Kápitułá 1.
    ¶ 5. Rozmowy Kryſtuſowe z Apoſtoły. 9. Iego w niebowſtąpienie. 15. Rzecż Piotrowá ku obrániu kthorego ná mieyſce Iudáſzá Iſkáryotá. 26. Los pádł ná Máćieiá.

  1. Wypráwiłem A pirwſze kſięgi / Teofile / o wſzytkim co pocżynáł Iezus cżynić y vcżyć.
      A Okázuie tu iż ty kſięgi máią być złącżone z onemi pierwſzemi ktore piſáł Lukáſz święty.

  2. Aż do dniá tego / w ktory B dáwſzy roſkázánie Apoſtołom przez Duchá świętego / ktore był obráł / wźięt ieſt ku gorze.
      B To ieſt / áby opowiedáli Ewánielią.

  3. Ktorym ſię też ſám potym gdy był vmęcżon zſtáwił żywym C w wielu niewątpliwych znákách / przez cżterdźieśći dni ſię im vkázuiąc / y powiedáiąc thy rzecży ktore ku kroleſtwu Bożemu náleżą.
      C Aby tym ſpoſobem zácność y zwierzchność podáł Eáwnieliey ſwoiey.

  4. A zebráwſzy ie / roſkázáł im áby nie odchádzáli z Ieruzálem / ále iżby cżekáli obietnice Oycowej / * ktorąſćie ſłyſzeli odemnie.
      * Luk.24.v.49. Ián.14.v.26.

  5. † Abowiem Ián krzćiłći wodą / ále wy będźiećie D pokrzcżeni Duchem świętym po niewielu tych dni.
      D To ieſt / będźiećie pokropieni łáſką duchowną ktorá ni od kogo iedno od ſámego Syná Bożego bywá dáná.

      † Mát.3.v.11. Már.1.v.8. Luk.3.v.16. Ián.1.v.26. Niżey.2.v.2. y 11.v.16. y 19.v.4.

  6. A ták oni zſzedſzy ſię / pytáli go mowiąc: Pánie záli w tym cżáſie nápráwiſz kroleſtwo Izráelſkie:
  7. Lecż on rzekł do nich: E Nie wáſzáć rzecż znáć cżáſy y chwile / ktore Oćiec w ſwey włáſney mocy położył.
      E Tymi ſłowy zákázuie nám pytáć ſię o tym co ieſth nád rozum náſz / á co ſobie ſám Bog záchowáł.

  8. ¤ Ale weźmiećie moc Duchá świętego gdy prźiydźie ná wás / y będźiećie mi świádki w Ieruzálem / y we wſzytkim Iudá / y w Sámáryey / F áż y do oſtátecżnych źieḿ.
      F Stárá ſię iákoby im wybił z myſli omylne ich mnimánie ktore o Meſyáſzu mieli / mnimáiąc że tylko ſámym Zydom włáſnie náleżáł.

      ¤ Niżey.2.v.2.

  9. ♀ A tho rzekſzy / gdy oni pátrzáli podnieſion ieſt / á obłok porwáł go od ocżu ich.
      ♀ Luk.24.v.51.

  10. Y gdy ták pilnie ocży ſwe podnośili w niebo / á on ſzedł / oto dwá mężowie thuż ſtánęli przy nich G w biáłych ſzátách.
      G Ty znáki były zácnoſći Boſkiey áby tym ſpoſobem Aniołowie od inych ludźi byli rozeznáni.

  11. Ktorzy też rzekli: Mężowie Gálileycżycy przecżże ſtoićie pátrzáiąc w niebo: Ten Iezus ktory wzgorę wźięt ieſt od wás w niebo / tákći prźiydźie iákoſćie widźieli go idącego do niebá.
  12. Tedy ſię wroćili do Ieruzálem od gory ktorą zową Oliwną / co ieſt bliſko Ieruzálem / thák dáleko iákoby H Szábáth chodu.
      H To ieſt / ná dwu tyſiącu krokow.

  13. A gdy weſzli / wſtąpili ná ſálę kędy mieſzkáli / Piotr / y Iákub / y Ián / y Andrzey / y Filip / y Thomáſz / Bártłomiey / y Máttheuſz / Iákub ſyn Alfeuſzow / Symon Zelotes / y Iudás Iákubow brát.
  14. Cić wſzyſcy trwáli I zgodnie ná modlitwie y prośbách z żonámi / y z mátką Iezuſową / y z bráćią iego.
      I Okázuie iż gdychmy ſą zgodnemi że ná ten cżás nárychley bywámy ſpráwnemi ku przyięćiu Duchá świetego.

  15. W tychże tám cżáſiech powſtáwſzy Piotr w pośrodek zwolennikow / rzekł: (á było ich w kupie miánowićie tám ná onym mieyſcu iákoby ſto y dwádźieśćiá).
  16. Mężowie bráćiá / potrzebáć ſię było wypełnić Piſmu onemu / * ktore opowiedźiáł Duch święty przez vſtá Dáwidowe / † o Iudáſzu ktory był przewodnikiem w drodze onym co poimáli Iezuſá.
      * Pſálm.41.v.10. Ián.13.v.18.
      † Ián.18.v.3.

  17. Abowiemći był policżon miedzy nás / y doſtáł był cżąſtki tego vrzędu.
  18. A przetoż on doſtáł był roley z náymu złośćiwego / á ¤ K obieśiwſzy ſię roſpukł ſię ná poły / y wypłynęły trzewá iego.
      K W Greckim ſtoi iż ſię Iudáſz ſám z gory zrzućił / á zádáwiwſzy ſię roſpukł ſię ták iáko ſię y onym ſtáło / o ktorych cżytáy 2.Kron.25.v.12.

      ¤ Mát.27.v.5.

  19. Y iáwnoć to ieſt wſzytkim mieſzkáiącym w Ieruzálem / ták iż názwáno pole ono włáſnym ich ięzykiem Akeldámá / to ieſt Rolá krwie.
  20. Abowiem nápiſáno w Kſięgách Pſálmow: ♀ Niecháy będźie mieſzkánie iego opuſtoſzone / á niech nikt nie będźie ktoby w nim mieſzkáł / * y przełożeńſtwo ie° niecháy weźmie drugi.
      ♀ Pſálm.69.v.26.
      * Pſálm.109.v.8.

  21. A thák potrzebá z tych mężow ktorzy ſię z námi złącżyli po wſzytek then cżás / iáko Pán Iezus ſpráwowáł vrząd ſwoy miedzy námi /
  22. L Pocżąwſzy od krztu Iánowego / áż do tego dniá w ktory ieſt wźięt ku gorze od nás / áby ieden z nich był z námi świádkiem zmárthwychwſtániá iego.
      L Cżyni wzmiánkę nágłownieyſzego ártykułu wiáry náſzey / w ktorym też y ine zámyká.

  23. A przetoż poſtáwili dwu / Iozefá ktorego zwáno M Bárſábás / á ktory miáł przezwiſko Spráwiedliwy / y Máćieiá.
      M To ieſt / ſyn przyſięgi ábo odpocżynieniá.

  24. Mowili tedy modląc ſię: Ty Pánie ktory znáſz N ſercá wſzytkich / vkáż nám ktoregoś obráł z tych dwu.
      N Tu náprzod ſerce przypominá bo záwżdy ſzcżyrość á cżyſtość ſerdecżná má vprzedzáć.

  25. Aby wźiął dźiáł vrzędu tego y Apoſtolſtwá / od kthorego ſię obłądźił Iudáſz / áby odſzedł ná mieyſce ſwe.
  26. A thák położyli loſy ich / y pádł los ná Máćieiá / ktory zá ſpolnym wſzech zwoleniem / przyłącżon ieſt ku iedennáſćie Apoſtołom.

    Kápitułá 2.
    ¶ 3. Duch święty zeſłán Apoſtołom w ogniſtych ięzykách. 4. Mowią obcemi ięzyki. 6. Lud przeſtráſzon. 14. Pierwſze Piotrowe kázánie. 41. Trzy tyſiące ludźi ſię okrzćiło. 42. Swięthe ćwicżenie wiernych y miłość ſpołecżná.

  1. A gdy przychodźił dźień A pięćdźieſiąthy / byli wſzyſcy zgodnie ná iednym mieyſcu.
      A Dniá tego był zeſłán Duch święty gdy ſię náwięcey ludu zeſzło do Ieruzálem / áby tákowá rzecż byłá iáwná nie tylko ná iednym onym mieyſcu / ále też y po wſzytkiey źiemi.

  2. * Tedy ſię zſtháł z prętká z niebá B ſzum / iákoby przypádáiącego C wiátru gwáłthownego / ktory nápełnił wſzytek dom kędy ſiedźieli.
      B Ktorym byli pobudzeni áby thym pilnieyſzemi byli.
      C Tu ieſt oznácżon Duch święty.

      * Wyzſzey.1.v.5. Niżey.11.v.15. y 19.v.6.

  3. Y vkázáły ſię im rozdźielone ięzyki ná D kſtáłt ogniá / ktory ſtánął nád káżdym z nich.
      D Aby moc y obcżyrſtwienie ktore było w tych ięzykách thym znácżnieyſze było.

  4. A thák nápełnieni ſą wſzyſcy Duchem świętym / á pocżęli mowić obcemi ięzyki / iáko im Duch on dáwáł wymáwiáć.
  5. A byli w Ieruzálem mieſzkáiący Zydowie / E ludźie bogoboyni / ze wſzego národu tych ktorzy ſą pod niebem.
      E Ktorym ten cud był ku wielkiemu pożytkowi.

  6. Gdy ſię tedy thá wieść wſzcżęłá / zbieżáło ſię mnoſtwo ludźi / y zſtáło ſię w nich zámieſzánie / że káżdy ſłyſzáł włáſnym ſwym ięzykiem ony mowiące.
  7. Y zdumiewáli ſię wſzyſcy / á dźiwowáli ſię mowiąc iedni do drugich: Izáli oto ći wſzyſcy ktorzy mowią nie ſą Gálileycżycy:
  8. Iákoż my tedy ſłyſzymy v nich káżdy ſwoy włáſny ięzyk / w ktorymechmy ſię zrodźili:
  9. My Párthowie / Medowie / y Elámitowie / y ktorzy mieſzkámy w Mezopotámiey / w Iudźie / w Kápádocyiey / w Ponćie / y w Azyiey.
  10. W Frygiey / w Pámfiliey / w Egiptćie / y w ſtronách Libiey / ktorá podległá Cyrenie / y my przychodniowie Rzymſcy / Zydowie / F y nowo do Zydoſtwá przyſtáwáiący.
      F A ćić to byli ktorzy będąc pogány / ná Zydowſkie nábożeńſtwá przyſtáwáli.

  11. Kreteńcżycy / y my Arábcżycy / ſłyſzymy ie mowiące ięzyki náſzemi zácne rzecży o Bogu.
  12. A ták ſię wſzyſcy zdumieli / y wątpili mowiąc iedni do drugich: Coż to wżdy zá rzecż:
  13. Lecż drudzy chytrze ſzydząc mowili: G Cić opili ſię winá młodego.
      G Zádney ták zácney ſpráwy Bożey niemáſz / z ktoreyby ſię nie mieli pośmiewáć ći ktorzy lekce wáżą Páná Bogá.

  14. Tedy Piotr ſtoiąc z onymi iedennáśćią / podnioſł głos ſwoy y mowił do nich tymi ſłowy: Mężowie Zydowſcy / y wy wſzyſcy ktorzy mieſzkáćie w Ieruzálem / niecháyżeć to wám iáwno będźie / á prźiymićie w vſzy ſwoie ſłowá moie.
  15. Abowiem nie ſąć pijáni ći iáko wy mnimáćie / gdyż dopiro trzećiá godźiná ná dźień.
  16. Aleć tho ieſt ono co powiedźiáno przez H Proroká Ioelá.
      H Bierze ná świádectwo Proroká / ále nie przywięzuie ſię ku ſłowám iego.

  17. † Y będźie to w oſtátecżnych cżáſiech (mowi Bog) Wyleię z Duchá mego ná wſzelkie ćiáło / á będą prorokowáć ſynowie wáſzy y corki wáſze / á młodźieńcy wáſzy I widzeniá widźieć będą á ſtárcom wáſzym K ſny ſię ſnić będą.
      I To ieſt / Będą mieć oſobne wyrozumienie y wdźięcżność w oznáymowániu woley Bożey.
      K Oglądá ſię ná ony ſpoſoby ktoremi ſię przed thym oznáymowáł Bog ſłużebnikom ſwoim / iáko o tym nápiſáno w kſięgách 4.Mo.káp.12.v.6.

      † Ezá.44.v.3. Ioel.2.v.28.

  18. A pewnie w onych cżáſiech ná ſługi me y ná ſłużebnice moie wyleię z Duchá mego / y będą prorokowáć.
  19. Vcżynię cudá ná niebie wzgorę / y známioná ná źiemi niſko / kreẃ / ogień / y mgłę dymną.
  20. Słońce ſię obroći w ćiemnośći / á mieſiąc w kreẃ / przed tym niż prźiydźie on dźień Páńſki wielki á znácżny.
  21. ¤ Y prźiydźie to że L ktokolwiek będźie wzywáł imieniá Páńſkiego / będźie wybáwion.
      L Podáwá nám lekárſtwo iáko mámy wychodźić z náſzych trudnoſći.

      ¤ Ioel.2.v.32. Rzym.10.v.13.

  22. Mężowie Izráelſcy / ſłucháyćieſz ſłow tych / Iezuſá one° Názáreńſkiego / mężá od Bogá pochwálonego v wás w zácnych ſpráwách / cudách / y známionách / ktore cżynił Bog przezeń w pośrodku wás / iáko y ſámi wiećie.
  23. Tego gdyſćie zá M náznácżoną rádą y opátrznoſćią Bożą podáne° wźięli rękámi nieſpráwiedliwemi / zábiliſćie go wbiwſzy ná krzyż.
      M To mowi áby záwárł drogę wſzelkiemu zgorſzeniu / chcąc okázáć iż Iezus nie ćierpiáł z przygody ábo iżby ſobie pomoc niemogł.

  24. Ktorego Bog wzbudźił / N odiąwſzy boleśći śmierći / dlá tego iż to byłá rzecż niepodobná / áby od niey miáł być zátrzymán.
      N Możem też cżytáć rozwiążáwſzy boleſći śmierći / co ſię bárzo dobrze zgádzá z Pſálmem Dáwidowym / ku ktoremu ſię thu Piotr przyſthoſowáł Pſál.18.v.6.

  25. * Abowiem o nim powiedá Dáwid: Vpátrowáłem záwżdy Páná przed ſobą / bo mi ieſt po práwey mey ſtronie / ábych nie był wzruſzon.
      * Pſál.16.v.8.

  26. Y dlá tegoż ſię rozweſeliło ſerce moie / á rozrádowáł ſię ięzyk moy / gdyż theż y ćiáło moie odpocżynie w nádźiei.
  27. Abowiem nie zoſtáwiſz ćiáłá mego w grobie / á nie dopuśćiſz świętemu twemu pocżuć nákáżeniá.
  28. Oznáymiłeś mi drogi żywotá / á nápełniſz mię rádośćią z oblicżem twoim.
  29. Mężowie bráćiá / mogę beſpiecżnie mowić v wás o Pátryárſze Dáwidźie / † żeć vmárł y pogrzebion ieſt / á grob iego ieſth v wás áż y do dniá tego.
      † 1.Krol.2.v.10. Niżey.13.v.36.

  30. A przetho gdyż był Prorokiem / y wiedźiáł że mu Bog przyrzekł pod przyſięgą / iż ¤ z owocu biodr ie° / ♀ ile wedle ćiáłá / Kryſtuſá miáł wzbudźić / á poſádźić ná ſtolicy iego.
      ♀ Z tąd ſię okázuie iż w Kryſtuſie było coś zácnieyſzego niż ſámo ćiáło / to ieſt Boſtwo iego.

      ¤ Pſál.132.v.11.

  31. Thedy przepátruiąc powiedáł o zmártwychwſtániu Kryſtuſowym / ♀ iż nie zoſtáł w grobie trup iego / áni ćiáło iego pocżuło zepſowániá.
      ♀ Pſál.16.v.10. Niżey.13.v.35.

  32. Tegoć Iezuſá wzbudźił Bog / ktorey rzecży my wſzyſcy ieſtechmy świádkowie.
  33. Potym gdy práwicą Bożą był podwyżſzon / y obiecánego Duchá świętego wźiął od Oycá / toć teráz wyláł / ná co wy pátrzyćie / y co ſłyſzyćie.
  34. Abowiemći Dáwid nie wſtąpił do niebá / lecż ſám powiedá: * Rzekł Pán Pánu memu / ſiądź po práwicy mey.
      * Pſál.110.v.1.

  35. Aż położę nieprzyiáćioły twe podnożkiem nog twoich.
  36. Niecháyżeć thedy wie zápewne wſzytek dom Izráelſki / iż y Pánem y Kryſtuſem vcżynił Bog tego to Iezuſá / ktoregoſćie wy vkrzyżowáli.
  37. A ták to ſłyſząc rozżálili ſię ná ſercu / y rzekli do Piotrá y do innych Apoſtołow: Coż mámy cżynić mężowie bráćiá:
  38. Zátym Piotr rzekł do nich: Vznáyćie ſię / á okrzći ſię káżdy z wás w imię Iezuſá Kryſthuſá ku odpuſzcżeniu grzechow / á weźmiećie P dár Duchá świętego.
      P Nád odpuſzcżenie grzechow y nowość żywotá / przydáwá dáry widome Duchá świętego.

  39. Abowiemći ſię Q wám tá obietnicá zſtáłá / y dźiátkom wáſzym / y wſzytkim ktorzy R dáleko ſą / y ile ich kolwiek wzowie Pán Bog náſz.
      Q Pierwſzy ſtopień otrzymáli byli Zydowie toż pothym potomſtwo ich. R A drugi záś ſtopień odźierżeli pogáni.

  40. Y wielem inych ſłow oświádcżáł ſię á nápomináł ie mowiąc: Wyzwolćie ſię od tego národu złego.
  41. Ktorzy tedy wdźięcżnie przyięli ſłowá iego / okrzćili ſię: Y przyſtáło dniá onego ku kośćiołowi około trzech tyſięcy oſob.
  42. Y trwáli w náuce Apoſtolſkiey / y w S ſpołecżnośći / y w T łámániu chlebá / y V w modlitwách.
      S To ieſt / w złącżeniu bráterſkim.
      T To ieſt / w świąthoſći wiecżerzey Páńſkiey.
      V To ieſt / w chwáłách ſpolnych ku Pánu Bogu.

  43. Przyſzedł tedy ná wſzytki ſtrách / á wiele cudow y známion przez Apoſtoły było okázánych.
  44. Y wſzyſcy ktorzy wierzyli byli ná iednym mieyſcu / X wſzytkiego ſpołecżnie vżywáiąc.
      X To mieyſce nie ták má być rozumiáne iáko ie zá ſobą nowokrzcżeńcy poćiągáią / iákoby wſzytki rzecży miáły być poſpolithe káżdemu / ále był tháki porządek w podźielániu dobr / iż gdźie widźieli iáką potrzebę / nie litowáli máiętnoſći ſwych / iáko ſię z wthorego wierſzá tuż okázuie.

  45. Oſiádłośći y máiętnośći przedáwáli / dźieląc ie wſzytkim ile komu było potrzebá.
  46. A vſtáwicżnie trwáiąc zgodnie w kośćiele / † y łámiąc w domu chleb / prźiymowáli pokárm z weſelem / y w proſtoćie ſerdecżney.
      † Niżey.20.v.7.

  47. Chwáląc Bogá y máiąc łáſkę v wſzego ludu / á Pán záwżdy przydáwáł kośćiołowi ſwemu ty ktorzy mieli być zbáwieni.

    Kápitułá 3.
    ¶ 1. Piotr y Ián vzdráwiáią chromego. 12. Piotr dáwá ſpráwę vcżynku ſwoiego. 16. Powiedá iż ſię to zſtáło imieniem Kryſtuſowym. 25. Groźi thym ktorzy go nie ſłucháią.

  1. Tedy Piothr y Ián ſzli ſpołu do kośćiołá / w godźinę modlitwy dźiewiąthą.
  2. A niektory A chromy ieſzcże z żywotá mátki ſwoiey był noſzon / ktorego vſtáwicżnie kłádźiono v brány kośćielney / ktorą zwáno Nádobną / áby prośił iáłmużny od tych ktorzy ſzli do kośćiołá.
      A Okázuie iż then chromy był nád zwycżáy inych chromot / bo ieſzcże od národzeniá goleni iego były práwie zmártwiáły / á żádná nádźieiá lekárſtwá oprocż mocy Bożey nie byłá.

  3. Then gdy vyzráł Piotrá y Iáná wchodzące do kośćiołá / prośił áby od nich wźiął iáłmużnę.
  4. A ták Piotr y Ián pilnie náń pátrząc ocżymá ſwoiemi / rzekli: Pátrz ná nás.
  5. Thedy on pátrzáł nádźiewáiąc ſię co wźiąć od nich.
  6. Ale mu Piotr powiedźiáł: Srebráć áni złotá niemám / lecż co B mám to tobie dáwám: W imię Iezuſá Kriſtuſá Názáreńſkiego wſtáń á chodź.
      B To ieſth / dár vzdrowieniá mnie od Bogá dány.

  7. A viąwſzy práwą iego rękę podnioſł go / y wnet były vmocnione nogi iego / y koſtki.
  8. Wyſkocżywſzy tedy ſtánął y chodźił / y wſzedł z nimi do kośćiołá / á chodząc ſkákáł / y chwálił Bogá.
  9. Y vyzráł wſzythek lud iż chodźił á chwálił Bogá.
  10. A poználi go iż to on był / ktory dlá iáłmużny ſiádáł v brány Nádobney kośćielney / y nápełnieni ſą ſtráchu y zdumieniá / nád tym co ſię było przydáło iemu.
  11. Gdy ſię tedy trzymáł on chromy ktory był vzdrowion Piotrá y Iáná / zbieżáł ſię wſzytek lud ku nim do przyſionká / ktory był zwán Sálomonow / vlęknąwſzy ſię.
  12. Co widząc Piotr / ták mowił do ludu: Mężowie Izráelſcy / coż ſię temu dźiwuiećie: ábo przecżeſćie ná nás vdáli ocży wáſze / C iákobychmy to mocą y świątobliwośćią náſzą vcżynili iż ten to chodźi:
      C Sám ſię vpokárzá áby Iezuſá ſámego vwielbił / á ſztrofuie błąd ten ktory ſię w tákowych okázuie co świątobliwoſći ludzkiey przywłáſzcżáią to co ſámemu Bogu náleży / gdyż Kryſtus był ſpráwcą vzdráwiániá / á Piotr ſługą.

  13. * D Bog on Abráámow / Izáákow / y Iákobow / á Bog oycow náſzych / vwielbiłći Iezuſá Syná ſwego / ktoregoſćie wy wydáli / y záprzeliſćie ſię go przed Piłátem / gdyż go on wolnym być oſądźił.
      D To mowi náucżáiąc że inego nowego Bogá ludźiom nie vkázuie.

      * Niżey.5.v.30.

  14. † Aleſćie wy ſię onego święthego y ſpráwiedliwego záprzeli / á żądáliſćie áby wám dárowáł mężoboycę.
      † Mát.27.v.20. Már.15.v.11. Luk.23.v.18. Ián.18.v.40.

  15. Y zámordowáliſćie ſpráwcę żywotá / ktorego Bog wzbudźił od vmárłych / á mychmyć ſą świádkowie iego.
  16. A przez wiárę w imię iego / thego ktorego teráz widźićie y znáćie / vtwirdźiło imię iego / á wiárá kthorá przezeń ieſt / dáłá temu to cáłe zdrowie przed wámi wſzytkimi.
  17. E Aleć teráz bráćiá wiem żeſćie z niewiádomośći to vcżynili / F ták iáko y Kſiążętá wáſze.
      E Nie obmáwiá do końcá złoſći ich ále iż nieobácżność y chuć nieopátrzná przewyżſzyłá ią á dlá tegoż im cżyni nieiáką otuchę o zbáwieniu.
      F Nie o wſzytkich iedno o niektorych rozumie.

  18. Lecżći Bog to co przez vſtá wſzech ſwoich Prorokow opowiedźiáł / iż Kryſtus ćirpieć miáł / ták wypełnił.
  19. A przetoż vznáyćie ſię á náwroććie ſię / áby były zgłádzone grzechy wáſze / gdyż prźiſzły cżáſy ochłodzeniá od oblicżnośći Páńſkiey.
  20. A poſłáł wám onego / kthory był przed tym opowiedźián / Iezuſá Kryſtuſá.
  21. Ktoremuć potrzebá być G w niebie áż do H cżáſow nápráwieniá wſzech rzecży / kthore opowiedźiáł Bog od wieku przez vſtá wſzech ſwych świętych Prorokow.
      G To dlá tego mowi iż go nie gdźie indźie ſzukáć mámy iedno w niebie.
      H Tá nápráwá ácż ſię iuż y dźiś pocżyná / wſzákoż ſię áż oſtátecżnego dniá dokońcży.

  22. Abowiem mowił Moiżeſz do oycow: ¤ Proroká wzbudźi wám Pán Bog wáſz z bráćiey wáſzey iáko mnie / á będźiećie go ſłucháć we wſzythkim cokolwiek on wám powie.
      ¤ W 5.Mo.18.v.5. Niżey.7.v.37.

  23. Y zſtánie ſię to że kto nie będźie ſłucháł Proroká onego / będźie wykorzenion z ludu.
  24. Aleć y wſzyſcy Prorocy / od Sámuelá y ini / kthorzy po nich byli ile ich kolwiek prorokowáło / też wſzyſcy o tych dnioch powiedáli.
  25. I Wyſćie ſą ſyny prorockimi y przymierzá / ktore poſtánowił Bog z oycy náſzemi / mowiąc do Abráámá: K Iż w potomſtwie twoim błogoſłáwieńſtwá doſtąpią wſzythki národy ná źiemi.
      I Abowiem byli poſzli z tego národu / á dlá tegoż byli dźiedźicy przymierzá co ſię tknęło z ſthrony ludu wſzytkiego. K Pocżątek wſzelkiego błogoſłáwieńſthwá ieſt w Kryſtuſie y dlá tegoż pogáni ſą wſzcżepieni w potomſthwo Abráámowe.

  26. Wámći náprzod Bog wzbudźiwſzy Syná ſwoiego Iezuſá poſłáł / ktoryby wám błogoſłáwił / odwrácáiąc káżdego od iego złośći.

    Kápitułá 4.
    ¶ 3. Piotr y Ián podáni do więźieniá. 10. Ktorzy iáwnie wyznáwáią imię Kryſtuſowe. 18. Zápowiedźiáno im áby więcey nie opowiedáli w tho imię. 24. Proſzą o pomnożenie Ewánieliey. 32. Iednotá y miłość wiernych.

  1. A gdy oni ták mowili do ludu / tedy przyſzli Kápłáni / y przełożeni kośćiołá / y A Sáduceuſzowie /
      A Ci Sáduceuſzowie iáko wiele świádectw ieſt w Ewánieliey byli głownemi nieprzyiáćioły tey náuce o zmártwychwſtániu.

  2. Fráſuiąc ſię bárzo iż vcżyli lud / á opowiedáli w imię Iezuſowe powſtánie od vmárłych.
  3. Y tárgnęli ſię ná nie rękomá / á podáli ie do więźieniá áż do iuthrá / bo iuż był wiecżor.
  4. A wiele tych ktorzy ſłowá ony ſłyſzeli vwierzyli / y było w licżbie mężow około piąći tyſięcy.
  5. A gdy było názáiutrz / zebráli ſię Kſiążętá ich y ſtárſzy / y Doktorowie w Ieruzálem.
  6. Y Annáſz náwyzſzy Kápłán / y Káipháſz / y Ián / y Alexánder / y ile ich iedno było z rodu Kápłáńſkiego.
  7. Gdy ie tedy poſtáwili w pośrodku / pytáli ich: Ktorą mocą / á ktorymeſćie wy to imieniem vcżynili:
  8. Tedy Piotr będąc nápełnion Duchá świętego / rzekł do nich: Kſiążętá ludu y ſtárſzy Izráelſcy.
  9. Gdyż o nás dźiś ten B ſąd ieſt záſádzon / dlá dobrodźieyſtwá nád cżłowiekiem niedołężnym vcżynionego / iáko on ieſt vzdrowion.
      B Vrząd ſędźiow ieſt áby nie ſkázowáli áni potępiáli tego co ieſt dobre / owſzem áby tho przyimowáli.

  10. Niech żeć wám wſzem będźie iáwno / y wſzytkiemu ludowi Izráelſkiemu / żeć przez imię Iezuſá Kryſtuſá Názáreńſkie° / ktoregoſćie wy vkrzyżowáli / ktorego Bog wzbudźił od vmárłych / przez tegoć then ſtoi zdrowym przed wámi.
  11. * Tenći ieſt kámień on / ktorego ſobie nie mieliſćie nizácż wy C buduiący / ktory ſię zſtáł głową węgłu.
      C Rozumie thu o przełożonych y o tych co lud rządźili.

      * Pſálm.118.v.22. Ezái.28.v.16. Mát.21.v.42. Már.12.v.10. Luk.20.v.17.

  12. Y niemáſzći w żádnym inym zbáwieniá / áni ieſt żádne imię pod niebem / ktoreby było podáne miedzy ludźi / w ktorym potrzebá ábychmy byli zbáwieni.
  13. A ták oni widząc śmiáłość w mowie Piotrowę y Iánowę / y wiedząc pewnie że nie byli ludźmi vcżonemi ále proſtáki / dźiwowáli ſię / y poznáwáli że oni byli z Iezuſem.
  14. Ale widząc onego z nimi ſtoiącego ktory był vzdrowion / nie mogli nic mowić przećiw nim.
  15. Y kázáwſzy im precż z rády wynidź / námáwiáli miedzy ſobą.
  16. Mowiąc: Coż z tymi ludźmi cżynić mámy: gdyż známienithy cud przez nie ieſt vcżynion / iáwnoć to ieſt wſzytkim mieſzkáiącym w Ieruzálem / áni możem tego záprzeć.
  17. Ale iżby ſię to więcey nie roznáſzáło miedzy ludźmi / zágroźmy im ſrodze / áby potym w imię tho z żádnym cżłowiekiem nie mowili.
  18. A przetoż wezwáwſzy ich / D zákázáli im áby więcey nie vcżyli w imię Iezuſowe.
      D Ludźie záwżdy tego świátá ſą ták vporni przećiw dekretom Bożym że záwżdy przećiwko nim śmieią ſię záſtháwowáć ſwoią zwirzchnoſćią.

  19. Tedy Piotr y Ián odpowiedźiáwſzy / rzekli do nich: Ieſliż to ieſt rzecż ſpráwiedliwá przed Bogiem / wás rádſzey ſłucháć niż Bogá / rozſądzćieſz to:
  20. Abowiem o tym cochmy widźieli y ſłyſzeli / mowić muśimy.
  21. Oni tedy nie mogąc ználeść iákoby ie mieli káráć / E zágroźiwſzy im / puśćili ie dlá ludu / Abowiem wſzyſcy chwálili Bogá zá to co ſię było zſtáło.
      E Nád pogrożki nic dáley nie poſtępuią / ábowiem ie był ſám Bog od tego pohámowáł.

  22. Bo onemu cżłowiekowi było dáley niż cżterdźieśći lát / ná ktorym ſię był okázáł on cud vzdrowieniá.
  23. A ták gdy ie puſzcżono / przyſzli do ſwych / y oznáymili im to co kſiążętá Kápłáńſkie y ſtárſzy mowili.
  24. Ci záſię ktorzy to ſłyſzeli / zgodnie podniozſzy głos ſwoy ku Bogu mowili: Izá nie ty ieſteś Bog on / ktoryś ſpráwił niebo y źiemię / morze / y wſzytki rzecży co w nich ſą:
  25. F Ktoryś przez vſtá Dáwidá ſługi ſwe° powiedźiáł: † Przecżże ſię wzburzyli pogáni / á národowie zmyſláli rzecży prożne:
      F Bo iż ſię to dźieie o rozmnożeniu kroleſtwá Bożego á przetoż zákłádáią grunt ſwoy ná obiethnicách Bożych.

      † Pſálm.2.v.1.

  26. Stánęli Krolowie źiemie / y Kſiążętá zebráły ſię ná iedno mieyſce / przećiwko Pánu / y przećiw Kryſtuſowi iego.
  27. Abowiemći ſię zebráli práwdźiwie przećiw świętemu Synowi twemu Iezuſowi / ktoregoś ty był pomázáł / Herod y Poncyuſz Piłát z pogány / y z ludem Izráelſkim.
  28. Aby to vcżynili cokolwiek ręká twá y rádá twá przed tym vcżynić poſtánowiłá.
  29. A przetoż teráz Pánie weyzry ná pogrożki ich / á dáy ſłużebnikom twoim / áby ze wſzythką śmiáłośćią opowiedáli ſłowo twoie.
  30. Sćiągnąwſzy rękę twą ku vzdrowieniu / áby też cudá y známioná były cżynione przez imię świętego Syná twego Iezuſá.
  31. A ták oni gdy ſię modlili / zátrząſnęło ſię ono mieyſce w ktorym byli zgromádzeni / y nápełnieni ſą wſzyſcy Duchá świętego / á opowiedáli śmiele ſłowo Boże.
  32. Tedy oney wſzytkiey wielkośći ktorzy byli vwierzyli było ſerce iedno y G duſzá iedná / á żáden z nich cokolwiek mieli / nic ſwego być nie powiedáł / ále wſzytkiego H ná ſpoł vżywáli.
      G To ieſt / wolá iednoſtáyná.
      H Záden z nich ſobie włáſnego ſwego nie wáżył áby był nie miáł być gotow tego znieść do oney ſpołecżnoſći ku podpomożeniu nácżby byłá potrzebá.

  33. A wielką mocą Apoſtołowie dáwáli świádectwo o zmártwychwſtániu Páná Iezuſowym / y byłá wielká łáſká nád nimi wſzytkimi.
  34. Bo żádnego miedzy nimi nie było potrzebuiącego / gdyż ile ich kolwiek mieli polá ábo domy / przedáwáli á przynośili pieniądze zá ono co poprzedáli.
  35. Y kłádli przed nogi Apoſtolſkie / á potym to podźieláno káżdemu ile komu byłá potrzebá.
  36. Tedy Iozef ktory názwán ieſt Bárnábás od Apoſthołow (co ieſlibyś wykłádáł / ieſt ſyn poćieſzeniá) z pokoleniá Lewi / rodem z Cypru.
  37. Máiąc pole przedáł ie / á przyniozſzy pieniądze / położył ie v nog Apoſtołom.

    Kápitułá 5.
    ¶ 1. Smierć Anániáſzowá y żony iego. 18. Więźienie Apoſtolſkie. 19. Wyzwolenie ich. 21. Y 42. Státecżność ich. 27. Choćiáż im było zákázáno áby nie vcżyli w imię Iezuſowe. 29. Przedſię śmiele Go wyznáwáią. 34. Rádá Gámálielowá.

  1. Tedy theż mąż niekthory imieniem Anániáſz z Sáfyrą żoną ſwą przedáł ośiádłość.
  2. Y wyiął nieco z pieniędzy / o cżym wiedźiáłá y żoná iego / á przyniozſzy cżęść niektorą / położył przed nogi Apoſtolſkie.
  3. Rzekł mu tedy Piotr / Anániáſzu przecżże ſzátán nápełnił ſerce twe / iżeś ſkłámáł przećiw Duchowi świętemu / á viąłeś pieniędzy zá then folwárk:
  4. A A záżby gdybyś był chowáł tobie to było nie zoſtáło / á przedáwſzy záżeś tego nie miáł w mocy ſwey: Przecżżeś ſobie tę rzecż ná myſl przywodźił: B Nie ludźmiś ſkłámáł ále Bogiem.
      A Znácży ſię iż to był bárzo wielki á nieznośny grzech / bo dobrowolnie grzeſzył / á ták mu było wolno ábo ſwe pole mieć / ábo ie przedáwſzy pieniądze ſobie ſchowáć / nie dáwáiąc ich do ſpołecżnoſći.
      B Abowiem Bog był miedzy nimi / á ták ten kthory ſię opácżnie obchodźił z Duchem S. kłámáł Bogiem.

  5. Ty ſłowá ſłyſząc Anániáſz vpádſzy vmárł / Y przyſzedł ſtrách wielki ná wſzytki ktorzy to ſłyſzeli.
  6. A ták wſtáwſzy młodźieńcy porwáli go / á wyniozſzy pogrzebli.
  7. Y gdy iuż było iákoby po trzech godźinách / gdy żoná iego nie wiedząc co ſię ſtáło / tám weſzłá /
  8. Rzekł do niey Piotr / Powiedz mi zá tylkoliśćie przedáli then folwárk: A oná rzekłá / Zá tylko.
  9. Tedy Piotr rzekł do niey / Coż tho ieſt żeśćie ſię ná tho zmowili ábyśćie kuśili Duchá Páńſkiego: Oto nogi tych ktorzy pogrzebáli mężá twego tuż v drzwi ſą / y ćiebieć wynioſą.
  10. Pádłá thedy wnet v nog iego bez duſze / á wſzedſzy młodźieńcy ználeźli ią vmárłą / á wyniozſzy pogrzebli ią podle mężá iey.
  11. Y przyſzedł wielki ſtrách ná wſzytek Kośćioł / y ná wſzytki ktorzy tho ſłyſzeli.
  12. A ták przez ręce Apoſtolſkie dźiáło ſię wiele znákow y cudow miedzy ludźmi / á byli wſzyſcy zgodnie w przyśionku Sálomonowym.
  13. C A z inych żáden nie śmiáł ſię do nich przyłącżyć / ále ie ſobie miáł lud w wielkiey powádze.
      C Abowiem wiele tych było ktore trápiło włáſne ich ſumnienie.

  14. Y tym więcey przyráſtáło wielkośći wierzących Pánu / mężow ſpołu y niewiáſt.
  15. Ták iż też ná vlice wynáſzáli niemocne / y kłádli ie ná łożkách y ná pośćieli / áby choć tylko ćień Piotrá idącego záćmił ktorego z nich.
  16. Zchodźił ſię theż lud z okolicżnych miáſt do Ieruzálem wioząc niemocne / y ktorzy byli przenágábáni od duchow niecżyſthych / á ći wſzyſcy byli vzdrowieni.
  17. Thedy powſtáwſzy Kápłán náwyzſzy y wſzyſcy ktorzy z nim byli D z ſekty Sáduceuſzow / będąc pełni nienáwiśći.
      D Bo Sáduceuſowie ná then cżás mieli wielki przodek miedzy Zydy.

  18. Tárgnęli ſię rękomá ná Apoſtoły / y podáli ie do więźieniá poſpolitego.
  19. Ale Anioł Páńſki w nocy otworzył drzwi v ćiemnice / á wywiodſzy ie / rzekł.
  20. Idźćież / á ſtánąwſzy powiedáyćie ludowi w Kośćiele wſzythki ſłowá E żywotá tego.
      E To ieſt / náuki o żywiáiącey.

  21. Tho oni gdy vſłyſzeli / weſzli rániucżko do kośćiołá y vcżyli / A przyſzedſzy Kápłán náwyzſzy y ći co z nim byli / zebráli rádę y wſzytki ſtárſze ſynow Izráelſkich / á poſłáli do ćiemnice opráwce áby byli ony przywiedli.
  22. Ale gdy opráwce przyſzli / nie náleźli ich w ćiemnicy / co wroćiwſzy ſię oznáymili.
  23. Powiedáiąc / Acżćiechmy ćiemnicę ználeźli zámknioną ze wſzytką pilnośćią / y ſtráż z dworu ſtoiącą przede drzwiámi / lecż gdyſmy otworzyli / żádnegoſmy we wnątrz nie nálezli.
  24. A gdy ty ſłowá vſłyſzeli y náwyzſzy Kápłán / y przełożony Kośćiołá / tákże y Kſiążętá kápłáńſkie / wątpili o nich coby to było.
  25. Y przyſzedſzy niektory powiedźiáł im / Oto mężowie ktoreśćie byli dáli do więźieniá / ſthoią w kośćiele / á vcżą lud.
  26. Tedy rotmiſtrz z ſługámi przywiedli ie / wſzákoż nie gwáłtem (bo ſię ludźi báli by ich nie vkámionowáli).
  27. Przywiodſzy ie tedy poſtháwili przed rádą / A ták ich pytáło Kſiążę kápłáńſkie /
  28. Mowiąc / Zálichmy wám ſrodze nie zákázáli ábyśćie w imię to nie vcżyli: A oto F iuż pełno w Ieruzálem náuki wáſzey / y chcećie ná nás wnieſć rozlánie krwie cżłowieká tego.
      F Winuią ie iákoby mieli być odpornemi y wſzcżynáiącemi burdy á nieſnáſki w mieſćie.

  29. A odpowiedáiąc im Apoſtołowie rzekli / Więcey nám potrzebá być poſłuſznymi Bogu G niż ludźiom.
      G Gdyż oni záwżdy roſkázuią rzecży ſprzećiwne ſłowu Bożemu.

  30. * Bog oycow náſzych wzbudźił Iezuſá / ktoregośćie wy zábili záwieśiwſzy ná drzewie.
      * Wyżſzey.3.v.13.

  31. Tenći ieſt ktorego Bog wywyżſzył práwicą ſwą áby był Kſiążęćiem y zbáwićielem / á dáł vznánie Izráelowi y odpuſzcżenie grzechow.
  32. A mychmy ſą świádki iemu tych rzecży ktore powiedámy / tákże y Duch święty ktorego dáł Bog tym ktorzy ſą poſłuſzni iemu.
  33. Ale oni to ſłyſząc práwie ſię pukáli / y rádźili ſię iákoby ie pomordowáć.
  34. Tedy wſtáwſzy w rádźie niektory Fáryzeuſz imieniem Gámáliel / zákonny Doktor zácny v wſzego ludu / roſkázáł áby málucżko wywiedźiono precż Apoſtoły.
  35. Y rzekł do nich / Mężowie Izráelſcy / obácżćie pilnie co máćie z thymi ludźmi cżynić.
  36. † Abowiem przed tymi cżáſy náſtáł H Theudás / powiedáiąc ſię być kim zácnym / do kthorego przyſtáło mężow w licżbie około cżterzech ſet / ktory zábit ieſt / á wſzyſcy ktorzy mu poſłuſzni byli / rozbiegli ſię / y w niwecż ſą obroceni.
      H O tym Iozefus piſze w kſięgách Hiſtoryi Zydowſkich w 20.w ká.4.

      † Niżey.21.v.38.

  37. Po nim náſtáł I Iudás on Gálileycżyk / K cżáſu popiſu / y wiele ludu vwiodł zá ſobą / lecż y ten zginął / y wſzyſcy ktorzy mu poſłuſzni byli roſproſzeni ſą.
      I O tym piſze Iozefus w 18.Kſię.
      K O tym przypominá Ewánieliſthá Lukáſz w 2.Kápit.

  38. Y terázći wám powiedám / Dáyćie pokoy thym ludźiám / y zániecháyćie ich / ábowiem ieſlić ieſt z ludźi tá rádá ábo tá ſpráwá / obroćić ſię w niwecż.
  39. L Ale ieſlić ieſt z Bogá nie możećie iey przekáźić / áby wás ſnádź nie doznáno że ſię Bogu ſprzećiwiáćie.
      L Wywody thego Fáryzeuſzá ſąć dobre / ále iáká tho ieſth ſpráwá iego złáli dobráli nic ſię tu nie wſpominá.

  40. A thák przeſtáli ná iego ſłowie / á wezwáwſzy Apoſtołow / y dáwſzy ie bić / zákázáli im áby nie mowili nic w imię Iezuſowe / y puśćili ie.
  41. A przethoż oni z rádośćią ſzli od oblicżnoſći oney rády / ¤ iż ſię ſtáli godni dlá imieniá Iezuſowego podeymowáć zelżywość.
      ¤ Rzym.5.v.3.

  42. Y nie przeſtáwáli vſtáwicżnie / ták w kośćiele iáko y w domu / náucżáć y opowiedáć Iezuſá Kryſtuſá.

    Kápitułá 6.
    ¶ 1. Obieránie śiedmi Dyákonow. 8. Dáry Boże y cudá Sthefánowe. 11. Fáłeſzne oſkárżenie położone przećiw iemu.

  1. Zá onych cżáſow gdy ſię przymnáżáło pocżtu Apoſtołow / wſzcżęło ſię ſzemránie Grekow przećiw Żydom / A iż w poſługowániu powſzednim były gárdzone wdowy ich.
      A To ieſt nie dáwáno im thák wiele z dźiáłu ſpołecżnego iáko inym wedle porządnego ſzáfunku.

  2. A ták oni dwánáśćie wezwáwſzy wielkośći zwolennikow / rzekli / Nie ieſtći rzecż B ſłuſzná żebychmy my opuśćiwſzy ſłowo Boże mieli C ſthołom ſłużyć.
      B Abowiem nie mogli záráz doſyć cżynić dwiemá vrzędom.
      C To ieſt / opátrowániu vbogich y ſzáfárſthwu dobr ſpołu znieſionych.

  3. Vpátrzćież tedy miedzy ſobą bráćiá ſiedḿ mężow / dobre świádectwo o ſobie máiących / coby byli pełni Duchá świętego y mądrośći / ktorebychmy przełożyli ku tey ſpráwie.
  4. A my ná modlitwie y ná poſłudze ſłowá trwáć będźiemy.
  5. Y podobáłá ſię tá rzecż oney wſzytkiey wielkośći / A ták obráli Stefáná mężá pełne° wiáry y Duchá świętego / * Filipá / Prochorá / y Nykánorá / Tymoná / y Pármená / y Mikołáiá nowo náwroconego Anthyocheńcżyká.
      * Niżey.21.v.8.

  6. Ktore poſtáwili przed Apoſtoły / á oni ſię modliwſzy / kłádli ná nie ręce.
  7. A ták ſłowo Boże rozráſtáło ſię / á bárzo ſię przymnáżáło pocżthu zwolennikow w Ieruzálem / y wielkie mnoſtwo kápłánow byli poſłuſzni wierze.
  8. A Stefán będąc pełen wiáry y mocy / cżynił cudá y známioná wielkie miedzy ludem.
  9. Tedy powſtáli niektorzy z bożnice ktorą zową Libertynow / Cyreneycżykow / y Alexándryánow / y tych ktorzy ſą z Cylicyey y Aſyey / ſwárząc ſię z Stefánem.
  10. Y nie mogli dáć odporu D mądroſći y duchowi ktorym mowił.
      D Kthorá mu ná ten cżás byłá dáná przez Duchá S.

  11. A przetoż E nápráwili niektore coby powiedźieli / iż go ſłyſzeli mowiącego ſłowá bluźnierſkie przećiw Moiżeſzowi y Bogu.
      E Złośnicy gdy bywáią práwdą przemożeni tedy ſię do zdrády y do potwárſtwá vćiekáią.

  12. Y wzruſzyli poſpolſtwo y ſtárſze y Doktory / á zbieżáwſzy ſię poimáli go / y przywiedli do rády.
  13. Poſtáwili theż fáłſzywe świádki ktorzyby mowili / Że ten cżłowiek nie przeſtháwá mowić ſłow bluźnierſkich przećiw temu świętemu mieyſcu y zákonowi.
  14. Abowiemechmy go ſłyſzeli mowiące° / Iż ten Iezus Názáreńſki zborzy mieyſce to / y odmieni obchody ktore nám podáł Moiżeſz.
  15. Thedy pátrząc náń pilnie ocżymá ſwemi oni wſzyſcy co śiedźieli w rádźie / widźieli oblicże iego iáko oblicże Anielſkie.

    Kápitułá 7.
    ¶ 1. Stefán ſtále ſię Piſmem broni. 51. Winuie ſwe nieprzyiáćioły. 57. Vkámionowán od nich.

  1. A ták rzekł Kſiążę kápłáńſkie / Tákli ſię má tá rzecż:
  2. Thedy on powiedźiáł A Mężowie bráćiá y oycowie ſłucháyćie / Bog on chwáły vkázáł ſię oycu náſzemu Abráhámowi gdy był w Mezopotámiiey / przed tym niż mieſzkáł w Chárrán.
      A Piękną cżyni obronę przećiw obwinowániu iákoby miáł odſtąpić od żydoſtwá / názywáiąc ie bráćią gdźie tu otho pocżyná thę ſwą obronę od cżáſow Abráámowych áż do Kryſtuſá.

  3. Y powiedźiáł mu / * Wynidź z źiemie twey y od národu twego / á idź do źiemie ktorą iá vkáżę tobie.
      * W 1.Mo.12.v.1.

  4. A ták wyſzedł z źiemie Káldeycżykow / y mieſzkáł w Chárrán / á z támtąd gdy vmárł oćiec iego / przenioſł go do źiemie tey w ktorey wy theráz mieſzkáćie.
  5. Y nie dáł mu w niey ośiádłośći y ná ſtopę nogi / choćiáż mu obiecáł ią dáć ku dźierżeniu / y po nim potomſtwu iego / choćiáż nie miáł dźieći.
  6. Mowił tedy ták Bog / † Będźie pothomſtwo twe mieſzkáć w źiemi obcey / gdźie będźie podáne w niewolą / á będźie śćiśnione doległośćiámi przez cżtery ſtá lát.
      † W 1.Mo.15.v.13.

  7. Ale národ ktoremu ſłużyć będą / iá będę káráł / mowi Bog / y potym wynidą y będą mi ſłużyć ná mieyſcu tym.
  8. ¤ Y dáł mu przymierze obrzezániá / y thákże ♀ Abráhámowi vrodźił ſię Izáák / á obrzezáł go dniá oſmego / * Izáákowi záſię vrodźił ſię Iákob / † á Iákobowi dwánáſćie Pátryárchow.
      ¤ W 1.Mo.17.v.10.
      ♀ W 1.Mo.21.v.2.
      * W 1.Mo.25.v.26.
      † W 1.Mo.29.v.33. y 30.v.5.

  9. Tedy Pátryárchowie ruſzeni nienáwiśćią / ¤ przedáli Iozefá do Egiptu / ále był Bog z nim.
      ¤ W 1.Mo.37.v.28.

  10. Y wyiął go ze wſzythkich iego vćiſkow / ♀ á dáł mu wdźięcżność y mądrość przed Fáráonem Krolem Egiptſkim / ktory go vcżynił przełożonym nád Egiptem y nád wſzytkim domem ſwoim.
      ♀ W 1.Mo.41.v.37.

  11. Potym przyſzedł głod ná wſzytkę źiemię Egipthſką y Chánáneyſką / á wielki śćiſk / ták iż nie náydowáli żywnośći oycowie náſzy.
  12. * A gdy vſłyſzáł Iákob o zbożu w Egiptćie / poſłáł oyce náſze náprzod.
      * W 1.Mo.42.v.1.

  13. † Y zá wthorym iechániem poznán ieſt Iozef od bráćiey ſwey / y oznáymion ieſt Fáráonowi národ Iozefow.
      † W 1.Mo.45.v.4.

  14. A ták Iozef wypráwiwſzy poſły / przyzwáł oycá ſwego Iákobá / y wſzytkiego ſwego národu / śiedḿdźieſiąt B y pięć oſob.
      B Ieſt rzecż podobná iż tę pięć przyłożyli omyłką ći kthorzy Greckie kſięgi ná iáśnią wydáwáli gdyż ſię to mieyſce nie zgádzá z onym co ieſt w kſięgách 1.Mo. káp.46. Acż niektorzy máią o tym dźiwne ſwe rozumieniá ktorzy wſzkomo chcąc temu doſyć vcżynić / potomki Iozefowe do te° przykłádáią / lecż to nic k rzecży.

  15. ¤ Szedł tedy Iákob do Egiptu / ♀ á támże vmárł y oycowie náſzy.
      ¤ W 1.Mo.26.v.5. ♀ Támże.49.v.33. Támże.50.v.7.

  16. * Y przenieśieni ſą do Sychem / á położeni w grobie † ktory kupił Abráhám zá pieniądze v ſynow Emorá ſyná Sychemowego.
      * Iozu.25.v.32. † W 1.Mo.23.v.16.

  17. Gdy tedy bliſko przychodźił cżás obietnice / ktorą był záprzyśiągł Bog Abráhámowi / ¤ rozrodźił ſię lud y rozmnożył ſię w Egiptćie.
      ¤ W 2.Mo.1.v.7.

  18. Aż potym náſtáł iny Krol kthory nie znáł Iozefá.
  19. Ten C ſchytrzáł ná náſz národ / á wielem złego vćiſkáł oyce náſze / thák iż muśieli dźiátki ſwe wymiátáć / żeby żywo nie zoſtáły.
      C Abowiem chytrze wynáydowáł brzemioná nieznośne ktoremi ie oćiążáł chcąc do gruntu lud on wytráćić.

  20. ♀ W kthory cżás národźił ſię Moiżeſz / ktory był wźiętym v Bogá / y chowán ieſt przez trzy mieſiące w domu oycá ſwego.
      ♀ W 2.Mo.2.v.2. Zyd.11.v.25.

  21. Gdy go potym wyrzucono / wźięłá go corká Fáráonowá / y wychowáłá go ſobie zá ſyná.
  22. Y wyćwicżon ieſt Moiżeſz we wſzelkiej mądrośći Egiptſkiey / á był mężnym w powieśćiách y w ſpráwách.
  23. A gdy mu iuż było cżterdźieśći lát / przyſzło mu ná myſl áby náwiedźił bráćią ſwą ſyny Izráelſkie.
  24. * Tám widząc niektorego krzywdę ćierpiącego / obronił D y pomśćił ſię zá onego co miáł krzywdę zábiwſzy Egiptcyániná.
      D Abowiem wedle iego wezwániá podáł mu Bog miecż ku cżynieniu ſpráwiedliwoſći.

      * W 2.Mo.2.v.11.

  25. Ták ſobie tuſząc / iákoby mieli rozumieć bráćiá iego / że Bog miáł im dáć wybáwienie przez rękę iego / lecż oni tego nie rozumieli.
  26. † Ale názáiutrz vyzráł ie wádzące ſię ſpołu / y wiodł ie ku pokoiowi / mowiąc / Mężowie / bráćiá ieſteſćie / przecżże iedni drugim krzywdę cżynićie:
      † W 2.Mo.2.v.13.

  27. Tedy ten co krzywdę cżynił bliźniemu / odegnáł go / mowiąc / E Ktoż ćię poſtháwił Kſiążęćiem y Sędźią nád námi:
      E Nie przyſtoyná á ſproſná nie wdźięcżność tu ſię okázuie y przećiw Bogu y przećiw Moyżeſzowi.

  28. Záli ty chceſz zábić y mnie iákoś zábił wcżorá Egiptcyániná:
  29. Zá thymi ſłowy Moiżeſz vćiekł / y mieſzkáł iáko gość w źiemi Mádyáńſkiey / gdźie ſię mu vrodźili dwá ſynowie.
  30. A gdy wyſzło cżterdźieśći lát / * vkázáł ſię mu ná puſzcży przy gorze Syná Anioł Páńſki we krzu F ogniem páłáiącym.
      F Ten ogień znácżył piec on vtrápieniá w ktorym był on lud położon.

      * W~2.Mo.3.v.2.

  31. To gdy vyzráł Moiżeſz / dźiwowáł ſię onemu widzeniu / á chcąc bliżey prźiydź áby to oglądáł / ſtáł ſię do niego głos Páńſki.
  32. G Iám ieſt on Bog oycow twoich / Bog Abráhámow / Bog Izáákow / y Bog Iákobow: Thedy Moiżeſz iął drżeć áni tám śmiáł poyzreć.
      G Gdy oto Anioł ten názywá ſiebie Bogiem / z tąd bácżyć możemy iż to ieſt Kryſtus pośrednik náſz / ktorego boſtwo ieſt od wiekow.

  33. Potym mu Pán rzekł / Zzuy trzewiki z nog twoich / bo mieyſce ná ktorym ſtoiſz / ieſt H źiemiá świętá.
      H Oblicżność Bożá záwżdy poświącá źiemię.

  34. Widźiáłćiem widźiáł vtrápienie ludu mego ktory ieſt w Egipthćie / y ſłyſzáłem wzdychánie ich / á zſtąpiłem żebych ie wyiął / A przetoż teráz chodź á poſlę ćię do Egiptu.
  35. Tegoć Moiżeſzá ktorego ſię byli záprzeli / mowiąc / Ktoż ćię poſtánowił Kſiążęćiem y ſędźią: Tegoć Bog Kſiążęćiem y odkupićielem poſłáł / zá prowádzeniem Aniołá onego kthorego widźiáł we krzu.
  36. † Tenći ie wywiodł vcżyniwſzy cudá y znáki w Egipthćie / y w Morzu Cżerwonym / y ná puſzcży ¤ przez cżterdźieśći lát.
      † W 2.Mo.7.v.8. y 9.v.10.
      ¤ Tám.16.v.1.

  37. Tenći ieſt Moiżeſz on ktory powiedźiáł ſynom Izráelſkim / ♀ Proroká wám wzbudźi Pán Bog wáſz z bráćiey wáſzey / iáko mnie / iegoż ſłucháyćie.
      ♀ W 5.Mo.18.v.15. Wyżſzey.3.v.22.

  38. * Tenći ieſt ktory był w zgromádzeniu ná puſzcży z Aniołem / kthory z nim rozmáwiáł ná gorze Syná / y z oycy náſzymi / kthory przyiął wyroki żywe áby ie nám podáł.
      * W 2.Mo.19.v.20.

  39. Ktoremu nie chćieli być poſłuſzni oycowie náſzy / ále odrzucáli y I odwrácáli ſercá ſwe do Egiptu.
      I To ieſt / do báłwochwálſtwá Egiptſkiego.

  40. † Mowiąc do Aároná / K Vcżyń nám bogi ktorzyby ſzli przed námi / ábowiem Moiżeſzowi onemu ktory nás wywiodł z źiemie Egipthſkiey / nie wiemy co ſię przydáło.
      K To ieſt / obrázy y świádectwá oblicżnoſći Boſkiey.

      † W 2.Mo.32.v.1.

  41. Y vcżynili w onych cżáśiech ćielcá / á ſpráwowáli ofiárę báłwánowi / y kocháli ſię w ſpráwách rąk ſwoich.
  42. ¤ Tedy ſię Bog odwroćił / á podáł ie ná to áby ſłużyli L záſthępom niebieſkim / iáko nápiſáno ieſt w kſięgách Prorockich / Záżeśćie mi pálone y ine ofiáry ofiárowáli ná puſzcży przez cżterdźieśći lát národźie Izráelſki:
      L To ieſt / plánetám y gwiázdám.

      ¤ Amos.5.v.25.

  43. Owſzemeśćie nośili námiot Molochow / y gwiázdę bogá wáſzego Remfán / ktoreśćie kſztháłty cżynili ábyśćie ie chwálili / A przethoż wás przenioſę do Bábilonu.
  44. Námiot świádectwá mielić przodkowie náſzy ná puſzcży / iáko był rozrządźił ten ktory powiedźiáł ♀ Moiżeſzowi / áby gi vcżynił M wedle kſztáłtu ktory widźiáł.
      M To ieſt / wedle práwdy duchowney gdyż ſię Pán Bog nie kochá w ćieleſney chwále.

      ♀ W 2.Mo.25.v.40. Zyd.8.v.5.

  45. * Ktory wźiąwſzy wnieſli przodkowie náſzy z Iozuem / wchodząc w ośiádłość pogánow / ktore Bog wygnáł przed oycy náſzymi / † áż do cżáſow Dáwidowych.
      * Iozu.3.v.14.
      † 2.Sám.6.v.17. Pſálm.132.v.3.

  46. Ktory był w łáſce v Bogá / y prośił áby ználázł przybytek Bogu Iákobowemu.
  47. ¤ A Sálomon zbudowáł iemu dom.
      ¤ 1.Kron.6.v.2.

  48. ♀ Ale on N Náwyzſzy nie mieſzká w kośćielech ręką vcżynionych / iáko Prorok powiedá /
      N Sztrofuie głupſtwo ludu onego ktorzy złe rozumieiąc o koſćielech rękámi budowánych chćieli w nich Bogá zámykáć iáko y dźiś ieſt doſyć tákowych /

      ♀ Niżey.17.v.24.

  49. * Niebo ieſtći ſtholicá moiá / á źiemiá podnożek nog moich: Coż mi zá dom zbuduiećie / mowi Pán / ábo ktore ieſt mieyſce odpocżynieniá mego:
      * Ezá.66.v.1.

  50. Záli ręká moiá tego wſzytkiego nie vcżyniłá:
  51. † Ludźie O twárdego kárku / y P nie obrzezánego ſercá y vſzu / wy ſię záwżdy záſtáwuiećie Duchowi świętemu / iáko oycowie wáſzy tákże theż y wy.
      O Słowá Greckie známionuią ludźi zátwárdźiáłe° kárku ktorzy żádnym obycżáiem náłomieni być ku dobremu nie mogą.
      P To ieſt / kthorzy złámáli przymierze á oſobliwe obrzezánie ktorym ſię chlubili.

      † Iere.6.v.10. y 9.v.26. Ezech.44.v.6.

  52. Ktoregoż Proroká nie przeſládowáli oycowie wáſzy: Pomordowálić ony kthorzy opowiedáli przyśćie onego Q Spráwiedliwego / ktoregośćie wy theráz byli zdráycámi y morderzmi.
      Q Pán Iezus ieſt thák názwán nie tylko dlá ſwey niewinnoſći / ále iż też ſtánowi wſzelką ſpráwiedliwość ná źiemi.

  53. ¤ Ktorzyśćie wźięli zákon przez rozrządzenie R Anielſkie / á nie záchowáliśćie go.
      R Tym ſpoſobem iáko wám ieſt podáno przez Aniołá tłumácżá / y proroki poſły iego / bo też Piſmo Proroki názywá Anioły to ieſt / poſły Bożemi.

      ¤ W 2.Mo.19.v.3.

  54. To oni ſłyſząc / práwie ſię pukáli w ſercách ſwych / y zgrzytáli náń zębámi.
  55. A ták on będąc pełen Duchá świętego / pátrząc pilnie w niebo ocżymá ſwemi / vyzráł chwáłę Bożą / y Iezuſá ſtoiącego ná práwicy Bożey.
  56. Otho widzę niebá otworzone / á Syná cżłowiecżego ſtoiącego ná práwicy Bożey.
  57. Thedy oni krzyknęli głoſem wielkim / á zátulili ſobie vſzy / y S rzućili ſię náń iednoſtáynie.
      S Thoć ſię dźiáło gwáłtem á mocą nie ſądem ſpráwiedliwym.

  58. Y wyrzućiwſzy go z miáſtá kámionowáli / á świádkowie ſkłádli płáſzcże ſwe v nog młodźieńcá ktorego zwáno Sául.
  59. Vkámionowáli tedy Sthefáná / gdy ſię modlił y mowił / Pánie Iezu prźiymi duchá moiego.
  60. Y klęknąwſzy ná koláná / wołáł głoſem wielkim / * Pánie nie przycżytáy im tego grzechu / A gdy to wymowił / záſnął.
      * Mát.5.v.44. Luk.23.v.34. 1.Kor.4.v.12.

    Kápitułá 8.
    ¶ 1. Stefáná płácżą y pogrzeb mu ſpráwuią. 3. Sáulowá popędliwość przećiw wiernym. 4. Ktorzy y tu y owdźie będąc roſproſzeni opowiedáli ſłowo Boże. 5. Sámáryą náwroćił Filip. 9. Kthorá byłá zwiedźioná przez Symoná cżárnokſiężniká. 14. Potwierdzáią ią Apoſtołowie. 18. Lákomſtwo tego tho Symoná. 26. Náwrocenie Ochmiſtrzá krolowey Kándácy.

  1. Tedy Sául zezwáláł ná iego śmierć. A onegoż cżáſu wſzcżęło ſię wielkie przeſládowánie przećiw kośćiołowi kthory był w Ieruzálem / y wſzyſcy roſproſzyli ſię po kráinách Iudſkich y Sámáryiey / oprocż Apoſtołow.
  2. A Wynieſli tedy ſpołu Stefáná ludźie bogoboyni / B á vcżynili nád nim wielkie nárzekánie.
      A Pogrzeb ten był im pożytecżny ku rozmyſlániu nie zwyćiężoney ſtátecżnoſći Stefánowey y náſládowániu iego w wyznáwániu Kryſtuſá Páná.
      B Gdy z koſćiołá bywáią odeymowáni ludźie mądrzy / záiſthe má z cżego mieć żáłość.

  3. * A Sául borzył kośćioł / chodząc po wſzytkich domiech / y wywłocżąc męże y niewiáſty podáwáł ie do więźieniá.
      * Niżey.22.v.4.

  4. Oni tedy będąc roſproſzeni / chodźili opowiedáiąc ſłowá Boże.
  5. A Filip też gdy przyſzedł C do niektorego miáſtá w Sámáryiey / opowiedáł im Kryſtuſá.
      C Náwrocenie Sámáryiey było iákoby pocżątkiem náwroceniá y powołániá pogánow.

  6. Y ſłucháł z pilnośćią lud zgodnie tego co Filip powiedáł / ſłyſząc y widząc známioná ktore cżynił.
  7. Abowiem duchowie niecżyśći od wielá tych ktorzy ie mieli / wychádzáli wołáiąc głoſem wielkim / á wiele powietrzem ruſzonych y chromych vzdrowieni ſą.
  8. Y było wielkie weſele w onym mieśćie.
  9. Tedy niektory mąż imieniem Symon / był przed tym w onym mieśćie báwiąc ſię náuką cżárnokſięſką / á pomámił był lud w Sámáryiey / opowiedáiąc ſię być nieiákim wielkim cżłowiekiem.
  10. Ná ktorego ſię pilnie oglądáli wſzyſcy / od námnieyſzego áż do náwięcſzego / mowiąc / Thenći ieſt oná moc Bożá wielká.
  11. A dlá tego ſię náń ták pilnie oglądáli / iż od niemáłego cżáſu zbłáźnił ie był náukámi cżárnokſięſkiemi.
  12. Ale gdy vwierzyli Filipowi opowiedáiącemu ty rzecży / ktore ku Kroleſtwu Bożemu y imieniowi Páná Iezuſá Kryſtuſá náleżáły / thedy ſię krzćili ſpołu mężowie y niewiáſty.
  13. Ták iż y ſám Symon D vwierzył / á okrzćiwſzy ſię mieſzkáł z Filipem / y widząc iáko cżynił známioná y cudá wielkie / lękáł ſię.
      D Przyſtáł ku ſłowu Bożemu będąc zwyćiężon możnoſćią ie° / ále nie był odrodzonym.

  14. A gdy vſłyſzeli Apoſthołowie ktorzy byli w Ieruzálem / iż Sámáryá przyięłá ſłowo Boże / poſłáli do nich Piotrá y Iáná.
  15. Ktorzy gdy tám przyſzli / modlili ſię zá nimi áby przyięli E Duchá świętego.
      E Rozumie thu o niektorych oſobliwych dárzech Duchá świętego.

  16. (Abowiem ieſzcże nie przypádł był ná żádnego z nich / iedno iż thylko F pokrzcżeni byli w imię Páná Iezuſowe).
      F To ieſt / thylko przyimowáli poſpolitą łáſkę przyſpoſobieniá ktorá bywá podáná wſzytkim wiernym ná krzćie.

  17. Potym ná nie wkłádáli ręce / y bráli Duchá świętego.
  18. To gdy widźiáł Symon że przez wkłádánie rąk Apoſtolſkich był rozdáwán Duch święty / przynioſł im pieniądze.
  19. Mowiąc / Dáyćie mi też tę moc / iż ná kogobych ręce włożył / áby bráł Duchá świętego.
  20. Tedy rzekł Piotr do niego / Srebro twoie niech z tobą zginie / kthoryś mnimáł áby dáry Boże miáły być zá pieniądze nábywáne.
  21. Abowiem w tey ſpráwie nie máſz áni cżąſthki áni dźiáłu / G gdyż ſerce twe nie ieſt ſzcżyre przed Bogiem.
      G Okázuie go być niegodnym / áby miáł być vcżeſtnikiem tey łáſki ktorá byłá nád wiernymi.

  22. Vznáyże ſię tedy od tey twey złośći / á proś Bogá ácżći ſnádź będźie odpuſzcżoná myſl ſercá twego.
  23. Abowiem ćię widzę być H w gorzkośći żołći / y związániu złośći.
      H Dáwá znáć o wewnętrzney złoſći / ábowiem ſerce iego było nápoione niepobożnoſćią.

  24. Odpowiedźiáwſzy tedy Symon / rzekł / Modlćież ſię wy zá mną v Páná / áby mi ſię co nieprzydáło z thych rzecży ktoreśćie powiedźieli.
  25. A ták oni oświádcżáli y opowiedáli ſłowo Boże / y zátym ſię wroćili do Ieruzálem / y w wielu miáſtecżkách Sámárytháńſkich Ewánielią opowiedáli.
  26. Pothym Anioł Páńſki mowił do Filipá powiedáiąc / Wſtáń á idź ku Południowi / drogą ktorá od Ieruzálem bieży ku Gáźie / ktore ieſt ſpuſtoſzáłe.
  27. Tedy on wſtáwſzy / ſzedł / á oto niektory Etyopcżyk I ochmiſtrz y zácny ſpráwcá K Kándácy Krolowey Etyopſkiey / ktory był przełożonym nád wſzythkimi ſkárby iey / á przyiecháł był ku chwále Bożey do Ieruzálem.
      I W Greckim ſtoi Eunuchus / co ſię włáśnie rozumie rzezániec.
      K Tym imieniem poſpolićie názywáno wſzytki Krolowe Etyopſkie /

  28. Y gdy ſię wroćił śiedząc ná woźie ſwym / cżytháł ſobie Ezáiáſzá Proroká.
  29. A ták rzekł Duch Filipowi / Przyſtąp á przyłącż ſię do wozu tego.
  30. Przybiegſzy thedy Filip / vſłyſzáł go á on cżytá Ezáiáſzá Proroká / Y rzekł mu / Rozumnieſzli co cżytáſz:
  31. A on rzekł / Iákoż mám rozumieć ieſli mi kto nie pokáże: Y prośił Filipá áby wſtąpił y wśiádł do niego.
  32. A mieyſce Piſmá było tho / * Iáko owcá ku zábićiu wiedźion ieſt / á iáko báránek milcżący przed tym ktory go goli / ták nie otworzył vſt ſwoich.
      * Ezá.53.v.7.

  33. L W vniżeniu iego ſąd iego wywyżſzon ieſt / á M wiek iego y kthoż wypowie: ábowiem odięt ieſt N żywot iego z źiemie.
      L Bo Iezus będąc wzbudzony od vmárłych zgłádźił poháńbienie ſwego ſkázániá ktorym był vniżon.
      M To ieſt / pokąd on kwithnąc będźie y z potomnym ſwoim koſćiołem.
      N Abowiem odſzedſzy z źiemie kroluie w niebie.

  34. Tedy odpowiedźiáwſzy Ochmiſtrz on Filipowi / mowił / Proſzę ćię o kimże tu Prorok mowi: ſámli o ſobie cżyli o kim inym:
  35. A ták Filip otworzywſzy vſtá ſwe á pocżąwſzy od onego Piſmá / opowiedáł mu Iezuſá.
  36. Y gdy dáley iecháli w drogę / przyſzli do niektorey wody / tedy rzekł Ochmiſtrz / Otoż wodá / coż przekáżá żebych nie miáł być okrzcżon:
  37. Ale mu powiedźiáł Filip / Ieſliż ze wſzytkiego ſercá wierzyſz / thedyć ſię godźi / A on mu odpowiedźiáwſzy / rzekł / Wierzę iż Iezus Kryſtus ieſt Syn Boży.
  38. Kázáł tedy ſtánąć wozowi / y wſtąpili obádwá w wodę Filip z Ochmiſtrzem / á okrzćił go.
  39. A gdy wyſzli z wody / Duch Páńſki porwáł Filipá / ♀ ták iż go on Ochmiſtrz więcey nie widźiáł / y iecháł drogą ſwą ráduiąc ſię.
      ♀ To ſię ſtáło áby tym lepiey poznáł iż mu był Filip poſłán od Bogá.

  40. A Filip áż w Azoćie ieſt ználeźion / y chodząc po wſzytkich mieśćiech opowiedáł Ewánielią / áż przyſzedł do Ceſárey.

    Kápitułá 9.
    ¶ 1. Náwrocenie Sáulowe. 15. Wezwánie iego ná vrząd Apoſtholſki. 20. Chuć iego ku ſpráwowániu vrzędu onego. 24. Iáko dźiwnym obycżáiem wybáwion ieſt od zdrády Zydowſkiey. 26. Przyſzedł do Apoſtołow. 31. Scżęśćie Kośćiołow. 34. Piotr vzdráwiá Eneáſzá. 40. Tábithę wzbudźił z vmárłych. 42. Wiele ich náwrácá. 43. Má goſpodę v niektorego gárbárzá.

  1. * Tedy Sául będąc ieſzcże A zápálony pogrożkámi y morderſthwy przećiw zwolennikom Páńſkim / ſzedł do Kſiążęćiá kápłáńſkiego.
      A Okázuie iż then ktory ſię ráz nápiie krwie niewinney że ten tym więcey w okrućieńſtwie ſwym poſtępuie.

      * Gálá.1.v.13.

  2. Y prośił go o liſthy do Dámáſzku do bożnic / iż gdźieby niektore ználázł tey ſekty / ták męże iáko y niewiáſty / áby ie powiązáwſzy przywiodł do Ieruzálem.
  3. A thák gdy był w drodze / y gdy iuż był bliſko Dámáſzku / † tedy z prędká oświećiłá ſię około niego świátłość z niebá.
      † Niżey.22.v.6. 1.Kor.15.v.8. 2.Kor.12.v.2.

  4. Y gdy pádł ná źiemię vſłyſzáł głos mowiący do śiebie / Sáulu / Sáulu / przecż mię przeſláduieſz:
  5. Thedy on rzekł / Ktożeś ieſt Pánie: A Pán rzekł / Iáćiem ieſt Iezus ktorego thy przeſláduieſz / trudnáć ieſt rzecż thobie przećiwko B oſnom wirzgáć.
      B To ieſt / przećiwić ſię Bogu gdy ſię on nám záſtáwuie.

  6. A on drżąc y lękáiąc ſię powiedźiáł / Pánie coż chceſz ábych cżynił: Tedy Pán rzekł kniemu / Wſtháń á idź do miáſtá / y powiedząć tobie coć będźie potrzebá cżynić.
  7. Thedy mężowie oni ktorzy byli w drodze z Sáulem / ſtánęli zlęknąwſzy ſię / ácż głos ſłyſząc / ále żádnego nie widząc.
  8. Zátym Sául wſtáł z źiemie / á otworzywſzy ocży ſwoie / żádnego nie widźiáł / y tákże go viąwſzy zá ręce / wwiedli do Dámáſzku.
  9. C Kędy był przez trzy dni nie widząc / áni iádł áni pił.
      C Pán Bog odwłácżá mu zdrowiá dáć / áby w nim zápálił chuć ku modlitwie.

  10. Był też niektory zwolennik w Dámáſzku imieniem Anániáſz / do ktorego Pán rzekł w widzeniu / Anániáſzu / A on rzekł / Othom iá ieſt Pánie.
  11. Tedy Pán rzekł kniemu / Wſtáń á idź ná vlicę ktorą zową Proſtá / y ſzukáy w domu Iudowym niekthorego ná imię Sáulá z Tárſu / ábowiemći ſię oto modli.
  12. Y vyzráł w widzeniu mężá Anániáſzá imieniem / wchodzącego y ręce náń wkłádáiącego / áby wźiął wzrok.
  13. Odpowiedźiáł tedy Anániáſz / Pánie ſłyſzáłem od wielá ich o mężu tym / iáko wiele złego cżynił świętym twym w Ieruzálem.
  14. Ktemu też ná tym mieyſcu má moc od Kſiążąt Kápłáńſkich wiązáć wſzytki ktorzy wzywáią imieniá twe°.
  15. Ale Pán rzekł do niego / Idźże / Abowiem ten ieſt mnie D nácżyniem wybránem / áby nośił imię moie przed národy / Krolmi / y ſyny Izráelſkimi.
      D To ieſt / zácnym ſługą Páńſkim / y dáleko inákſzemi dáry nád ine ozdobionym.

  16. Abowiem iá vkáżę iemu iáko wiele potrzebá mu ćierpieć dlá imieniá mego.
  17. Szedł tedy Anániáſz / y wſzedł do domu onego / á włożywſzy náń ręce / rzekł / Sáulu bráćie / Pán mię poſłáł (Iezus on ktoryć ſię vkázáł w drodze kthorąś ſzedł) / ábyś wźiął wzrok á był nápełnion Duchem świętym.
  18. Y tákże nátychmiáſt ſpádły od ocżu iego iáko łuſki / y wnet wźiął wzrok / á wſtáwſzy okrzcżon ieſt.
  19. A gdy wźiął pokárm / pośilił ſię / támże Sául z zwolenniki ktorzy byli w Dámáſzku był przez kilká dni.
  20. Y nátychmiáſt opowiedáł w bożnicách Kryſtuſá / że on był Syn Boży.
  21. Zdumiewáli ſię tedy wſzyſcy ktorzy go ſłucháli / á mowili / Izáli nie ten ieſt kthory borzył w Ieruzálem ty ktorzy wzywáli imieniá thego / y tuć był dlá tego przyſzedł / áby ie powiązáwſzy wiodł do Kſiążąt Kápłáńſkich.
  22. Tedy ſię Sául tym więcey wzmágáł / y porábiáł Żydy ktorzy mieſzkáli w Dámáſzku / twierdząc iż tho był on Kryſtus.
  23. Y gdy wyſzedł cżás niemáły / weſzli Żydowie miedzy ſobą w rádę áby go ſtráćili.
  24. ¤ Ale Sául zrozumiáł zdrády ich / ácż ſtrzeżono brán we dnie y w nocy iákoby go zátráćili.
      ¤ 2.Kor.11.v.32.

  25. A przetoż zwolennicy wźiąwſzy go w nocy przez mur wypuśćili / powrozem ſpuśćiwſzy w koſzu.
  26. Gdy potym przyſzedł Sául do Ieruzálem / kuśił ſię przyłącżyć do zwolennikow / ále ſię go wſzyſcy báli / nie wierząc żeby był zwolennikiem.
  27. Thedy go Bárnábáſz wźiąwſzy / przywiodł do Apoſtołow / y opowiedźiáł im iáko w drodze widźiáł Páná / kthory mowił do niego / y iáko w Dámáſzku beśpiecżnie mowił w imię Iezuſowe.
  28. Y był w Ieruzálem thowárzyſząc z nimi.
  29. A beſpiecżnie mowił w imię Páná Iezuſowe / y gádáł ſię z E Greki / ták iż ſię oni ſtáráli iákoby go ſtráćić mogli.
      E Tu znáć dáwá o Zydźiech ktorzy w Grecyiey y po inych źiemiách byli roſproſzeni.

  30. Co gdy obácżyli bráćiá / odprowádźili go do Cezáreiey / y odeſłáli do F Thárſu.
      F Iż to byłá iego oycżyzná / á thákże dlá tego tám był poſłán áby v nich mogł być w iákiey powádze.

  31. A thák Kośćioły po wſzytkim Zydoſtwie y Gálileiey y Sámáryey / miáły pokoy / y budowáły ſię / á chodząc w boiáźni Bożey y w poćieſze Duchá świętego rozmnáżáły ſię.
  32. Stáło ſię potym iż Piotr gdy obchádzáł po wſzytkich / przyſzedł też do świętych ktorzy mieſzkáli w Lidyi.
  33. Thámże nálázł niektorego imieniem Eneáſz od ośmi lát ná łożu leżącego / kthory był ruſzony powietrzem.
  34. Y rzekł mu Piotr / Eneáſzu / vzdráwiá ćię Iezus Kryſtus / wſtháńże y pośćiel ſobie / thedy on nátychmiáſt wſtáł.
  35. A widźieli go wſzyſcy ći kthorzy mieſzkáli w Lidyi / y w Sáronie / ktorzy ſię też náwroćili do Páná.
  36. Byłá theż w Ioppe niektorá zwolennicżká imieniem Tábithá / kthorą ktoby chćiáł wyłożyć / zowie ſię / G Dorkás / tá byłá bogátá w dobre vcżynki y w iáłmużny ktore cżyniłá.
      G To ieſt / po Polſku Sárná / ábo dźiká Kozá.

  37. Y ſtáło ſię że w onych cżáśiech będąc niemocą złożoná / vmárłá / ktorą omywſzy położono ná Sáli.
  38. A iż Liddá byłá bliſko Ioppen / zwolennicy oſłyſzáwſzy ſię że był Piotr w niey / poſłáli do niego dwu mężow proſząc / áby do nich przez omieſzkániá przyſzedł.
  39. Tedy wſtáwſzy Piotr / przyſzedł z nimi / ktorego gdy przyſzedł wwiedli ná Sálę / gdźie też przy nim ſthánęły wſzytki wdowy płácżąc / y vkázuiąc ſuknie y płáſzcże kthore robiłá Dorkás gdy byłá z nimi.
  40. A ták wyrzućiwſzy precż wſzytki / Piotr poklęknąwſzy ná koláná / modlił ſię / á obroćiwſzy ſię do ćiáłá rzekł / Tábitho wſtáń / tedy oná otworzyłá ocży ſwoie / á vyzráwſzy Piotrá / śiádłá.
  41. Y podáwſzy iey rękę / podnioſł ią / á wezwáwſzy święthych y wdow / H poſtáwił ią żywą.
      H Wzbudzoná ieſt od vmárłych nie ták wiele dlá niey ſámey ále y dlá inych áby wierzyli.

  42. Tedy tho wſzytko było iáwno po wſzytkim Ioppen / y wiele ich vwierzyło w Páná.
  43. Mieſzkáł tedy przez niemáły cżás w Ioppe v niektorego Symoná gárbárzá.

    Kápitułá 10.
    ¶ 2. Korneliuſzá nápominá Anioł. 7. Poſyłá do Ioppen. 18. Aby wzwáno Piotrá. 19. Ktory iuż był vtwierdzonym przez Duchá świętego o wezwániu pogánow. 33. Piotr tám idźie. 36. Y opowiedá Kryſtuſá Korneliuſzowi / á káże go okrzćić.

  1. Był też w Ceſárey niekthory imieniem Korneliuſz ſetnik / z roty ktorą zwáno Włoſká.
  2. A Cżłowiek pobożny / y boiący ſię Bogá / ze wſzytkim domem ſwym / dáwáiąc iáłmużny wielkie ludźiám.
      A Abowiem był porzućił nicżemne nábożenſtwá á iął ſię chwáły Bożey práwdźiwey.

  3. Ktory gdy ſię modlił Bogu po wſzytek cżás / widźiáł iáwnie w widzeniu iákoby o dźiewiątey godźinie ná dźień / Aniołá Bożego wchodzącego do śiebie / y mowiącego iemu / Korneli.
  4. A on náń pilnie pátrząc ocżymá ſwoimi / lęknąwſzy ſię / rzekł / Kthoś ieſt moy Pánie: Thedy mu on rzekł / Modlithwy twe y iáłmużny twoie B wſtąpiły ku pámiątce przed Bogiem.
      B To ieſt / były wdźięcżne Bogu / z kąd ſię okázuie iż pierwey muśiáł mieć wiárę / bo oprocż they żáden ſię Bogu podobáć nie może.

  5. A przetoż teráz poſli kogo do Ioppen / á wzow Symoná / ktorego názywáią Piotrem.
  6. Tenći mieſzká v niektorego Symoná Gárbárzá co má dom nád morzem / á tenći tobie powie coć będźie cżynić potrzebá.
  7. Y iáko ſkoro odſzedł Anioł ktory mowił z Korneliuſzem / wezwáł dwu z ſłużebnikow ſwoich / y żołnierzá bogoboynego z tych ktorzy przy nim vſtáwicżnie byli.
  8. A opowiedźiáwſzy im wſzytki rzecży / poſłáł ie do Ioppen.
  9. A ták názáiutrz gdy byli w drodze y iuż nie dáleko miáſtá / wſzedł Piotr wzgorę ná dom / áby ſię modlił około ſzoſtey godźiny.
  10. Y przydáło ſię że ná ten cżás był łácżnym / á chćiáł ieść / y gdy mu oni gothowáli / przyſzło náń odeśćie od pámięći.
  11. Thedy vyzráł niebo otworzone / á zſtępuiące kniemu nácżynie nieiákie iákoby prześćierádło wielkie / zá cżtery końce vwiązáne / ktore ſpuſzcżono áż ku źiemi.
  12. Ná ktorym były wſzytki o cżterech nog zwierzętá y beſtye / y gádźiny / y ptáſtwá powietrzne.
  13. Stáł ſię tedy głos do niego / Wſtáń Pietrze / rzeż á iedz.
  14. Ale Piotr rzekł / Nie będę Pánie / ábowiemem nigdy nie iádł nic poſpolitego ábo niecżyſtego.
  15. Tedy powthore ſtáł ſię głos kniemu / Co C Bog ocżyśćił / thedy ty nie miey ſobie zá niecżyſte.
      C Bo iáko roznice miedzy zwierzęty odiął tákże theż y miedzy ludźmi.

  16. A toć ſię po trzy kroć ſtáło / y záſię nácżynie ono wźięto ieſt w niebo.
  17. Y gdy Piotr ſám w ſobie wątpił / coby tho zá widzenie było ktore widźiáł / oto mężowie ktorzy od Korneliuſzá poſłáni byli / pytáli ſię o domu Symonowym / y przyſzli do przyśionká.
  18. A wyzwáwſzy niektorego / pytáli ieſliby tám Symon ktorego názywáią Piotr goſpodą mieſzkáł.
  19. Y gdy ták myſlił Piotr o widzeniu onym / rzekł mu Duch / Oto ćię ſzukáią trzey mężowie.
  20. * A przetoż wſtáwſzy idź z nimi nic nie mieſzkáiąc / bom iá poſłáł ćiebie.
      * Niżey.15.v.7.

  21. Thedy Piotr ſzedſzy do onych mężow ktorzy od Korneliuſzá poſłáni byli do niego / rzekł im / Otomći iá ieſt ktorego ſzukáćie: Coż tego zá przycżyná iżeśćie tu przyſzli:
  22. A oni mu powiedźieli / Korneliuſz ſetnik cżłowiek ſpráwiedliwy y boiący ſię Bogá / y máiąc dobre świádectwo o ſobie od ludu Zydowſkiego / wźiął Boſkie nápominánie od Aniołá świętego / áby ćię wezwáł w dom ſwoy / á vſłyſzáł niekthore ſłowá od ćiebie.
  23. A ták wezwáwſzy ich w dom / przyiął ie do goſpody / á názáiutrz Piotr ſzedł z nimi / y niektorzy bráćiá z Ioppeńcżykow ſzli przy nim.
  24. Tedy názáiutrz weſzli do Ceſárey / á Korneliuſz cżekáł ich wezwáwſzy krewnych ſwych / y powinnych przyiáćioł.
  25. A gdy iuż wchádzáł Piotr / zábieżáwſzy Korneliuſz przypádł do nog iego / kłániáiąc ſię iemu.
  26. Ale go Piotr podnioſł / mowiąc / Wſtáń / bomći też iá ieſt cżłowiek.
  27. Y rozmáwiáiąc z nim wſzedł / á nálázł wiele tych co ſię byli zeſzli.
  28. Zátym rzekł do nich / Wy wiećie † że ſię nie godźi żádnemu Żydowi przyłącżáć ſię á przychodźić do cudzoźiemcá / Ale mnie Bog vkázáł żebych żádnego cżłowieká nie názywáł plugáwym y niecżyſtym.
      † Ián.4.v.9.

  29. A przetożem też oprocż wymowki przyſzedł wezwány / y pythám ſię dlá cżegośćie mię wezwáli:
  30. Rzekł tedy Korneliuſz / Ták cżwárty dźień áż do tey godźiny pośćiłem / á o dźiewiątey godźinie modliłem ſię w domu moim / á oto mąż niekthory ſthánął przedemną w odźieniu iáſnym.
  31. Y powiedźiáł mi / Korneli wyſłuchánáć ieſt modlitwá twoiá / y iáłmużny twoie były ná dobrey pámięći przed Bogiem.
  32. A przethoż pośli do Ioppen / á wzwow Symoná kthorego názywáią Piotr / thenći mieſzká w domu Symoná gárbárzá nád morzem / ktoryć gdy prźiydźie / rozmowi ſię z tobą.
  33. A tákem tegoż cżáſu poſłáł do ćiebie / á thyś dobrze vcżynił żeś przyſzedł / á teráz iuż ieſthechmy wſzyſcy przed Bogiem / ábyſmy ſłucháli wſzytkiego tego co tobie ieſt roſkázáno od Bogá.
  34. Tedy Piotr otworzywſzy vſthá / rzekł / Práwdźiwie vznáwám ¤ żeć Bog nie brákuie oſobámi.
      ¤ 5.Mo.10.v.17. Iob.34.v.19. Rzym.2.v.11. 1.Piotr.1.v.17.

  35. Ale w káżdym národźie ktokolwiek ſię go boi á cżyni ſpráwiedliwość / ieſt v niego wźiętym.
  36. To co oznáymił ſynom Izráelſkim opowiedáiąc pokoy przez Iezuſá Kriſtuſá / ktory ieſt Pánem wſzytkich.
  37. Wy wiećie co ſię ſtáło po wſzytkim Żydoſtwie / ♀ pocżąwſzy od Gálileiey / po krzćie ktory Ián opowiedáł.
      ♀ Luk.4.v.14.

  38. Iż Iezuſá Názáreńſkie° pomázáł Bog Duchem świętym y mocą / ktory chodźił cżyniąc wiele dobrego / y vzdráwiáiąc wſzythki vćiśnione od dyábłá / ábowiem z nim był Bog.
  39. A thego wſzytkiego y co w kráinách Zydowſkich y w Ieruzálem cżynił / mychmy też ſą świádkowie / ktorego podnieśiono záwieśiwſzy ná drzewie.
  40. Thegoć Bog wzbudźił dniá trzećiego / y ſpráwił to żeby był obiáwionym.
  41. Nie wſzythkiemu ludowi / ále nám świádkom / ktore ſobie pierwey náznácżył / kthorzychmy z nim ſpołu iedli y pili gdy powſtháł od vmárłych.
  42. Y roſkázáł nám ábychmy opowiedáli ludowi / á oświádcżáli iżći tho on ieſt ktorego Bog náznácżył ſędźią żywych y vmárłych.
  43. Záthymći też y wſzyſcy Prorocy świádectwo przynáſzáią / * iż káżdy weźmie grzechow odpuſzcżenie przez imię iego / ktożkolwiek weń vwierzy.
      * Iere.31.v.34. Mich.7.v.18. Niżey.15.v.11.

  44. Thy ſłowá gdy ieſzcże Piotr mowił / przypádł Duch święty ná wſzytki ktorzy tych ſłow ſłucháli.
  45. A ták wierni co byli z obrzezániá / á przyſzli z Piotrem / polękáli ſię / widząc że y ná pogány dár Duchá świętego był wylán.
  46. Abowiem ſłyſzeli ie gdy mowili inemi ięzyki y wielbili Bogá / Zátymże Piotr odpowiedźiáł /
  47. D Izáli kto może bronić wody / żeby ći nie byli pokrzcżeni kthorzy wźięli Duchá świętego iáko y my:
      D Niemá być bronion krzeſt tym o ktorych Bog dáwá świádectwo iż ſą iego.

  48. Kázáł ie thedy krzćić w imię Páńſkie / y prośili go áby v nich zoſtáł ná kilká dni.

    Kápitułá 11.
    ¶ 4. Obroná Piotrowá o powołániu pogánow. 14. Ná co zezwálá Kośćioł. 28. Pocżtu wiernych przybywá. 21. Bárnábáſz poſłán do Anthyochiey. 26. Gdźie ſię náprzod zácżęło imię Krzeſćiánow. 28. Agáb opowiedá głod. 29. Y co zá opátrzeniá náń potrzebá.

  1. Vſłyſzeli tedy Apoſtołowie y bráćiá ktorzy w Żydoſtwie byli / że y pogáni prźiymowáli ſłowo Boże.
  2. A przetoż gdy Piotr przyſzedł do Ieruzálem / A wádźili ſię z nim ći ktorzy byli z obrzezániá.
      A Abowiem tey táiemnice poiąć nie mogli gdyż tho y przed ſámemi Anioły zákryto było á to ieſzcże od pocżątku świátá / o cżym Páweł przypominá do Efes.3.ká.v.8. y do Kolos.1.v.26.

  3. Mowiąc / Ześ wſzedł do mężow nieobrzezánych / á iádłeś ſpołu z nimi.
  4. A pocżąwſzy Piotr / wſzytko im oznáymił / mowiąc /
  5. Iá gdym był w mieśćie Ioppe modląc ſię / widźiáłem w záchwyceniu widzenie / A ono niektore nácżynie zſtępowáło iákoby przeſćierádło wielkie zá cżtery końce vwiązáne / ktore było ſpuſzcżáne z niebá / á przyſzło áż do mnie.
  6. Ná ktore gdym pilnie pátrzył / obácżyłem y vyzráłem wſzytki o cżterech nog zwierzętá źiemie y beſthye / y gádźiny / y ptáſtwá powietrzne.
  7. Przytymem theż vſłyſzáł głos mowiący do mnie / Wſtáń Pietrze / rzeż á iedz.
  8. Alem iá powiedźiáł / Nie będę Pánie / ábowiem nigdy nic poſpolitego ábo niecżyſtego nie wchádzáło w vſtá me.
  9. Thedy mi powtore odpowiedźiáł głos z niebá / To co Bog ocżyśćił / ty nie miey zá niecżyſte.
  10. A toć ſię ſtáło po trzy kroć / záthym záſię ono wśćiągniono do niebá.
  11. Pothym oto w tenże cżás przyſzli trzey mężowie w dom ten w kthorymem iá był / z Ceſáryey ku mnie poſłány.
  12. Y powiedźiáł mi Duch ábych z nimi ſzedł nic ſię nie oćiągáiąc / y ſzli też ze mną ći to ſześć bráćiey / á weſzliſmy w dom cżłowieká niektorego.
  13. Ktory nám powiedźiáł iáko widźiáł Aniołá w domu ſwym / kthory ſtánąwſzy rzekł mu / Poſli niekthore do Ioppen / á wzoẃ Symoná co go názywáią Piotr.
  14. Ktoryć tobie powie przez co y ty y dom twoy záchowán będźie.
  15. * A ták gdym iá pocżął mowić / tedy Duch święty przypádł ná nie / ták iáko y ná nás z pocżątku.
      * Wyżſzey.2.v.4. Wyżſzey.10.v.44.

  16. Przypomniáłem tedy ſobie ony ſłowá Páńſkie iáko mowił / † Acżći Ián krzćił wodą / ále wy będźiećie okrzcżeni Duchem świętym.
      † Mát.3.v.11. Már.1.v.8. Luk.3.v.16. Ián.1.v.25. Wyżſzey.1.v.5. Niżey.19.v.4.

  17. Gdyż im tedy rowny dár dáł Bog iáko y nám / gdychmy vwierzyli w Páná Iezuſá Kryſthuſá / Cożem iá tedy zácż był kthorybych mogł pohámowáć Bogá:
  18. Tho oni vſłyſzáwſzy vćiſzyli ſię / y chwálili Bogá / mowiąc / B Że theż y pogánom dáł Bog vpámiętánie ku żywotowi.
      B To mieyſce vkázuie nám iż vznánie nie ieſt oddźielone od wiáry.

  19. Oni záſię ktorzy byli roſproſzeni w onym okrućieńſtwie ktore ſię zácżęło dlá Stefáná / záchodźili áż do Fenićiey / do Cypru / y do Anthyochiiey / żádnemu nie opowiedáiąc ſłowá Bożego iedno ſámym Żydom.
  20. Lecż niektorzy z tych byli Cypriycżycy y Cyreneycżycy / ktorzy wſzedſzy do C Anthyochiey / mowili Grekom oznáymuiąc Páná Iezuſá.
      C To miáſtho náprzednieyſze ieſth we wſzytkiey Syryiey.

  21. Y byłá z nimi ręká Páńſká / á wielki pocżet wierzących náwroćił ſię ku Pánu.
  22. Zátym o nich przyſzłá wieść do vſzu kośćiołowi ktory był w Ieruzálem / A przethoż poſłáli Bárnábáſzá áż do Anthyochiiey.
  23. Ktory gdy tám przyſzed á vyzráł łáſkę Bożą / vrádowáł ſię / y prośił wſzytkich áby w przedſię wźięćiu ſerdecżnym trwáli w Pánu.
  24. Abowiem był mąż dobry / y pełen Duchá świętego y wiáry / á przyſtáło wielkie mnoſtwo ludźi ku Pánu.
  25. Potym Bárnábáſz ſzedł do Tárſu áby ſzukáł Sáulá.
  26. A ználázſzy go / przywiodł do Anthyochiiey / Tám tedy przez wſzytek rok ſchádzáli ſię do Kośćiołá / y vcżyli lud wielki: A ták zwolenniki ná przod w D Antyochiiey názywáno Krześćiány.
      D Tá byłá thego przycżyná iż to miáſto v ſtárych ludźi było potym w bárzo wielkiey powádze.

  27. Pod onymże cżáſem przyſzli Prorocy z Ieruzálem do Anthyochiiey.
  28. A powſtháwſzy ieden z nich imieniem Agábus / oznáymowáł przez Duchá iż miáł prźiydź głod wielki po wſzytkim świećie / kthory ſię ſtáł zá Kláudyuſzá Ceſárzá.
  29. * A thák wſzyſcy zwolennicy iáko ktory mogł wyſtárcżyć / poſtánowili poſłáć nieco ná rátunk bráćiey ktorzy mieſzkáli w Żydoſtwie.
      * Niżey.12.v.25.

  30. Co y vcżynili poſłáwſzy do ſtárſzych przez Bárnábáſzá y Sáulá.

    Kápitułá 12.
    ¶ 1. Kośćioł vtrápion od Herodá. 2. Iákub zábit. 4. Piotr podán do więźieniá. 7. Wybáwion od Aniołá. 20. Herod bierze przymierze z Tyriycżyki y Sydońcżyki. 21. Iego pychá. 23. Y pokáránie iego. 24. Ewánieliá kwitnie. 25. Ián ktorego názywáno Márek przyſtáł do Páwłá y do Bárnábáſzá.

  1. Przytym tegoż cżáſu pocżął A Herod Krol trápić niektore z Kośćiołá.
      A Tenći był on Agrypá wielki ktory był ſynem Aryſtobulowym.

  2. Y zámordowáł B Iákubá brátá Iánowego.
      B Abowiem był drugi Iákub ſyn Alfeuſzow.

  3. A gdy tho vyzráł być C wdźięcżną rzecż Żydom / ſtáráł ſię iákoby był poimáł y Piotrá / (á były dni Przáſnikow).
      C Tu ſię znácży że tego nie cżynił z miłoſći chutliwey ku wierze / ále iżby záśćiełáł ſwym rzecżám á źiednáł ſobie miłość v Zydow.

  4. Ktorego też poimáwſzy podáł do więźieniá / porucżywſzy go pod cżworę ſtráż / gdźie było w káżdey po cżterech drábiech áby go ſtrzegli / chcąc po Wielkiey nocy wywieść go ludowi.
  5. A przethoż Piotr był chowán pod ſtráżą / ále modlitwá vſtáwicżná od kośćiołá ku Bogu bywáłá zá nim.
  6. Gdy kthemu prźiydź miáło áby go był Herod wywiodł / tedy oney nocy ſpáł Piotr miedzy dwiemá dráby / związány dwiemá łáńcuchy / á ſtroże przed drzwiámi ſtrzegli ćiemnice.
  7. A oto Anioł Páńſki przyſzedł / á iáſność ſię oświećiłá w ćiemnicy / y trąćiwſzy w bok Piotrow / obudźił go / mowiąc / Wſtháń rychło / Y opádły łáńcuchy z rąk iego.
  8. Zátym Anioł rzekł kniemu / Opáſz ſię / á podwiąż trzewiki twoie / Y vcżynił ták / Tedy mu on rzekł / Oblecż ná ſię płáſcż twoy / á idź zá mną.
  9. A thák wyſzedſzy Piotr / ſzedł zá nim / áni wiedźiáł żeby to było práwdźiwie co ſię dźiáło przez Aniołá / lecż mniemáł żeby widzenie widźiáł.
  10. Potym gdy przeminęli pierwſzą y wtorą ſtráż / przyſzli do brány żelázney ktorá wiedźie ku miáſtu / á tá ſię im dobrowolnie otworzyłá / y wyſzedſzy przeſzli iednę vlicę / á ták nátychmiáſt odſzedł Anioł od niego.
  11. Thedy Piotr przyſzedſzy kſobie / rzekł / Theráz znám práwie iż poſłáł Pán Aniołá ſwoiego / y wyiął mię z rąk Herodowych / y ze wſzytkiego ocżekáwániá ludu Zydowſkiego.
  12. A zrozumiáwſzy rzecż / przyſzedł do domu Máryey mátki Iánowey / kthorego názywáno Márek / gdźie było wiele zgromádzonych y modlących ſię.
  13. Gdy thedy Piotr zákołátáł we drzwi v przyſionká / dźiewecżká imieniem Rhode wyſzłá ſłucháć.
  14. Ktorá poznáwſzy Piotrow głos / przed rádośćią nie otworzyłá przyśionká / ále w dom wbieżáwſzy oznáymiłá iż Piotr ſtháł przed przyśionkiem.
  15. Ale oni rzekli do niey / Száleieſz / wſzákoż oná twierdźiłá iż ſię thák rzecż má / A oni mowili / D Ieſt Anioł iego.
      D Stroż kthorego Bog przydáł ku záchowániu zdrowiá iego.

  16. Y trwáł Piotr kołácąc / á gdy otworzyli vyzreli go / y lękli ſię.
  17. A gdy ná nie ręką kinął áby vmilknęli / powiedźiáł im iáko Pán wywiodł go z ſtráżey / y rzekł / Oznáymićie tho Iákubowi y bráćiey / á wyſzedſzy ſzedł ná ine mieyſce.
  18. Y gdy dźień náſtáł / thedy był rozruch nie máły miedzy dráby coby ſię z Piotrem ſtáło.
  19. A ták gdy ſię o nim Herod wywiádowáł á nie nálázł go / oſádźiwſzy práwo o ſtrożoch / ſkázáł ie ná ſtrácenie / y wyiecháwſzy z Żydoſtwá do Ceſáreiey / támże mieſzkáł.
  20. Záthym Herod vmyſlił podnieść woynę ná Tyriyjcżyki y Sydońcżyki / ále oni zgodnie przyſzli do niego / á nápráwiwſzy Bláſtá ktory był przednieyſzym w komorze Krolewſkiey / prośili o pokoy / dlá thego iż kráiná ich miáłá żywność z dźierżáw Krolewſkich.
  21. Potym cżáſu niektorego Herod oblokſzy ſię w ſzátę krolewſką / y śiádſzy ná ſtolicy / vcżynił rzecż do nich.
  22. Tedy lud wołáł / Głos Boży / á nie cżłowiecży.
  23. Y náthychmiáſt go vderzył Anioł Páńſki / dlá thego że nie dáł chwáły Bogu / á będąc ſtocżony od E robáctwá / zdechł.
      E Bog to káránie dopuſćił był náń dlá iego wielkiego á popędliwego okrućienſtwá.

  24. Ale ſłowo Páńſkie rozráſtáło ſię y rozmnáżáło.
  25. A ták Bárnábáſz y Sául wroćili ſię z Ieruzálem vcżyniwſzy doſyć F poſłudze / wźiąwſzy z ſobą ſpołu y Iáná ktory był názwán Márkiem.
      F To ieſt / odniosſzy iáłmużny y rátunek o kthorym wyżſzey málucżko w tym kápitulum wſpominá.

    Kápitułá 13.
    ¶ 1. Powołánie Páwłowe y Bárnábáſzowe do pogánow. 8. Slepothá Elimáſzowá. 12. Náwrocenie Sergiuſzá ſthároſty. 13. Odeśćie Iánowe. 16. Nápominánie Páwłowo y Bárnábáſzowo. 45. Niewiárá y odrzucenie Zydow. 48. Pogáni ku żywotowi wiecżnemu zrządzeni wierzą.

  1. Tedy byli w Anthyochiey w Koſćiele kthory thám był / niektorzy Prorocy y náucżyćiele / A iáko Bárnábáſz y Symeon ktorego zwáno Cżárny / y Lucyuſz Cyreneycżyk / y Mánáhen / kthory był ſpołu wychowán z Herodem Krolem / y Sául.
      A Z tąd ſię okázuie iż Bog wybráne ſwe chce mieć ze wſzytkich ſtánow ludźi.

  2. Gdy tedy ći B ſłużyli Pánu y pośćili / rzekł Duch święthy / * Wyłącżćie mi Bárnábáſzá y Sáulá ku tey ſpráwie do ktoreiem ich wezwáł.
      B Okázuie vrząd wezwániá ich iż ſłużyli w opowiedániu ſłowá Bożego / nie ták iáko niektorzy to mieyſce ku potwierdzániu ſłużby ſwey báłwochwálſkiey poćiągáią / iákoby ſię to o vſtáwicżney ofierze zá żywe y vmárłe rozumieć miáło.

      * Rzym.1.v.1.

  3. A ták gdy poſt odpráwili y modlili ſię / włożywſzy ná nie ręce odeſłáli ie.
  4. Oni tedy odeſłáni od Duchá świętego / ſzli do Seleucyey / á z támtąd ſię wieźli do Cypru.
  5. Y gdy przyſzli do Sáláminy / oznáymowáli ſłowo Boże w bożnicách Zydowſkich / máiąc z ſobą y Iáná ſłużebniká.
  6. A przeſzedſzy wyſep áż do Páfu / náleźli tám niektorego cżárnokſiężniká fáłeſznego proroká Żydá / kthoremu było imię Bárieſus.
  7. Ktory był przy ſtárośćie Sergiuſzu Páwle cżłowieku mądrym / Ten záwołáwſzy Bárnábáſzá y Sáulá / żądáł od nich ſłucháć ſłowá Bożego.
  8. Ale im przekáżáł Elimás / tho ieſt Cżárnokſiężnik / (ábowiem ſię ták wykłádá imię iego) ſtháráiąc ſię iákoby odwroćić ſtároſtę od wiáry.
  9. Tedy Sául (ktorego zwáno y Páweł) nápełniony Duchem świętym poyzráwſzy náń pilnie ocżymá /
  10. Powiedźiáł / O pełny wſzelkiey zdrády y wſzelákiey niecnothy ſynu dyábelſki / nieprzyiáćielu wſzelkiey ſpráwiedliwośći: Y nie przeſthánieſzże podwrácáć proſthych drog Páńſkich:
  11. A przetoż oto teráz ręká Páńſká ieſt przećiw tobie / á będźieſz ſlepym / áni oglądáſz ſłońcá áż do ſłuſznego cżáſu: A ták wnet przypádło náń záćmienie y ćiemnośći / y chodząc w około ſzukáł tych ktorzyby go zá rękę wywiedli.
  12. To gdy ſtároſtá vyzráł co ſię ſtáło / vwierzył / będąc przeſtráſzon náuką Páńſką.
  13. Potym wyiecháwſzy z Páfu Páweł y ći ktorzy z nim byli / przyſzli do Pergi w Pámfiliey / † á Ián odſzedſzy od nich wroćił ſię do Ieruzálem.
      † Niż.15.v.38.

  14. Ale oni gdy wyſzli z Pergi / przyſzli do Anthyochiiey miáſtá w C Piſydyi / á wſzedſzy do bożnice dniá Szábátnego / śiedźieli.
      C To powiedá rozumieiąc o oney drugiey Anthyochiey ktorá ieſt w dolney Syryiey o ktorey wyżſzey powiedáł.

  15. A thák po przecżytániu zákonu y Prorokow / poſłáły Kſiążętá bożnice do nich z tymi ſłowy / Mężowie bráćiá / ieſliż ieſt miedzy wámi iákie D ſłowo nápominániá do ludu / powiedáyćież.
      D Piſmoć ieſt podáne ku náuce y nápominániu.

  16. A przetoż powſtháwſzy Páweł / á ręką milcżenie vcżyniwſzy / rzekł / Mężowie Izráelſcy / y ktorzy ſię boićie Bogá / ſłucháyćie.
  17. Bog ludu tego Izráelſkiego obráł oyce náſze / á wywyżſzył lud gdy przemieſzkáwáli ¤ w źiemi Egipthſkiey / ♀ y wywiodł ie z niey wynioſłem rámieniem.
      ¤ W 2.Mo.1.v.1.
      ♀ W 2.Mo.14.v.13.

  18. * Y około cżtherdźieśći lát cżáſu / E ćierpiáł zwycżáie ich ná puſzcży.
      E Folgowáł przewrotnemu á ſwowolnemu żyćiu ich w cżym ſię okázáłá zácná nieſkwápliwość Bożá.

      * W 2.Mo.16.v.1.

  19. A gdy wygłádźił śiedḿ národow w źiemi Chánáneyſkiey / † loſem im podźielił źiemię ich.
      † Iozu.14.v.1.

  20. Potym około cżterzech ſet y piąćidźieſiąt lát / * dáł im ſędźie áż do Sámuelá Proroká.
      * Sędź.3.v.9.

  21. † Potym prośili o Krolá / ¤ y dáł im Bog Sáulá ſyná Cys mężá z pokoleniá Beniámin / przez cżterdźieśći lát.
      † 1.Sám.8.v.5. Támże.9.v.15. y 10.v.1.
      ¤ 1.Sám.16.v.13.

  22. Y odiąwſzy onego / wzbudźił im Dáwidá Krolá / o kthorym dáwſzy świádectwo powiedźiáł: ♀ Ználázłem Dáwidá ſyná Ieſse / mężá wedle ſercá mego / ktory cżynić będźie wſzytkę wolą moię.
      ♀ Pſálm.89.v.21.

  23. Z iegożći náſieniá * Bog według obietnice ſwoiey wzbudźił Izráelowi zbáwićielá Iezuſá.
      * Ezá.11.v.1.

  24. † Gdyż przed tym Ián opowiedáł przed nim iuż przychodzącym krzeſt vznániá Izráelowi.
      † Mát.3.v.1. Már.1.v.2.

  25. Y gdy Ián wypełnił bieg ſwoy / powiedźiáł: ¤ Kimże mię być mnimáćie: Nie ieſtćiem iá ten / ále otho idźie zá mną / z ktorego nog nie ieſtem godźien ábych rozwiązáł trzewik.
      ¤ Már.1.v.7. Ián.1.v.20.

  26. Mężowie bráćiá / ſynowie národu Abráámowego / y ktorzy miedzy wámi boią ſię Bogá / wámći ſą poſłáne ſłowá zbáwieniá tego.
  27. Abowiem ći co mieſzkáią w Ieruzálem y Kſiążętá ich / gdy go nie ználi á ſkázáli go / ſłowá Prorockie ktore przez káżdy Szábáth bywáią cżytáne / wypełnili.
  28. A nie ználázſzy żádney przycżyny śmierći / ♀ prośili v Piłátá áby był zábit.
      ♀ Mát.27.v.23. Már.15.v.13. Luk.23.v.21. Ián.19.v.6.

  29. Y gdy wſzytkiemu doſyć vcżynili / co o nim nápiſáno było / źiąwſzy go z drzewá / położyli w grobie.
  30. * Ale go Bog wzbudźił od vmárłych.
      * Mát.28.v.2. Már.16.v.6.

  31. † Kthory widźián ieſt przez wiele dni / od tych ktorzy z nim ſpołu przyſzli z Gálileiey do Ieruzálem / á ſą świádki iego v ludu.
      † Luk.24.v.7. Ián.20.v.19.

  32. A tákże y my oznáymuiemy wám tę obietnicę / ktorá ſię oycom zſtáłá.
  33. Żeć ią Bog wypełnił nám ſynom ich / wzbudźiwſzy Iezuſá / iáko theż ieſt nápiſáno w Pſálmie wtorym: ¤ Syn moy ieſteś ty / iá dźiś porodźiłem ćiebie.
      ¤ Pſálm.2.v.7. Zyd.1.v.5.

  34. A iż go wzbudźił od vmárłych / iuż ſię więcey nie wroći do grobu / y ták powiedźiáł: ♀ Dám wám ony mocne Dáwidowe dobrodźieyſtwá.
      ♀ Ezá.55.v.3.

  35. Y dlá tegoż indźiey powiedźiáł: * Nie dopuśćiſz áby święty twoy miáł cżuć náruſzenie.
      * Pſálm.16.v.10.

  36. Abowiem Dáwid gdy zá wieku ſwego ſłużył rádźie Bożey / † záſnął / y przyłącżon ieſt do oycow ſwoich / á vcżuł náruſzenie.
      † 1.Krol.2.v.10.

  37. Ale then ktorego Bog wzbudźił / nie vcżuł náruſzeniá.
  38. Niechżeć wám tedy będźie iáwno bráćiá / iż przez thego oznáymione wám ieſt odpuſzcżenie grzechow / y to wſzytko od cżegoſćie przez zákon Moiżeſzow nie mogli być rozwiązáni.
  39. Przez thegoć káżdy ktory wierzy / bywá rozwiązán.
  40. A przetoż bácżćie áby ná wás nie przyſzło to co powiedźiáno w Prorocech.
  41. ¤ Obácżćie F wy ktorzy gárdźićie / dźiwuyćie ſię á zniſzcżeyćie / bo iá ſpráwuię G ſpráwę zá wáſzych cżáſow / ſpráwę ktorey nie vwierzyćie ieſliby wám kto powiedáł.
      F Apoſthoł iż nic nie mogł ſpráwić wdźięcżnym nápominániem teráz ie gromi ſrodze przywodząc ku vznániu.
      G To ieſt / pomſtę dlá wzgárdzeniá ſłowá Bożego.

      ¤ Abák.1.v.5.

  42. Zátym gdy wyſzli z bożnice Zydowſkiey / prośili ich pogáni áby w drugi Szábáth mowili do nich ty ſłowá.
  43. A gdy ſię rozeſzło zgromádzenie / ſzło wiele Żydow y bogoboynych ludźi / nowo do Żydoſthwá przyſtáiących / zá Páwłem y Bárnábáſzem / ktorzy mowiąc do nich rádźili im áby trwáli w łáſce Bożey.
  44. A ták w drugi Szábáth práwie wſzytko miáſto zebráło ſię ku ſłuchániu ſłowá Bożego.
  45. Tedy Żydowie vyzráwſzy wielki lud / nápełnieni ſą zázdrośći / y ſprzećiwili ſię temu co Páweł powiedáł / mowiąc przećiw temu y bluźniąc.
  46. Ale Páweł y Bárnábás świebodnie mowili: Wámći było náprzod potrzebá opowiedáć ſłowo Boże / ále gdy ie odrzucáćie / á ſkázuiećie ſię ſámi być niegodni H wiecżnego żywotá / otoż my obrácámi ſię do pogánow.
      H A onći ieſth żywoth wiecżny poznáć iednego ſámego być Bogá y ktorego on poſłáł Iezuſá Kryſtuſá.

  47. Abowiem nám ták roſkázáł Pán / mowiąc: ♀ Poſtánowiłem ćię świátłośćią pogánom / ábyś był zbáwieniem áż do oſtátecżnych źieḿ.
      ♀ Ezá.49.v.6.

  48. To tedy ſłyſząc pogáni vrádowáli ſię / y chwálili ſłowo Páńſkie / á vwierzyli ile ich iedno było zrządzonych ku żywotowi wiecżnemu.
  49. Roznáſzáło ſię tedy ſłowo Páńſkie po wſzytkiey oney kráinie.
  50. Ale Żydowie poduſzcżáli niewiáſty bogoboyne / y vcżćiwe / y przednieyſze w mieśćie / á wzruſzyli przeſládowánie ná Páwłá y Bárnábáſá / y wyrzućili ie z gránic ſwych.
  51. * A thák oni otrząſnąwſzy proch z nog ſwoich ná nie / przyſzli do Ikonium.
      * Mát.10.v.14. Már.6.v.11. Luk.9.v.5. Niżey.18.v.6.

  52. A zwolennicy byli nápełnieni weſelá y Duchá świętego.

    Kápitułá 14.
    ¶ 3. Bog ſłowo ſwey łáſki vtwirdzá. 5. Páweł y Bárnábás ćirpiąc przeſládowánie / vćiekáią z Ikonium do Liſtry. 9. Kędy iż vzdrowili chromego / miáni ſą zá bogi od ludu poſpolite°. 14. Ale ie oni wiodą proſto do Bogá. 18. Wzruſzoná nieſnáſká od Zydow y kámionuią Páwłá. 19. Páweł y Bárnábás idą precż do Derben. 21. Vthwirdzáią zwolenniki w wierze y w ćirpliwośći. 22. Poſtánáwiáią ſtárſze. 23.y.26. Przeſzedſzy wiele mieyſc / pilnie vżywáią vrzędu ſwoiego / á opowiedáią Kośćiołowi Antyoceńſkiemu ſłowo Boże.

  1. Stáło ſię pothym w Ikonium / iż ſpołu weſzli do Bożnice Zydowſkiej / y mowili ták / że wielkie mnoſtwo Żydow y Grekow vwierzyli poſpołu.
  2. Ale Żydowie ktorzy niewierni byli / A pobudzáli lud / á vcżynili złe ſerce pogánom przećiw bráćiey.
      A Cżęſtokroć nieſnáſká ludźi niewiernych ieſt ku chwále Bożey.

  3. A przethoż niemáły cżás ſtráwili beſpiecżnie powiedáiąc zá pomocą Páńſką / * ktory dáwáł świádectwo ſłowu łáſki ſwoiey / y dáwáł to że ſię známioná y cudá okázowáły przez ręce ich.
      * Már.16.v.20.

  4. Rozdźielił ſię thedy lud w mieśćie / á iedni przeſtáwáli z Żydy / drudzy z Apoſtoły.
  5. A gdy ſię zſtáło gwáłthowne náśćie pogánow y Żydow ſpołu z Kſiążęty ich / á cżynili im krzywdę / y miotáli ná nie kámieńmi.
  6. Tedy tę rzecż obácżywſzy / vćiekli do miáſt Likáońſkich do Liſthry y do Derben / y do okolicżney kráiny.
  7. Y támże opowiedáli Ewánielią.
  8. Tedy niektory cżłowiek w Liſtrze niemocny ná nogi ſiedźiáł / będąc chrom ieſzcże z żywotá mátki ſwoiey / ktory nigdy nie chodźił.
  9. Ten ſłucháł gdy Páweł mowił / á gdy on náń pilnie pátrzáł / y vyzráwſzy że miáł wiárę áby był vzdrowion /
  10. Rzekł głoſem wielkim: Wſtáń proſto ná twoie nogi / tedy on wyſkocżywſzy chodźił.
  11. A gdy lud vyzráł to co vcżynił Páweł / podnieſli głos ſwoy mowiąc po Likáońſku: B Bogowie podobni ludźiám przyſzli do nás.
      B Thu ſię okázuie prędkie vwiedźienie zá ledá cżym národu ludzkiego.

  12. Y názywáli Bárnábáſá Iowiſzem / á Páwłá Merkuryuſzem / iż on ſám máwiáł.
  13. Tedy kápłán Iowiſzow ktory był przed miáſtem ich / ćielce koronowáne do przyſionká przywiodł / gdy lud chćiáł ofiáry ſpráwowáć.
  14. Co gdy vſłyſzeli Apoſtołowie Bárnábás y Páweł / rozdárſzy płáſzcże ſwoie / wſkocżyli miedzy lud C wołáiąc /
      C Coż gdyby dźiś byli żywi / pewnie by więcey wołáli widząc co ſię zá chwáłá dźieie ich obrázom.

  15. Y mowiąc: Mężowie przecż to cżynićie: Y myć też tymże co y wy niedoſtáthkom ieſtechmy poddáni ludźie / oznáymuiąc wám ábyſćie ſię od tych prożnych bogow obroćili do onego Bogá żywego / † ktory ſtworzył niebo y źiemię / morze / y wſzytko co w nich ieſt.
      † W 1.Mo.1.v.1. Pſál.146.v.6. Ziáw.14.v.7.

  16. Ktory zá lát przeſzłych ¤ dopuſzcżáł wſzytkim pogánom / iż ſámi ſwoiemi drogámi chodźili.
      ¤ Pſál.81.v.13.

  17. Acżkolwiek nie zániecháł áby o nim świádectwá wiedźieć nie miáno / gdy nám dobrze cżynił / dáwáiąc nám z niebá dżdże / y cżáſy vrodzáyne / nápełniáiąc D pokármem y rádośćią ſercá náſze.
      D A tho gdy nám hoynie dáwá zywność y tho cżego nám potrzebá.

  18. A to mowiąc / záledwie lud záwśćiągnęli że im nie ofiárowáli.
  19. Zátym przyſzli niektorzy z Antyochiey y z Ikonium Żydowie / kthorzy odwiodſzy lud / ♀ Páwłá vkámionowánego wywlekli precż z miáſthá / mnimáiąc żeby iuż vmárł.
      ♀ 2.Kor.11.v.25.

  20. Ale gdy go zwolennicy obſtąpili / wſtáł y wſzedł do miáſthá / á názáiutrz odſzedł do Derben z Bárnábáſem.
  21. Y gdy opowiedáli Ewánielią miáſtu onemu / á vcżyli ich wiele / wroćili ſię do Liſthry / y do Ikonium / y do Antyochiey.
  22. A thák vtwirdzáiąc vmyſły zwolennikow / y nápomináiąc ie áby trwáli w wierze / mowili: Żeć nám potrzebá przez wielkie vćiſki wnidź do kroleſtwá Bożego.
  23. Y gdy im zá ſpołecżnym zezwoleniem obráli w káżdym kośćiele ſtárſze / y modlili ſię z poſty / zálećili ie Pánu w ktorego vwierzyli.
  24. A przeſzedſzy Piſydyą / przyſzli do Pámfiliey.
  25. Opowiedźiáwſzy też ſłowo Boże w Pergen / ſzli do Attáliey.
  26. Y z támtąd wieźli ſię do Antyochiey / * ſkąd byli záleceni łáſce Bożey ku tey ſpráwie / ktorey doſyć cżynili.
      * Wyżſzey.13.v.1.

  27. A ták przyſzedſzy zebráli kośćioł / y oznáymili to cokolwiek Bog vcżynił przez nie / á iż pogánom otworzył drzwi wiáry.
  28. Y ſtráwili tám cżás niemáły z zwolenniki.

    Kápitułá 15.
    ¶ 1. Roznicá około obrzezániá. 11. Zgádzáią ſię miedzy ſobą. 22. Poſyłáią do Kośćiołow Pogáńſkich. 37. Rozłącżenie Páwłowe y Bárnábáſzowe dlá Iáná / kthorego zwáno Márek.

  1. * Potym niektorzy co byli z Żydoſtwá przyſzli / vcżyli bráćią mowiąc: A Ieſliż ſię nie obrzeżećie wedle zwycżáiu Moiżeſzowego / nie możećie być zbáwieni.
      A Pod obrzezowániem zámykáli też y wſzytek zákon.

      * Gál.5.v.1.

  2. A przetoż ſię wſzcżęłá nieſnáſká y poſwárek niemáły Páwłowi z Bárnábáſem przećiwko nim / y poſtánowili áby ſzedł Páweł y Bárnábás y niektorzy z nich do Apoſtołow / y do ſtárſzych w Ieruzálem / pytáiąc ſię o tey gádce.
  3. Tedy oni będąc poſłáni od kośćiołá / przeſzli przez Fenicen y Sámáryą / oznáymuiąc náwrocenie pogánow / y przynośili wielką rádość wſzytkiey bráćiey.
  4. A gdy przyſzli do Ieruzálem / przyięći ſą od kośćiołá / y od Apoſthołow / y od ſtárſzych / á oznáymili cokolwiek Bog przez nie cżynił.
  5. Ale niektorzy powſtáwſzy z Sekty Fáryzeuſzow / ktorzy byli vwierzyli / powiedáli: Iż ſię im pothrzebá obrzezowáć / á roſkázáć áby był záchowywán zákon Moiżeſzow.
  6. Zebráli ſię tedy Apoſtołowie y ſtárſzy / áby wybácżyli tę ſpráwę.
  7. A gdy był wielki poſwárek / wſtáwſzy Piothr rzekł do nich: † Mężowie bráćiá / wy wiećie że iuż Bog dáwno mię obráł miedzy wámi / áby przez vſtá moie pogáni ſłucháli ſłowá Ewánieliey / y wierzyli.
      † Wyżſzey.10.v.20. y 11.v.13.

  8. Bog thedy ktory zná ſercá / dáł im świádectwo / dáwſzy im y Duchá świętego iáko y nám.
  9. Y B nie vcżynił żádney rożnice miedzy námi / y miedzy nimi / wiárą ¤ ocżyśćiwſzy ſercá ich.
      B Ile ſię dotycże przyſpoſobieniá y dźiedźicthwá żywotá wiecżnego.

      ¤ Wyżſzey.10.v.43. 1.Kor.1.v.2.

  10. ♀ A ták teráz C przecżże kuśićie Bogá / kłádąc iárzmo ná ſzyię zwolennikow / kthorego áni oycowie náſzy áni my znośićiechmy nie mogli:
      C To ieſt / vmyſlnie wzruſzánie Bogá ku gniewu gdy wkłádáćie ná ſumnieniá ludzkie brzemioná ćiężſze niż ich znieść mogą.

      ♀ Mát.23.v.4.

  11. Ale prze łáſkę Páná Iezuſá Kryſtuſá wierzymy iż będźiem zbáwieni / ták iáko y oni.
  12. Tedy vmilknęłá wſzytká wielkość / á ſłucháli Bárnábáſzá y Páwłá / ktorzy opowiedáli co zá známioná y cudá cżynił Bog miedzy pogány przez nie.
  13. Zátym gdy vmilknęli / odpowiedźiáwſzy Iákub rzekł: Mężowie bráćiá ſłucháyćie mię.
  14. Symeon náprzod opowiedźiáł / iáko Bog weyzráł ná pogány / áby z nich wźiął lud imieniowi ſwemu.
  15. A z thąć ſię rzecżą zgádzáią ſłowá Prorockie / iáko ieſt nápiſáno.
  16. * Potym ſię wrocę á pobuduię przybytek Dáwidow oblećiáły / y pobuduię vpádki iego / y záſię gi wyſtáwię.
      * Amos.9.v.11.

  17. Aby ći ludźie ktorzy pozoſtáli ſzukáli Páná / y D wſzyſcy národowie / nád ktoremi wzywáno imieniá moiego / mowi Pán / ktory cżyni to wſzytko.
      D Y dlá tegoż Zydowie y pogáni w iednę ſpołecżność ſą znieſieni / áby poznáwáli tegoż y iednegoż Bogá.

  18. Iáwneć ſą od wſzytkiego wieku v Bogá wſzytki ſpráwy iego.
  19. A dlá tegoż iá ták rádzę nie przenágábáć tych / ktorzy ſię z pogánow náwrácáią ku Bogu.
  20. Ale piſáć do nich áby ſię wſtrzymáwáli od ſplugáwieniá báłwánow / od E grzechu niecżyſtego / od rzecży F dáwionych / y od krwie.
      E Then grzech dlá tego ieſt przydán iż v pogánow ták był poſpolity że go ſobie zá nic nie mieli. F Co ſię dotycże tey vſtáwy tá rzecż nie byłá ſámá przez ſię nieſłuſzná / y było to roſkázánie tylko do cżáſu poſtánowione.

  21. Abowiemći Moiżeſz od ſtárodáwnych cżáſow má w káżdym mieśćie ty ktorzy go opowiedáią / gdyż go w bożnicách ná káżdy Szábáth cżytáią.
  22. Tedy ſię zdáło Apoſtołom y ſtárſzym / ze wſzytkim kośćiołem / przebráne męże z pośrod ſiebie poſłáć do Antyochiey z Páwłem y Bárnábáſzem / Iudę ktorego zwáno Bárſábás / y Sylę / męże przednieyſze miedzy bráćią.
  23. A to piſánie poſłáć przez ręce ich / Apoſtołowie / ſtárſzy / y bráćiá / tym ktorzy ſą w Antyochiey / w Syryey / y w Cylicyey / bráćiey ktorzy ſą z pogánow / zdrowiá życżymy.
  24. Gdyżechmy ſłyſzeli / iż niektorzy z nás wyſzedſzy zátrwożyli wás ſłowy / poſłábiáiąc duſze wáſze / á káżąc wás obrzezowáć / y záchowywáć zákon Moiżeſzow / ktorymechmy my tego nie roſkázowáli.
  25. Zdáło ſię nám tedy wſzytkim iednoſtáynie zebránym / poſłáć do wás męże przebráne z námileyſzymi náſzymi / Bárnábáſzem y z Páwłem.
  26. Z ludźmi tymi ktorzy wydáli zdrowiá ſwe dlá imieniá Páná náſzego Iezuſá Kryſtuſá.
  27. A przetożechmy poſłáli Iudáſá y Sylę / ktorzy wám y ſámi ſłowy tho oznáymią.
  28. Abowiem thák ſię zdáło G Duchowi świętemu y nám / ábyſmy więcey nie kłádli ná wás brzemion / iedno ty potrzebne.
      G Tu ſię znácży że Duch święthy był wodzem ich iż tho piſáli y vſtáwiáły ále potym ty rzecży wniwecż ſą obrocone / oprocż grzechu niecżyſtego.

  29. Abyſćie ſię wſtrzymáwáli od tych rzecży / ktore ſą ofiárowáne báłwánom / od krwie / od rzecży dáwionych / y od grzechu niecżyſtego / od ktorych rzecży ieſli ſię ſámi záchowywáć będźiećie / dobrze vcżynićie. Zátym ſię dobrze mieyćie.
  30. A ták oni odpráwieni / przyſzli do Antyochiey / á zebráwſzy lud oddáli liſt.
  31. Ktory gdy przecżćiono / vrádowáli ſię z poćieſzeniá.
  32. Tedy Iudás y Sylás gdyż y ſámi byli Proroki / długiemi ſłowy nápomináli bráćią / y vtwirdzáli ie.
  33. Y gdy tám kilká cżáſow zmieſzkáli / odeſłáni ſą z pokoiem od bráćiey do Apoſtołow.
  34. Ale Syli zdáło ſię tám zoſtáć.
  35. Páweł też y Bárnábás mieſzkáli w Antyochiey / náucżáiąc y káżąc z wielem inych ſłowá Páńſkie.
  36. Potym po kilku dni rzekł do Bárnábáſzá Páweł: Wroćmyż ſię á náwiedzmy bráćią náſzę po wſzytkich mieśćiech / w ktorycheſmy opowiedáli ſłowo Páńſkie / y dowiemy ſię iáko ſię też máią.
  37. Y rádźił Bárnábás áby z ſobą wźięli Iáná / ktorego zwáno Márek.
  38. Ale ſię Páwłowi nie zdáło zá rzecż ſłuſzną bráć onego * kthory odſtáł od nich z Pámfiliey / á nie był w oney ſpráwie towárzyſzem ich.
      * Wyżſzey.12.v.13.

  39. Tákże przetho ſą obruſzeni / iż odſzedł ieden od drugiego / á wźiąwſzy z ſobą Bárnábás Márká wiozł ſię do Cypru.
  40. Páweł záſię przyiąwſzy do ſiebie Sylę ſzedł precż / będąc porucżon łáſce Bożey od bráćiey.
  41. Y chodźił po Syryey y Cylicyey / vtwirdzáiąc kośćioły.

    Kápitułá 16.
    ¶ 1. Páweł obrzezáwſzy Tymotheuſzá / bierze go z ſobą. 7. Zá wolą Bożą pohámowáni ſą od niektorey kráiny. 9. A do iney ſą powołáni. 14. Náwrocenie Lydyey. 18. Páweł niedbá o chwáłę niewiáſty wieſzcżey. 23. Podán do więźieniá z Sylą. 25. Cieſzą ſię ſpołu Bogiem. 27. Odźwirnego náwrácáią. 37. Y wolnymi vcżynieni iáko Rzymiánie.

  1. Przyſzedł potym do Derben y do Liſtry / á otho był tám zwolennik niekthory imieniem * Tymoteuſz / ſyn niektorey niewiáſty Żydowki wierney / wſzákoż z oycá Greká.
      * Rzym.16.v.21. Filip.2.v.19. 1.Tes.3.v.2.

  2. Ten zá ſobą miáł świádectwo bráćiey / kthorzy byli w Liſtrze y w Ikonium.
  3. Thegoż Páweł chćiáł mieć przy ſobie / áby z nim ſzedł / A y wźiąwſzy go obrzezáł dlá Żydow / ktorzy thám ná onych mieyſcách byli / bo wſzyſcy wiedźieli że oćiec iego był Grek.
      A To dlá tego vcżynił áby ſię im Zydowie nie brzydźili iáko cżłowiekiem pogáńſkim.

  4. A ták chodząc po mieśćiech / podáwáli im ku chowániu vſtáwy / ktore były poſtánowione od Apoſtołow y ſtárſzych / ktorzy byli w Ieruzálem.
  5. Vtwirdzáły ſię thedy kośćioły w wierze / á vſtáwicżnie pocżtu ich obfićie przybywáło.
  6. Tedy przeſzedſzy Frygią / y kráinę Gálácką / pohámowáni ſą od Duchá święthego / B áby nie opowiedáli ſłowá Bożego w Azyey.
      B Tu rozumie o Azyiey mnieyſzey / y nie godźi ſię nám wywiedowáć przycżyny przecż thám Pán zákázáł opowiedáć ſłowá ſwego / iedno iż ſię ták iemu podobáło.

  7. Zátym gdy przyſzli do Miſyey / kuśili ſię wnidź do Bithyniey / ále im Duch nie dopuśćił.
  8. Tedy przeſzedſzy Miſyą / wſtąpili do Troády.
  9. Y widźiáł Páweł w nocy widzenie / áno mąż niektory Mácedońſki przyſzedſzy ſthánął / y prośił go mowiąc: Przepráẃ ſię do Mácedoniey / á rátuy nás.
  10. Y vyzráwſzy to widzenie / nátychmiáſt ſtárálichmy ſię iákoby idź do Mácedoniey / C máiąc zá tho iż nás Pán powoływáł ku opowiedániu im Ewánieliey.
      C To widzenie nie było proſte ále vthwierdzone Duchem świętym / y dlá tegoż mu nátychmiáſt poſłuſzni byli.

  11. A ták wyſzedſzy z Troády / trzymálichmy ſię proſtey drogi do Sámotrácyey / á názáiutrz do Neápolim.
  12. Z támtąd do Filippos / kthore ieſt przednieyſze miáſto w ſtronie Mácedońſkiey / D cudzoźiemcy oſádzone / támżeſmy w nim kilká dni zmieſzkáli.
      D W Greckim wykłádźie ſtoi Koloniá / ktore ſłowo ieſt łáćińſkie / rozumie ſię gdyby iákim obcym národem oſádzono iáką źiemicę.

  13. A w dźień Szábáthu wyſzlichmy z miáſtá podle rzeki / gdźie zwykły bywáć modlitwy / á tám gdyſmy ſiedli / rozmáwiálichmy z niewiáſtámi ktore ſię były zeſzły.
  14. Tedy niektorá niewiáſtá imieniem Lidyá / ktorá Szárłát przedáwáłá w mieśćie Thyátyrcżykow / chwáląc Bogá / ſłucháłá nás / ktorey Pán otworzył ſerce / iż pilnie thego ſłucháłá co powiedáł Páweł.
  15. A gdy ſię okrzćiłá y dom iey / prośiłá mowiąc: Ieſliż mię rozumiećie być wierną Pánu / wnidźćieſz do domu mego á mieſzkáyćie / y tákże nás przynućiłá.
  16. Y przydáło ſię gdychmy ſzli ná modlitwę / iż dźiewecżká niekthorá co miáłá duchá wieſzcżego / zábieżáłá nám / á tá wielki zyſk pánom ſwoim cżyniłá wrożąc.
  17. Tá chodząc zá Páwłem y zá námi / wołáłá mowiąc: Ci ludźie ſąć ſłudzy onego náwyzſzego Bogá / ktorzy nám oznáymuią drogę zbáwieniá.
  18. A thoć cżyniłá przez wiele dni / ále Páweł E máiąc zá złe / obroćił ſię y rzekł duchowi: Rozkázuięć przez imię Iezuſá Kryſtuſá / ábyś od niey wyſzedł / A przetoż wnet tegoż cżáſu wyſzedł.
      E Dlá tego to cżynił że widźiáł chytrość ſzátáńſką że ſię miáłá rozmnáżáć gdyby był tego dłużey zámilcżáł Páweł / á iżby z nim więcey nie żártowáł / dlá te° mu wynidź roſkázáł.

  19. To widząc pánowie iey iż minęłá nádźieiá zyſku ich / poimáwſzy Páwłá y Sylę / wlekli ie ná rynek do vrzędu.
  20. A poſtáwiwſzy ie przed przełożonymi / mowili: Ludźie ći záburzyli miáſto náſze / gdyż ſą Żydowie.
  21. Y opowiedáią nám nowe zwycżáie / ktorych ſię nám prźiymowáć nie godźi áni przywłáſzcżáć / gdyżechmy ſą Rzymiánie.
  22. Tedy ſpołu poſpolſtwo powſtáło przećiw im / á przełożeni rozdárſzy ſzáty ich / * kázáli ie chluſtáć rozgámi.
      * 2.Kor.11.v.25. 1.Teſá.2.v.2.

  23. A gdy im wiele rán zádáli / wrzućili ie do więźieniá / roſkázuiąc ſtrożowi ćiemnice áby ich pilnie ſtrzegł.
  24. Ktory wźiąwſzy tákowe roſkázánie / wſádźił ie do wnętrznego táráſu / á nogi ich zámknął w pętá.
  25. Ale o pułnocy F modlili ſię Páweł y Sylás / á ſpiewáli pioſnki / y ſłucháli ich ći ktorzy też w więźieniu byli.
      F Tá modlitwá ich zámykáłá w ſobie wyznánie wiáry ich.

  26. Zátym nátychmiáſt ſtáło ſię wielkie trzęſienie źiemie / ták iż ſię potłukły fundámenty táráſu / y wnet ſię otworzyły wſzytki drzwi / á rozwiązáły ſię pętá ná wſzytkich.
  27. Ocućił ſię potym ſtroż ćiemnice / á gdy vyzráł drzwi otworzone v táráſu / dobywſzy miecżá chćiáł ſię ſám zábić / mnimáiąc iż więźniowie poućiekáli.
  28. Tedy Páweł záwołáł głoſem wielkim mowiąc: Nie cżyń ſobie nic złego / boćiechmy háyw wſzyſcy.
  29. Wźiąwſzy on tedy świátło / werwáł ſię y przypádł drżąc do nog Páwłowi y Syli.
  30. Y wywiodſzy ie precż rzekł: Pánowie coż mám cżynić ábych był zbáwion:
  31. A oni mu rzekli: Wierz w Páná Iezuſá Kryſtuſá / á będźieſz zbáwion z domem twoim.
  32. Y opowiedáli mu ſłowo Páńſkie / y wſzytkim kthorzy byli w domu iego.
  33. Tedy ie on wźiąwſzy w nocy oneyże godźiny / omył rány ich / á okrzćił ſię nátychmiáſt y wſzyſcy domownicy iego.
  34. A gdy ie przywiodł do domu ſwego / nágotowáł im ſtoł / y rádowáł ſię że ze wſzytkim domem ſwym vwierzył Bogu.
  35. Potym gdy dźień náſtáwáł / poſłáli przełożeni opráwce ktorzyby powiedźieli áby wypuśćił ludźi ony.
  36. Ty ſłowá opowiedźiáł ſtroż ćiemnice Páwłowi / iż przełożeni poſłáli áby ie puſzcżono / á przetoż teráz wyſzedſzy idźćie w pokoiu.
  37. Ale im rzekł Páweł: Vbiwſzy nás iáwnie bez winnośći / gdyżeſmy Rzymiánie / G á podáwſzy nás do więźieniá / teráz nás potáiemnie wyrzucáią / iśćieć nic z thego / ále niech ſámi prźiydą á wywiodą nás.
      G Abowiem żáden nie miáł mocy przypráwiáć o gárdło Rzymián iedno poſpolity cżłowiek.

  38. Oznáymili tedy przełożonym opráwce ty ſłowá / y zlękli ſię vſłyſzáwſzy że Rzymiánie byli.
  39. A przyſzedſzj przepráſzáli ie / y wywiodſzy prośili ich áby wyſzli z miáſtá.
  40. A ták wyſzedſzy z więźieniá / weſzli do Lidyey / y vyzráwſzy bráćią ćieſzyli ie / y ſzli precż.

    Kápitułá 17.
    ¶ 1. Przyſzedſzy do Teſsáloniki / od iednych ſą przyięći / á od drugich wygnáni. 11. Teſsálońcżycy s pilnośćią ſię o piśmiech wywiáduią. 17. Rozmowá ktorą miáł Páweł w Atheniech. 33. Co był zá pożytek iey.

  1. Pothym gdy ſzli w drogę przez Amfipolim y Apollonią / przyſzli do Teſsáloniki / gdźie byłá bożnicá Zydowſká.
  2. Tedy Páweł wedle zwycżáiu ſwego wſzedł do nich / á przez trzy Szábáthy rozmáwiáł ſię z nimi z Piſm.
  3. Okázuiąc y przekłádáiąc / że byłá potrzebá Kryſtuſowi ćirpieć y wſtáć z mártwych / á iżći ten ieſt Iezus Kryſtus / ktorego iá wám opowiedám.
  4. Y vwierzyli niektorzy z nich / á ſtowárzyſzyli ſię z Páwłem y Sylą / ktemu wiele bogoboynych Grekow / y niewiáſt przednieyſzych niemáło.
  5. Ale Żydowie ktorzy ſłucháć nie chćieli / ruſzeni zázdrośćią / A nábráwſzy niektorych łotráſow ludźi złych / á zebráwſzy lud wzburzyli miáſto / á náſzedſzy ná dom Iázonow / ſzukáli ich áby ie wywiedli do ludu.
      A Tenći ieſt záwżdy zwycżáy ludźi niewiernych gdy nie mogą inácży práwdy zágrodźić tedy nieſnáſki wſzcżynáią.

  6. A gdy ich nie ználeźli / wywlekli Iázoná y niektorą bráćią do przełożonych miáſtá / wołáiąc: Cić ſą ktorzy ſtán wſzytkiego świátá podwrácáli / y tuć oto przyſzli.
  7. Ktore przyiął Iázon / á wſzyſcyć ći cżynią przećiw dekretom Ceſárſkim / opowiedáiąc Iezuſá B Krolá inego.
      B Tákowá to ieſt rownie pothwárz iáką ná on cżás Zydowie Kryſthuſá Páná potwárzáli.

  8. Y podburzyli lud y przełożone miáſtá / ktorzy tego ſłucháli.
  9. Wſzákoż oni przyiąwſzy od Iázoná rękoiemſtwo y od inych / puśćili ie ná poſtáwienie.
  10. Ale bráćiá wnet w nocy wypuśćili Páwłá ſpołu z Sylą do Bereá / ktorzy gdy tám przyſzli / weſzli do bożnice Zydowſkiey.
  11. Lecż oni byli ſtátecżnieyſzy niż ći co byli w Teſsálonice / á to iż przyięli ſłowo Boże ze wſzytką ochotą / vſtáwicżnie ſię wywiáduiąc Piſm / C ieſliby ſię to ták miáło.
      C Nie cżynilić tego áby ſię iuż záráz ná ich ſłowiech záſádźić mieli ktore ſłyſzeli od nich / ále piſmá roſtrząſáli ku potwierdzeniu wiáry ſwey ieſliżby ſię z práwdą piſm zgádzáły ſłowá ich.

  12. A przethoż wiele ich vwierzyło / y Greckie niewiáſty vcżćiwe / y mężow niemáło.
  13. O tym gdy ſię dowiedźieli Teſsáloniceńſcy Żydowie / że y w Berei opowiedáne ieſt od Páwłá ſłowo Boże / przyſzli też y tám podburzáiąc lud.
  14. Ale wnet Páwłá wypuśćili bráćiá / áby ſzedł iákoby do morzá / wſzákoż Sylá y Tymotheuſz zoſtáli tám.
  15. A ći ktorzy ſię podięli poſtáwić Páwłá ná mieyſcu beſpiecżnym / przeprowádźili go áż do Athen / á wźiąwſzy roſkázánie do Syle y Tymotheuſzá / żeby tym rychley bywáli v niego / ſzli w drogę.
  16. Zátym gdy ich Páweł w Atheniech cżekáł / tedy ſię w nim wzruſzáł duch iego / gdy widźiáł miáſto D poddáne báłwochwálſtwu.
      D Tám gdźie było práwe źrzodło wſzech náuk / támże też było náſprośnieyſze báłwochwálſtwo.

  17. A przetoż rozmáwiáł w bożnicy z Żydy y z ludźmi bogoboynemi / tákże y w rynku ná káżdy dźień / z kim ſię iedno podkáł.
  18. Tedy niektorzy E Epikureycżycy y F Stoicy Filozofowie gádáli ſię z nim / á mowili niektorzy: Coż wżdy ten G plotká chce powiedáć: A drudzy mowili: Zdá ſię być opowiedácżem obcych bogow / bo im Iezuſá y zmártwychwſtánie opowiedáł.
      E Ci byli ktorzy náwyzſze ſzcżęśćie pokłádáli w roſzkoſzy.
      F Ci záſię náwyzſze ſzcżęśćie pokłádáli w cnoćie / ktorey iednák práwie znáć nie mogli.
      G W Greckim ſtoi ſłowo co znácży tego ktory nowe wieśći nośi / á dlá zyſku ledá co wtácżá.

  19. A ták go pochwyćiwſzy wiedli ku H Areopágu / mowiąc: Możemyli wiedźieć co tho ieſt zá nowá náuká / ktorą opowiedáſz:
      H Ták názywáno rátuſz Athenieńſki ktory był ná págorku zbudowány á ten był poświęcon Bogu ktorego názywáli Márs á thám był wiedźion do ſądu iáko kácerz y odſzcżepieniec.

  20. Bo iákieś obce rzecży przynośiſz do vſzu náſzych / á przethoż chcemy wiedźieć co wżdy z tego má być.
  21. Abowiem Athenieńcżycy / y ći ktorzy tám mieſzkáli gośćie / żádną ſię iną rzecżą nie báwili / iedno w powiedániu á w ſłuchániu iákich nowin.
  22. Tedy Páweł ſtoiąc wpośrod Areopágu / rzekł: Mężowie Athenieńſcy / we wſzytkim widzę iż bárzo nábożnemi ieſteſćie.
  23. Gdyż chodząc y przypátruiąc ſię wáſzym nábożeńſthwám / nálázłem też ołtárz ná ktorym ieſt nápiſáno: I NIEZNAIOMEMV BOGV. A przetoż tego ktorego wy nieznáiąc chwálićie / thegożći iá wám oznáymuię.
      I Acżkolwiek było nápiſáno Bogom nieznáiomym / ále z tąd bierze Páweł przycżynę chcąc ie przywieść ku poznániu Bogá iednego.

  24. Bog ktoryć ſtworzył świát / y wſzytko co ná nim ieſt / ten gdyż ieſt Pánem niebá y źiemie / * nie mieſzkáć w kośćielech ręką zbudowánych.
      * Pſálm.50.v.8. Wyżſzey.7.v.41.

  25. Ani bywá chwálon rękomá ludzkiemi / iákoby cżego pothrzebowáć miáł / gdyż on dáie wſzytkim żywot / y oddech / y wſzytko.
  26. Y ſpráwił z iedney krwie wſzytek národ ludzki / áby mieſzkáli po wſzytkiey źiemi / zámierzywſzy pewność cżáſow ktore przed tym poſtánowił / y záłożywſzy gránice mieſzkániá ich.
  27. Aby ſzukáli Bogá / owáby ſnádź mácáiąc ználeźli go / choćiáżći koniecżnie od káżdego z nás nie ieſt dáleko.
  28. Abowiem przezeń żywiemy / y ruchámy ſobą / y ieſtechmy / iáko y niektorzy z wáſzych K Poetow to powiedáli / gdyżechmy też ſą národem iego.
      K Tu dáwá znáć o Arátuſie poećie.

  29. * A przetoż gdychmy ſą národem Bożym / nie mámy ták rozumieć / L áby złotu / ábo ſrebru / ábo kámieniowi miſternie rytemu / ábo zmyſleniu cżłowiecżemu boſtwo miáło być podobne.
      L Ná tym mieyſcu gáni y kſztáłt y ony rzecży z ktorychby ſobie cżłowiek chćiáł Bogá zmyſláć.

      * Ezá.40.v.18.

  30. Lecż przebácżáiąc cżáſow tey nieumieiętnośći / teráz Bog wſzędy oznáymuie wſzem ludźiám / áby ſię vználi.
  31. Dlá tego iż poſtánowił dźień w ktory ſpráwiedliwie ſądźić będźie źiemię / przez tego mężá ktorego náznácżył / iáwnie tho okázáwſzy wſzytkim / iż on go z mártwych wzbudźił.
  32. Tedy oni vſłyſzáwſzy o zmártwych wſtániu / niektorzy z nich z pośmiechem to prźiymowáli / á drudzy záſię powiedźieli: Będźiem ćię o tym drugi ráz ſłucháć.
  33. Zátymże Páweł wyſzedł z pośrodku ich.
  34. Ale niektorzy przyſtáli do niego y vwierzyli / miedzy ktoremi był Dyonizyus Areopágitá / y niewiáſtá imieniem Dámárys / y ini z nimi.

    Kápitułá 18.
    ¶ 1. Páweł robi rękomá ſwemi / y opowiedá w Korynćie ſłowo Boże. 6. Brzydźi ſię Zydy. 8. Przyięt od wielá ich. 9. Y poćieſzon od Páná. 14. Gállio ſędźiá nie podeymuie ſię ſądow o wierze. 17. Softenes vbit. 18. Slub Páwłow. 21. Wiárá iego w opátrznośći Bożey. 22. Stáránie iego o bráćią. 24. Wyſłáwiánie Apollowe.

  1. Potym Páweł odſzedſzy z Athen / przyſzedł do Koryntu.
  2. Y nálázſzy niektorego Żydá * imieniem Akillę rodem z Ponthu / ktory był niedáwno z Włoch przyſzedł z Pryſcyllą żoną ſwą (dlá tego iż było roſkázánie Kláudyuſzowe / áby Żydowie wſzyſcy ſzli precż z Rzymá) przyſzedł do nich.
      * Rzym.16.v.5.

  3. A iż był tegoż rzemieſłá / mieſzkáł v nich y A robił / ábowiem to było rzemieſło ich robić námioty.
      A Záwżdyć to cżynił gdźie iedno kolwiek przyſzedł / wſzákoż w Korynćie tym więcey to cżynił á to dlá fáłeſznych Apoſtołow / ktorzy bez zápłáty y nágrody vcżyli áby ſobie tym więtſzą łáſkę źiednáli.

  4. Tedy ſię gádáł w Bożnicy ná káżdy Szábáth / námáwiáiąc Żydy ſpołu y Greki.
  5. A gdy przyſzli z Mácedoniey Sylás y Tymotheuſz / śćiśnion był Páweł od duchá / oświádcżáiąc Żydom iż Iezus był Kryſtuſem.
  6. Lecż oni gdy ſię záſtáwiáli y bluźnili / † wytrzązſzy ſzáty ſwe / rzekł do nich: B Kreẃ wáſzá ná głowy wáſze / iáćiem cżyſt / á od tegoż cżáſu idę do pogánow.
      B Abowiem żádney wymowki mieć nie mogą / á dlá tego im ſtráſzliwą pomſtę Bożą oznáymuie.

      † Mát.10.v.14. Wyżſzey.13.v.51.

  7. Y odſzedſzy z támtąd / wſzedł w dom niektore° cżłowieká imieniem Iuſt / ktory ſłużył Bogu / á iego dom był podle bożnice.
  8. ¤ Tedy Kryſpus przednieyſzy w bożnicy vwierzył Pánu ze wſzythkim ſwym domem / y wiele Korintcżykow ſłucháiąc wierzyli y krzćili ſię.
      ¤ 1.Kor.1.v.14.

  9. Zátym Pán rzekł Páwłowi w nocy przez widzenie: Nie boy ſię / ále moẃ y nie milcż.
  10. C Abowiemćiem iá ieſt z tobą / á żáden ſię ná ćię nie tárgnie / ábyć miáł co złego vcżynić / ábowiem tu wielki lud mám w mieśćie tym.
      C Obiecuie mu Pán oſobliwą obronę zá kthorą tym ſnádniey wytrzymáć może ſprzećiwieńſtwá ſwych nieprzyiáćioł.

  11. A ták tám mieſzkáł rok y ſześć mieſięcy / náucżáiąc v nich ſłowá Boże°.
  12. A gdy Gállio był Stároſtą w Acháiey / thedy Żydowie iednoſtáynie powſtáli przećiw Páwłowi / y przywiedli go przed ſąd.
  13. Mowiąc: Iż ten D przećiw zákonowi námáwiá ludźi chwálić Bogá.
      D Skárżyli náń iż gwáłćił chwáłę Bożą w zákonie poſtánowioną.

  14. A gdy iuż Páweł miáł vſtá otworzyć / rzekł Gállio do Żydow: Być wám byłá krzywdá iáká / ábo co zá złocżyńſtwo o Żydowie / ileby ſpráwiedliwośći náleżáło / broniłbych wás.
  15. Ale ieſli tylko gádká ieſt o ſłowiech y o imionách / á o zákonie wáſzym / wy to ſámi rozeznáyćie / ábowiem iá niechcę być tey rzecży ſędźią.
  16. Y wygnáł ie od ſądu.
  17. Tedy wſzyſcy Grecy ♀ Soſtená przednieyſzego z bożnice pochwyćiwſzy / bili przed ſądem / ále tego Gállio nic ná piecży nie miáł.
      ♀ 1.Kor.1.v.1.

  18. Potym Páweł gdy tám ieſzcże przez niemáły cżás mieſzkáł / pożegnáwſzy ſię z bráćią / wiozł ſię do Syryey (máiąc z ſobą w towárzyſtwie Pryſcyllę y Akillę) * gdy E ogolił głowę w F Cenchreách / bo miáł ſlub.
      E Páweł nie dlá iney przycżyny tego cżyni iedno folguiąc ſproſnoſći Zydowſkiey iż oni thák głupi byli że ſię ták zákonnemi ſpráwámi mniey potrzebnemi zábáwiáli.
      F Cenchree był porth Koryntſki ktory był ná śiedmiedźieſiąt ſtháián od miáſtá.

      * W 4.Mo.6.v.18. Niżey.21.v.24.

  19. Zátym przyſzedł do Efezu / y tám ie zoſtáwił / á ſám wſzedſzy do bożnice rozmáwiáł z Żydy.
  20. A gdy go prośili żeby v nich dłużey mieſzkáł / nie zezwolił.
  21. Ale ie pożegnáł mowiąc: Koniecżnie potrzebá mi obchodźić święto ktore bliſko ieſt w Ieruzálem / * lecż ſię záſię do wás wrocę zá wolą Bożą / y odſzedł z Efezu.
      * 1.Kor.4.v.19. Iáku.4.v.16.

  22. A zſtąpiwſzy do Cezáryey / y przyſzedſzy do Ieruzálem / tám przywitáwſzy ſię z kośćiołem / ſzedł do Antyochiey.
  23. Y gdy thám przemieſzkáł niektory cżás / odſzedł / idąc porządnie przez kráinę Gálácką / y przez Frygią / á vtwirdzáł wſzytki zwolenniki.
  24. † Thedy Żyd niektory imieniem Apollos rodem z Alexándriey / cżłowiek wymowny / przyſzedł do Efezu / będąc mocnym w Piśmiech.
      † 1.Kor.1.v.12.

  25. Ten był wpráwiony w drodze Páńſkiey / á páłáiąc w duchu mowił y náucżáł pilnie tych rzecży kthore były Páńſkie / G tylko wiedząc o krzćie Iánowym.
      G Abowiem on tylko ſię był dopierko pierwſzych pocżątkow Ewánieliey náucżył.

  26. Y pocżął beſpiecżnie mowić w bożnicy / H ktore° vſłyſzáwſzy Pryſcyllá y Akillá / wźięli go / y doſtáthecżniey mu oznáymili drogę Bożą.
      H Then Apollos choć był náucżony y wymowny / wſzákoż nie miáł ſobie zá zelżywość iż go ten rzemieśnik Akillá vcżył.

  27. A gdy chćiáł idź do Acháiey / nápomináli go bráćiá / y piſáli do zwolennikow áby go przyięli / ktory gdy przyſzedł / wiele pomágáł tym ktorzy vwierzyli z łáſki.
  28. Abowiem doſtátecżnemi wywody tym więcey á więcey ſztrofowáł iáwnie Żydy / okázuiąc przez Piſmá iż Iezus był onym Kryſtuſem.

    Kápitułá 19.
    ¶ 6. Duch święty zá wkłádániem rąk Páwłowych ludźiám był dáwán. 9. Náukę iego bluźnią Zydowie. 10. Ale ſię oná tym więcey ſzyrzy. 11. Potwirdzoná wielkiemi cudámi. 13. Beſpiecżeńſtwo záklinácżow. 16. Skáránie ich. 17. Pożytek ktory z tąd przyſzedł. 24. Rozruch zácżęt od Demethryuſá wrzkomo od Dyány. 35. Wſzákoż od niektorego piſárzá pohámowán.

  1. Zſtáło ſię potym gdi Apollos był w Korynćie / iż Páweł obſzedſzy gorne kráiny przyſzedł do Efezu / gdźie tám ználázł kilká zwolennikow.
  2. Y rzekł do nich: Záliſćie wźięli A Duchá świętego / gdyſćie vwierzyli: Ale mu oni powiedźieli: Y owſzemechmy o thym B áni ſłycháli / ieſliż ieſt Duch święty.
      A W tych ſłowiech rozumie dáry oſobliwe Duchá świętego.
      B Acżći im nie táyná rzecż byłá o Duchu świętym / ále iákie były widome łáſki iego / o tym niewiedźieli.

  3. Tedy rzekł: W cożeſćie tedy ſą pokrzcżeni: A oni powiedźieli: W Iánow krzeſt.
  4. Zátym rzekł Páweł: * Iánći tylko krzćił C krztem vznániá / mowiąc ludowi áby w onego ktori miáł prźiydź po nim vwierzyli / to ieſt w Kryſtuſá Iezuſá.
      C To ieſt / gdy vcżył vznániá ktorego wyznániem był krzeſt kthory on w przod ſpráwowáł.

      * Mát.3.v.11. Már.1.v.8. Luk.3.v.16. Ián.1.v.26. Wyżſzey.1.v.5.

  5. A przetoż oni vſłyſzáwſzy to / D pokrzcżeni ſą w imię Páná Iezuſowe.
      D To ieſt Dárowáni ſą y ozdobieni widomemi dáry y łáſką Duchá S. to co ſię ſtáwáło przez wkłádánie rąk.

  6. Y gdy ná nie wkłádáł ręce Páweł / przyſzedł ná nie Duch święty / á mowili obcemi ięzyki / y prorokowáli.
  7. A tych wſzytkich mężow było około dwunáſćie.
  8. Pothym on wſzedſzy do bożnice / mowił beſpiecżnie przez trzy mieſiące rozmáwiáiąc y rádząc o tym coby ku kroleſtwu Bożemu przyſłuſzáło.
  9. A gdy niektorzy byli zátwárdzeni / y niechćieli być poſłuſzni / mowiąc źle o drodze Páńſkiey przed ludem / odſzedſzy od nich / wyłącżył zwolenniki ná káżdy dźień vcżąc w ſzkole niektorego Krolá.
  10. A toć ſię dźiáło przez dwie lećie / ták iż wſzyſcy ktorzy mieſzkáli w Azyey / ſłucháli ſłowá Páná Iezuſowego / ták Żydowie iáko y Grecy.
  11. Y nie ledá cudá ſpráwowáł Bog przez ręce Páwłowe.
  12. E Ták iż też ná ludźi chore przynoſzono fácelety ábo ręcżniki od ćiáłá ie° / á odchodźiły od nich choroby y duchowie źli odſtępowáli od nich.
      E To ſię wſzythko dźiáło ku vtwierdzeniu Ewánieliey y vrzędu Páwłowego / á nie dlá tego iżby ábo iego ſámego ábo chuſtki iego chwálić miáno.

  13. Tedy niektorzy tułácy Żydowie báwiący ſię záklinániem / kuśili ſię wzywáć nád tymi ktorzy mieli duchy złe imieniá Páná Iezuſowe° / mowiąc: F Poprzyſięgámy wás przez Iezuſá / ktorego Páweł opowiedá.
      F Ci ludźie źle vżywáiąc powołániá Páwłowego ſwowolnie ſobie przywłáſzcżáią vrząd iego / cżego ſię żádnemu cżłowiekowi cżynić nie godźi.

  14. A było ſynow Scewy Żydá Kſiążęćiá kápłáńſkie° ſiedḿ / ktorzy to cżynili.
  15. Ale odpowiedźiąwſzy duch zły rzekł: Známći Iezuſá / y wiem co Páweł / ále wy coſćie ſą zácż:
  16. Y ſkocżywſzy ná nie cżłowiek on w ktorym był duch zły / á opánowáwſzy ie zmocnił ſię im / ták iż nágo zránieni zućiekáli z domu iego.
  17. A toć ſię rozſłáwiło v wſzytkich ták Żydow iáko y Grekow / ktorzy mieſzkáli w Efeźie / y przyſzedł ná nie wſzytki ſtrách / á wielbili imię Páná Iezuſowe.
  18. A wiele onych ktorzy vwierzyli przychodźiło / wyznáwáiąc y oznáymuiąc ſpráwy ſwoie.
  19. Tákże y wiele z onych ktorzy ſię náukámi niepotrzebnemi páráli / przyniozſzy kſięgi popálili przed wſzytkimi / kthore oſzácowáwſzy / ználeźli pięćdźieſiąt tyſięcy ſrebrnikow.
  20. A thákći ſię mocnie rozráſtáło ſłowo Páńſkie / y bráło moc.
  21. To gdy ſię ſpełniło / vmyſlił Páweł przez Duchá / przeſzedſzy Mácedonią y Acháią idź do Ieruzálem / y mowił ták: Bywſzy tám / potrzebá mi też y Rzym oględáć.
  22. Tedy poſłáwſzy dwu z onych ktorzy mu ſłużyli / Tymotheuſzá y Eráſtá / ſám do cżáſu zoſtáł w Azyey.
  23. Tegoż cżáſu wſzcżął ſię rozruch niemáły o oney ſekćie.
  24. Abowiem niektory imieniem G Demetryus złotnik / ktory robił kośćioły ſrebrne Dyánie / cżynił niemáły pożytek rzemieśnikom.
      G Ten Demetryus zwykł był z śrebrá odlewáć kſztáłty onego zácnego koſćiołá Dyány / y przedáwáł ie ludźiom iż ie ſobie ná pierśiách ku pámięći nośili / z kąd máiąc zyſk wielki wzruſzył ty burdy przećiw ſłowu Bożemu / gdźie ſię tu oto okázuie iáko łákomſtwo ieſth ná wielkiey przekáźie Ewánieliey świętey.

  25. Ktore zebráwſzy / y ine ktorzy byli tákowychże rzecży rzemieśnicy / rzekł: Mężowie / wiećieſz iż z tego rzemieſłá ſą náſze máiętnośći.
  26. Widźićie tedy y ſłyſzyćie / że nie tylko w Efeźie / ále práwie po wſzytkiey Azyey ten Páweł námowił á odwroćił wiele ludu / mowiąc że nie ſą bogowie ći ktorzy ſą rękámi vcżynieni.
  27. A ták potrzebá ſię thego obáwiáć / by nám przezeń tá cżąſtká nágánioná nie zginęłá / H y owſzem też áby wielkiey boginiey Dyány kośćioł nie był nizácż mián / y przyſzłoby ktemu żeby theż był zepſowán máieſtát iey / I ktorą chwáli wſzytká Azyá / y wſzytek świát.
      H Tu w tych ſłowiech ſwych náprzod przekłádá ten zły cżłek ſzkodę w zyſku ſwym / przekłádá potym chwáłę ſwey Dyány / z ktorych ſłow znácży ſię iż ſię on ſám o ſobie więcey ſtáráł niż o ſwey Dyány chwáłę.
      I Wſzytkiey ſwey wiáry ni nácżym inem nie záſádzá iedno ná wielkoſći ludu ták iáko tho y dźiś niektorzy cżynią.

  28. Ty rzecży oni vſłyſzáwſzy / nápełnieni gniewu krzyknęli / mowiąc: Wielkáć ieſt Dyáná Efeſká!
  29. Y było pełne wſzyſtko miáſto zámieſzániá / y wtárgnęli iednoſtáynie ná rynek / poimáwſzy Gáiego y Aryſtárchá Mácedońcżyki / ktorzy byli towárzyſzmi w drogách Páwłowych.
  30. A gdy Páweł chćiáł wynidź do ludu / nie dopuśćili mu zwolennicy.
  31. Ale y niektorzy przednieyſzy z Azyey / gdy mu byli przyiáćielmi / poſłáwſzy do niego prośili go áby nie wychodźił ná rynek.
  32. Thedy iedni inácżey wołáli / ábowiem było zebránie zámieſzáne / á wiele ich było ktorzy nie wiedźieli dlá cżego ſię zeſzli.
  33. A niektorzy z ludu przywiedli Alexándrá / ktorego pędźili Żydowie / A przetoż Alexánder gdy ręką milcżenie vcżynił / chćiáł vcżynić obmowę przed ludem.
  34. Ktorego gdy poználi być Żydem / tedy ſię wſzcżął krźik wſzech ſpołu / iákoby przez dwie godźinie / wołáiących: Wielká ieſt Dyáná Efeſká.
  35. Thedy piſárz vśmierzywſzy lud rzekł: Mężowie Efeſcy / y ktoryż ieſt cżłowiek coby niewiedźiáł / iż miáſto Efeſkie ieſt K chwálcą wielkiey boginiey Dyány / y obrázu kthory ſpádł od Iowiſzá:
      K Słowo Greckie miáſto tego cochmy my położyli chwálcą / znácży dozorcę ábo wytrykuſzá koſćielnego.

  36. A przetoż gdyż ſię tym nikt ſprzećiwić nie może / L pothrzebá ſię wám pohámowáć / á nic ſkwápliwie nie cżynić.
      L Thákći záwżdy mądrość tego świátá mowi ktorá nic inego nie rádźi áni ſię ná żádną rzecż więcey oglądá / iedno áby tylko ty docżeśne nieſnáſki nie były.

  37. Abowiemeſćie przywiedli ludźi ty / áni święthokrádce / áni bluźnierze przećiw boginiey wáſzey.
  38. A ieſliż Demetryus / y ći ktorzy z nim ſą rzemieśnicy máią co zá przycżynę przećiw komu / wſzák práwo ſiedźi y ſą Ráyce / thámże niech ná ſię ſkárżą.
  39. Ieſliż ſię też o iákich inych rzecżách bádáćie / to ſię ná ſłuſznym ześćiu odpráwi.
  40. Abowiem ſię nám obáwiáć potrzebá / áby nás nie obwiniono o nieſnáſkę dniá dźiſieyſzego / gdyż nie máſz żádney przycżyny iákobychmy mogli dáć o ſobie ſpráwę thego náſzego ześćiá nieporządnego. A gdy to rzekł / roſpuśćił ono zgromádzenie.

    Kápitułá 20.
    ¶ 1.14. Páweł przeſzedł wiele mieyſc. 7. Spráwuie wiecżerzą Páńſką / y cżyni w nocy kázánie. 9. Eutychuſá wzbudzá od vmárłych. 17. Przykłádem ſwoim nápominá ſtárſze Efeſkie. 36. A odpráwiwſzy modlitwy z nimi / idźie do Ieruzálem.

  1. A gdy ſię vćiſzył on rozruch / tedy Páweł wezwáł zwolennikow / á pożegnáwſzy ie / ſzedł w drogę do Mácedoniey.
  2. Tedy chodząc po onych ſtronách / nápomináł ie długiemi powieśćiámi / zátym przyſzedł do Grecyey.
  3. A tám zmieſzkáwſzy trzy mieſiące / gdy náń Żydowie záſádki chytre vcżynili tám kędi miáł idź do Syriey / zdáło ſię mu ná zád idź przez Mácedonią.
  4. Y byli z nim w towárzyſtwie áż do Azyey / Sopáter Berreeńſki / y Aryſtárchus z Sekunduſem Teſsáloniceńſcy / y Gáius Derbeycżyk / y Tymoteuſz / á záſię z Azyey Tychikus y Trofimus.
  5. Ktorzy iecháwſzy wprzod / cżekáli nás w Troádźie.
  6. My záſię po dnioch Przáſnikow / odpłynęlichmy od A Filipis / y przyſzlichmy do Throády zá pięć dni / gdźieſmy zmieſzkáli przez ſiedḿ dni.
      A Abowiem przez ony dni przáśnikow przemieſzkáwáł w Filipis ználázſzy cżás ku vcżeniu oznáymuiąc zákon łáſki / á iż iuż ſą w niwecż zákonne Ceremonie obrocone.

  7. A ták pirwſzego dniá w tegodniu / zebráwſzy zwolenniki B ku łámániu chlebá / mowił do nich iż miáł iecháć názáiutrz / y przedłużył kázánie áż do pułnocy.
      B To ieſt / ku obchodzeniu wiecżerzey Páńſkiey / o cżym pátrz káp.2.v.46.

  8. A było wiele lámp ná oney ſáli / gdźie byli zgromádzeni:
  9. Tám ſiedząc niektory młodźieniec imieniem Eutychus w oknie / będąc źięt ćięſzkim ſnem / gdy Páweł dłużey mowił / záchwiáwſzy ſię od ſnu / ſpádł ná doł z trzećie° piętrá / y wźięt ieſt vmárły.
  10. Thedy zſtąpiwſzy Páweł / położył ſię ná nim / á obłápiáiąc go mowił: Nie fráſuyćie ſię / boć w nim ieſt duſzá iego.
  11. A thák gdy záſię wſzedł / á łámáł chleb y iádł / długo mowił áż ku świtániu / y zátymże precż ſzedł.
  12. Przywiedli też y młodźieńcá żywego / y byli niepomáłu poćieſzeni.
  13. A my też ſzedſzy do okrętu / wieźlichmy ſię do Aſsu / ábychmy z támtąd wźięli Páwłá / Abowiem był ták poſtánowił / iż thám miáł pieſzo idź w drogę.
  14. A gdy ſię do nás przyłącżył v Aſsu / wźiąwſzy go przyiechálichmy do Mityleny.
  15. Z támtąd ſię záś odwiozſzy / przyſzlichmy názáiutrz ku Chiu / á drugiego dniá przypłynęlichmy ku Sámu / A pomieſzkáwſzy w Throgillu / názáiutrz przyſzlichmy do Miletu.
  16. Abowiem Páweł poſtánowił iż miáł minąć Efez / áby cżáſu prożno nie tráćił w Azyey / bo ſię kwápił ieſliby mogło być / áby ná dźień świątecżny był w Ieruzálem.
  17. Tedy od Miletu poſłáwſzy do Efezu / wezwáł ſtárſzych z kośćiołá.
  18. Ktorzy gdy do niego przyſzli / powiedźiáł im: Wy wiećie / iż od pirwſzego dniá w ktorym wſzedł do Azyey / iákom z wámi po wſzythek cżás był.
  19. Służąc Pánu ze C wſzytką ſkromnośćią / z wielą łez y z pokuſámi / ktore ná mię przychádzáły z záſádek Zydowſkich.
      C Tho wſpominá przećiwko pyſze y chłubie ktore dwá grzechy nie máią być w ſługách Bożych.

  20. Żem ſię nie ſkrádáł z nicżym coby wám było pożytecżno / żebych wám był thego oznáymić nie miáł / vcżąc wás iáwnie po wſzytkich domiech.
  21. A oświádcżáiąc Żydom ſpołu z Greki / ono vznánie ktore ieſt ku Bogu / y wiárę ku Pánu náſzemu Iezuſowi.
  22. Ale teráz oto iá D związány w duchu / iádę do Ieruzálem / niewiedząc co ſię tám ze mną dźiáć będźie.
      D To ieſt / Z przymuſzeniá y z roſkázániá Duchá S. ktorym iáko powrozem iákim będąc związány tám muſzę być wiedźion.

  23. Iedno żeć Duch święty po wſzythkich mieśćiech oświádcżá / że mię więźienie y vtrápienie cżeká.
  24. Wſzákoż iá ná to żádnego bácżeniá nie mám / áni mi ieſt mił żywoth ſámemu / iedno ábych dokońcżył biegu moiego z weſelem / y poſługi ktorąm wźiął od Páná Iezuſá / ku oświádcżániu Ewánieliey łáſki Bożey.
  25. A terázći iá oto znám / że żáden z wás wſzech nie oglądáćie oblicżá moiego / przez ktorem iá przeſzedł opowiedáiąc kroleſtwo Boże.
  26. Y dlá tegoż ſię wám oświádcżám dniá dźiſieyſzego / E żećiem iá ieſt cżyſt od krwie wſzytkich.
      E To ieſt / Zem iá nie ieſt przycżyną zginieniá żádnego z wás.

  27. Abowiemem ſię nie chronił / żebych wám nie miáł oznáymiáć wſzelkiey F rády Bożey.
      F To ieſt / tego wſzytkiego co náleżáło ku ludzkiemu zbáwieniu.

  28. A przetoż mieyćie ſię ſámi ná pilney piecży y trzodę / nád kthorą wás Duch święty poſtánowił Biſkupy / ábyſćie páśli kośćioł Boży / ktorego on nábył ſobie G oną krwią ſwoią.
      G Ty ſłowá iáwnie á iáśnie okázuią iż ſą práwdźiwe ony ſłowá Iáná S. gdy mowi: Słowo zſtáło ſię ćiáłem / iż ten ktori był Bogiem práwdźiwym práwdźiwie ſię nám ſtáł y Bogiem y cżłowiekiem / z ktore° wypłynęłá oná kreẃ kthorá ocżyſćiłá grzechy náſze.

  29. Boć iá wiem że po odeśćiu moim wnidą miedzy wás ſrodzy wilcy / ktorzy nie sfolguią trzodźie.
  30. Y z wás ſámych wynidą mężowie mowiący H rzecży przewrotne / áby zá ſobą zwolenniki odtárgnęli.
      H A zwłáſzcżá máiąc o ſobie hárde rozumienie / ktore ieſt mátką wſzelkiego odſzcżepieńſtwá.

  31. A dlá thegoż cżuyćie / pomniąc żećiem przez trzy látá w nocy y we dnie nie przeſtáwáł nápomináć z wás káżdego z łzámi.
  32. A ták teráz bráćiá porucżám wás Bogu / y ſłowu łáſki iego / kthoryć Bog może pobudowáć / y dáć wám to / co I práwem dźiedźicżnym otrzymáćie ze wſzytkimi poświęconemi.
      I Ktorego doſtániemy przez przyſpoſobienie / iáko práwi włáſni ſynowie.

  33. Nie pożądáłćiem od żádnego z wás K ſrebrá / złotá / áni ſzáty.
      K Tymi ſłowy pilnie ie nápominá / áby ſię ſtrzegli łákomſtwá.

  34. Y owſzem ſámi wiećie / * że moim potrzebám / y tych kthorzy ſą zemną / ſłużyły ręce oto ty.
      * 1.Kor.4.v.12. 1.Tes.2.v.9. 2.Tes.3.v.8.

  35. We wſzytkimćiem wám okázáł / iż thák prácuiąc potrzebá prźiymowáć niemocne / á pámiętháć ſłowá Páná Iezuſowe / iż on powiedźiáł: Szcżęſliwſzá rzecż ieſt dáwáć niźli bráć.
  36. A to rzekſzy / klęknął ná koláná ſwe / y modlił ſię z nimi wſzytkimi.
  37. Tedy ſię wſzcżął wielki płácż wſzythkich / á vpádáiąc ná ſzyi Páwłowi / cáłowáli go.
  38. Będąc bárzo żáłośćiwi z ſłow ktore im mowił / że więcey nie mieli vyzreć oblicżá iego / y tákże go prowádźili áż do okrętu.

    Kápitułá 21.
    ¶ 4. Ludzkość y ſpołecżne modlithwy wiernych. 9. Cżterzy dźiewki Filipowe prorokuią. 11. Agáb opowiedá Páwłowi co náń prźiydź má. 13. Státecżny vmyſł iego ku znoſzeniu krzyżá. 22. Podáią mu bráćiá rády w Ieruzálem. 28. Wielkie niebeſpiecżeńſtwo w kthore przyſzedł. 33. Iáko z niego dźiwnie wyſzedł.

  1. Zátym gdychmy odiecháli rozſtháwſzy ſię z nimi / przyſzlichmy proſtym pędem do Koum / á názáiutrz do Rhodis / z támtąd do Pátárá.
  2. Thám ználázſzy okręt / ktory miáł płynąć do Fenice / wſiádſzy weń iechálichmy.
  3. A gdy ſię nám pocżął vkázowáć Cypr / zoſtáwiwſzy go po lewey ſtronie / wiezlichmy ſię do Syryiey / y przyiechálichmy do Tyru / ábowiem tám z okrętu ſprzątáć miáno.
  4. Támżechmy zmieſzkáli przez ſiedḿ dni nálázſzy zwolenniki / kthorzy do Páwłá mowili A przez duchá / áby nie chodźił do Ieruzálem.
      A To ieſt / Z obiáwieniá duchá Bożego.

  5. Ale gdychmy wymieſzkáli ony dni / odeſzlichmy / á wſzyſcy nás prowádźili z żonámi y z dźiátkámi / áżechmy wyſzli z miáſtá / tedy v brzegu poklęknąwſzy ná koláná / modlilichmy ſię.
  6. Záthym obłápiáiąc iedni drugie / wſiedlichmy w okręt / á oni też wroćili ſię do ſwych.
  7. My záſię odpráwiwſzy drogę / przyſzlichmy z Thyru do Ptolemáidy / támże ſię przywitáwſzy z bráćią / mieſzkálichmy v nich przez ieden dźień.
  8. A názáiutrz wyſzedſzy Páweł / y my ktorzychmy z nim byli / przyſzlichmy do Cezáryey / y wſzedſzy w dom * Filipá B Ewánieliſty (ktory był ieden z onych ſiedmi) zoſthálichmy v niego.
      B Vrząd Ewánieliſtow był ſzrzedni miedzy Apoſtołmi y doktormi.

      * Wyżſzey.6.v.5.

  9. A ten miáł cżterzy corki pánienki / ktore prorokowáły.
  10. Y gdychmy tám przez niemáło dni mieſzkáli / przyſzedł z Żydoſtwá Prorok niektory imieniem Agáb.
  11. Kthory przyſzedſzy do nás / wźiął pás Páwłow / y związáwſzy ſobie nogi y ręce / mowił: C Toć mowi Duch święty / Mężá ktorego ieſt ten pás / ták zwiążą w Ieruzálem Żydowie / y podádzą go w ręce pogánom.
      C Pán Bog chćiáł áby iáwno było ſługám iego więźienie Páwłowe dlá thego iżby oni nie mniemáli że ſię ſám wpráwowáł w niebeśpiecżeńſtwo żywotá ſwego.

  12. To ſkorochmy vſłyſzeli / prośilichmy y ſámi y ći kthorzy ná onym mieyſcu byli / áby nie chodźił do Ieruzálem.
  13. Thedy odpowiedźiáł Páweł: Coż cżynićie płácżąc / á kruſząc ſerce moie: koniecżnieć iá nie thylko ábych miáł być związán / álem y vmrzeć gotow w Ieruzálem / dlá imieniá Páná Iezuſowego.
  14. A thák gdychmy mu rozrádźić nie mogli / przeſtálichmy ná thym mowiąc: Niecháyżeć ſię zſtánie wolá Páńſká.
  15. Zátym po onych dnioch / zebráwſzy tłumoki / ſzlichmy do Ieruzálem.
  16. Y przyſzli też ſpołu z námi niektorzy zwolennicy z Cezáreiey / przywiodſzy z ſobą tego v ktoregochmy goſpodą ſtáć mieli / Mnázoná Cypriycżyká ſtárego zwolenniká.
  17. Gdyſmy tedy przyſzli do Ieruzálem / wdźięcżnie nás przyięli bráćiá.
  18. Názáiutrz wſzedł z námi Páweł do Iákubá / kędy wſzyſcy ſtárſzy byli.
  19. Ktore obłápiwſzy opowiedźiáł im porządnie co Bog cżynił miedzy pogány przez ſłużbę iego.
  20. Co oni ſłyſząc chwálili Páná / á powiedźieli mu: Widźiſzże bráćie iáko ieſt wiele tyſięcy Żydow ktorzy vwierzyli / á wſzyſcy zápálonemi ſą chutliwośćią ku zákonowi.
  21. Słyſzeli tedy o tobie z powieśći inych / iż vcżyſz odſthániá od Moiżeſzá / á wſzyſcy Żydowie ktorzy ſą miedzy pogány / powiedáſz że ſię obrzezowáć nie máią / áni máią chodźić wedle vſtáw iego.
  22. Coż tedy ieſt: koniecżnieć ſię potrzebá zeydź ludowi / boć vſłyſzą żeś przyſzedł.
  23. A przetoż cżyń to coć powiedámy / mámyć cżtherzech mężow co ſpołu ſlub máią.
  24. Thy wźiąwſzy / D ocżyśćże ſię z nimi / y złożże ſię z nimi / * áby ogolili głowy / á iżby poználi wſzyſcy / że to co o thobie ſłyſzeli z powieśći innych / nic nie ieſt / ále iż y ſám chodźiſz záchowywáiąc zákon.
      D Ná tych Ceremoniách nie wiele náleżáło / ktore ácżkolwiek nie we wſzytkim z wiárą ſię zgádzáły / wſzákże ku dobremu końcowi ſię śćiągáły / to ieſth / ku dźiękcżynieniu Bogu / A przetoż y Páweł nie zbrániáł ſię przyiąć ich áby tym pozyſkáł bráćią ſwą / bo ſię chćiáł ná wſzem przypodobáć wſzytkim á wſzákoż bez obráżeniá ſumnieniá ſwego.

      * W 4.Mo.6.v.18. Wyżſzey.18.v.18.

  25. O tych też ktorzy vwierzyli z pogánow / mychmy piſáli / gdychmy poſtánowili áby nic tákowe° nie záchowywáli / † tylkoż áby ſię przeſtrzegáli od tego co ieſt ofiárowáno báłwánom / od krwie / od rzecży dáwionych / y od grzechu niecżyſtego.
      † Wyżſzey.15.v.20.

  26. Tedy Páweł wźiąwſzy ony męże / názáiuthrz ocżyśćion ieſt z nimi / y wſzedł do kośćiołá / oznáymuiąc wypełnienie dniow ocżyśćieniá / áż zá káżdego z nich byłá vcżynioná ofiárá.
  27. A gdy iuż było práwie ſiedḿ dni wypełnieniá / niekthorzy Żydowie z Azyey gdy go vyzreli w kośćiele / E wzburzyli wſzyſthek lud / y tárgnęli ſię náń rękomá.
      E Okázuie iż ná ten cżás gdy on chćiáł vbłágáć mdłe á vśmierzyć vmyſły ich / wpádł w ręce nieprzyiáćiołom.

  28. Wołáiąc: Mężowie Izráelſcy rátuyćieſz / tenći ieſt cżłowiek on ktory przećiw ludowi / y zákonowi / y mieyſcu themu wſzytkich vcży wſzędy / á iuż náwiodł y Grekow w kośćioł / y plugáwią to mieyſce święte.
  29. Abowiem przed tym widźieli z nim w mieśćie Trofimá Efeſkiego / y mnimáli áby go Páweł w wiodł do kośćiołá.
  30. Wzruſzyło ſię tedy miáſto wſzytko y zbieżáło ſię mnoſtwo ludu / á poimáwſzy Páwłá / wywlekli z kośćiołá / y nátychmiáſt drzwi zámkniono.
  31. Y gdy ſię ſtáráli iákoby go zámordowáć / przyſzłá wieść do Rothmiſtrzá nád woyſkiem / iż ſię wzburzyło wſzytko Ieruzálem.
  32. Ktory tegoż cżáſu wźiąwſzy ſłużebne y ſetniki / przybieżáł do nich / tedy oni vyzráwſzy Rotmiſtrzá y ſłużebne / przeſtáli bić Páwłá.
  33. A thák Rotmiſtrz przyſzedſzy bliżey / vchwyćił go y kázáł dwiemá łáńcuchy zwięzáć / pytháiąc ſię coby był zácż / y co vcżynił.
  34. Ale iedni ták drudzy inácżey miedzy ludem wołáli / y gdy nic pewnego o nim ſię dowiedźieć nie mogł w onym rozruchu / roſkázáł go wieść do F zámku.
      F Niektorzy cżytáią do obozu / ábo do woyſká / ále nie zdá ſię ten wykłád krzecży ná tym mieyſcu.

  35. Y gdy przyſzedł ná wſchody / przydáło ſię iż go práwie nieſli ſłużebni / przed gwáłtem ludu.
  36. Abowiem mnoſtwo ludu ſzło zá nim wołáiąc: Dáy go ſtráćić.
  37. Gdy tedy pocżynáno wieść Páwłá do zámku / rzekł Rotmiſtrzowi: Godźili mi ſię co rzec do ćiebie: Kthory rzekł k niemu: A vmieſz Greckie:
  38. ¤ Y nie tyżeś to ieſt on Egiptcyánin / ktory przed tymi dni wzruſzyłeś burzkę / y wywiodłeś ná puſzcżą cżterzy tyſiące zboycow:
      ¤ Wyżſzey.5.v.36.

  39. Thedy mu rzekł Páweł: ♀ Iáćiem ieſt cżłowiek Żyd z Tárſu / mieſzcżánin nie z podleyſzego miáſtá Cylicyey / y proſzę ćię ábyś mi dopuśćił mowić do ludu.
      ♀ Niżey.22.v.3.

  40. A ták gdy mu on dopuśćił / thedy Páweł ſtoiąc ná wſchodźiech / kinął ręką ná lud / y vcżyniwſzy wielkie milcżenie / mowił do nich Zydowſkim ięzykiem / tymi ſłowy:

    Kápitułá 22.
    ¶ 1. Páweł dáwá ſpráwę o náuce ſwey / y o żyćiu ſwym. 25. Wolnym vcżynion od chwoſtániá / że ſię ozywáł iż był mieſzcżáninem Rzymſkim.

  1. Mężowie bráćiá y oycowie / ſłucháyćieſz tey moiey ktorą teráz do wás cżynię obmowy.
  2. (A gdy vſłyſzeli iż do nich mowił Zydowſkim ięzykiem / tedy tym więtſze milcżenie było / y rzekł:)
  3. Iáć ieſtem mąż Żyd rodem z Tárſu / miáſtá w Cylicyey / á thu ieſtem wychowán w mieśćie tym / v nog Gámálielowych / y wyćwicżony doſtátecżnie w zákonie oycżyſtym / chutliwą miłośćią ku Bogu będąc zápálony / ták iáko y wy wſzyſcy dźiś ieſteſćie.
  4. Ktorym przeſládowáł A tę ſektę áż do śmierći / wiążąc y podáwáiąc do więźieniá ták męże iáko y niewiáſty.
      A To ieſt thákowy ſpoſob żyćiá / o cżym pátrz káp.8.v.3.

  5. Iáko mi tego y Kſiążę kápłáńſkie ieſt świádkiem / y wſzyſcy ſtárſzy / od ktorych iá też liſty wźiąwſzy do bráćiey / iecháłem do Dámáſzku / ábych był powiązáwſzy przywiodł do Ieruzálem ty co tám byli / żeby ie ſkáráno.
  6. Y przydáło mi ſię gdym iecháł w drogę / á byłem bliſko Dámáſzku / iákoby w południe / iż nágle oświećiłá ſię około mnie świátłoſć wielká.
  7. Y vpádłem ná źiemię / á vſłyſzáłem głos mowiący ku mnie / Sáulu / Sáulu przecż mię przeſláduieſz:
  8. Tedym iá odpowiedźiáł / Ktoś ty ieſt Pánie: A on ku mnie rzekł / Iáćiem ieſt on Iezus Názáreńſki / ktorego ty przeſláduieſz.
  9. Ci thedy ktorzy byli zemną / ácż widźieli świátłość y polękáli ſię / ále głoſu nie ſłyſzeli onego ktory ze mną mowił.
  10. Alem iá rzekł / Coż cżynić mám Pánie: A Pán mi powiedźiáł / Wſtáń á idź do Dámáſzku / á thám tobie powiedzą o wſzytkim / co tobie poſtánowiono ábyś cżynił.
  11. A gdym nic nie widźiáł przed chwáłą świátłośći oney / będąc widźion rękę od nich co ze mną byli / przyſzedłem do Dámáſzku.
  12. Tám Anániáſz niektory mąż pobożny wedle zákonu / máiąc o ſobie dobre świádectwo od wſzytkich Żydow tám mieſzkáiących.
  13. Przyſzedł do mnie / á ſthánąwſzy rzekł mi / Sáulu bráćie weźmi wzrok / á iá zárázem tegoż cżáſu vyzráłem go.
  14. Thedy on mnie rzekł / Bog oycow náſzych obráł ćiebie ábyś poznáł wolą iego / á iżbyś oglądáł onego B Spráwiedliwego / y ſłucháł głoſu z vſt ie°.
      B To ieſt / Iezuſá Páná.

  15. Abowiem będźieſz iego świádkiem v wſzytkich ludźi / o tym coś widźiáł y ſłyſzáł.
  16. A przethoż teráz przecż omieſzkáwáſz: Wſtháń á okrzći ſię / á C omiy grzechy twe wzywáiąc imieniá Páńſkiego.
      C W tych ſłowiech wyráżá moc krztu świętego.

  17. Stáło ſię potym gdym ſię wroćił do Ieruzálem á modliłem ſię w Koſćiele / żem był záchwycon bez pámięći.
  18. Tedym go widźiáł á on mowi ku mnie / Spieſz ſię á wynidź rychło z Ieruzálem / ábowiem świádectwá twego nie prźiymą o mnie.
  19. Alem iá powiedźiáł / Pánie onić wiedzą żećiem iá włocżył do więźieniá / y mordowáłem po wſzytkich bożnicách ty ktorzy w ćię wierzyli.
  20. Y gdy byłá rozláná kreẃ Stefáná męcżenniká twego / iám też ſtáł przy tym / á zezwáláłem ná zámordowánie iego / y ſtrzegłem ſzát tych ktorzy go zábiiáli.
  21. Tedy on rzekł ku mnie / Idźże / bo iá do pogánow dáleko poſyłám ćiebie.
  22. Słucháli go tedy áż do tych ſłow / zátym podniozſzy głoſy ſwe mowili / Dáy ſtráćić z źiemie cżłowieká tego / bo nie ſłuſzá áby miáł żyw zoſtáć.
  23. Y tákże wołáli / y miotáli ſwe ſzáty / ćiſkáiąc proch ná powietrze.
  24. A rotmiſtrz roſkázáł go wieść do zámku / kázáwſzy áby go bicżmi bito y męcżono / chcąc ſię dowiedźieć przycżyny dlá cżegoby ták náń wołáno.
  25. A gdy go rzemieńmi związáno / tedy Páweł rzekł ſetnikowi ktory thuż ſtáł / Izáli ſię wám godźi cżłowieká Rzymiániná nie oſądzonego bić bicżmi:
  26. To gdy vſłyſzáł ſetnik / ſzedł do rotmiſtrzá / y oznáymił mu / mowiąc / Bácż co máſz cżynić / bo ten cżłowiek ieſt Rzymiánin.
  27. Tedy przyſzedſzy Rotmiſtrz / rzekł mu / Powiedz mi ieſliś thy ieſt Rzymiánin: A on rzekł / Ták ieſt.
  28. Odpowiedźiáł mu Rotmiſtrz / Iám ſię zá wielką ſumę pieniędzy D dokupił práwá miáſtá tego / A Páweł rzekł / Alem ſię iá też vrodźił y mieſzcżáninem.
      D Bywáł ten przywiley dáwán od Rzymiánow miáſto iákiey nágrody á cżęſthokroć tym ktorzy dáleko od Rzymá mieſzkáli / ták dlá nich ſámych iáko dlá dźiátek ich.

  29. A dlá tegoż nátychmiáſt odſtąpili od niego ći co go męcżyć mieli / ktemu ſię y Rotmiſtrz zlękł / doznáwſzy że był Rzymiáninem / á iż go był związáł.
  30. A ták názáiutrz chcąc pewnie wiedźieć o ktorąby rzecż od Żydow był obwinowán / rozwiązáł go / á roſkázáł ſię zeydź Kſiążętám kápłáńſkim / y wſzytkiemu ich zgromádzeniu / á wywiodſzy Páwłá / poſtáwił go przed nimi.

    Kápitułá 23.
    ¶ 1. Odpowiedź Páwłá policżkowánego. 7. Dźiwnie ſię wyzwálá od ſwych nieprzyiáćioł. 11. Pán mu cżyni dobre ſerce przez ſen. 14. Zydowie náń cżyháią. 23. Zátym odeſłán do Ceſárey.

  1. Tedy Páweł pátrząc pilnie ocżymá ſwemi ná ono zgromádzenie / rzekł / Mężowie bráćiá / iá ze wſzytkiego ſumnieniá dobrego ſłużyłem Bogu áż otho do dniá tego.
  2. Ale Anániáſz Kápłán náwyzſzy roſkázáł tym ktorzy ſtháli áby go w vſtá bili.
  3. Rzekł tedy Páweł kniemu / Prźiydźie ten cżás iż ćię A będźie bił Bog / śćiáno pobieloná / ty śiedźiſz ſądząc mię wedle zákonu / á roſkázuieſz mię bić przećiw zákonowi.
      A Tymi ſłowy okázuie Páweł iż thu iákoby ſię odzywá ná ſąd Boży / dlá thego iż Anániáſz gwáłći zákon ktorego miáł być obrońcą.

  4. Zátym ći ktorzy ſtáli w koło / rzekli / Złorzecżyſz náwyzſzemu Kápłánowi Bożemu:
  5. A Páweł rzekł / B Nie wiedźiáłem bráćiá żeby był náwyzſzym Kápłánem / bo nápiſáno ieſt / * Kſiążęćiu ludu twego złorzecżyć nie będźieſz.
      B Wymáwiá ſię iákoby ſzydząc iż znáł że w onym cżłowiecże żádney godnoſći nie było kápłánſkiego vrzędu.

      * 2.Mo.22.v.28.

  6. Y gdy obácżył Páweł że ich iedná cżęść byli Sáduceuſzowie á drudzy Fáryzeuſzowie / záwołáł do zgromádzeniá / Mężowie bráćiá / † iáćiem ieſt Fáryzeuſz / ſyn Fáryzeuſzow / iáćiem oſkárżon o nádźieię y C powſtánie vmárłych.
      C Nieprzy ſię iż go y o ine rzecży winuią / ále to wyráżá przecż ſię náń ták bárzo zwáśnili Sáduceuſzowie ktorzy ná ten cżás wiele mogli w rzecży poſpolitey.

      † Niżey.24.v.22. Filip.3.v.5.

  7. A tho gdy rzekł / wnet ſię wſzcżęły nieſnáſki miedzy Fáryzeuſzmi y Sáduceuſzmi / y tákże ſię rozerwáło ono zgromádzenie.
  8. ¤ Abowiem Sáduceuſzowie powiedáią iż nie máſz zmártwychwſtániá / áni Aniołá / áni Duchá / Fáryzeuſzowie záſię tho oboie wyznáwáią.
      ¤ Mát.22.v.23.

  9. Y thákże ſię wſcżęło wołánie wielkie / á wſtáwſzy Doktorowie z ſtrony Fáryzeuſzow / zápárli ſię otho / mowiąc / Nic złego nie náyduiemy w tym cżłowieku / A ieſliż co powiedźiáł Duch ábo Anioł / nie ſprzećiwiáymyż ſię Bogu.
  10. A gdy był wielki roſthyrk / boiąc ſię Rotmiſtrz áby Páwłá nie rozſzárpáli miedzy ſobą / roſkázáł idź ſłużebnym á wydrzeć go z poſrzod ich / y odwieść do zámku.
  11. Tedy przyſzłey nocy ſthánąwſzy przy nim Pán / rzekł / Bądź dobrego ſercá Páwle / ábowiem iákoś o mnie dáwáł świádectwo w Ieruzálem / ták potrzebá ábyś mię też oświádcżył w Rzymie.
  12. A ták gdy náſtáł dźień / zſzedſzy ſię niektorzy z Żydow przyrzekli ſobie ſpołu pod klątwą / mowiąc / Nie będźiem ieść áni pić áż zámorduiem Páwłá.
  13. Y było ich więcey niż cżterdźieſći co to ſprzyśiężenie vcżynili miedzy ſobą.
  14. Ci przyſzedſzy do Kſiążąt kápłáńſkich y do ſtárſzych / powiedźieli / Przyrzekliſmy ſobie ſlubē / że nic vkuſić nie mámy áżbyſmy zámordowáli Páwłá.
  15. A przetoż wy teráz dáyćie znáć rotmiſtrzowi z woley ſpolnego zgromádzeniá / áby go iutro do wás wywiodł / Iż ſię rzkomo chcećie doſtátecżniey wywiedźieć o tych rzecżách co ſię tkną ſtrony iego / á my pirwey niż przed wás prźiydźie / gotowiſmy go zámordowáć.
  16. A gdy vſłyſzáł ſyn śioſtry Páwłowey tę zdrádę / przybieżáł / y wſzedſzy do zámku oznáymił to Páwłowi.
  17. Y záwołáwſzy Páweł niektorego z ſetnikow / rzekł / Dowiedź tego młodźieńcá do Rotmiſtrzá / bowiem mu coś má powiedźieć.
  18. A thák go on wźiąwſzy wiodł do Rotmiſtrzá / y rzekł / Páweł więźień wezwáwſzy mię prośił ábych thego młodźieńcá dowiodł do ćiebie iż má nieco mowić z tobą.
  19. Tedy rotmiſtrz wźiąwſzy go zá rękę odwiodł ſię z nim ná ſtronę / y pytháł go / Coż to ieſt co mi oznáymić máſz:
  20. A on powiedźiáł / Poſtánowili Żydowie proſić ćię ábyś iutro wywiodł Páwłá do zgromádzeniá / iákoby ſię mieli nie co o nim doſtátecżniey dowiedźieć.
  21. A ták ſię im nie dáy vwodźić / boć ſię náń náſádźiło z nich więcey niż cżterdźieśći mężow / ktorzy ſobie pod klątwą przyrzekli áni ieść áni pić áżby go zámordowáli / y teráz iuż ſą po gotowiu / cżekáiąc cobyś im oznáymił.
  22. Zátym Rotmiſtrz odpráwił onego młodźieńcá / roſkázuiąc mu áby tego przed żádnym nie powiedáł iż mu to oznáymił.
  23. Y wezwáwſzy dwu niektorych z ſetnikow / roſkázáł áby nágothowáli dwie śćie ſłużebnych / á iżby ſzli áż do Ceſárey / ktemu śiedḿdźieſiąt iezdnych / y dwieśćie drábow / po trzećiey godźinie w noc.
  24. Iżby też byli po gotowiu z końmi / áby Páwłá wſádźiwſzy zdrowo odprowádźili do Felixá ſtároſty /
  25. Nápiſáwſzy też liſt ktory to w ſobie zámykáł / Kláudius Liſyás názácnieyſzemu ſtárośćie Felixowi zdrowiá życży.
  26. Tego mężá poimánego od Żydow / gdy iuż od nich miáł być zábit / przyſzedſzy z hufcem odiąłem / dowiedźiáwſzy ſię iż był Rzymiánin.
  27. Y chcąc ſię dowiedźieć przycżyny ocżby náń ſkárżyli / wywiodłem go do ich zgromádzeniá.
  28. Dowiedźiáłem ſię tedy iż náń ſkárżą o iákieś gádki zákonu ich / lecż nie má żádnego wyſtępku godne° śmierći ábo więźieniá.
  29. A iż mi oznáymiono o przyſzłey náń zdrádźie Zydowſkiey / tedym teyże godźiny odeſłáł go do ćiebie / ábyś theż oznáymił tym kthorzy náń ſkárżą co by mieli przećiw niemu / áby mowili przed tobą: Mieyże ſię dobrze.
  30. Tedy ſłużebni iáko im było roſkázáno / wźiąwſzy Páwłá prowádźili go nocą do Antypátrydá.
  31. A názáiutrz odpráwiwſzy iezdne áby z nim iecháli / wroćili ſię ſámi do zámku.
  32. Kthorzy gdy przyſzli do Ceſárey á oddáli liſt ſtárośćie / poſtáwili theż przed nim y Páwłá.
  33. A thák ſtároſtá gdy przecżedł liſt / pytáł go z ktoreyby był źiemie / y zrozumiáł że był z Cylicyey.
  34. Zátym rzekł / Będę ćię ſłucháł / gdy też będą ći ktorzy ná ćię ſkárżyć máią / Y tákże go roſkázáł ſtrzedz ná rátuſzu Herodowym.

    Kápitułá 24.
    ¶ 1. Ná Páwłá ſkárżą. 10. Dáwá ſpráwę náuki y żyćiá ſwego.

  1. Szedł potym piątego dniá náwyzſzy kápłán Anániáſz z ſtárſzymi y z Tertulem nieiákim wymowcą / ktorzy ſtánęli przed ſtároſtą przećiw Páwłowi.
  2. A thák pozwáwſzy go / pocżął náń ſkárżyć Tertulus / mowiąc / My przez ćię y przez twey roſtropnośći zácne ſpráwy w národźie tym / doſtąpilichmy pokoiu wielkiego.
  3. Y práwie wſzędźie tho vznáwámy názácnieyſzy Felixie / dźiękuiąc ći zá to wſzelákim ſpoſobem.
  4. Wſzákoż bych ćię długo nie báwił / proſzę ćię ábyś nás málucżko poſłucháł wedle twey ſpráwiedliwośći.
  5. Abowiemeſmy ználeźli tego cżłowieká záráźliwego y wzruſzáiącego nieſnáſki miedzy wſzytkimi Żydy po wſzythkim świećie / y ieſt powodem tey ſekty Názáreńcżykow.
  6. Ktory ſię też kuśił áby był zgwáłćił kośćioł / á ktore° my poimáwſzy / chćieliſmy oſądźić wedle zákonu náſzego.
  7. Ale przyſzedſzy Rotmiſtrz Lyſyáſz z wielkim gwáłtem wywiodł go z rąk náſzych.
  8. Roſkázáwſzy tym ktorzy náń ſkárżą idź do ćiebie / ſkąd y ſám możeſz pytánie vcżyniwſzy o wſzytkim tym rozeznáć ocż my náń ſkárżemy.
  9. Ná tho y Żydowie zezwolili / mowiąc / Tákći ſię rzecż má.
  10. Záthym odpowiedźiáł Páweł gdy mu ſtároſtá mowić dozwolił / Gdyż wiem że od wielá lát ieſteś przełożon nád tym národem / tedy z lepſzą myſlą o tych rzecżách kthore ná mię náleżą odpowiedám.
  11. Gdyż y ſám znáć możeſz iż mnie nie wyſzło więcey dni iedno dwánáśćie / iákom przyſzedł modlić ſię do Ieruzálem.
  12. Y nie náleźli mię w kośćiele żebych miáł z kim mowić / ábo iżbych cżynić miáł ſchádzki miedzy ludem / áni w bożnicách áni w mieśćie.
  13. A nie mogąć tego dowieść ocż tu teráz ná mię ſkárżą.
  14. Aleć to przed tobą wyznáwám / że według drogi oney ktorą oni powiedáią być ſektą / ták chwálę oycżyſtego Bogá / wierząc wſzytkiemu co w zákonie y w Prorocech ieſt nápiſáno.
  15. Y máiąc nádźieię w Bogu / znám być toż ktorego y ći ſámi cżekáią / powſtánie vmárłych / ſpráwiedliwych ſpołu y nieſpráwiedliwych.
  16. W tym ſię thedy ſám ćwicżę ábych miáł ſumnienie przez obráżeniá przed Bogiem y przed ludźmi záwżdy.
  17. A gdy przeminęło wiele lát / tedym przyſzedł oddáwáiąc * iáłmużny národowi moiemu y ofiáry.
      * Wyżſzey.11.v.29.

  18. † Ktoregoż cżáſu ználeźli mię ocżyśćionego w Kośćiele / nie z wielkoſćią ludu / áni żebych miáł cżynić rozruch.
      † Wyżſzey.21.v.26.

  19. Niektorzy z Azyey Żydowie ktorym było potrzebá tu ſtánąć przed tobą y ſkárżyć ieſliby co mieli przećiw mnie.
  20. Abo y ćiż ſámi niecháy powiedzą ieſliż we mnie ználeźli iáki iny nieſpráwiedliwy vcżynek / gdym iá ſtáł przed zebrániem.
  21. Tylkoż co ſię dotycże iednego te° ſłowá ktorem głośno powiedźiáł ſtoiąc miedzy nimi / ¤ iż o powſtániu vmárłych iá dźiś ieſtem od wás oſkárżon.
      ¤ Wyżſzey.23.v.6.

  22. To vſłyſzáwſzy Felix odłożył im mowiąc / Gdy ſię pewniey dowiem co ſię dotycże tey ſekty kiedy rotmiſtrz Liſyáſz prźiydźie / rozeznám wáſzę ſpráwę.
  23. Y roſkázáł ſetnikowi áby był pod ſtráżą Páweł / á iżby był wolnieyſzy / y áby nie broniono ktoremukolwiek z przyiáćioł ie° ſłużyć mu y chodźić do nie°.
  24. Pothym po kilku dni gdy Felix był z Druſyllą żoną ſwą / ktorá byłá A Żydowká / wezwáł do śiebie Páwłá y ſłucháł go o wierze ktorá ieſt w Kryſtuſá.
      A Z kąd ſię znácży iż Felix zá ſpráwą żony ſwey wezwáł Páwłá do ſiebie.

  25. A gdy on wywodźił o ſpráwiedliwośći y powśćiągliwośći / y o ſądźie przyſzłym / vlękſzy ſię Felix odpowiedźiáł / Iuż teráz odeydź / wſzák potym cżás vpátrzywſzy wzowę ćię ſobie.
  26. Nádźiewáiąc ſię iżby mu Páweł miáł dáć pieniędzy żeby go wypráwił y dlá tegoż go tym cżęśćiey wzywáiąc do ſiebie rozmáwiáł z nim.
  27. Y gdy ſię ſpełniły dwie lećie / miáł Felix po ſobie námiáſtká Porcyuſzá Feſtá / á chcąc Felix źiednáć ſobie łáſkę v Żydow / zoſtáwił Páwłá w więźieniu.

    Kápitułá 25.
    ¶ 1. Skárżą ná Páwłá przed Feſtem. 8. Obmáwiá ſię. 11. Apeluie do Ceſárzá. 14. Opowiedáią iego ſpráwę przed Agrypą. 23. Potym przedeń przywiedźion.

  1. Tedy Feſthus wſzedſzy ná vrząd / trzećiego dniá iecháł do Ieruzálem z miáſtá Ceſáreiey.
  2. Y oznájmili mu / náwyzſzy Kápłán y przednieyſzy Żydowie o Páwle / á prośili go.
  3. Żądáiąc łáſki przećiw iemu áby go wezwáł do Ieruzálem / vcżyniwſzy náń záſádkę ná drodze żeby go zábito.
  4. Ale Feſtus odpowiedźiáł / Iż Páwłá będą ſtrzedz w Ceſárey / wſzákoż iá tám w rychle poiádę.
  5. A przetoż ktorzy z wás mogą niech ſpołu zemną idą / á ieſliż w tym cżłowieku ieſt co tákowego / niechżeć náń ſkárżą.
  6. Y zmieſzkáwſzy miedzy nimi nic więcey iedno dźieśięć dni gdy przyiecháł do Ceſárey / názáiutrz śiádł ná ſtolicy á kázáł Páwłá przywieść.
  7. Ktory gdy ſtánął / obſtąpili go oni Żydowie kthorzy przyſzli z Ieruzálem / wiele ćięſzkich ſkárg przynoſząc przećiw Páwłowi / ktorych dowieść nie mogli.
  8. Gdyż on odpowiedźiáł / Ze áni przećiw zákonowi Zydowſkiemu / áni przećiw Kośćiołowi / áni przećiw Ceſárzowi nic nie wyſtąpił.
  9. Ale Feſtus chcąc ſobie źiednáć łáſkę v Żydow / odpowiedźiáwſzy Páwłowi rzekł / A chceſz idź do Ieruzálem á tám o tych rzecżách być roſsądzon przedemną:
  10. Ná to powiedźiáł Páweł / A Przed ſtolicą Ceſárſką ſtáwám / gdźie muſzę być oſądzon / w żádney rzecży nie vcżyniłem krzywdy Żydom / iáko to y ſám lepiey znáſz.
      A Bo iż widźiáł że od Sędźiego miáł być wydán / á przetoż w tácżá w pośrodek práwo miáſtá onego áby był odeſłán do Rźimá.

  11. Bo ieſliżem co krzyw / á vcżyniłem co śmierći godnego / nie zbrániám ſię vmrzeć / A ieſliż nie máſz nic tákiego w cżym mię ći winuią / żáden ſię im mną záchowáć nie może / A ták B áppeluię do Ceſárzá.
      B Z tąd ſię znácży iż ſię godźi żądáć od vrzędu rátunku ku obronie práwá ſwego.

  12. Tedy Feſtus rozmowiwſzy ſię z rádą / odpowiedźiáł / Appelowáłeś do Ceſárzá: poydźieſz do Ceſárzá.
  13. Gdy pothym wyſzło kilká dni / Agrypá Krol y C Bernice przyiecháli do Ceſáreiey witáć Feſtá.
      C Tá byłá włáſná ſioſtrá iego z ktorą nierządnie mieſzkáł.

  14. Tám zmieſzkáwſzy przez wiele dni / oznáymił Feſtus Krolowi o thym co ſię Páwłá dotykáło / mowiąc / Mąż niektory zoſtáwion ieſt od Felixá w więźieniu.
  15. O ktorym gdym przyiecháł do Ieruzálem / oznáymili mi Kſiążętá kápłáńſkie y ſthárſzy Zydowſcy proſząc mię o ſkázánie przećiw iemu.
  16. Lecżem iá im odpowiedźiáł / Ze Rzymiánom nie ieſt ten zwycżáy áby kogo mieli ſkázáć ná ſtrácenie / áż by pirwey ten ktore° winuią miáł przećiw ſobie ty coby náń ſkárżyli / á iżby też miáł mieſce obrony w ſwym obwinieniu.
  17. A thák gdy tu oprocż żádney odwłoki ſię zeſzli / názáiutrz gdym ſiádł ná ſtolicy / kázáłem przywieść thego cżłowieká.
  18. Tedy ći co náń ſkárżyli gdy ſtánęli / żádney winy nie kłádli náń tákiey iákieiem ſię iá domnimáwáł.
  19. Iedno tylko iákieś gádki o ſwym nábożeńſtwie wtácżáli przećiw niemu / y o nieiákim Iezuſie vmárłym / o ktorym twierdźi Páweł żeby miáł żyw być.
  20. Iá tedy wątpiąc o tákowych gádkách / rzekłem mu ieſliby chćiáł idź do Ieruzálem á tám ſię o tym rozſądźić.
  21. Ale on iż áppelowáł áby záchowán był do Auguſtowego rozeznániá / roſkázáłem go chowáć áż go odeſlę do Ceſárzá.
  22. Zátym Agrypá rzekł do Feſtá / Y ſámem chćiáł ſłucháć cżłowieká tego / A on mu rzekł / Iutro go vſłyſzyſz.
  23. Thedy názáiutrz gdy przyſzedł Agrypá y Bernice z wielką okázáłośćią / á wſzedł ná ſálę gdźie ſądy odpráwowáno z rotmiſtrzmi y z inemi zácnemi miáſtá onego mieſzcżány / ná roſkázánie Feſtowe przywiedźion ieſt Páweł.
  24. Zátym rzekł Feſtus / Agrypo Krolu / y wy wſzyſcy ktorzy ieſteśćie ſpołu z námi / widźićież tego cżłowieká o ktorego mię wſzytko poſpolſtwo Zydowſkie prośiło w Ieruzálem / y tu / wołáiąc / Zeby dáley nie miáł być żyw.
  25. Iá tedy gdym ſię dowiedźiáł że nie vcżynił nic śmierći godnego / wſzákoż iż on ſám áppelowáł do Auguſtá / á tákżem go vmyſlił odeſłáć.
  26. O kthorym cobych pánu pewnego piſáć miáł / nie mám / y dlá tego żem go wywiodł do wás / á náwięcey do ćiebie Krolu Agrypo / ábych ſię wywiedźiáwſzy ſłuſzney ſpráwy / miáł wżdy co piſáć.
  27. Bo mi ſię to rzecż nieſłuſzná zdá / poſłáć więźniá á nie oznáymić náń thego w cżym go winuią.

    Kápitułá 26.
    ¶ 1. Páweł opowiedá ſwe náwrocenie. 31. Zeznáwáią niewinność iego. 24. Iego ſkromne odpowiedánie gáni Feſtus.

  1. Záthym Agrypá rzekł do Páwłá / Otoć dopuſzcżáią mowić od śiebie: Thedy Páweł wyćiągnąwſzy ręce / odpowiedźiáł.
  2. We wſzytkim ocż iedno ieſtem od Żydow obwinion / Krolu Agrypo / ſzcżęſliwym ſię być rozumiem / iż dźiś mám przed tobą odpowiedáć.
  3. A náwięcey iż wiem żeś świádom wſzytkiego co ieſt miedzy Żydy / y zwycżáiow y gádek / A przetoż ćię proſzę żebyś mię ćierpliwie ſłucháł.
  4. A thák ácż żywot moy ktorym wiodł w ſwey młodośći od pocżątku miedzy národem moim w Ieruzálem / wiedzą wſzyſcy Żydowie.
  5. Gdyż przed tym ználi iákoż ieſzcże z przodkow moich / (by świádcżyć chćieli) iż według oney nádoſtátecżnieyſzey ſekty nábożeńſtwá náſzego / żyłem Fáryzeuſzem.
  6. A teráz dlá nádźieie obietnice / ktorá ieſt oycom náſzym od Bogá vcżynioná / ſtoię przed tym ſądem oſkárżony.
  7. Do ktorey dwoienáśćie náſze pokolenie we dnie y w nocy vſtáwicżnie chwáląc Bogá nádźiewáiąc ſię prźiydź / o ktorą nádźieię oſkárżonem ieſt od Żydow Krolu Agrypo.
  8. Przecżże ſię wám zdá rzecż trudná ku wierze iż Bog wzbudzá vmárłe:
  9. Y mnieć ſię iśćie widźiáło / że przećiw imieniowi Iezuſá Názáreńſkiego miáłem wielkie ſprzećiwieńſtwá cżynić /
  10. * Com y cżynił w Ieruzálem / ábowiem wiele świętych iá dáwáłem do więźieniá / wźiąwſzy moc od Kſiążąth kápłáńſkich / y gdy bywáli zábiiáni teżem ná to wotowáł.
      * Wyżſzey.8.v.3.

  11. Y zábiiáłem ie po wſzytkich bożnicách cżęſtokroć / przymuſzáiąc ku bluźnieniu / y ſzálenie ſię nád nimi ſrożąc / przeſládowáłem ie áż w poſtronnych mieśćiech /
  12. † W kthorey ſpráwie iádąc też y do Dámáſzku z zwierzchnośćią y porucżeńſtwem Kſiążąt kápłáńſkich.
      † Wyżſzey.9.v.33.

  13. Práwie w południe będąc w drodze / widźiáłem Krolu świátłość z niebá / ktorá przewyzſzáłá iáſność ſłonecżną / á oświećiłá mię y ty co ze mną ſzli w drogę.
  14. Tám gdychmy wſzyſcy pádli ná źiemię / vſłyſzáłem głos mowiący do mnie / á mowiący Zydowſkim ięzykiem / Sául / Sául / przecżże mię przeſláduieſz: trudnoć tobie przećiw oſnom wierzgáć.
  15. A iám odpowiedźiáł / Ktoś ty ieſt Pánie: A on mi rzekł / Iám ieſt Iezus ktorego ty przeſláduieſz.
  16. Ale powſtáń á ſtháń ná nogi twe / ábowiemćiem ſię dlá tego vkázáł ábych ćię poſtánowił ſługą y świádkiem / ták tych rzecży ktoreś widźiáł / iáko y inych w ktorych ſię iá vkáżę tobie.
  17. Wyimuiąc ćię z ludu tego y z pogánow do ktorych ćię teráz poſyłám.
  18. Abyś otworzył ocży ich / iżby ſię náwroćili z ćiemnośći do świátłośći / á z mocy ſzátáńſkiey do Bogá / áby wźięli odpuſzcżenie grzechow / y dźiáł miedzy święthymi / przez wiárę ktorá ieſt ku mnie.
  19. A przetoż Krolu Agrypo nie byłem niepoſłuſznym niebieſkiemu widzeniu.
  20. ¤ Lecż náprzod tym ktorzy ſą w Dámáſzku y w Ieruzálem / y po wſzythkiey kráinie Zydowſkiey / potym y pogánom / oznáymowáłem áby ſię vználi y náwroćili do Bogá / cżyniąc vcżynki godne / iáko ći ktorzy ſię vználi.
      ¤ Wyżſzey.9.v.20. y 13.v.14.

  21. ♀ Dlá theyći mię przycżyny Żydowie w kośćiele poimáwſzy kuśili ſię zábić.
      ♀ Wyżſzey.21.v.30.

  22. Ale doſtáwſzy rátunku od Bogá / zoſtáłem ieſzcże áż do dniá tego świádcżąc / ták máłym iáko y wielkim / á nic inego nie powiedáiąc / iedno ty rzecży ktore Prorocy y Moiżeſz opowiedźieli iż prźiydź miáły.
  23. A to iż Kryſtus miáł ćierpieć / á miáł być pierwſzy z zmártwychwſtániá / świátłoſć opowiedáiąc ludowi temu y pogánom.
  24. Tho gdy on odpowiedáł / rzekł Feſtus głoſem wielkim / Száleieſz Páwle / wiele piſmá przywodźi ćię ku ſzáleńſtwu.
  25. Tedy on rzekł / Nie ſzáleięć o zácny Feſte / áleć práwdźiwe á trzeźwie ſłowá powiedám.
  26. Boć to wie y Krol / przed ktorym beſpiecżnie mowię / gdyż nie mniemám áby co z tych rzecży v niego było táyno / boć ſię to nie dźiáło w kąćie.
  27. Wierzyſz Krolu Agrypo Prorokom: wiem iż wierzyſz.
  28. Záthym Agrypá rzekł do Páwłá / Málucżko mię nie námowiſz ábych zoſtáł krześćiáninem.
  29. Rzekł tedy Páweł / Żądáłbych od Bogá áby nie málucżko / ále tym więcey / żebyś nie tylko ty / ále y ći wſzyſcy ktorzy mię dźiś ſłucháią ſtáli ſię tákowemi iákim iá ieſt / oprocż tylko tych związek.
  30. A gdy to rzekł / tedy wſtáł Krol / y ſtároſtá / y Bernice / y ći kthorzy ſpołu śiedźieli z nimi.
  31. Y wyſzedſzy mowili iedni do drugich tymi ſłowy / Nic nie cżyni ten cżłowiek coby miáło być godnego śmierći ábo więźieniá.
  32. A Agrypá rzekł Feſtowi / Ten cżłowiek mogł był wypuſzcżon być / by był do Ceſárzá nie áppelowáł.

    Kápitułá 27.
    ¶ 1. Drogá Páwłowá y towárzyſtwo iego. 10.y.31. Zdánie iego cżáſu niebeſpiecżeńſtwá ná morzu. 22. Gdy wźiął od Bogá obietnice opowiedá im beſpiecżeńſtwo we zdrowiu. 30. Zeglárze chcą vćiekáć. 42. Rotmiſtrz chcąc wybáwić Páwłá przekáżá rádę ſłużebnych. 44. Wſzyſcy potym zdrowo do portu ſię przepráwuią.

  1. Y gdy iuż ſkázáno żebyſmy ſię wieźli do Włoch / tedy porucżono thák Páwłá iáko y niekthore ine więźnie ſetnikowi / imieniem Iuliuſzowi z rothy Auguſtowey.
  2. * Tedy wśiádſzy w okręt Adrámiteńſki / przyſzło nám płynąć podle kráin Azyey / tákżechmy ſię wieźli / á był z námi Aryſtárchus Mácedońcżyk Teſsáloniceńſki.
      * 2.Kor.11.v.25.

  3. Y przypłynęliſmy dniá drugiego do Sydonu / á Iulius ludzkie ſię záchowywáiąc przećiw Páwłowi / dopuſćił mu idź do przyiáćioł áby go cżym opátrzyli.
  4. Z támtąd ſię puśćiwſzy / przybilichmy ſię pod Cypru / dlá tego że nám były wiátry ſprzećiwne.
  5. A przepráwiwſzy ſię przez morze pod Cylicyą y Pámfilią / przyſzlichmy do Myry miáſtá w Licyey.
  6. Tám ſetnik ználázſzy okręt Alexándriyſki / kthory płynął do Włoch / wſádźił nás weń.
  7. Gdychmy thedy przez niemáły cżás nie rychło ſię wieźli / á ledwochmy przyſzli ku Gnidu / iż nám nie dopuſzcżáł wiátr / podpłynęlichmy pod Kretę podle Sálmonu.
  8. A ledwie ſię thám tedy przepráwiwſzy / przyſzlichmy ná mieyſce kthore zową / Piękne Porty / v ktorego było bliſko miáſtho Láſeá.
  9. Potym po niemáłym cżáśie gdy iuż było niebeſpiecżne iechánie morzem / á iż też iuż był poſt przeminął / nápomináł ie Páweł.
  10. Mowiąc im / Mężowie / widzę że z niebeſpiecżeńſtwem y z wielką ſzkodą / nie tylko łádunku y okrętu / ále też y oſob náſzych prźiydźie nám tá drogá.
  11. Wſzákoż ſetnik więcey wierzył ſpráwcy okrętu y ſtyrnikowi / á niż temu co powiedáł Páweł.
  12. Y gdyż nie było portu ſłuſznego ku źimowániu / tedy ich wiele rádźili żeby ſię też y z támtąd puśćili / koſztuiąc ieſliby iáko mogli przepráwić ſię ku Fenice źimowáć / ktory ieſt port w Krećie / leżąc ku wiátru z ſtrony południá y záchodu.
  13. A gdy powionął wiátr práwie z południá / mnimáiąc áby ſię im wedle myſli dźiáć miáło / gdy ſię puśćili od porthu / przepráwiáli ſię bliżey imo Kretę.
  14. Wſzákoż nie długo pothym wſzcżął ſię przećiw niemu wiátr gwáłtowny / kthory zową Euroklidon.
  15. A gdy był okręt porwán / á nie mogł ſię wiátrowi oprzeć / puśćiwſzy okręt zá wiátry / płynęlichmy.
  16. Y gdychmy przybiegli ku niektoremu máłemu wyſpowi / ktory zową Kláudá / ledwochmy mogli bárkę v okrętu zátrzymáć.
  17. Kthorą wśćiągnąwſzy / dodáwáli ſobie pomocy / podpáſáwſzy okręt / á boiąc ſię żeby nie wpádli w Syrtyn / ſpuśćiwſzy bárkę / ták płynęli.
  18. A gdy nás wielká niepogodá pędźiłá / tedy názáiutrz niektore rzecży precż miotáli.
  19. A trzećiego dniá rękomá náſzymi wſzytki nácżyniá z okrętu wyrzućilichmy.
  20. Y gdy ſię áni ſłońce / áni gwiázdy przez wiele dni nie vkázáły / á niepogodá thym więcżſzá náſtáwáłá / tedy nám iuż byłá odiętá wſzytká nádźieiá zdrowiá náſzego.
  21. Tákże gdy przez nie máły cżás nic nie iedli / thedy Páweł ſtoiąc w pośrzod ich / mowił / O mężowie / záiſteć wám było potrzebá ſłucháć mnie / á nie odieżdżáć z Krety / ábyſćie byli vſzli tego niebeſpiecżeńſtwá y ſzkody.
  22. Aleć wás teráz vpominám ábyśćie byli dobrey myſli / boć w żádnym z wás ſzkody nie będźie / oprocż tylko okrętu.
  23. Abowiem mi ſię they nocy vkázáł Anioł Boży / kthoregom iá ieſt / y kthorego chwálę.
  24. Opowiedáiąc mi / Nie boy ſię Páwle / potrzebáć ábyś ſtánął przed Ceſárzem / á oto ćię Bog wſzytkimi dárowáł ktorzy ſię wiozą z tobą.
  25. A przethoż bądźćie dobrey myſli o mężowie / ábowiemći iá wierzę Bogu że thák będźie iáko mi powiedźiáł.
  26. A muśiemy być wyrzuceni ná niektorym wyſpie.
  27. Zátym gdy nádeſzłá noc cżternáſtá / gdyſmy pływáli po Morzu Adryátyckim / około pułnocy zdáło ſię żeglárzom iż byłá bliſko nich niektorá kráiná.
  28. Ktorzy ſpuśćiwſzy ſznur z ołowem / náleźli głębiey dwádźieśćiá ſążon / á málucżko dáley poſtąpiwſzy / záſię ſpuśćiwſzy ołow / náleźli piętnáśćie ſążon.
  29. Y boiąc ſię áby ná mieyſcá nie rowne nie przyſzli / rzućiwſzy cżtery kotwice z okrętu / prágnęli áby dźień náſtáł.
  30. Tedy żeglárze gdy ſię ſtáráli iákoby vćiec z okrętu puśćiwſzy bárkę ná morze / rzkomo chćieli od przodku zárzucáć kotwicę.
  31. Rzekł tedy Páweł ſetnikowi y ſłużebnym / Ieſliż ći nie zoſtáną w okręćie / tedy wy nie możećie być záchowáni.
  32. A ták ſłużebni obćięli powrozy v bárki / y dáli iey vpáść.
  33. Zátym gdy dźień pocżął náſtáwáć / nápomináł Páweł wſzythki áby iedli / mowiąc / Tenći dźień ieſt cżternáſty / iáko cżekáiąc trwáćie łácżni nic nie iedząc.
  34. Dlá tegoż wás nápominám ábyśćie iedli / ábowiemći wám to będźie ku zdrowiu wáſzemu pożythecżno / gdyż żádnego z wás y włos z głowy nie ſpádnie.
  35. To rzekſzy wźiął chleb / y cżynił dźięki Bogu przed wſzythkimi / y vłomiwſzy / pocżął ieść.
  36. Ale gdy wſzyſcy iuż byli lepſzey myſli / pocżęli też ieść y oni.
  37. A było nás wſzythkich oſobámi w okręćie / dwieśćie y śiedḿdźieſiąt y ſześć.
  38. Tedy náiádſzy ſię polekcżáli okrętu / wyrzucáiąc pſzenicę w morze.
  39. A gdy iuż dźień nádſzedł / nie ználi źiemie / wſzákoż vyzreli niektorą odnogę máiącą brzeg / ná kthorą myſlili / ieſliby mogli wpráwić okręt.
  40. Záthym wyćiągnąwſzy kotwicę / puśćili ſię ná morze / y odiąwſzy pánwie od ſtyru / á podniozſzy mnieyſzy żágiel / puśćili ſię zá wiátrem ku brzegowi.
  41. A gdy nápádli ná mieyſce gdźie ſię dwie morzá ſchodzą / otrąćił ſię okręt / á przodek okrętu thák ſtánął że ſię áni ruſzył / ále zád łámáł ſię od náwáłnośći wod.
  42. Thedy ſłużebni rádźili áby więźnie pomordowáli / iżby kthory wypłynąwſzy nie vćiekł.
  43. Ale ſetnik chcąc záchowáć Páwłá / nie dopuśćił im tey rády / á roſkázáł áby ći ktorzy mogą przepłynąć náprzod wyſkákowáli / y ná brzeg wychodźili.
  44. Drudzy záſię cżęść ich ná deſzcżkách / á cżęść ná káwálcoch okrętu / Y ſtáło ſię ták że wſzyſcy zdrowo wyſzli ná źiemię.

    Kápitułá 28.
    ¶ 1. Páweł z ſtowárzyſzmi ſwemi wdźięcżnie przyięt od pogánow. 3. Zmiiá mu nic nie záſzkádzá. 8. Vzdráwiá oycá Publiuſzowego y ine. 10. Od ktorych nábráwſzy żywnośći przyiecháł do Rzymu. 15. Przyięt od bráćiey. 17. Oznáymuie im ſwą ſpráwę. 30. Y tám przez dwie lećie náucżá.

  1. Tedy gdy zdrowo vſzli / poználi iż to był wyſep kthory zową Melitá.
  2. A pogáni okázowáli nám nie ledá ludzkość / ábowiem zápáliwſzy ſthos drew / przyięli nás wſzytkich dlá dżdżá kthory miáł być / y dlá źimná.
  3. A gdy Páweł názbieráł nieco gáłęźiá winnego / y kłádł ná ſtos / wyrwáwſzy ſię żmiiá z ćiepłá / vchwyćiłá go zá rękę.
  4. Y vyzráwſzy pogáni beſtyą wiſzącą v ręki iego / mowili iedni do drugich / Záiſteć ten cżłowiek ieſt mężoboycá / ktoremu choćiáż vſzedł zdrowo z morzá / pomſtá żywym być nie dopuśći.
  5. Thedy on otrząſnąwſzy beſtyą w ogień / nic złego nie vćierpiáł.
  6. A oni cżekáli áżby puchnął / ábo pádł nágle vmárſzy / ále gdy niemáły cżás cżekáli / á widźieli iż ſię mu nic złego nie dźiáło / odmieniwſzy myſl / powiedáli go być bogiem.
  7. Thám przy onym mieyſcu były folwárki Kſiążęćiá wyſpu onego imieniem Publiuſzá / kthory nás przyiąwſzy przez trzy dni / przyiáćielſkie chowáł w goſpodźie.
  8. Y przydáło ſię że oćiec Publiuſzow leżáł máiąc febrę y cżerwoną niemoc / kthorego Páweł wſzedſzy gdźie ſię modlił á włożył náń ręce / vzdrowił.
  9. Zátym gdy ſię to ſtáło / tedy też y drudzy ktorzy ná ſię mieli niemocy ná wyſpie / przychodźili y bywáli vzdrowieni.
  10. Ktorzy nám też wielkie vcżćiwośći cżynili / á gdychmy odieżdżáli / nádáli nám cżego byłá potrzebá.
  11. A ták po trzech mieſiącoch iechálichmy w okręćie Alexándriyſkim / kthory źimowáł ná wyſpie / ná kthorym był herb Káſtor y Pollux.
  12. Przybiwſzy ſię tedy k Syrákuſom / mieſzkálichmy tám przez trzy dni.
  13. Skąd przepráwuiąc ſię mimo / przyſzlichmy do Rhegium / á názáiutrz máiąc wiátr południowy / wtorego dniá przyſzlichmy do Puteolos.
  14. Gdźie ználázſzy bráćią / vprośili nás żechmy v nich przez śiedḿ dni zmieſzkáli / Y tákżechmy przyſzli do Rzymu.
  15. Stąd bráćiá vſłyſzáwſzy o nás / wyſzli przećiwko nám áż do rynku Appiuſzowego ku trzem domom gośćinnym / ktore gdy vyzráł Páweł / dźięki vcżyniwſzy Bogu / wźiął dobre vfánie.
  16. Záthym gdychmy przyſzli do Rzymá / ſetnik oddáł więźnie Hethmánowi nád woyſki / ále Páwłowi dopuſzcżono áby ſám mieſzkáł z ſłużebnym ktory miáł ſtráż nád nim.
  17. Y ſtáło ſię iż po trzećim dniu wezwáł Páweł przednieyſzych z Żydow / y gdy ſię zeſzli / rzekł do nich / Mężowie bráćiá / iá gdym nic nie vcżynił przećiw ludowi y vſtáwám oycżyſtym / będąc związán w Ieruzálem / podánem ieſt w ręce Rzymiánom.
  18. Ktorzy wywiedźiáwſzy ſię pilnie o mnie / chćieli mię wypuśćić / dlá thego że we mnie żádnego wyſtępku śmierći godne° nie było.
  19. Lecż gdy temu ná odpor byli Żydowie / przymuſzonem ieſt áppelowáć do Ceſárzá / nie przeto iákobych miáł ocż przećiw národowi memu ſkárżyć.
  20. A przetoż dlá teiem wás przycżyny wezwáł / ábych ſię z wámi vyzráwſzy rozmowił / ábowiem dlá nádźieie Izráelſkiey ieſtem tym łáńcuchem związán.
  21. Tedy oni rzekli do niego / My ánichmy wźięli liſtow o tobie z Żydoſtwá / áni nám żáden z bráćiey przyſzedſzy oznáymił / áni opowiedźiáł o tobie nic złego.
  22. A ták chcemy od ćiebie ſłyſzeć co też rozumieſz / ábowiem o tey ſekćie iáwno nám ieſt iż iey ſą wſzędy ná odpor.
  23. Y tákże mu poſtánowiwſzy dźień / przyſzło ich kniemu nie máło do goſpody / kthorym z oświádcżániem wykłádáł kroleſtwo Boże / á wywodząc im o Iezuśie z zákonu Moiżeſzowego y z Prorokow / od poránku áż do wiecżorá.
  24. Tedy iedni zezwáláli ná to co powiedáł / niektorzy záſię nie wierzyli.
  25. A gdy nie byli zgodni miedzy ſobą / rozeſzli ſię / A Páweł rzekł iednoż to ſłowo / Záiſteć dobrze Duch święty powiedźiáł przez Ezáiáſzá Proroká do oycow náſzych.
  26. Mowiąc / * Idź do ludu tego á powiedz / Vſzymá vſłyſzyćie á nie zrozumiećie / á widząc vyzryćie y nie vpátrzyćie.
      * Ezá.6.v.9. Mát.13.v.14. Már.4.v.12. Luk.8.v.10. Ián.12.v.40. Rźimiá.11.v.8.

  27. Abowiem zátyło ſerce ludu tego / á ćięſzko vſzymá ſłucháli / y zámrużyli ocży ſwe áby ocżymá nie widźieli / á vſzymá nie ſłyſzeli / y ſercem nie zrozumieli / y nie byli náwroceni ábych ie vzdrowił.
  28. Niechżeć wám thedy iáwno będźie / iżeć pogánom poſłáno ieſt to zbáwienie Boże / á oni ſłucháć będą.
  29. A gdy tho rzekł / wyſzli od niego Żydowie / máiąc miedzy ſobą wielki poſwárek.
  30. Y mieſzkáł Páweł przez cáłe dwie lećie w ſwym náymie / á prźiymowáł wſzytki ktorzy przychodźili do niego.
  31. Opowiedáiąc Kroleſtwo Boże / y vcżąc thych rzecży kthore ſą o Pánu Iezuśie / z wſzelkim beſpiecżeńſtwem w mowie / á żáden mu nie przekáżáł.

Roku od národzeniá Páná náſzego Iezuſá Kryſtuſá. Roku od náwroceniá Páwłá S. Porządne opiſánie lát po náwroceniu Páwłá świętego / okázuiąc cżás wſzytkich drog y poſtępkow iego / y z kąd liſty ſwe piſáł. Roku zá pánowániá Tyberyuſzowego.
351 Páweł przeſládowcá wiernych. Dźie.7.8.9. Náwrocon iádąc do Dámáſzku. Dźie.9. 20
362 Z Dámáſzku idźie do Arábiey opowiedáć Ewánielią / Potym wroćił ſię do Dámáſzku / gdźie chcą go poimáć ále vſzedł zá ſpráwą wiernych / kthorzy go w koſzu ſpuśćili z muru. Dźie.9. Gá.1. 21
384 Z támtąd idźie do Ieruzálem áby ſię vyzráł z Piotrem. Gál.1. Dźie.9. 2.Kor.12. 23
395 Gdy mu ſtáli o gárdło Zydowie / záprowádzon ieſt do Ceſárey / y z támdąd poſłán do Syryey / y do Tárſu. Dźie.9. Gál.1. Káligulowego.
428 Zátym idźie do Anthyochiey z Bárnábáſzem / gdźie nápierwey zwolenniki názwáno Krześćiány. 4
439 Kláudyuſzowego.
4410 Głod opowiedźián przez Agábuſá / zá Ceſárzá Kláudyuſzá. Dźie.11. 2
4511 Iákub S. ktorego ſtárſzym zową / zábit od Herodá. Dźie.12. 3
4612 Sergius ſtároſtá Cypriyſki náwrocon przez Páwłá S. Dźie.13. 4
4713 Páweł opowiedá Ewánielią w Anthyochiiey w Piſydiey / ktorá ieſt cżęść Gálátyiey. Dźie.14. 5
4814 Z támtąd przyſzedł do Ikonium / gdźie mieſzkáł chwilę. Dźie.13.14. 6
4915 Vzdrowił chromego w Liſtrze / y tám był vkámionowán. Dźie.14. 7
5016 Poſtánowiwſzy ſtárſze w Kośćiele / y náwiedźiwſzy bráćią we wſzytkiey Piſydyey y Pámfiliey / wroćił ſię do Antyochiiey. 8
5218 Ná ten cżás był Synod Apoſtołow w Ieruzálem / gdźie też Páweł był / z kąd ſię wroćił do Antyochiiey / kędy Piotr przyſzedł / y był ſztrofowán od Páwłá. Dźie.15. Gál.2. 10
5420 Páweł idźie do Syryiey y do Cylicyiey z Sylwánem ku vtwierdzeniu Kośćiołow / zátym do Derbny do Lyſtry / gdźie przyiáł ku pomocy Tymotheuſzá / A ſzedſzy do Mácedoniey / vcżył w mieśćie Filippi. Dźie.15.16. 12
5521 Vcży w Athenách. Dźie.17. A z támtąd piſze do Teſsálonicenſow. 13
5622 Mieſzká w Korynćie pułtorá látá / Dźie.18. A z támtąd piſze do Rzymiánow. 14
5723 Wroćił ſię do Azyey / do Efezu / y z támtąd do Ceſárey / potym do Ieruzálem / y z támtąd do Anthyochiey / zátym náwiedzá Kośćioły w Gálileiey y w Fryigiey. Dźie.18. Neronowego.
5925 Przyſzedł do Efezu / gdźie vcżył dwie lećie / y zoſtáwił thám Tymotheuſzá. Dźie.19. 1.Tim.1. 3
6026 Piſze z Efezu pierwſzy liſt do Koryntow. 1.Kor.16. 4
6127 Po rozruchu ktory był w Efeźie / przyſzedł do Troády / y z támtąd do Mácedoniey / á będąc w Filippis / piſze wthory liſt do Koryntow przez Tytá y Lukáſzá świętego. 2.Kor.13. Dźie.20. 5
6228 Z támtąd przyſzedł do Acháiiej / y do Koryntu iáko był obiecáł. 1.Kor.16. y 2.Kor.12. A dlá nieprzyiáćioł ktorzy náń ſtrzegli / wroćił ſię przez Mácedonią do Troády ku Aryſtárchowi / y Tymotheuſzowi / ktorzy tám byli wprzod. Dźie.20. 6
6329 Z Troády idźie do Aſsos / do Mytyleny /ktore inácżey zwáno Leſbos / do Sámos / y z támtąd do Miletu / gdźie ſię pożegnáł z Efezyány. Dźie.20. Z támtąd idźie do Rodis / 7
6430 do Pátárá / do Tyru / do Ptolemáidy / do Ceſárey / ná oſtátek do Ieruzálem / gdźie był poimán. Dźie.21.22. 8
6531 Będąc więźniem záwiedźion ieſt do Cezárey / do Felixá ſtároſty / Dźie.23. Y támże mięſzkáł dwie lećie. Dźie.24. 9
6632 Pod ſtráżą ieſt poſłán do Rzymá. Dźie.27. 10
6733 Będąc w więźieniu piſze do Gálátow / Efezow / y Filippenſow. 11
6834 Do Koloſsenſow / y do Filemoná. 12
6935 Wtory do Tymotheuſzá. 13
7036 Ná oſtátek był śćięt z roſkázániá Neronowego. 14
 
Spis Kapituł, Indeks Kſiąg