Kapituła 1.
    ¶ 1. Opowieda głod ktory miał być w Iudzie dla grzechow Zydowskich. 4. Vkazuie ktorym się to sposobem przydać miało. 13. Napomina kapłany ku postom y modlitwam dla przyszłych kłopotow.

  1. Słowo Pańskie ktore podane iest Ioelowi synowi Petuelowemu.
  2. Wy starcy słuchaycie tego, a wszytcy mieszkaiący na ziemi poymuycie to vszyma, Izali się kiedy co takowego stało za waszych czasow, abo za czasow przodkow waszych:
  3. Powiedayciesz o tym y synom waszym, a synowie waszy synom swoim, a synowie ich narodom inym.
  4. A Szarańcza poiadła co pozostało od gąsienic, a chrząszcz poiadł co pozostało od szarańczey, czerwi zasię poiadł to co od chrząszcza pozostało.
      A Oznaymuie srogi głod ktory miał przysć na ten lud dla wielkosci grzechow iego.

  5. Ocućciesz się wy piianice y płaczcie, a wszytcy co się opiiacie winem, rozkwilcie się dla moszczu, abowiem wydarto to od vst waszych.
  6. Abowiem przydzie B narod na ziemię mocny a nie zliczony, ktory ma zęby iako lew, a kły ma iako wielki lew.
      B Rozumie szarańczą ktora miała poźrzec wszytki owoce ziemskie.

  7. Vczyni macicę moię pustynią, a obłupi figę moię do szczątka, iż ią obnaży a rozrzuci, tak iż pobieleią gałązki iey.
  8. Narzekay iako panienka obleczona C w wor, dla małżonka D młodości swey.
      C To iest, ktora chodzi w żałobie po śmierci męża swego.
      D To iest, za ktorego szła w młodosci swey.

  9. Śniedna y mokra E ofiara odięta iest od domu Pańskiego, a kapłani słudzy Pańscy zażalili się.
      E Iuż nie będą sprawować ofiary w domu Pańskim, a tu prorockim obyczaiem mowi o przyszłym czasie iako o przeszłym.

  10. Poborzone są pola y żałowała ziemia, abowiem pszenica spustoszona iest, wino poschło, a oleiu nie stało.
  11. Zawstydaycie się oracze, wy winarze roskwilcie się dla zboża y ięczmienia, abowiem żniwo z pol wyginęło.
  12. Macica vschła, a figa zniszczała, pomagranaty, palmy, y iabłoni, a wszytki drzewa polne poschły, abowiem wszystko wesele zginęło od synow ludzkich.
  13. O kapłani vbierzcie się w wory a narzekaycie, a ktorzy służycie v ołtarza roskwilcie się, słudzy Boga moiego wnidźcie a przenocuycie w worzech, abowiem śniedna y mokra ofiara odięta iest od domu Boga waszego.
  14. * Poświęćcie post, zwołaycie zgromadzenia, zbierzcie starce y wszytki mieszkaiące na ziemi, do domu Pana Boga waszego, a wołaycie do Pana.
      * Niżey.2.v.15.

  15. Biada dniowi temu, bo oto dzień Pański bliski iest, a przydzie iako spustoszenie od wszechmocnego.
  16. Izali żywności nie poginęły przed naszymi oczyma, radość y wesele od domu Boga naszego:
  17. Ziarna sprochniały pod skibami, spiżarnie spustoszały, gumna pokażone, abowiem pszenice poschły.
  18. Czemuż bydlę ięczy: czemuż się błąkaią stada wołow: abowiem pastwisk nie maią, gdzie y trzody owiec poginęły.
  19. Panie wołać będę ku tobie, bo ogień wypalił pastwiska wdzięczne w puszczach, a pożarem wygorzały wszytki drzewa polne.
  20. Zwierzęta też polne będą ryczeć do ciebie, abowiem rzeki wod wyschły, a ogień pastwiska w pustyniach wypalił.

    Kapituła 2.
    ¶ 1. Opowieda przyscie szarańczey ktore miały vczynić głod, o ktorym przed tym opowiedał. 12. Napomina Zydy aby się do Pana nawrocili, vkazuiąc im iaka iest pokuta prawdziwa. 17. Napomina kapłany, aby z płaczem modlili się Panu. 18. Opowieda ludowi odpuszczenie grzechow. 20. Prorokuie o szczęściu kościoła y dobrodzieystwach Bożych przeciw iemu. 28. Opowieda przyście Ducha świętego, y dary y łaski ktore z sobą przyności wiernym. 32. Vkazuie gdzie się wierni w swym vtrapieniu vciekać maią.

  1. A Zatrąbcie w trąbę w Syonie, a krzyczcie na gorze świętey moiey wszytcy mieszkaiący na ziemi, zadrżycie, abowiem dzień Pański przyszedł a blisko iest.
      A Dawa znać iż lud ma być pobudzon ku pokucie.

  2. Dźień ten ciemności y zaćmienia, dzień mgły y chmury, Iako zorza rozciągniona nad gorami, lud wielki a mocny, ktoremu rownia nie było od początku, ani po nim takowy będzie od narodu do narodu.
  3. Ogień trawiący będzie przed obliczem iego, a za nim będzie palił płomień, a przed nim była ziemia, iako ogrod Eden, a za nim będzie miesce puste, Nad to nic nie będzie coby przed nim vydź miało.
  4. Weyźrenie iego iest iako weyźrenie końskie, a pobieżą iako iezdni.
  5. A przydą skacząc iako z grzmieniem wozow na wierzchy gor, a iako huk płomienia pożerającego ściernie, y iako lud mocny sprawiony ku potkaniu.
  6. Narodowie zdumieią się widząc ie tak iż wszytki oblicza ich poczernieią iako garnce.
  7. Pobieżą iako mocni, a wbieżą na mury iako mężowie waleczni, każdy z nich poydzie drogą swą, a nie vchyla się od ścieszek swoich.
  8. Żaden nie zawadzi towarzyszowi swemu, owszem każdy pobieży ścieszką swoią, oni trafią na miecz, a nie będą obrażeni.
  9. Przeydą przez miasto, a po murze przebieżą, wnidą do domu, a oknem się wcisną iako złodzieie.
  10. * Ziemia zadrżała przed nim, nieba się wzruszyły, słońce y miesiąc zaćmione są, a gwiazdy zmieniły światłość swą.
      * Ezai.13.v.10. Ezechi.32.v.7. Mat.24.v.29. Mar.13.v.24. Luk.21.v.25.

  11. B Wydał też Pan głos swoy przed zastępem swoim, abowiem oboz iego wielki iest y barzo mocny, ktory czyni dosyć słowu iego, + Zaprawdę dzień Pański wielki iest a straszliwy barzo, Y ktoż go strzymać może:
      B To iest, przed tym niż przyidzie szarańcza o ktorey mowi Prorok pod podobieństwem ludu mocnego Pan puści wielkie gromy.

      + Iere.30.v.7. Amos.5.v.18. Sof.1.v.15.

  12. A przetoż też Pan teraz mowi, Nawroćcie się ku mnie we wszytkim sercu waszym, y w poście, w płaczu, a narzekaniu.
  13. Rozedrzycie C serca wasze, a nie odzienia wasze, y nawroćcie się do Pana Boga waszego, # abowiem łaskawy a miłosierny iest, nie rychły ku gniewu, a hoyny w miłości, ktory iest żałościw z każdego vtrapienia.
      C To iest, pożądliwości y mysli serc waszych.

      # Psalm.86.v.5. Ion.4.v.2.

  14. o Ktoż to wie iesli się nawroci, aby mu było żal: a iesli pozostawi po sobie błogosławieństwo z kąd by mogła być mokra y śniedna ofiara Panu Bogu waszemu:
      o Ion.3.v.9.

  15. o Zabrzmicie w trąbę w Syonie, zapowiedzcie post, z zowcie pospolstwa.
      o Wyższey.1.v.14.

  16. Zbierzcie lud, poświęćcie zgromadzenie, zbierzcie starce, znieście maluczkie, y sące od piersi, oblubieniec niech wynidzie z łożnice swoiey, a oblubienica z gmachu swego.
  17. Kapłani słudzy Pańscy niech płaczą miedzy sienią a ołtarzem mowiąc, Panie odpuść ludowi twemu, a nie day na pohańbienie dziedzictwa twego, aby nad nimi pogani panować mieli, abowiem przeczżeby miano mowić miedzy pogany, Y gdziesz wżdy iest Bog ich:
  18. Pan iest chutliwy miłośnik ziemie swoiey, a przetoż odpuści ludowi swoiemu.
  19. Ale Pan odpowiedział a rzekł do ludu swego, Oto poslę wam zboże, wino, y oley, a będziecie imi nasyceni, Y iuż was więcey nie podam na pohańbienie miedzy narody.
  20. Oddalę od was tego ktory iest od D pułnocy, a zapędzę go do ziemie suchey y spustoszoney, obroci się oblicze iego ku morzu na wschod słońca, a koniec iego do morza ostatecznego, smrod iego wynidzie, a wynidzie sprochniałość iego, abowiem pysznie się sprawował.
      D Niektorzy rozumieią Sennacheryba Krola Assyryiskiego, a drudzy zasię wielkość szarańczey.

  21. Nie boy się ziemio, wesel się a raduy się, bo Pan rzeczy wielkie vczyni.
  22. Nie boycie się zwierzęta polne, abowiem pastwiska na pustyniach zrostą, a drzewa przyniosą owoce swoie figa y macica winna wydadzą obfity swoy vrodzay.
  23. Y wy synowie Syońscy weselcie się y raduycie się w Panu Bogu waszym iż on dał wam onego E Doktora ku vsprawiedliwieniu, a spuści na was deszcz porannieyszy y odwieczerny F w pierwszy miesiąc.
      E To proroctwo iest o Krystusie, aczkolwiek miasto doktora niektorzy czytaią deszcz. F Drudzy czytaią iako y przed tym.

  24. G Gumna wasze będą napełnione zbożem, a w prasach będzie obfitość wina y oleiu.
      G Obietnica ta rzeczy cielesnych zamyka w sobie duchownych ktore się ściągaią ku zbawieniu obietnice.

  25. Nad to wam nagrodzę lata, ktore szarańcza, chrząszcz, gąsienica, y czerwi pożarły były, ktore były moim wielkim woyskiem na was przepuszczonem.
  26. Będziecie tedy ieść, a będziecie nasyceni, y vczyńcie chwałę imieniowi Pana Boga waszego, ktory z wami vczynił takowe dziwy, a przetoż lud moy na wieki pohańbion nie będzie.
  27. W ten czas się dowiecie iżem ia iest w pośrod Izraela, a iam iest Pan Bog wasz, a żaden iny nie iest, y dla tego lud moy nie będzie pohańbion na wieki.
  28. * Potym wyleię Ducha moiego H nad wszelkim ciałem, I a prorokować będą synowie waszy, y corki wasze, Starcom waszym sny się śnić będą, a młodzieńcy waszy widzenia widzieć będą.
      H To iest nad wszytkimi ludźmi ktorem dam serce cielesne, to iest, powołne miasto ser-
      I To się wypełniło po w niebo wstąpieniu Krystusowym w iego Apostolech, iako o tym pisze Luk. w Dźieiach.2.v.17.

      * Ezai.44.v.3. Dźiei.2.v.17.

  29. Tegoż też czasu, wyleię Ducha mego nad sługami y służebnicami moimi.
  30. Y okażę cuda na niebie, y na ziemi J krewi y ogień, y mgliste dymy.
      J Piotr Swięty wykłada to mieysce gdy oznaymuie gniew Boży ludowi Zydowskiemu ktory szydził z darow Ducha S. a ty znaki oznaymuią wielkie morderstwa y spalenie kościoła y miasta Ierozolimskiego.

  31. + K Słońce obroci się w ciemność, a miesiąc w krewi, przed tym niźli przydzie wielki a straszliwy dzień Pański.
      K Temi słowy oznaymuie wielkie y nie słychane trwogi y vtrapienia.

      + Niżey.3.v.15. Mat.4.v.29. Luk.21.v.25.

  32. Y stanie się, że # każdy ktory L wzywać będzie imienia Pańskiego, vydzie, abowiem na gorę M Syon, y do Ieruzalem będzie vchod, tak iako to obiecał Pan, y w ostatkoch ktorych Pan do siebie zwoła.
      L W tym słowie zamyka wszytko nabożeństwo nasze ktore bez wiary być nie może, a iako wzywanie z wiarą iest złączone, tak też gruntowane iest w Krystusie ktory iest sprawiedliwością naszą, poświęceniem y zbawieniem naszym 1.Kor.1.v.30.
      M Przez Syon y Ieruzalem rozumie się kościoł Pański w ktorym iest przepowiedana szczera nauka iego.

      # Rzym.10.v.13.

    Kapituła 3.
    ¶ 1. Vkazuie iako straszną pomstę Pan vczynić miał nad tymi co przesladowali lud iego. 16. Prorokuie o naprawie kościoła y o łasce Pańskiey przeciw iemu.

  1. Oto w ony czasy, j w ony dni, w ktore przywrocę z więźienia Iudę y Ieruzalem.
  2. Zgromadzę wszytki narody, a roskażę im wznidź na dolinę A Iozafat, tam vczynię sąd z niemi o lud moy, y o dziedzictwo me Izraelskie, ktore oni rosproszyli miedzy lud postronny, a podzieli miedzy się ziemię moię.
      A To słowo nie iest ci przezwyskiem mieysca iakiego osobliwego, ale znaczy dolinę sądu, a rozumie Prorok iż Pan vczyni sąd y pomstę nad nieprzyiaciołmi kościoła swego.

  3. Miotali losy o lud moy, a przedawali dzieciątko za wszetecznicę, a panienkę przedawali za wino, aby się opili.
  4. Y coż wżdy za sprawę macie ze mną o Tyrze y Sydonie, abo y wy granice Palestyńskie: Izali mi B zawetuiecie: Bo ieslić mi rownem za rowne płacić chcecie, tedyć to są rzeczy lekkie, abowiem ia natychmiast też rownie przywrocę na głowę waszę.
      B Albo tak iesli mi poczniecie krzywdzieć tedy to wam zarazem oddam, a tu sobie Pan przypisuie krzywdy ktore się wiernym iego dzieią.

  5. Bo iżeście pobrali złoto y srebro moie, a wniesliście do bożnic swoich, nawdzięcznieysze naczynia moie.
  6. A przedawaliście syny Iudskie y Ierozolimskie Grekom, abyście ie precz oddalili od granic ich.
  7. Oto ia wzbudę ie od mieysca tego do ktoregoście ie byli zaprzedali, a przywrocę nagrodę waszę na głowy wasze.
  8. Zaprzedam syny wasze y corki wasze przez ręce synow Iudskich, a oni ie przedadzą Sabeyczykom narodowi dalekiemu, bo tak mowił Pan.
  9. Wywołaycie to w źiemi Syońskiey, zgotuycie się ku walce, pobudźcie mocarze, wszyscy mężowie boiowi niech prziydą y wynidą.
  10. Daycie robić miecze z lemieszow waszych, a oszczepy z kos waszych, teraz niech rzecze mdły, Iestem mocny.
  11. Zgromadźcie się a zbieżcie się wszyscy ludzie ze wsząd, zbieraycie się, abowiem tam Pan wytraci mocarze twoie.
  12. Niech się ocucą, a niech wnidą narodowie C w dolinę Iozafat, abowiem tam zasiędę na sąd wszytkich okolicznych narodow.
      C Niektorzy o tey dolinie wiele rzeczy wymyslili nie potrzebnych mieniąc iż to mieysce iest gdzie Krystus będzie sądził wszystki narody, lecz daleko słuszniey może być wykładane iako się przypominało wyższey w wierszu.2. Aczkolwiek może się rozumieć pod podobieństwem zginienie nieprzyiacioł Kościoła Bożego maiąc wzgląd na pomstę ktorą vczynił Pan nad Moabity, Ammonity Assyryany, za czasow Krola Iozafat, iako o tym mamy 2.Kron.20. a mieysce gdzie stoczył z nimi bitwę nazwane iest doliną Iozafat.

  13. * Puśćcie sierpy, abowiem żniwo doźrzewa, podźcie a prziydźcie, abowiem prasa pełna iest, a stępy opływaią, gdyż złość ich rozmnożyła się.
      * Ziaw.14.v.15.

  14. Wielka iest wielkość ludu w dolinie D vpadu, abowiem dzień Pański iest bliski w dolinie vpadu.
      D Drudzy czytaią sąd abo skazanie.

  15. + Słońce y Miesiąc zaćmią się, a gwiazdy zawściągną światłości swoiey.
      + Wyższey.2.v.31. Ieremi.25.v.30.

  16. Nadto # Pan zaryczy z Syonu, a głos swoy poda z Ieruzalem, tak iż zadrży niebo y źiemia, y będzie Pan vfaniem ludu swego, y mocą synow Izraelskich.
      # Amos.1.v.2.

  17. Dowiecie się tedy żeciem ia iest Pan Bog wasz, mieszkaiący w Syonie na świętey gorze moiey, a będzie Ieruzalem święte, y przetoż cudzoźiemcy przez nie więcey przechodzić nie będą.
  18. o A dnia onego E z gor popłynie moszdz, a pagorki opływać będą mlekiem, wszytki strumienie Iudskie będą pełne wod, a źrzodło wynidzie z domu Pańskiego, y pokropi dolinę F Sytym.
      E Dawa znać o obfitości darow Ducha świętego w kościele Pańskim.
      F Przez to słowo rozumie się wszytka ziemia Zydowska a duchownym obyczaiem rozumie się kościoł Boży.

      o Amos.9.v.13.

  19. Egipt prziydzie w spustoszenie, a Idumea w straszną pustynią dla gwałtu ktory czynili nad syny Iudskimi, ktorych niewinną krewi wylewali w źiemi swey.
  20. Ale w Iuda będą mieszkać na wieki, a w Ieruzalem z narodu do narodu.
  21. Oczyścię krewi tych ktorychem przed tym nie oczyściał, a Pan mieszkać będzie w Syonie.
Spis Kapituł, Indeks Ksiąg