt dobre / tedy cżyni y onę rzecż dobrą ktorá ieſt średniá á ieſli ieſt złe ſámo tedy y onę rzecż złą cżyni.

  8. Wſzákże pokárm nás nie zálecá Bogu / bo choćbyſmy iedli / nic nám nie przybywá / á choćbyſmy nie iedli / nic nám nie vbywá.
  9. Ale bácżćie iżby iákim obycżáiem moc wáſzá nie byłá ku zgorſzeniu tym ktorzy ſą mdłymi.
  10. Abowiem ieſliby kto widźiáł ćiebie kthory máſz wiádomość / á śiedźiſz w G kośćiele báłwáńſkim / izáż ſumnienie iego kthory ieſt mdłym nie będźie przywiedźione ku iedzeniu rzecży báłwánom ofiárowánych:
      G Niektorzy rozumieią ſtoł ná ktorym bieśiády ku cżći Báłwánom ſpráwowáno choćiáż y to záwżdy bywáło w koſćielech.

  11. † Y przez też twą wiádomość zginie brát mdłym dlá ktorego Kryſtus vmárł:
      † Rzym.14.v.15.

  12. A gdy ták grzeſzyćie przećiw bráćiey / y ránićie mdłe ich ſumnienie / przećiw Kryſtuſowi grzeſzyćie.
  13. A przeto ieſli dlá pokármu bywá obráżon brát moy / nie będę iádł mięſá ná wieki / ábym bráthá ſwego nie obráźił.

    Kápitułá 9.
    ¶ 1. Nápominá ie przykłádem ſwem áby wolnośći ſwey vżywáli ku zbudowániu inſzych.

  1. Yzálim nie ieſt Apoſtoł: izálim nie ieſth wolny: izálim Iezuſá Kryſtuſá Páná náſzego nie wiedźiáł: izáli ſpráwą moią wy nie ieſteśćie w Pánu:
  2. Ieſli inym nie ieſtem Apoſtołem / ále wám iśćie ieſtem / ábowiem piecżęćią vrzędu mego Apoſtholſkiego wy ieſteśćie w Pánu.
  3. Moiá odpowiedź tym kthorzy ſię o mnie A wywiáduią / táć ieſt.
      A To ieſt / ktorzy iáko ſędźiowie chcą cżynić rozſądek około powołániá mego.

  4. Izáli nie mámy mocy B ieść y pić:
      B To ieſt mieć wychowánie z nákłádu koſćielnego.

  5. Izáli nie mámy mocy wodźić z ſobą C śioſtry żony / iáko y ini Apoſtołowie / y bráćiá Páńſcy / y Cefás:
      C Thu ſioſtrę żonę rozumie wierną á krzeſćiáńſką máłżonkę ktoremi ſłowy zálecá vcżćiwość ſtánu máłżeńſkiego.

  6. Y záż iá ſám y Bárnábáſz nie mámy mocy D nie robić:
      D To ieſt / nie żywić ſię z prácey rąk ſwych gdyż powiedá Apoſtoł iż ſobie z tąd żywnoſći nábywáł. Dźie.20.v.34.

  7. Ktoż kiedy wálcży ſwoim koſztem: kthoż ſádźi winnicę á owocu nie pożywá: Abo ktoż trzodę páſie á mleká trzody nie pożywá:
  8. Izáli według E cżłowieká ty rzecży mowię: á záli też zákon te° nie mowi:
      E To ieſt / Izáli tylko dowody ludzkiemi ſię podpierámy:

  9. Abowiem * w zákonie Moiżeſzowym nápiſáno ieſt / Nie záwiążeſz gęby wołowi ktory zboże wymłácá / Izáli ſię Bog o woły ſtárá:
      * 5.Mo.25.v.4. 1.Tym.5.v.18.

  10. A záż tho iśćie nie dlá nás mowi: gdyż dlá nás ieſt nápiſáno / ábowiem w nádźiei má oráć ten ktory orze / á ktory młoći w nádźiei / má być vcżeſtnikiem nádźieie ſwoiey.
  11. † Ieśliſmy wám duchowne rzecży śiáli / á záż to wielká rzecż ieſlibyſmy żęli wáſze ćieleſne rzecży:
      † Rzym.15.v.27.

  12. Ieſliż inſzy tey mocy nád wámi vżywáią / cżemuż nie więcey my: á wżdyſmy tey mocy nie vżywáli / ále wſzytki rzecży ćierpiemy / ábychmy nic nie zámieſzkáwáli Ewánieliey Kryſtuſowey.
  13. ¤ A záż nie wiećie iż ći ktorzy około święthych rzecży prácuią / pożywáią tych rzecży ktore ſą z Mieyſcá świętego: á ktorzy przy ołtárzu záwżdy ſą / z ołtárzá też pożywáią:
      ¤ 5.Mo.18.v.2.

  14. Ták też Pán poſtánowił tym ktorzy Ewánielią opowiedáią / áby z Ewánieliey żyli.
  15. A wſzákże żádneiem z tych rzecży nie vżywáł / ánim tych rzecży piſáł áby ſię ták we mnie dźiáło / ábowiem lepiey mi vmrzeć / niżby kto przechwálánie moie miáł prożnem vcżynić.
  16. Bo ieſli Ewánielią opowiedám / nie mám ſię przecż chłubić / gdyż mię potrzebá przynucá / á biedá mnie ieſlibym Ewánieliey nie opowiedáł.
  17. Abowiem ieſli dobrowolnie cżynię / mám zápłátę / ieſliż nie rád / to ſzáfowánie ieſtći mnie zwierzone.
  18. Ktoráż tedy ieſt moiá zápłátá: Iż gdy Ewánielią opowiedám / żeby nie cżyniono żádnych nákłádow ná Ewánielią Kryſtuſowę / iżbych źle nie vżywáł mocy mey w Ewánieliey.
  19. Abowiem będąc wolnym od wſzytkich / vcżyniłem ſámego śiebie wſzytkim ſługą / ábym ich więcey zyſkáł.
  20. Y ſtáłem ſię Żydom iáko Żyd / ábych Żydy zyſkáł / á tym ktorzy pod zákonem ſą / iákobych był pod zákonem / ábym ty co pod zákonem ſą zyſkáł.
  21. Tym ktorzy ſą bez zákonu / iáko bez zákonu / (ácżkolwiek nie ieſtem bez zákonu Bogu / ále w zákonie w Kryſtuśie) / ábym zyſkáł ty ktorzy ſą bez zákonu.
  22. Stáłem ſię mdłym iáko mdły / ábych mdłe zyſkáł / wſzytkim ſtáłem ſię F wſzytko / ábych wżdy niekthore záchowáł.
      F To ſię rozumie w rzecżách rownych y śrzednich.

  23. Y to cżynię dlá Ewánieliey / ábym ſię ſtáł vcżeſtnikiem iey.
  24. A záż nie wiećie iż ći kthorzy w záwod biegáią / ácżći wſzyſcy bieżą / ále ieden zákłád bierze: Tákże bieżćie ábyśćie otrzymáli.
  25. G Y ten ktoryć zápáſy chodźi / ná wſzytkim ſię miernie chowá / Oni thedy miernemi ſą / áby wźięli koronę ſmiertelną / á my áby nie śmiertelną.
      G Niektorzy wykłádáią / ktory boiuie / ále tu Apoſtoł bierze podobieńſtwo od onych krotofił boiowych ktore ku cżći bogom w Grecyiey ſpráwowáno gdźie iedni zápáſy chodźili / drudzy ſzermowáli / drudzy w záwod biegáli.

  26. A przetoż iá thák bieżę nie iáko ná nie pewną / thák ſzermuię nie iáko wiátr biiąc.
  27. Ale podbiiám ćiáło moie / y zniewálám ie / ábym iá ſnádź przepowiedźiáwſzy inſzym / ſám ſię nie ſtáł H nágánionym.
      H Drudzy cżytáią odrzuconym / ktore mieyſce ták ſię rozumie iżby Páweł nie był nágánion od ludźi gdyby temu doſyć nie vcżynił co inym roſkázáł.

    Kápitułá 10.
    ¶ 1. Nápominá ie przykłádem Zydow / żeby ćieleſnie dobrodźieyſtwám Bożym nie vfáli á iżby ſię báłwochwálſtwá wyſtrzegáli. 23. Zátym áby wolnośći vżywáli przykłádem iego bez obráżeniá inſzych.

  1. A nie chcę ábyśćie nie mieli wiedźieć bráćiá / iż * oycowie náſzy wſzyſcy pod onym obłokiem byli / á † wſzyſcy przez morze przeſzli.
      * 2.Mo.13.v.21. w 4.Mo.9.v.18.
      † 2.Mo.14.v.22.

  2. Y wſzyſcy byli okrzcżeni w A Moiżeſzu / w B obłoku y w morzu.
      A To ieſth / pod vrzędem Moyzeſzowym.
      B To ſię ſtoſuie ze krztem náſzym.

  3. ¤ A wſzyſcy vżywáli iednego C pokármu duchownego.
      C To ieſt / Mánny ktorá znácżyłá wiecżerzą Páńſką.

      ¤ W 2.Mo.16.v.15.

  4. ♀ Y wſzyſcy pili iedno pićie duchowne / ábowiem pili z ſkáły duchowney / ktorá zá nimi D ſzłá / A thá ſkáłá E byłá Kryſtus.
      D To ſię rozumie o ſtrumieniu ktory wypłynął z ſkáły / á nigdy lud nie był przez niego.
      E To ieſt / znácżyłá Kryſtuſá.

      ♀ 2.Moi.17.v.6. w 4.Mo.20.v.10.

  5. Ale wiele ich nie podobáło ſię Bogu / * ábowiem poráżeni ſą ná puſzcży.
      * 4.Mo.6.v.65.

  6. A ty rzecży były wzormi náſzymi / ku temu ábyſmy złych rzecży nie pożądáli / † iáko oni żądáli.
      † 4.Mo.11.v.5. y 26.v.64. Pſálm.106.v.14.

  7. Nie bądźćież báłwochwálcámi iáko niektorzy z nich / ták iáko ¤ ieſt nápiſáno / Siádł lud áby iádł y pił / y wſtáli ku igrániu.
      ¤ 2.Mo.32.v.6.

  8. Ani ſię dopuſzcżáymy niecżyſtoty / iáko niektorzy z nich niecżyſtymi byli / ♀ y poległo ich dniá iednego F trzy y dwádźieśćiá tyſięcy.
      F V Moyrzeſzá ſtoi cżtery á dwádźieſćiá tyſięcy / ktorá roznicá nicżym ſię inym nieſtáłá iedno niepilnoſćią piſárzow.

      ♀ 4.Mo.25.v.9.

  9. Ani kuſimy Kryſtuſá iáko niektorzy z nich kuśili / * y od wężow poginęli.
      * 4.Mo.21.v.6. Pſálm.106.v.14.

  10. Ani ſzemrzyćie / iáko niektorzy z nich ſzemráli / y poginęli od tego † kthory wytrácáł.
      † 4.Mo.14.v.37.

  11. A ty wſzytki rzecży przydáły ſię im ku przykłádowi / á ſą nápiſáne dlá nápominániá náſzego / ná ktore ſkońcżeniá wiekow przyſzły.
  12. A ták ktory ſię zdá ſobie iże ſthoi / niechże pátrzá áby nie vpádł.
  13. Pokuſzenie wás nie źięło iedno ludzkie / á Bogći ieſt wierny ktory nie dopuśći ábyśćie byli kuſzeni nád to co możećie / owſzem wám dá vydź z pokuſy ábyśćie znieść mogli.
  14. Dlá tego bráćiá námilſzy moi ſtrzeżćie ſię báłwochwálſtwá.
  15. Mowięć iáko mądrym / rozſądźćież wy co powiedám.
  16. Kubek błogoſłáwieniá kthory błogoſłáwiemy / Izáli ſpołecżnośćią krwie Kryſtuſowey nie ieſt: A chleb ktory łámiemy / izáli nie ieſt ſpołecżnośćią ćiáłá Kryſtuſowego:
  17. Abowiemći wiele nás ieſt iednym chlebem / y iednym ćiáłem / gdyż wſzyſcy iedne° chlebá ieſteſmy vcżeſtniki.
  18. Pátrzćie ná Izráelá ktory ieſt wedle G ćiáłá / izáż ći ktorzy pożywáią ofiár nie ſą vcżeſtniki ołtárzá:
      G To ieſt / kthorzy ſię ieſzcże zwierzchownemi ofiárámi báwili / iákoby ták rzekł / wámći by ſumnienie niedopuſćiło ſpráwowáć ofiáry po ſtáremu z Zydy / ábowiembyśćie thym ſpoſobem ieſzcże orzumieli ofiárę Kryſtuſowę być nie pożytecżną / Przecżże tedy tegoż nie rozumiećie o ſproſnych báłwochwálſkich ofiárách:

  19. Coż thedy powiedám áby báłwán miáł cżym być: ábo iżby to co ieſt báłwánom ofiárowáno miáło cżym być:
  20. Y owſzem to powiedám / Iż rzecży ktore pogáni ofiáruią / dyábłom ofiáruią / á nie Bogu / á nie chćiáłbym ábyśćie byli vcżeſtnicy dyábłow.
  21. Nie możećie pić kubká Páńſkie° / y kubká dyábłow / nie możećie być vcżeſtniki ſtołu Páńſkiego y ſtołu dyábłow.
  22. Y mámyż wzruſzyć ku gniewu Páná: Izáli my ieſthechmy mocnieyſzy niż on:
  23. * H Wſzythko mi wolno / ále nie wſzyſtko pożytecżno / wſzytko mi wolno / ále nie wſzyſtko buduie.
      H To má być rozumiáno o rzecżách średnich o ktorych przed tym powiedáł to ieſt pokármiech. rc. A ktemu tu nádobnie náleży ono co niektory z ludźi ſtárych powiedźiáł: ten ktori cżyni to wſzytko co mu wolno / potym przychodźi ktemu iż to cżyni co ſię nie godźi.

      * Ekle.37.v.31. Wyżſzey.6.v.12.

  24. Niecháy nikth nie ſzuká co ieſt iego / ále káżdy co ieſt drugiego.
  25. Cokolwiek w iáthce przedáwáią / iedzćie / nic ſię nie pytháiąc dlá ſumnieniá.
  26. † Abowiemći źiemiá ieſt Páńſká / y wſzytko co ná niey ieſt.
      † Pſálm.24.v.1.

  27. A ieſli kthory z niewiernych wás prośi / á chcećie idź / cokolwiek przed wás położą / iedzćie / nic nie pytáiąc dlá ſumnieniá.
  28. Ale ieſliby kto wám rzekł / Toć ieſt báłwánom ofiárowáno / nie iedzćie dlá onego ktory oznáymił / y dlá ſumnieniá / ábowiemći Páńſká ieſt źiemiá / y wſzytko co ná niey ieſt.
  29. A powiedám dlá ſumnieniá / nie twe° / ále onego drugiego / ábowiem przecżże wolność moiá bywá oſądzoná od ſumnieniá inego:
  30. A ieſli z łáſki pożywám / cżemuż dlá thego bywám ſądzon niepobożnym / zá co iá dźiękuię:
  31. ¤ Choć tedy iećie / choć piiećie / choć co cżynićie / wſzythko ku chwále Bożey cżyńćie.
      ¤ Kol.3.v.17.

  32. Bądźćie bez pogorſzeniá / y Żydom y Grekom / y Koſćiołowi Bożemu.
  33. Iáko y iá we I wſzythkich rzecżách wſzythkim ſię podobám / nieſzukáiąc pożytku mego / ále wielá ich áby byli zbáwieni.
      I Iáko ſię to ſłowko rozumie wſzytkich / cżytáy Anotáćią wyżſzey w teyże kápitule w 23.v.

    Kápitułá 11.
    ¶ 1. Nápráwuie błędy ktore były w ich zgromádzeniu. 4. Około ſpoſobu modlitw y wykłádániá piſm. 18. Y ſpráwowániá wiecżerzey świętey. 23. Okázuiąc práwdźiwe vżywánie iey.

  1. Bądźćie náſládowcámi moimi iáko y iá Kryſtuſow.
  2. Chwálę wás bráćiá / iż pámiętháćie wſzytki moie rzecży á iákom wám podáł / trzymáyćie ſię tego co wám podáno.
  3. * A chcę ábyśćie wiedźieli / iż káżdego mężá głową Kryſtus ieſt / á głowá niewiáſty mąż / á głową Kryſtuſá / Bog.
      * Efes.5.v.23.

  4. Káżdy mąż modląc ſię ábo prorokuiąc zákrywſzy głowę / ſromoći głowę ſwoię.
  5. A káżdá niewiáſtá modląc ſię ábo prorokuiąc nie zákrywſzy głowy ſwoiey / ſromoći głowę ſwą / boć to wſzytko ieſt zá iedno iákoby y ogoloná byłá.
  6. Abowiem niewiáſthá ieſli ſię nie przykrywá / niech ſię też oſtrzyże / á ieſli ſromotá niewieśćie ſtrzydz ſię ábo golić / niech ſię przykrywá.
  7. Abowiem mąż nie má zákrywáć głowy ſwoiey / † gdyż ieſt wyobráżeniem y chwáłą Bożą / ále niewiáſthá ieſt A chwáłá mężowá.
      A Názywá niewiáſtę chwáłą mężową iż ieſt ná wſzem ochędożoną od nie°: y dlá tego ieſt iemu poddáná.

      † 1.Mo.1.v.26. Kol.3.v.10.

  8. Bo mąż nie ieſt z niewiáſty / ále niewiáſtá z mężá.
  9. ¤ Záiſte nie ieſt ſtworzon mąż dlá niewiáſty / ále niewiáſtá dlá mężá.
      ¤ 1.Mo.2.v.22.

  10. A przetoż niewiáſtá má mieć B znák mocy ná głowie dlá Aniołow.
      B Iż niewiáſty zákrywáią głowy / to ieſt znák poddáńſtwá / á gdyby głowy nie przykrywáły / tedy wſzetecżeńſthwo okázuią nie tylko Kryſtuſowi ále y Aniołom.

  11. A wſzákże mąż nie ieſt bez niewiáſty / y niewiáſthá nie ieſt bez mężá w Pánu.
  12. Abowiem iáko niewiáſthá z mężá ieſt / thák też mąż przez niewiáſtę / á wſzytki rzecży z Bogá.
  13. Sámi v ſiebie rozſądźćie / ſłuſzáli niewieſćie nie przykrywſzy ſię modlić ſię Bogu:
  14. A záż ſámo przyrodzenie wás tego nie náucżá: iż mąż gdyby włoſy zápuſzcżáł / ieſt iemu ku zelżywoſći.
  15. Ale ieſli niewiáſtá zápuſzcżá włoſy / ieſt iey ku chwále / przeto iż włoſy ſą iey dáne zá przykryćie.
  16. A ieſliby ſię kto zdáł być ſwárliwym / nie mámy tákiego obycżáiu / áni Koſćioły Boże.
  17. A iá thák wám opowiedám / nie chwáląc wás / iż nie z pożytkiem / ále z ſzkodą ſchádzáćie ſię.
  18. Abowiem náprzod gdy ſię ſchodźićie w koſćiele / ſłyſzę iż rozerwániá bywáią miedzy wámi / y temu po cżęſći wierzę.
  19. Abowiem muſząć też być odſzcżepieńſtwá miedzy wámi / áby ći ktorzy doświádcżeni ſą / byli iáwni miedzy wámi.
  20. Gdy ſię tedy w iedno ſchodźićie / toć nie dlá vżywániá wiecżerzey Páńſkiey.
  21. Abowiem káżdy C wprzod wiecżerzey ſwoiey vżywá / y łáknie ieden / á drugi ieſt piiánym.
      C To ieſt / Niecżekáiąc ieden drugiego.

  22. Záli domow nie máćie ku iedzeniu y pićiu: ábo Kośćiołem Bożym gárdźićie / y záwſtydáwáćie ty ktorzy nie máią: Coż wám rzekę: Pochwálęli wás w tym: nie chwálę.
  23. Abowiemćiem iá wźiął od Páná com też wám podáł / iż Pán Iezus tey nocy ktorey był wydán / wźiął D chleb.
      D Chelb ieſt znákiem iáko piecżęćią ktorą Kryſtus świádcży iż nám dáie ćiáło ſwoie / á wino iż nám dáie kreẃ ſwoię áby nám były ku pokármowi do żywotá wiecżnego.

  24. * Y podźiękowáwſzy złámáł / y rzekł / Bierzćie / iedzćie / thoć ieſt ćiáło moie ktore zá wás bywá łámáne / to cżyńćie ná pámiątkę moię.
      * Mát.26.v.26. Már.14.v.22. Luk.22.v.19.

  25. Thákże y kubek po wiecżerzy / mowiąc / Then kubek ieſt nowy Teſtáment przez kreẃ moię / To cżyńćie ilekroć będźiećie pić ná pámiątkę moię.
  26. Abowiem ile kroć będźiećie ieść ten chleb / y ten kubek będźiećie pić / ſmierć Páńſką opowiedáć będźiećie áż prźiydźie.
  27. † A ták ktoby iádł chleb ten / ábo pił ten kubek Páńſki E nie godnie / będźie winien iż wzgárdźił ćiáło y kreẃ Páńſką.
      E To ieſt / inácżey niż ſię godźi w vcżćiwoſći mieć tákowe táiemnice.

      † Ián.6.v.53.

  28. ¤ A káżdy niech ſię doświádcży / á tákże niecháy ie on chleb / y z kubká onego piie.
      ¤ 2.Kor.13.v.5.

  29. Abowiem ktory ie y piie nie godnie / potępienie ſobie ſámemu ie y piie / nie rozeznáwáiąc ćiáłá Páńſkiego.
  30. Dlá tego miedzy wámi wieleć ieſt mdłych y niemocnych / á wiele ich F záſnęło.
      F To ieſt vmieráią / á dlá tegoż potrzebá mieć ná piecży ábychmy they ſpráwie wiecżerzey Páńſkiey nic nieumnieyſzáli áni przydáwáli.

  31. Bo byſmy ſię ſámi G rozſądzáli / nie bylibyſmy H káráni.
      G To ieſt / doświádcżyli co być nie może / ieſliż ſámi w ſobie nie wywiemy ſię co w nás ieſt á złoſći náſzych nie oſądźiemy / á k themu wiárą y vznániem nie wyłącżemy ſię od ludźie niepobożnych.
      H To ieſt / nie káráłby nás Bog biorąc z pośrodku nás niektore.

  32. Ale gdy bywámy káráni / od Páná bywámy náucżáni / ábyſmy nie byli z świátem oſądzeni.
  33. A ták bráćiá moi gdy ſię ſchodźićie ku iedzeniu / ocżekáwáyćie ieden drugie°.
  34. A ieſli kto łáknie / niecháy ſię domá náie / ábyſćie ſię ná potępienie nie ſchodźili. Ine rzecży przyſzedſzy poſtánowię.

    Kápitułá 12.
    ¶ 1. Okázuie vżywánie dobrodźieyſtw wſzytkich Bożych / ktore ku budowániu Kośćiołá máią być obrácáne.

  1. Przythym o duchownych dárzech bráćiá nie chcę ábyſćie wiedźieć nie mieli.
  2. Wiećie iż będąc pogány do niemycheśćie báłwánow chodźili / práwie ſię zá nimi A porywáiąc.
      A Temi ſłowy vkázuie iáko ſzáthán gwáłtownie / iáko wicher porywá báłwochwálce ku ſwoim wymyſlonym chwáłám.

  3. A przeto oznáymuię wám / iż żáden przez Duchá Bożego mowiąc / nie powiedá Iezuſá być B przeklęctwem / á nikt nie może powiedźieć * Iezuſá † Pánem / iedno przez Duchá świętego.
      B Tho ieſt / Záden Kryſtuſá przeklináć niemoże áni tego záprzeć áby nie miáł być Bogiem / áni ſię może chwyćić báłwánow kogo ſpráwuie duch Boży.

      * Már.9.v.39.
      † Ián.13.v.12. Filip.2.v.10.

  4. Acżći ſą rożnoſći dárow / ále Duch tenże.
  5. Y ſą rożnoſći poſług / ále Pán tenże.
  6. Tákże rożnośći ſpráw / ále Bog tenże / ſpráwuiąc ony wſzytki we wſzytkich.
  7. A káżdemu bywá dáne obiáwienie Duchá ku C pożytkowi.
      C To ieſt / koſćiołá Bożego.

  8. Abowiem iednemu przez Duchá bywá dáná mowá mądroſći / á drugiemu mowá D vmieiętnoſći przez tegoż Duchá.
      D To ieſt / rozumienie rzecży świętych.

  9. Drugiemu záś E wiárá przez tegoż Duchá / á drugiemu dáry vzdráwiániá przez tegoż Duchá.
      E To ieſth / oſobná wiárá ku cżynieniu cudow iáko ná on cżás bywáło.

  10. Drugiemu záś mocy cżynieniá F cudow / drugiemu G proroctwo / drugiemu H rozeznániá duchow / drugiemu rozmáite ięzyki / á drugiemu I wykłádánie ięzykow.
      F To ieſt / przećiw diábłom y obłudnym ludźiám.
      G To ſłowo proroctwo ná tym mieyſcu y niżey znácży oſobliwy y známienity dár wykłádániá táiemnic Bożych.
      H To ieſt / áby byli poznáni práwdźiwi ſłudzy Boży od fáłſzywych.
      I W ſtárym koſćiele ten był dár oſobliwy.

  11. Ale ty wſzythki rzecży ſpráwuie ieden / y tenże Duch vdźieláiąc ich z oſobná káżdemu iáko chce.
  12. Abowiem iáko ieſt iedno ćiáło / á cżłonkow wiele má / á wſzytki cżłonki ćiáłá iednego choć ich wiele ieſt / ále iednym ćiáłem ſą / tákżeć y Kryſtus.
  13. Bo przez iednego Duchá my wſzyſcy w iedno ćiáło ieſteſmy ¤ okrzcżeni / choć Żydowie / choć Grekowie / choć niewolnicy / choć wolni / á wſzyſcy ieſteſmy K nápoieni iednym nápoiem w iednegoż Duchá.
      K Drudzy cżytáią ieſtechmy iednym Duchem nápoieni ktoremi tu oto ſłowy oznáymuie / iż iedyną ożywiáiącą krwią Kryſtuſową ſtáwámy ſię vcżeſtnikámi iednego Duchá iego / ktory nápełniáiąc vwſzytki cżłonki káżdy z nich ożywiá cżyniąc go godnym ku iego vrzędowi.

      ¤ Rzym.12.v.8. Efes.4.v.8.

  14. Abowiem ćiáło nie ieſt iednym cżłonkiem / ále wiele.
  15. Ieſliby rzekłá nogá / Nie ieſtemći ręką / nie ieſtem z ćiáłá / Izáli dlá tego z ćiáłá nie ieſt:
  16. A ieſliby rzekło vcho / Nie ieſthem okiem / nie ieſtem z ćiáłá / Izáli dlá tego z ćiáłá nie ieſt:
  17. Ieſliż wſzythko ćiáło okiem / gdźież ſłuch ieſt: Ieſliż wſzythko ſłuchem / gdźież woniánie:
  18. A teráz Bog położył wſzytki cżłonki z oſobná w ćiele iáko chćiáł.
  19. A ieſliby wſzytki były iednym cżłonkiem / gdźież ćiáło:
  20. Ale teráz ieſtći wiele cżłonkow / á wżdy iedno ćiáło.
  21. Ani może rzec oko ręce / Iá ćiebie nie potrzebuię / ábo záſię głowá nogám / Nie potrzebuięć wás.
  22. Y owſzem dáleko więcey cżłonki ćiáłá ktore ſię zdádzą być námdleyſze / potrzebne ſą.
  23. A cżłonki ćiáłá ktore mnimámy być náſproſnieyſze / tymći więcſzą pocżćiwość przydáwámy / á nie vcżćiwe cżłonki náſze więcſzą pocżćiwoſć máią.
  24. Abowiem to co w nás ieſt ochędożnego / ochędogi nie potrzebuie / ále Bog ſpołu vmiárkowáł ćiáło / temu cżłonkowi kthory nie miáł / więcſzą cżeść podáwſzy.
  25. Aby nie było rozerwánie w ćiele / ále iżby iedny cżłonki o drugich toż ſtáránie miáły.
  26. A przeto choć ćierpi ieden cżłonek / ſpołu boleią wſzytki cżłonki / choć bywá vcżćion ieden cżłonek / weſpoł ſię ráduią wſzytki cżłonki.
  27. * A ták wy ieſteśćie ćiáłem Kryſtuſowym / y cżłonkámi po cżęśći.
      * Efes.4.v.11.

  28. Y poſtánowił Bog niektore w Kośćiele / náprzod Apoſtoły / potym Proroki / trzećie náucżyćiele / potym mocy cżynieniá cudow / kthemu dáry vzdráwiániá / pomocy / rządzeniá / rożność ięzykow.
  29. Izáli wſzyſcy Apoſtołmi: izáli wſzyſcy Proroki: izáli wſzyſcy náucżyćielmi: izáli wſzyſcy cudá cżynią:
  30. Izáli wſzyſcy dáry máią vzdráwiániá: Izáli wſzyſcy ięzyki mowią: izáli wſzyſcy wykłádáią:
  31. A żądáćież lepſzych dárow: othoż ieſzcże wám z wielką pilnośćią drogę okáżę.

    Kápitułá 13.
    ¶ 1. Iż miłość ieſt źrzodłem z ktorego ſię buduią wierni / tu ią chwáli y zálecá.

  1. Gdybych mowił ięzyki ludzkiemi y Anielſkimi / á miłośći bych nie miáł / ſtháłem ſię miedźią brząkáiącą / ábo cymbáłem brzmiącym.
  2. Y gdybych miáł proroctwo / y wiedźiáł wſzytki táiemnice / y wſzelką náukę / á gdybych miáł wſzelką wiárę / żebych też * y gory przenośił / á miłośćibych nie miáł / nicem nie ieſt.
      * Mát.27.v.11.

  3. Y gdybych wſzytki máiętnośći moie rozdáł vbogim / á podáłbych ćiáło moie ábych był A ſpálon / á miłośćibych nie miáł / nic mi to nie pomágá.
      A Drudzy cżytáią ábych ſię chlubił / dáwáiąc znáć iż ty rzecży nie mogą ſię podobáć Bogu kto ie cżynił dlá ſwey chwáły nie dlá miłoſći Bożey áni bliźniego / bo też y ſzátán má ſwoie męcżenniki.

  4. Miłośćći ieſt ćierpliwá / dobrotliwá / miłość nie záyźrzy / miłość nie ieſt hárdá / y nie nádętá.
  5. Miłość B nicżym ſię nie brzydźi iákoby nieprzyſtoynym / nie ſzuká co ieſt iey / nie bywá wzruſzoná ku gniewu / nie myſli złego.
      B Nie brzydźi ſię nicżym iákoby iey nieprzyſtáło / owſzem ieſth ſkłoną ku wſzythkim y nápodleyſzym rzecżám / á to przykłádem Kryſthuſowym ktory przyſzedł áby wſzytkim ſłużył.

  6. Nie ráduie ſię z nieſpráwiedliwośći / ále ſię weſeli z práwdy.
  7. Wſzytko znośi / C wſzytkiemu wierzy / wſzytkiego ſię nádźiewá / wſzytko ćierpi.
      C Nie áby ſię dáłá oſzukáć / ále proſto poſthępuie kiedy má kogo ſądźić.

  8. Miłość nigdy nie odpádá / choć y proroctwá będą zgłádzone / ięzyki vſtáną / y D vmieiętnoſć będźie zniſzcżoná.
      D To ieſth / ſpoſob nábywániá vmieiętnoſći z proroctwá / ábo z náuki inſzych.

  9. Abowiem po E cżęśći známy / y po cżęſći prorokuiemy.
      E To ieſt / niedoſkonáłym ſię ſpoſobem vcżemy / gdyż y ſámi náucżyćielowie nie ſą doſkonáłemi.

  10. Ale gdy prźiydźie to co ieſt doſkonáłego / tedy to co ieſt po cżęśći zginie.
  11. Gdym był dźiećięćiem / mowiłem iáko dźiećię / myſliłem iáko dźiećię / rozumiáłem iáko dźiećię / lecż gdym ſię ſtáł mężem / zátárłem ty rzecży ktore dźiećinne były.
  12. Abowiemći teráz widźiemy przez zwierćiádło / y przez F podobieńſtwo / ále w on cżás oblicżnie vyzrymy / teráz znám po cżęśći / á w on cżás poznám iáko G náucżon będę.
      F Słowo Greckie znácży rzecż zátrudioną y ſkrytą.
      G Abowiem iáko zácnieyſzy doktor náſz ſám Pán Bog będźie / tákże też będźie y zácnieyſzy ſpoſob náuki / pátrzáiąc ná oblicżność Bożą y gdy przyidźiem ku lepſzemu ſtánowi to ieſt gdy oblecżemy nieśmiertelność / tedy theż bedźie y doſkonálſzá náuká.

  13. A terázći trwá wiárá / nádźieiá / miłość / ty trzy rzecży / á z nich náwięcſzá ieſt miłość.

    Kápitułá 14.
    ¶ 1. Zálecá miłość / y dár rozmáitych ięzykow / y ine dáry duchowne / á náwięcey Proroctwo. 26. Dobry porządek kośćielny. 34. Milcżenie y vcżćiwość biáłych głow.

  1. Náſláduyćie miłośći / żądáyćie dárow duchownych / ále więcey ábyśćie A prorokowáli.
      A To ieſt / wykłádáli ſłowo Boże ku zbudowániu koſćiołá.

  2. Abowiem ktory mowi ięzyki obcymi / nie ludźiám mowi ále Bogu / bo go żáden B nie ſłyſzy / á on duchem mowi táiemnice.
      B To ieſt / rozumie.

  3. A ktory prorokuie / opowiedá ludźiám zbudowánie / y nápominánie / y poćieſzenie.
  4. Ktory ięzykiem obcym mowi / ſámego ſiebie buduie / á kthory prorokuie / zbor buduie.
  5. A chćiáłbym ábyśćie wſzyſcy mowili ięzyki / ále więcey ábyśćie prorokowáli / ábowiem więcſzy ieſt ten ktory prorokuie / á niż ten co ięzyki mowi / wyiąwſzyby wykłádáł / áby zbor wźiął budowánie.
  6. A teráz bráćiá gdybych przyſzedł do wás ięzyki mowiąc / coż wám pomogę ieſli wám nie będę mowił / ábo przez obiáwienie / ábo przez wiádomość / ábo przez proroctwo ábo przez náukę:
  7. Wſzák ty rzecży ktore duſze nie máiąc głos dáwáią / choć piſzcżáłká / choć hárfá / ieſliby dźwiękow roznośći nie dáwáły / iákoż będźie poznáno to co ná piſzcżáłce ábo ná hárfie gráią:
  8. Abowiem ieſliby nie pewny głos trąbá dáłá / ktoż ſię ku woynie gotowáć będźie:
  9. Tákże y wy ięzykiem ieſlibyśćie nie dáli mowy znácżney / iákoż będźie rozumiáno co ſię powiedá: bo będźiećie ná wiátr mowić.
  10. Iáko ná przykłádźie / ták wiele ieſt głoſow ná świećie / á żáden z nich C nie ieſt niemy.
      C To ieſt / nieznácżny.

  11. Ieſlibych tedy nie wiedźiáł co znácży głos / będę obcego ięzyká cżłowiekiem / á ten ktory mowi / będźie theż v mnie obcego ięzyká cżłowiekiem.
  12. Ták też y wy gdyż duchownych rzecży żądáćie / ſzukáyćież ábyśćie w nich przewyzſzáli ku zbudowániu Kośćiołá.
  13. Dlá tego ktho mowi ięzykiem obcym / niech proſi áby mogł wykłádáć.
  14. Bo ieſlibych ſię modlił ięzykiem / modlić ſię duch moy / ále wyrozumienie moie ieſt D niepożytecżne.
      D To ieſt / Iá drugim nic niepomágám.

  15. Coż thedy ieſt: będę ſię modlił duchem / będę ſię theż modlił y wyrozumieniem / będę śpiewáł duchem / á też będę śpiewáł wyrozumieniem.
  16. Bo ieſlibych E błogoſłáwił duchem ten ktory ieſt z poſpolſtwá / iákoż rzecże Amen ná twe dźiękowánie / gdyż nie wie co ty mowiſz:
      E To ieſt / ieſlibym ſię modlił w zgromádzeniu zá wſzytkimi.

  17. Abowiem dobrze ty dźiękuieſz / ále drugi ſię nie buduie.
  18. Dźiękuięć Bogu moiemu / iż więcey niż wy wſzyſcy mowię ięzyki.
  19. Lecż w zgromádzeniu wolę pięć ſłow moim wyrozumieniem powiedźieć / ábych też y drugie náucżył / niżeli dźieſięć tyſięcy ſłow ięzykiem obcym.
  20. * Bráćiá nie bądźćie dźiećmi w rozumieniu / ále bądźćie dźiećmi złoſćią / y rozumem doſkonáli.
      * Mát.18.v.3.

  21. W zákonie nápiſáno ieſt / † Przeto przez ludźi obcego ięzyká y cudzemi wárgámi będę mowił ludowi temu / á przedſię mię y ták nie vſłucháią / mowi Pán.
      † Ezá.28.v.11.

  22. A tákże ięzyki ſą ná znák nie tym ktorzy wierzą / ále tym ktorzy nie wierzą / proroctwo záſię nie tym kthorzy nie wierzą / ále tym ktorzy wierzą.
  23. Gdyby ſię tedy wſzytko zgromádzenie weſpoł zeſzło / y wſzyſcy ięzyki mowili / á weſzliby nie náucżeni ábo nie wierni / izáli nie rzeką że ſzáleiećie:
  24. A gdyby wſzyſcy prorokowáli / á wſzedł ktho nie wierny ábo nie náucżony / bywáć od F wſzytkich ſztrofowán / od wſzytkich bywá rozſądzon.
      F To ieſt / od thych co prorokuią.

  25. Y tákże ſkrytośći ſercá iego bywáią obiáwione / á ták vpádſzy ná oblicże dá chwáłę Bogu / opowiedáiąc że Bog w wás ieſt práwdźiwie.
  26. Coż tedy ieſt bráćiá: gdy ſię ſchodźićie káżdy z wás má Pſálm / má náukę / má ięzyk / má obiáwienie / má wykłádánie / wſzytko tedy niech będźie ku zbudowániu.
  27. Choćiáż kto ięzykiem mowi / niech tho będźie po dwu / ábo náwięcey po trzech / á kthemu ieden po drugim / á ieden niecháy wykłádá.
  28. A ieſliby wykłádácżá nie było / niech milcży ten w zgromádzeniu ktory obcym ięzykiem mowi / á niech mowi ſobie á Bogu.
  29. Prorocy też niech mowią dwá ábo trzey / á inſzy niecháy rozſądzáią.
  30. A ieſliby inſzemu ktory śiedźi było obiáwiono / pirwſzy niecháy milcży.
  31. Bo możećie wſzyſcy po iednemu prorokowáć / áby ſię wſzyſcy vcżyli / y wſzyſcy poćieſzeni byli.
  32. Y duchowieć Prorokow ſą G poddáni Prorokom.
      G Aby inſzy mogli rozſądzáć to co drugi mowi / ieſli wſzytko z Bogá ieſt.

  33. Abowiemći Bog nie ieſt Bogiem zámieſzániá / ále pokoiu / iáko we wſzytkich zborzech świętych.
  34. ¤ Niewiáſty wáſze niech milcżą we zborzech / ábowiemći mowić im nie ieſt dopuſzcżono / ále im roſkázáno áby poddáne były / iáko ♀ y zákon mowi.
      ¤ 1.Tym.2.v.11.
      ♀ 1.Mo.3.v.26.

  35. A ieſli ſię cżego náucżyć chcą / niech domá ſwych mężow pytáią / ábowiemći nieprzyſthoyná rzecż ieſt niewiáſtám w zgromádzeniu mowić.
  36. Izáli od wás weſzło ſłowo Boże: Izáli ku wám tylko przyſzło:
  37. Ieſliże kto zdá ſię być Prorokiem / ábo duchownym / niech vzná ty rzecży ktore wám piſzę być Páńſkim roſkázániem.
  38. A ieſli ktho nie wie / H niecháy nie wie.
      H To ieſt / ten ktory miedzy wámi ieſth vcżony niech rozumie / iż tho co mowię ieſt od Bogá / á ktory nie rozumie / niech vzná ſwoię nieumieiętność / á niech koſćiołá nie trwoży / owſzem niech przeſtánie ná rozſądku vcżeńſzych / ábowiem ni ſkąd inąd nieſnáſki poſpolićie ſię wſzcżynáią iedno iż ludźie nie vmieiętni nie chcą ſię vznáć w ſwoim niedoſtátku / y owſzem mieyſce vcżeńſzych otrzymáć chcą.

  39. A tákże bráćiá żądáyćie tego ábyśćie prorokowáli / á ięzyki mowić nie zábrániáyćie.
  40. A wſzytki rzecży niecháy będą vcżćiwie y porządnie ſpráwowáne.

    Kápitułá 15.
    ¶ 1. Dowodźi zmártwych wſtániá vmárłych. 3. A náprzod Kryſtuſowego. 21. Potym náſzego. 55. Opiſuie ſpoſob iego.

  1. A * oto bráćiá oznáymuię wám Ewánielią / kthorąm wám przepowiedźiáł / ktorąśćie też przyięli / y w ktorey też ſtoićie.
      * Gál.1.v.11.

  2. Przez ktorą też záchowáni ieſteśćie / ieſli pámiętáćie ktorym ſpoſobem przepowiedźiáłem wám / wyiąwſzy byśćie prożno vwierzyli.
  3. Abowiem náprzod podáłem wám com też ſám wźiął / tho ieſt / że Kryſthus vmárł zá grzechy náſze / według † Piſmá.
      † Ezá.53.v.5.

  4. ¤ K temu że ieſt pogrzebion / że theż wzbudzon ieſt trzećiego dniá według Piſmá.
      ¤ Ion.2.v.1. 1.Piotr.2.v.24.

  5. ♀ Y był widźián od Cefáſá / potym od onych dwunáśćie.
      ♀ Ián.20.v.19.

  6. Zátym widźián ieſt więcey niż od piąći ſet bráćiey záráz / z ktorych wiele ich trwá áż do tego cżáſu / á niektorzy też záſnęli.
  7. Pothym ieſt widźián od Iákubá / potym od wſzytkich Apoſtołow.
  8. * Ná oſtátek po wſzythkich / vkázáł ſię theż y mnie iákoby poronionemu płodowi.
      * Dźiei.9.v.8. Rzym.9.v.3.

  9. † Bomći iá ieſt námnieyſzy z Apoſtołow / kthorym nie ieſt godźien ábych był názywán Apoſtołem / iżem przeſládowáł kośćioł Boży.
      † Efes.3.v.7.y.8.

  10. Ale z łáſki Bożey ieſtem thym / cżymem ieſt / á łáſká ie° przećiwko mnie prożná ſię nie ſtáłá / álem więcey prácowáł niż oni wſzyſcy / wſzákże nie iá / ále łáſká Bożá ktorá ieſt zemną.
  11. Y iá tedy y oni / thák przepowiedámy / y tákeśćie vwierzyli.
  12. A ieſliże Kryſthus przepowiedán bywá / iż z mártwych wzbudzon ieſt / Iákoż mowią niektorzy miedzy wámi / że zmártwychwſtániá niemáſz:
  13. Abowiem ieſli zmártwychwſthániá niemáſz: tedyć áni Kryſtus ieſth wzbudzon.
  14. A ieſlić Kryſthus nie ieſth wzbudzon: iśćieć ieſt prożne náſze przepowiedánie / prożná też y wiárá wáſzá.
  15. Y my też náyduiemy ſię fáłſzywemi świádki Bożymi / iżeſmy świádcżyli o Bogu że Kryſtuſá wzbudźił: ktoregoć nie wzbudźił / ieſliże vmárli nie bywáią wzbudzeni.
  16. Abowiem ieſliżeć vmárli wzbudzeni nie bywáią: ánić Kryſthus wzbudzon ieſt.
  17. A ieſliż Kryſthus nie wzbudzon: prożnáć ieſt wiárá náſzá / ieſzcże ieſteśćie w grzechách wáſzych.
  18. A tákże y ći też poginęli ktorzy záſnęli w Kryſtuſie.
  19. Ieſliż tylko w tym żywoćie w Kryſtuſie nádźieię mámy / nád wſzytki ludźi ieſteſmy nánędznieyſzy /
  20. Aleć teráz Kryſthus z mártwych wzbudzon / y ſtáł ſię ¤ pierwſzym tych ktorzy záſnęli.
      ¤ Kol.1.v.18. Ziáw.1.v.5.

  21. Bo gdyż przez cżłowieká śmierć przyſzłá / też y przez cżłowieká powſtánie z mártwych.
  22. Abowiem iáko przez Adámá wſzyſcy vmieráią / ták y w Kryſtuſie wſzyſcy ożywieni będą.
  23. ♀ A káżdy porządkiem ſwoim / Kryſtus pierwſzy powſtáł / potym ći ktorzy ſą Kryſtuſowymi / powſtháną w przyśćie iego.
      ♀ 2.Tes.4.v.15.

  24. Potym koniec będźie gdy podá kroleſthwo Bogu á Oycu / gdy zniſzcży wſzelkie przełożeńſthwo y wſzelką zwierzchność y moc.
  25. * Boć on krolowáć muśi / áżby położył wſzytki nieprzyiáćioły pod nogi ſwoie.
      * Pſálm.110.v.1. Dźiei.2.v.34. Zyd.1.v.13.

  26. A oſthátni nieprzyiáćiel Smierć będźie zniſzcżoná.
  27. † Boć wſzytki rzecży podáł pod nogi iego / A gdy mowi / że mu wſzytki rzecży poddáne ſą / iáwná rzecż ieſt iż to bywá mowiono okrom tego / ktory mu poddáł wſzytki rzecży.
      † Pſál.8.v.7. Zyd.2.v.8.

  28. A gdy mu wſzytki rzecży poddáne będą / tedyć też y ſám Syn będźie poddán temu ktory mu poddáł wſzytko / áby Bog był wſzytkim we wſzytkich.
  29. Bo inácżey / coż vcżynią ći ktorzy ſię zá A vmárłe krzcżą: ieſliże koniecżnie vmárli wzbudzeni nie bywáią / przecżże zá vmárłe krzcżeni bywáią:
      A Ludźie Krzeſćiáńſcy gdy bywáią krzcżeni / thedy ſię dlá tego krzcżą áby z Kryſtuſem powſtáli / á toć ieſth krzćić ſię zá vmárłe / tho ieſt ſámi zá ſię w nádźieię zmártwychwſtániá / co by iśćie głupie cżynili ieſliby zmártwychwſtánie być niemiáło.

  30. Przecż też y my ná káżdy cżás w niebeśpiecżeńſtwie ieſteſmy:
  31. B Káżdyć dźień vmierám przez chwáłę wáſzę / kthorą mám w Iezuſie Kryſtuſie Pánie náſzym.
      B Ku they rzecży biorę ſobie ná świádectwo wſzythki moie kłopoty z ktorych ſię práwdźiwie chlubić mogę żem ie podeymowáł.

  32. C Ieſliżem według cżłowieká w Efeźie z D źwierzęty wálcżył / kthoryż mám z tąd pożytek / ieſli vmárli wzbudzeni nie bywáią: E Iedzmy y piymy / boć iutro pomrzemy.
      C To ieſt / nie z nátchnieniá Bożego áni ſię oglądáiąc ná Bogá / ále ábo prożną chwáłą / ábo nie rozmyſlnie będąc przywiedźion k temu.
      D To ieſt / z Zydmi z kthoremi wiodł burdę przez trzy mieſiące y z onemi záklinácżmi ſyny Scewy kápłáná náwyżſze° / o cżym máſz Dźiei.19.
      E Ty ſą ſłowá Epikurow kthorzy nic inſzego nie pátrzą iedno roſzkoſzy ſwey.

  33. Nie błądźćież / Złeć rozmowy pſuią obycżáie dobre.
  34. Ocuććież ſię ſpráwiedliwie / á nie grzeſzćie: boć niektorzy nieznáią Bogá / mowięć to ábych wás F záwſtydźił.
      F To ieſt / áby wás było wſtyd thych náſládowáć.

  35. Ale rzecże ktory / Iákoż wzbudzeni bywáią vmárli / á w iákiem ćiele wychodzą:
  36. Szálony / Tho co ty ſieieſz / nie bywáć ożywiono / áżby obumárło.
  37. Y co ſieieſz / nie ſieieſz ćiáłá kthore má wynidź / ále gołe źiárno (iáko ná przykłád) pſzenicżne ábo iákie inſze.
  38. Ale Bog dáie mu ćiáło iáko chćiáł y káżdemu náſieniu iego włáſne ćiáło.
  39. Nie ieſtći wſzelkie ćiáło iednymże ćiáłem / ále inſze ieſt ćiáło ludzkie / á inſze ćiáło bydlęce / inſze ryb / á inſze pthákow.
  40. Są też ćiáłá niebieſkie / y ćiáłá źiemſkie / áleć inſzá ieſth chwáłá niebieſkich / á inſzá źiemſkich.
  41. Inſzá ieſt chwáłá ſłońcá / á inſzá mieſiącá / y inſzá gwiázd: ábowiem gwiázdá od gwiázdy ieſth rozná w chwále.
  42. Tákći y zmártwychwſthánie / Bywá wſiáne ćiáło poddáne ſkáżeniu / á bywá wzbudzone nie ſkáżone.
  43. Bywá wſiáne G procż vcżćiwośći / á bywá wzbudzone vwielbione: bywá wſiáne mdłe / á bywá wzbudzone mocne.
      G To ieſth / iákoby obrzydłe / bo niemáſz nic obrzydleyſzego iedno widźieć trupá.

  44. Bywá wſiáne ćiáło do cżáſu duſzą żywiące / á bywá wzbudzone ćiáłem H duchownym / Ieſtći ćiáło duſzą do cżáſu żywiące / ieſt też y ćiáło duchowne.
      H Dáwá znáć iż ćiáłá wiernych Bożych po zmártwychwſtániu wiecżne y vwielbione będą máiąc vcżeśnicthwo przyrodzeniá Bożego.

  45. Tákći też ieſt nápiſáno / ♀ Stáł ſię pierwſzy cżłowiek Adám w duſzę żywą / á poſledni I Adám ſtháł ſię duchem ożywiáiącym.
      I To ieſt / Kryſtus.

      ♀ 1.Mo.2.v.7.

  46. Ale ſię nie pierwſzym ſtáło co ieſth duchowne / ále to ktore ieſt duſzą do cżáſu żywe / potym ktore duchowne.
  47. Pierwſzy cżłowiek z źiemie źiemſki ieſt / wthory cżłowiek ſám Pán z niebá ieſt.
  48. Iáki źiemſki / tácy y ći ktorzy źiemſcy ſą / á iáki on niebieſki / tácy y ći ktorzy ſą niebieſcy.
  49. Iákoſmy nośili wyobráżenie źiemſkiego / będźiem też nośić wyobráżenie y niebieſkiego.
  50. A toć mowię bráćiá / żeć K ćiáło y kreẃ kroleſtwá Bożego dźiedźicżnie otrzymáć nie mogą / áni ſkáżenie nie otrzymáwá dźiedźicthwá nieſkáżonego przyrodzeniá.
      K To ieſt / poki nie będą odnowione y ożywione przez duchá Kryſtuſowego.

  51. Otoć wám táiemnicę powiedám / Nie wſzyſcyć záſniemy / ále wſzyſcy odmienieni będźiemy.
  52. Bárzo prędko y we mgnieniu oká * ná głos trąby oſthátecżney / (ábowiemći zátrąbi / á vmárli wzbudzeni będą nieſkáżeni / y my będźiemy odmienieni).
      * Mát.24.v.31. 1.Tes.4.v.15.

  53. Boć muśi to ſkáżone przyoblec nie ſkáżone przyrodzenie / y to śmiertelne przyoblec nie śmiertelność.
  54. A gdy to ſkáżone † przyoblecże nie ſkáżone przyrodzenie / y to śmiertelne przyoblecże nieśmiertelność / tedy ſię ſtánie ſłowo nápiſáne / ¤ Śmierć ieſt pożártá w zwyćięſtwo.
      † Oze.3.v.24. Zyd.2.v.14.
      ¤ Ián.5.v.5.

  55. Gdźież ieſth zwyćięſthwo twe o śmierći: gdźież ieſth bodźiec twoy o grobie:
  56. A bodźiec śmierći ieſtći grzech / á moc grzechu zákon.
  57. Ale dźiękuję Bogu kthory nám dáł zwyćięſtwo przez Páná náſzego Iezuſá Kryſtuſá.
  58. A ták bráćiá moi mili bądźćie mocni / nie poruſzeni / obfithuiącemi w vcżynku Páńſkim záwſze / wiedząc iż prácá wáſzá nie ieſthći prożná w Pánie.

    Kápitułá 16.
    ¶ 1. Około ſkłádániá iáłmużny. 13. Nápominá ie áby trwáli w wierze y w miłośći Kryſtuſowey y bliźniego. 15. Pozdráwiániá y zálecániá. 23. Zycży im wſzego dobrego.

  1. Záthym około ſkłádániá dlá święthych / iákom poſtánowił w kośćielech Gálácyyey / ták też y wy cżyńćie.
  2. Pierwſzego dniá w tego dniu káżdy z wás niecháy odłoży zbieráiąc / co z dobrotliwośći Bożey będźie mogł / iżby gdy przyidę ſkłádániá nie cżyniono.
  3. A gdy przyidę / ktorebyśćie kolwiek chwálili przez liſty / ty poſlę áby odnieſli ſzcżodrobliwość wáſzę do Ieruzálem.
  4. A ieſliby ſłuſzná rzecż byłá / ábych też y ſám ſzedł / oni zemną poydą.
  5. Y przyidęć do wás przeſzedſzy przez Mácedonią: bo przez Mácedonią poydę.
  6. A podobno pomieſzkám przy wás / ábo y źimowáć będę ábyśćie mię prowádźili kędy kolwiek poydę.
  7. Abowiem niechcę wás teráz widźieć śpieſząc ſię w drogę / ále ſpodźiewám ſię iż pomieſzkám z wámi do cżáſu / * ieſli Pán dopuśći.
      * Wyżſzey.4.v.19. Iák.4.v.15.

  8. Pomieſzkám theż w Efeźie áż do świątek.
  9. Abowiem drzwi mi ſą otworzone wielkie y ſkutecżne y wiele przećiwnikow.
  10. A ieſliby przyſzedł Tymotheuſz / pátrzćie áby beſpiecżnie mieſzkáł miedzy wámi: bo vcżynek Páńſki ſpráwuie iáko y iá.
  11. Niecháy go tedy nikt ſobie lekce nie wáży / ále odprowádźćie go ſpokoynie / áby do mnie przyſzedł / gdyż go cżekám z bráćią.
  12. Przytym co ſię tycże Apolloſá brátá / bárzom go prośił / áby ſzedł do wás z bráćią / ále koniecżnie niemiáł teráz woley idź / ále przyidźie / gdy cżás po temu mieć będźie.
  13. Cżuyćież y ſtoyćie w wierze / mężnie ſobie pocżynáyćie / bądźćie ſtáłemi.
  14. Wſzythki rzecży wáſze niech będą z miłośćią ſpráwowáne.
  15. A proſzę wás bráćiá / Wiećie dom Stefány być A pierwſzym w Acháiiey / á iż ſię podáł ná poſługowánie świętych.
      A To ieſt / kthorzy nápierwſzy przyięli Ewánielią w Acháiey.

  16. Abyśćie byli poddáni tákowym / y káżdemu ktory pomágá y prácuie.
  17. Ráduię ſię z przyśćiá Stefániego y Fortunátá / y Acháiká / ábowiem ći nágrodźili mi niebytność wáſzę.
  18. Bo ochłodźili duchá mego y wáſzego / á przetoż poznáyćie tákowe.
  19. Pozdráwiáią wás zbory Azyiey / pozdráwiáią wás bárzo w Pánu Akillá y Pryſcyllá / y z tym zborem ktory ieſt w domu ich.
  20. Pozdráwiáią wás bráćiá wſzyſcy. * Pozdrowćie iedni drugie świętym pocáłowániem.
      * Rzym.16.v.16. 2.Kor.13.v.12. 1.Piotr.5.v.14.

  21. Pozdrowienie ręką moią Páwłową.
  22. Ieſli kto nie miłuie Páná Iezuſá Kryſtuſá / niech będźie przeklętym y B Máránátá.
      B To ieſt / zátrácenie ábo zábićie.

  23. Łáſká Páná Iezuſá Kryſthuſá niech będźie z wámi.
  24. Miłość moiá ieſt z wámi wſzytkimi w Kryſtuſie Iezuſie. Amen.
Spis Kapituł, Indeks Kſiąg