Kapituła 1.
    ¶ 1. Czas ktorego Ozeasz sprawował vrząd proroctwa swego. 2. Hańbi bałwochwalstwo ludu Izraelskiego pod podobieństwem niewiasty nierządney. 4. Opowieda skażenie potomstwa Iehu Krola Izraelskiego y samych Izraelczykow. 10. Prorokuie o przywroceniu Izraelitow do Kościoła Bożego y o powołaniu poganow.

  1. Słowo Pańskie ktore było podane do Ozeasza syna Beerowego, za czasow Ozyasza, Ioatana, Achasa, y Ezechiasza Krolow Iudskich, y za czasow Ieroboama syna Ioasowego Krola Izraelskiego.
  2. Tenci iest początek rzeczy ktorą Pan czynił do Ozeasza, mowiąc tak ku niemu, Idź a A weźmi sobie żonę nierządnicę, y syny nierządnice, B abowiem ziemia iście się scudzołożyła, odchylaiąc się od Pana.
      A Kaldeyski wykładacz y nauczeńszy Doktorowie Zydowscy wykładaią iż się to stało w widzeniu prorockim, y przez sen a nie istotnie abo skutecznie, a tym widzeniem iakoby nieiakim znakiem Pan Bog oznaymił Prorokowi stan ludu swego, dawaiąc znać przez nierządnicę o bożnicy żydowskiey a przez syny rozumie ty ktorych ona nauczyła przemierzłego grzechu bałwochwalstwa za ktorym oni się vdali.
      B Patrz v Ieremiasza dla ktorey przyczyny bałwochwalstwo iest cudzołostwem nazywane, Iere.3.v.9. Ezech.23.v.8.y.7.

  3. C Odszedł tedy a wźiął D Gomerę corkę E Dyblaimowę, ktora począwszy, porodziła iemu syna.
      C To się stało w widzeniu.
      D To słowo znaczy zniszczenie.
      E To słowo znaczy figi słodkie przez ktore się rozumieią roskoszy duszne y cielesne od ktorych człowiek zniszczeie y ku zginieniu przychodzi.

  4. F Rzekł tedy Pan kniemu, Wzowi imię iego Iezreel, abowiem ieszcze maluczki czas a ia nawiedzę G krewi Iezreel nad domem Iehu, a vczynię to iż vstanie Krolestwo domu Izraelskiego.
      F Iezreel y Samarya były miasta gdzie pospolicie Izraelscy Krolowie mieszkiwali, a rozumie w tym wierszu iż po małym czasie ma srodze Krolestwo Izraelskie karać.
      G To się o Nabocie rozumie ktorego krolowa Iezabel kazała zamordować w Iezreel 2.Krol.10.

  5. Y stanie się że dnia onego złamię H łuk Izraelski w dolinie Iezreel.
      H To iest, moc krolestwa Izraelskiego.

  6. Powtore ona począwszy, porodziła dziewkę, tedy Pan rzekł kniemu, Wzowi imię iey I Loruhamah, abowiem się iuż więcey nie zmiłuię nad domem Izraelskim, y owszem ie zapewne J wygładzę.
      I Ktora nie otrzymała miłosierdzia. J Abowiem nie wrocą się z więźienia Babilońskiego.

  7. A wszakoż się zmiłuię nad domem Iudskim, a wybawię ie K w Panu Bogu ich, y nie zachowam ich przez łuk ani przez miecz, ani przez walkę, ani przez konie, abo iezdne.
      K To się stało za Cyrusa 1.Ezdr.1. gdy się lud wrocił z Babilonu do Ieruzalem.

  8. Potym gdy odchowała Loruhamę, onaż zasię począwszy porodziła syna.
  9. A Pan rzekł, Wzowi imię iego L Loammi, abowiem wy ludem moim nie będziecie, y ia też nie będę Bogiem waszym.
      L To iest, nie lud moy.

  10. Ale ten czas prziydzie, iż M liczba synow Izraelskich będzie iako piasek morski, tak iż ani rozmierzon ani rozliczon być nie może, * N A stanie się iż miasto tego co im mowiono, Wy nie iestescie lud moy: Będą im mowić, Wy iestescie synowie Boga żywego.
      M Przydawa tu pociechę iakoby rzekł, Nie wszytcyć poginiecie ale tylko niewierni y krnąbrni, a wszakże liczba synow Izraelskich, to iest wiernych moich y wybranych będzie wybawiona.
      N Prorokuie o powołaniu poganow ktorzy sie z miłosierdzia Bożego stali ludem Bożym gdy przed tym nie byli ludem iego.

      * Rzym.9.v.26.

  11. Też synowie Iudscy y synowie P Izraelscy społu zgromadzeni będą, a postanowią nad sobą głowę iednę, y wynidą z źiemie, abowiem dzień P Iezreel iest wielki.
      P Rozumie przez Iezreel lud ktory był ludem iego, a dzień wybawienia iego będzie znaczny y wdzięczny.

    Kapituła 2.
    ¶ 1. Groźi Izraelitom dla ich bałwochwalstwa. 7. Vkazuie im dufanie ich być prożne. 8. Wymietuie im na oczy niewdzięczność ich.

  1. Mowcie braciey swey A Ammi, a siostram waszym B Ruhamah.
      A To iest, w ten dzień zbawienny oznaymicie wszytkim ktorzy tego zbawienia pragną iż są Ammi to iest ludem moim.
      B To iest, ktora otrzymała miłosierdzie.

  2. C Swarzcie się z matką swą, swarzcie się z nią, abowiem ona nie iest żoną moią, a iam też nie iest mężem iey, niech odłoży wszeteczeństwa swe od oblicza swego, a scudzołożenia swe od piersi swoich.
      C Napomina Zydy ku pokucie, iakoby rzekł, Wy wierni fukaycie ią abowiem ona mi wiarę zgwałciła służąc bałwanom, a tak nie mam się iey zachować iako małżonkowi należy.

  3. Bych iey snadź obnażoney nie zostawił, a nie vczynił iey takową iako w on dzień w ktory się narodziła, A tym obyczaiem obrociłbych ią w pustynią, y vczyniłbych z niey suchą ziemię, y wymorzyłbych ią D pragnieniem.
      D Odeymuiąc iey słowo moie y naukę moię z ktorey bywaią ochłodzone sumnienia pragnące łaski y miłosierdzia Bożego.

  4. Też się y nad iey E syny nie zmiłuię, abowiem są oni synowie złego łoża.
      E To iest, ci ktorzy nasladuią nauki iey y błądzą.

  5. Dla tego że się matka ich scudzołożyła, a ta ktora ie poczęła niewstydliwa iest, abowiem mowiła, Poydę za F gamraty swemi, ktorzy mnie dawaią chleb moy, wody moie, wełnę moię, len moy, oley moy, y picie moie.
      F To iest, fałszywe bogi ktore ona chwaliła.

  6. A przetoż oto ia G zagrodzę drogę twoię cierniem, a vczynię płot, tak iż nie znaydzie ścieżek swoich.
      G Ia cię skarzę.

  7. H Ona poydzie za gamraty swemi, a nie doydzie ich, szukać ich będzie a nie znaydzie ich: Tedy rzecze, Poydę a wrocę się do I pierwszego małżonka swego, abowiem mi się wszytko lepiey wiodło niźli teraz.
      H W vtrapieniu swym będzie wzywała bogow ktorym służyła, ale pozna iż to prozno, a przeto ona rospomni na mię. I To iest Boga żywego.

  8. Ale ona nie poznała iżem ia iey był dał zboże, wino, y oley, a iżem iey dał obfitość śrebra y złota, ktore oni obrocili na vlanie Baala.
  9. A dla tegoż wrocę się a odeymę im zboże moie czasu swego, y wino moie czasu swego, odeymę też wełnę moię y len moy, ktorem dał aby imi okrywała sromotę swoię.
  10. Teraz oto odkryię sromotę iey przed oczyma gamratow iey, a żaden iey nie wybawi z ręki moiey.
  11. Y vczynię koniec wszytkiego wesela iey, świąt vroczystych, odnowienia miesiącow, y Sabatow, y wszytkich świąt iey.
  12. Popustoszę też winnice iey, y figi iey, A to przeto iż mowiła, Toć są J nagrody moie ktore mnie dali gamraci moi, ty ia obrocę w lasy, a wypasą ie źwierzęta polne.
      J Bałwochwalcy tak o tym trzymaią iż gdy się im szczęsliwie wiedzie tedy to dla tego bywa iż fałszywym swoim bogom służą.

  13. A pomszczę się nad nią K czasow Baalowych, w ktorych kurzyła kadzidłem, a vbierała się w nausznice swoie, y w aldzbanty swoie chodząc za gamraty swemi, a mnie była zapomniała, mowi Pan.
      K To iest, grzechow ktorych się dopuszciła służąc Baalowi.

  14. A dla tegoż oto ia przywabię ią ku sobie, a wywiodę ią na puszczą, namowię się z nią L według serca iey.
      L Przywodząc ią ku pokucie ofiaruiąc iey miłosierdzie moie.

  15. M Podam też winnice iey od tamtąd, y dolinę Achor obrocę iey ku początkowi nadzieie, gdzie tam zaśpiewa iako za czasow młodości swey, a iako na on czas gdy wychodziła z źiemie Egiptskiey.
      M Ona odemnie otrzyma wszytko wedle mysli swey y nadzieie, bez żadnego kłopotu abo frasunku, a nie stanie się iey iako się za dawnych czasow stało w dolinie Achor, gdzie Achan lud trwożył swoim występkiem Iozu.7.

  16. Y stanie się dnia onego, mowi Pan, iż mię nazowiesz, Małżonku moy, a iuż mię daley nie będziesz zwać, Baal moy.
  17. Odeymę od vst iey imiona Baalim, aby iuż więcey nie była pamięć imienia ich.
  18. Ieszcze też tegoż czasu N vczynię przymierze dla nich z zwierzety ziemskimi, z ptaki powietrznymi, y z gadzinami ziemie, A złamię z źiemie łuk, miecz, y walki, a dam się im spokoynie wyspać.
      N Vczynie to iż im zwierzęta nie zaszkodzą.

  19. Poslubię cię sobie na wieki, poslubię cię w sprawiedliwości, w sądzie, w łasce, y w miłosierdziu.
  20. Poslubię cię sobie w wierze, a poznasz Pana.
  21. A dnia onego stanie się iż O wysłucham, mowi Pan, wysłucham niebiosa, a oni wysłuchaią ziemię.
      O Vczynię to iż niebiosa kropić będą deszcz na ziemię wedle żądania iey iakoby mię o to nieba prosiły, a iakoby też ziemia ich o to żądała.

  22. Ziemia także wysłucha P zboże, wino, y oley, a ty wysłuchaią Iezreela.
      P To iest, wyda zboża swe.

  23. Rozsieię ią sobie za ziemią, * Q a zmiłuię się nad oną Loruhamą, a rzekę do Loammy, Tyś iest lud moy, a oni rzekną, Tyś iest Bog nasz.
      Q To iest, ku żądaniu wiernych.

      * Rzym.9.v.25. 1.Piotr.2.v.10.

    Kapituła 3.
    ¶ 1. Vkazuie ktora iest miłość Boża prawdziwa ku Synom Izraelskim. 4. Opowieda chwałę Bożą iż na czas vstać miała w Izraelu. 5. Prorokuie o nawroceniu iego do Pana.

  1. Powtore Pan rzekł ku mnie, A Idź zasię a miłuj niewiastę ktorą iny miłuie, a ktora iest cudzołożnica, tak iako miłuie Pan syny Izraelskie, aczci się oni oglądaią do bogow cudzych, a miłuią B flasze napełnione winnemi iagodami.
      A Tu na tym mieyscu Prorok niesie na sobie osobę Bożą, a ta biała głowa wszeteczna lud Zydowski.
      B To iest, ktorzy czasow swych y roskoszy swych vżywaią.

  2. C Nabyłem iey tedy sobie za piętnaście pieniędzy srebrnych, y za pułtora Omer ięczmienia.
      C Dawa znać o dobrodzieystwach Bożych przeciw ludowi temu gdy gi wywiodł z Egiptu, y potym z nim przymierze vczynił.

  3. Y rzekłem iey, Będziesz ze mną mieszkać przez wiele dni, a iuż więcey cudzołożyć nie będziesz, ani się przyłączysz do inego męża, D chociaż ia też nie wnidę do ciebie.
      D To iest, opuszczę cie iako wdowę, a to się stało gdy Krystus przyszedł.

  4. Abowiem synowie Izraelscy przez wiele dni zostaną E przez Krola y przez Książęcia, bez żadney ofiary, y przez bałwana, przez F Efody y przez Terafim.
      E To iest, z narodu ich. Dawa znać o przyściu Krystusowym, abowiem na on czas nie mieli żadnego pana iedno cudzoźiemca, a kapłaństwo było przedayne chocia nie było żadnego bałwochwalstwa.
      F O tym patrz w 2.Mo.28.v.6. a Terafim były obrazy ktorych się pogani radzili.

  5. Potym się nawrocą synowie Izraelscy, a szukać będą Pana Boga swego, G y Dawida Krola swego, a bać się będą Pana y dobrotliwości iego, w onych dnioch ostatecznych.
      G Dawid tu znaczy Krystusa.

    Kapituła 4.
    ¶ 1. Wylicza grzechy Izraelskie. 6. Vkazuie iż vpadek ludzki przychodzi za grzechem iego. 8. Obraca rzecz swą do kapłanow, a hańbi ich zcudzołożenia y piiaństwo. 12. Gani bałwochwalstwo ludu y groźi im dla tey przyczyny. 15. Napomina Iudę aby nie nasladował bałwochwalstwa Izraelskiego.

  1. Wy synowie Izraelscy słuchaycie słowa Pańskiego, abowiem Pan ma przą z mieszkaiącemi na ziemi tey, gdyż niemasz prawdy ani miłosierdzia, ani poznania Bożego na ziemi tey.
  2. Ale krzywoprzysięstwo, kłamstwo, mężoboystwo, złodzieystwo, cudzołostwo się mnożyło, a bywaią częste morderstwa.
  3. A dla tegoż zażali się ziemia, a ktorykolwiek na niey mieszka, zemdleie, z zwierzęty polnemi y ptaki powietrznemi, gdyż y ryby morskie wyzdychaią.
  4. A wszakoż, niech żaden nie strofuie ani winuie drugiego, gdyż lud twoy podobny iest onemu A ktory się wadzi z kapłanem.
      A Nie chce być napominan od kapłana ktoremu ten vrząd należy.

  5. A przetoż dziś vpadniesz a prorok twoy z tobą iako w nocy: a ia wykorzenię matkę twoię.
  6. Lud moy iest wycięt prze swoię nie vmieiętność, gdyżeś ty odrzucił naukę moię, a ia też wzgardzę ciebie, iż nie będziesz mi sprawował vrzędu kapłańskiego. A gdyżeś zapominał zakonu Boga twego, ia też zapomnię synow twoich.
  7. Im ich więcey było, tym też więcey grzeszyli przeciwko mnie: przetoż ia też chwałę ich obrocę w posromocenie.
  8. B Pożyraią przestępstwa ludu moiego, a grzechem iego się żywią.
      B To iest, ofiarami ktore za grzech bywaią sprawione y za przestępstwo y nic inszego nie patraią iedno ofiar y darow.

  9. * A iaki iest lud taky kapłan, y dla tego drogi iego nawiedzę nad nim, a vczynki iego oddam iemu.
      * Ezai.24.v.2.

  10. Będą ieść a nie będą nasyceni, cudzołożyć będą a nie rozrodzą się: abowiem przestali mieć w vćciwości Pana.
  11. Zcudzołożenie, wino y możdż serce odeymuią.
  12. Lud moy rady szuka v drewna swego, C a iego kiy dawa odpowiedź iemu: abowiem D duch cudzołostwa w wiodł gi w błąd, tak iż opuściwszy Boga swego zcudzołożyli się.
      C To iest, Prorok fałszywy ktorym sie podpiera lud iako slepy laską swoią.
      D To iest serce ktore się vdało za bałwochwalstwo.

  13. Czynią ofiary na wierzchoch gor, a kadzą na pagorkoch, pod dębiną y pod topoliną y pod więźiną, przeto iż ich cień iest wdzięczny, a dla tego corki wasze wszeteczeństwa się dopuszczaią a niewiasty wasze cudzołożą.
  14. Nie nawiedzę karaniem corek waszych gdy się zcudzołożą, ani niewiastek waszych gdy zwszetecznieią: abowiem z wszetecznicami odchodzicie na stronę, y z nierządnicami ofiary sprawuiecie, a przetoż lud nieumieiętny skaran będzie.
  15. Iesli tedy cudzołożysz ty o Izraelu, niechże wżdy nie grzeszy Iuda, ani wchodźcie do E Galgal, y nie chodźcie też do F Betawen, ani przysięgaycie, mowiąc, G Żywie Pan.
      E Patrz 1.Samu.7.v.16.
      F To iest, do Betel gdzie Ieroboam bałwochwalstwo postanowił a zowie ie Betawen ku iego zelżywości to iest do nieprawości.
      G Tey przysięgi vżywaią wierni, przeto iest zakazana bałwochwalcom.

  16. Abowiem Izrael stał się odpornym iako iałowica nie okrocona, a wszakoż ie Pan paść będzie H iako barana na rowninach.
      H To iest, ku zabiciu.

  17. I Efraim przystał do bałwanow, a przetoż go opuść.
      I To iest, dziesięcioro pokolenie.

  18. J Biesiady ich wychodzą z miary, cudzołożyli obrońce iego, nauczyli się niewstydliwie mowić, K Przynoścież.
      J Drudzy czytaią wino ich iest śmierdzące.
      K To iest, darow y pożytkow swych patrzą.

  19. L Powiąże ie wiatr skrzydłami swemi, y będą zawstydzeni dla ofiar swych.
      L Tymi słowy dawa znać o poimaniu y zagnaniu ludu Izraelskiego.

    Kapituła 5.
    ¶ 1. Prorokuie przeciw kapłanom. 3. Hańbi bałwochwalstwo ludu. 5. Groźi im za ich pychę. 8. Opowieda im więźienie blisko przyszłe. 10. Prorokuie przeciw Iuda y Izrael. 14. Obiecuie im miłosierdzie iesliże się do Pana w czas nawrocą.

  1. Kapłani słuchaycie tego, a wy o domie Izraelski pilnuycie tego, także y wy o domie Krolewski przesłyszcie to, abowiem waszać to rzecz czynić sąd, A coż kiedyście wy A stali iako sidło na gorze Mispa, a iako sieć postawiona nad Tabor:
      A Mispa była gora za Iordanem, a Tabor z tę stronę, a na tych gorach Krolowie Izraelscy założyli byli straż ku śpiegowaniu tych ktorzyby z ludu Izraelskiego szli do Ieruzalem chwalić Boga, a dla tego tu mowi iż byli na gorze Mispa iako sidło.

  2. B Chytrze sobie poczynali, nie słusznie ofiary sprawuiąc, a wżdym ia wszytki o to strofował.
      B To iest, pod pokrywką świętobliwosci zakryli swe bałwochwalstwo.

  3. Ia znam Efraima, y Izrael dobrze znaiom iest v mnie, gdyż teraz Efraim dopuścił się cudzołostwa, a Izrael zcudzołożył się.
  4. Nie przyłożą tedy do tego pilności aby się nawrocili do Boga swego, abowiem duch zcudzołożenia iest w pośrod ich, y nie poznali Pana.
  5. Ieszcze też y pycha Izraelska świadkiem będzie przeciw niemu, abowiem Izrael y Efraim C vpadną w złości swoiey, tak iż y Iuda vpadnie z nimi.
      C To iest, skarani będą prze ich bałwochwalstwo.

  6. Poydą z owcami y z wołmi swemi D szukaiąc Pana, a nie znaydą go, abowiem odstąpił od nich.
      D Aby Panu ofiary czynili.

  7. Przewrotnie się obchodzili z Panem gdyż synow cudzych E narodzili, a teraz oto nadchodzi miesiąc, w ktory pożarci będą z maiętnościami swemi.
      E Nauczyli synow swych bałwochwalstwa y odszczepieństwa.

  8. F Zatrąbcie w trąbę w Gabaa, a na klarecie w Rama, zatrąbcie na trwogę w Betawen za tobą G o Beniamin.
      F Dawa znać iż nieprzyiaciel nie daleko iest.
      G Rozumie iż Beniamin y Iuda będą karani iako Izrael dla tego iż także zgrzeszyli iako y on.

  9. Efraim stanie się zburzonym czasu starania, iam dał poznać prawdę miedzy pokoleniem Izraelskiem.
  10. Książęta Iudskie stały się iako ci, ktorzy przenoszą granice, zkąd ia na nie rozleię gniew moy iako wodę.
  11. Efraim H cierpi krzywdę, pokruszon iest sądem, przeto że się chciwie za złościwem I roskazaniem vdał.
      H To iest, będzie vtrapion od nieprzyiaciela gdy będzie poiman.
      I Rozumie o roskazaniu Krola Ieroboama ktory roskazał aby bałwany chwalono.

  12. Stanę się ia tedy Efraimowi iako molem, a iako sprochniałość domowi Iudskiemu.
  13. J Gdy vyźrzy Efraim niedostatek swoy, a Iuda zranienie swoie, tedy Efraim poydzie do Assyryiey, a posle do Krola Iareb, ale was on nie będzie mogł vzdrowić, y rany waszey nie vleczy.
      J Rozumie iż lud Izraelski w vtrapieniu swoim nie nawroci się do Boga pokutuiąc y prosząc Go o miłosierdzie, y owszem poydzie do tych co go pożrzą, to iest do Assyryanow.

  14. Abowiem ia stanę się Efraimowi iako lwem, a iako lwięciem domowi Iudskiemu: Iaciem iest, ia, ktory chwytam a vciekam, pochwycę, a żaden mi nie wydrze.
  15. Odeydę a wrocę się do mieysca mego, dotąd aż się oni winnemi vznaią, a szukać będą oblicza moiego, w trapieniu swym szukać mię będą.

    Kapituła 6.
    ¶ 1. Vkazuie iako wierni bywaią do Pana przez vtrapienie przywiedzieni. 4. Vskaża się na Zydowski vpor y na ich prędkość ku zgrzeszeniu. 6. Miłosierdzie y poznanie Boże zacnieysze są niż ofiary. 7. Hańbi grzechy ludu y kapłanow. 11. Opowieda nawrocenie z więźienia Babilońskiego.

  1. Zeydźcie się a nawroćmy się do Pana, Abowiem onci iest ktory chwyta, a wszakoż nas vzdrawia, vderzył, ale nas vleczy.
  2. * Ożywi nas po dwu dnioch, A a dnia trzeciego wzbudzi nas, y żyć będziemy przed oblicznością iego.
      A Powtarza to co rzekł przed tym o dwu dnioch, a to mieysce wykłada się o Kristusie gdi wstał z martwych, abowiem on iest zrodłem y gruntem vsprawiedliwienia naszego.

      * 1.Kor.4.v.15.

  3. Poznamy y pracować będziemy iakobychmy poznali Pana, B Wyście iego zgotowane iest iako zorza, a przydzie do nas iako deszcz, a iako pogodny y wczesny deszcz na ziemię.
      B Prorokuie o blogosławionym przyściu Krystusowym ku ratunku y zbawieniu Kościoła swego.

  4. Y cożci vczynię o Efraimie: a co z tobą vczynię o Iuda: gdyż wasze C miłosierdzie iest iako mgła porannieysza, a iako rosa rano przemiiaiąca:
      C To iest, pokutowanie wasze iest obłudne.

  5. A dla tegoż D wyciosałem ie przez Proroki, a pozabiiałem ie słowy vst moich, aby sąd twoy E wyniknął iako światłość.
      D To iest, iam was często vpominał przez swoie Proroki.
      E To iest, abyś czynił sąd y sprawiedliwość.

  6. + Abowiem ia żądam miłosierdzia, nie ofiary, a poznania Bożego nad zapalne ofiary.
      + Mat.9.v.19. y 12.v.7. Ekle.4.v.17. 1.Samu.15.v.22.

  7. Ale oni przestąpili przymierze iakoby F człowiecze, a tamże zdradnie przeciw mnie się obchodzili.
      F Tak mię sobie lekce ważyli iako człowieka.

  8. G Galaad iest miasto złoczyńcow, chytre ku wylewaniu krwie.
      G To było miasto w pokoleniu Gad za Iordanem gdzie Kapłani mieszkali y było miastem vcieczki.

  9. A iako zboyce ktorzy na kogo czyhaią, tak iest zezwolenie kapłanow, ktorzy iednem zezwoleniem zabiiaią po drogach, abowiem czynią obrzydłości.
  10. Widziałem rzeczy przemierzłe w domu Izraelskim, abowiem tam iest zcudzołożenie Efraima, a iest Izrael zplugawion.
  11. Y ty Iuda H sadziłaś sobie szczep gdym ia chciał odwrocić więźienie ludu mego.
      H Zakazano było w zakonie, aby gaiow ku bałwochwalstwu nie osadzono około kościoła, a wżdy się Iuda tego ważył chociażem się o to starał aby lud moy nie był zagnan do więźienia.

    Kapituła 7.
    ¶ 1. Gani vpor y krnąbrność ludu Izraelskiego. 3. Vkazuie iako oni przystali ku złościam Książąt swoich. 7. Naucza, okazuiąc z iaką zapalczywością w grzech vpadali. 10. Groźi im dla ich pychy, a iż się vznać nie chcieli.

  1. Gdym vzdrawiał Izraela, odkryła się złość A Efraimowa, a nieprawości Samaryey: abowiē fałsz sprawuią, Złodziey wszedł, a zboyca łupi po stronach.
      A To iest, z narodu krolewskiego ktory był z pokolenia Efraimowego z kąd poszedł Ieroboam pierwszy Krol Izraelski.

  2. Nie myslą nic w sercu swym iż ia pamiętam o ich wszytkiey złości, sprawy ich teraz ie ogarną, ktore są przede mną.
  3. Rozweselili Krola złościami swemi, a Książęta B kłamstwy swoiemi.
      B Mowi przeciwko pochlebcam y inym ludziam niepobożnym iako cudzołożnikom y piianicam.

  4. Wszyscy są cudzołożnicy, rozpaleni iako piec podpalony od piekarza gdy przestawa budzić niewiast ku mieszaniu ciasta aby się pierwey zakwasiło.
  5. C W dzień Krola naszego, Książęta wprawiły go w chorobę D flaszami winnemi tak iż też E z błazny szedł w towarzystwo.
      C Gdy obchodzą dzień narodzenia Krolewskiego abo koronacyi iego.
      D Zbytnim piiaństwem.
      E W Zydowskim stoi, dał rękę błaznom, to iest nikczemnemi się rzeczami bawi iako są błaznowie.

  6. Abowiem serce swe przyłożyli ku zdradam swym iako piec rozpalony, piekarz ich spi przez całą noc, a z poranku pala iako płomień ognia gwałtownego.
  7. Wszyscy oni iako rozpalony piec pałaią, a pożyraią sędzie swoie, y wszyscy Krolowie ich vpadli, a wżdy żadnego miedzy nimi niemasz, ktoryby zawołał ku mnie.
  8. Y owszem ieszcze F Efraim mieszał się z inemi narody, Efraim iest iako placek nie przewrocony.
      F Tu dawa znać iako y w wierszu 9. o poimaniu ludu, ktory iest podobny plackowi co gi iedzą pierwey niż się vpiecze, ktoremi słowy dawa znać o prędkim przyciągnieniu nieprzyiacioł od ktorych poimani będą.

  9. Postronni pożarli moc iego, G a on o tym nie wie, Nad to iuż prawie H siwieie, a iednak się w tym nie czuie.
      G Nie vznał grzechu swego.
      H Podobny iest starcowi, ktory mniema iż dłużey ieszcze będzie zył nie patrząc na skończenie swoie.

  10. Ale y pycha Izraelska świadectwem będzie iemu w oczy iego, a wżdy się oni nie nawrocili do Pana Boga swego, ani go szukać chcieli w rzeczach oto tych wszytkich.
  11. Efraim iest iako prosta gołębica niemaiąc rozumu: abowiem teraz Egiptu sobie na pomoc wzywaią, a teraz się zasię do Assyryan vciekaią.
  12. Ale gdy oni tam poydą, rozciągnę ia nad nimi sieć moię, a porwę ie iako ptaki powietrzne, skarzę ie według powieści tey, ktorą było w zgromadzeniu ich słyszeć.
  13. Biadaż tym ktorzy ode mnie odstępuią, zginienie na ty przypadnie ktorzy przeciw mnie przewrotnie się obchodzili, Iam ie odkupił, wszakoż oni przeciw mnie kłamstwa opowiedaią.
  14. Nie wołali do mnie z vprzeymem sercem swoiem, ale wyli na łożach swoich: zgromadzali się dla zboża, a dla mosczu, a przedsię byli odpornemi przeciwko mnie.
  15. Gdym ia przyprawił a vmocnił ramiona ich, tedy oni przeciw mnie wszytko złe zmyslali.
  16. I Nawrocilić się, ale nie do Nawyższego, J stali się iako łuk omylny, Książęta ich polęgą od miecza, dla K popędliwości ięzyka swego. A takowyć będzie z nich pośmiech w źiemi Egiptskiey.
      I To iest, do bałwanow swoich.
      J To iest, fałszywi bogowie ich abo ludzie ktorym oni vfali.
      K To iest, iż mię ku gniewu wyzywali.

    Kapituła 8.
    ¶ 1. Opowieda iż krolestwo Izraelskie miało przydź w spustoszenie prze iego bałwochwalstwo. 8. Prorokuie o poimaniu dwoienaście pokolenia. 12. Okazuie iż to na nie przydź miało przez wzgardzenie słowa Bożego. 14. Groźi krolestwu Iudskiemu.

  1. Przyłoż trąbę do vst swych, oto iako orzeł przyidzie nieprzyiaciel przeciw domowi Pańskiemu, przeto iż przymierze moie przestąpili, a złościwie się przeciw zakonowi moiemu sprawowali.
  2. Izraelczycy wołali ku mnie tak mowiąc, O Boże znamyć my ciebie.
  3. Opuścił Izrael swe dobre, przetoż go też nieprzyiaciel przesladować będzie.
  4. Oni A stanowią Krole, ale nie przez mię, postanowili sobie Książęta, B oczemem ia nie wiedział, vlali sobie bałwany ze śrebra swego y ze złota swego, aby były wykorzenione.
      A Rozumie o Ieroboamie ktory przez nauki Pańskiey był od nich postanowion Krolem.
      B Oto się starali abych się o tym nie dowiedział.

  5. O Samarya, C Cielec twoy opuści cię, zapalił się na D nie gniew moy, y iakoż długo nie mogą sobie ziednać E niewinności:
      C To iest, bałwan postawiony przez Ieroboama.
      D To iest, ktorzy onego cielca chwalili.
      E To iest, y długoż będą trwać w swey nieprawości.

  6. Abowiem cielec ten F wyszedł z Izraela, rzemieśnik go vrobił, a nie iestci Bog. A dla tego cielec ten Samariyski pokruszon będzie.
      F Wymyslili go Izraelczycy a nie obcy.

  7. Bo iż G wiatr siali, przeto też wicher żąć będą, żadne zboże nie wznidzie, a żadne ziarno mąki nie vczyni, a iesliż iey co vczyni, tedy ią obcy pożrą.
      G To iest, iż się vdali za rzeczami prożnemi y nikczemnemi, też wedle tego zapłatę odniesli.

  8. H Izrael będzie pożart, y teraz będzie miedzy pogaństwem, iako naczynie ktore się niczemu nie godzi.
      H To iest, prorok, kapłan y przełożony.

  9. Abowiem I wstąpili do Assyryiey a są iako osieł dziki ktory sam osobnie się błąka, Efraim J naymuie sobie gamraty.
      I Będą zagnani do Assyryiey. J Płat daie Assyryanom ktorym vfa.

  10. Y aczkolwiek iedna sobie naymem pogany, a wszakoż ia ie teraz K zgromadzę, iż maluczko L zażalą się pod brzemieniem Krola y Książąt.
      K To iest, przeciwko iemu.
      L Gdy będą w więźieniu tedy się daleko więcey zażalą niż przed tym gdy tylko Assyryanom dań dawali.

  11. Bo Efraim pobudował wiele ołtarzow ku grzeszeniu: pobudowane w nim są ołtarze ku grzeszeniu.
  12. Spisałem mu rzeczy poważne zakonu moiego, ale to v nich iako rzeczy obce poczytane były.
  13. Sprawowali ofiary moie iako proste mięso a żarli ie, a wszakoż Pan ich nie chce, owszem teraz przywiedzie sobie na pamięć wszytki nieprawości ich, a nawiedzi grzech ich, a oni się M wrocą do Egiptu.
      M Dla wielkiego vtrapienia muszą się tam wrocić.

  14. Izrael zapomniał Stworzyciela swoiego, a N nabudował sobie pałacow, także y Iuda pobudował wiele obronnych miast, a przetoż ia puszczę ogień do miast iego, ktory pożrze pałace iego.
      N Iakoby się mogł mocą swą bronić a tu mysl iego gani tylko, nie to iż miast sobie nabudował.

    Kapituła 9.
    ¶ 1. Opowieda głod ktory miał vprzedzić poimanie dziesięciorga pokolenia, przez Assyriany. 7. Prorokuie przeciw fałesznym prorokom. 10. Vkazuie iaka była niewdzięczność Izraelska przeciw Panu Bogu po wszytki czasy. 12. Groźi im iż ie Pan zepsować ma prze ich niewiarę y odporność.

  1. O Izrael, nie wesel się w radości iako ini narodowie, abowiem cudzołożyłeś odwracaiąc się od Pana Boga twego, A vmiłowałeś naiem wszetecznice v wszytkich boisk zboża.
      A Lud ten dobrodzieystwa Pańskie obrocił ku chwale Bałwanom skąd się nadziewał zapłaty iakiey rownie iako wszeteczna niewiasta dla zapłaty nierządnie się sprawuie.

  2. A dla tego, boiska y prasy nie dadzą B im wychowania, a moszczu im nie stanie.
      B To iest, odeymę im dobra ktorych oni się nadziewali.

  3. Nie będą mieszkać w źiemi Pańskiey, ale się Efraim wroci do Egiptu, a będą ieść w Assyryiey potrawy nieczyste.
  4. Nie będą ofiarować Panu wina, ani będą iemu przyiemne ofiary ich: abowiem im będą poczytane iako chleb C płaczących, ktorym ci co go ieść będą pokalaią się, gdyż chleb D ich za dusze ich, nie E wnidzie do domu Pańskiego.
      C To iest, tych ktorzy płaczą vmarłego, a rozumie to Prorok iż lud nie będzie mogł ofiarować Panu będąc miedzy pogany.
      D To iest, co kolwiek będą za dusze swe ofiarowali.
      E To iest, nie będzie wdzięczne Panu.

  5. Y coż vczynicie w dzień święty, a w dzień święta Pańskiego:
  6. Abowiem oto odeydą przed spustoszeniem, tedy ie zgromadzi Egipt, a Memfis F sprawi im pogrzeb w ich roskosznych domiech gdzie srebra swe chowali, rozrostą się pokrzywy, a ciernia będzie pełno w mieszkaniu ich.
      F To iest, vmrą w Memfis miescie Egiptskim.

  7. Dni nawiedzenia przyszły, dni zapłaty nadeszły, tedy dowie G się Izrael iż prorok iest szalony y opętany, dla wielkości złości twoiey rozmnożyła się nienawiść.
      G Rozumie iż Pan dla złosci tego ludu dał mu takie nauczyciele iako sam zasłużył.

  8. H Stroż Efraimow y prorok iest z Bogiem I moim iako J sidło ptasznika na wszytkich drogach iego, gdyż iest nienawiść w domu Boga iego.
      H To iest, Prorok, Kapłan, y przełożony.
      I To iest, chce służyć Bogu y bałwanom pospołu.
      J To iest, nauczyciele ich są fałszywi y obłudni.

  9. Wpadli prawie w doł złości, a popsowali się iako za czasu Gabaa K / Ale iest ktory wspomni na nieprawości ich, a ktory nawiedzi grzechy ich.
      K O tym patrz Sędziow 19.Kapitule.v.25.

  10. Nalazłem Izraela iako grona na puszczy, y widziałem oyce wasze, iako pierwszy owoc figowy, gdy się z przodku zawięzuie, a wszakoż oni weszli do Baal Peor, y L odłączyli się ode mnie w swem pohańbieniu, a stali się obrzydłymi w niewstydliwey miłości swoiey.
      L O tym patrz 4.Mo.Ka.25.

  11. Chwała Efraimowa M vleciała iako ptak wnet od poczęcia, y od porodzenia, a prawie wnet z żywota.
      M To iest, wniwecz się obrociła.

  12. Tak iż chociaż wychowaią syny swoie, a wszakoż ie osierocę iż się staną iako nie ludzie, abowiem też biada im gdy ich odstąpię.
  13. Efraim iako widzę, był iako Tyrus wszczepiony na mieyscu wdzięcznym, a wszakoż Efraim wywiedzie dziatki swe do N morderza.
      N To iest, na woynę gdzie pobici będą.

  14. O Panie, dayże im, A coż dasz: Dayże im y niepłodny żywot y piersi wyschłe.
  15. O Wszytka złość ich iest * w Galgal, abowiemem ich tam nie nawidział, dla złościwych vczynkow ich, y wypędzę ie z domu mego, a iuż więcey ich miłować nie będę, gdyż wszytki ich Książęta są przestępcowie.
      O Wszytko złe ktorego się dopuscili w Galgal dwoiakie iest, Naprzod gdy Pana odrzuciwszy Krola żądali potym gdy bałwochwalstwo stroili o czym patrz 1.Samu.7.y.8.

      * 1.Samu.8.v.5.

  16. Efraim porażon iest, korzeń ich vsechł, a owocu nie podawa, A chociażby też co rozrodziły, ia pobiię wszytki rzeczy naroskosznieysze P żywota ich.
      P To iest, dzieci ich.

  17. Odrzuci ie Bog moy, iż oni iemu posłuszni nie byli, y będą tułaki miedzy pogaństwem.

    Kapituła 10.
    ¶ 1. Przyrownawa Izraela winnicy ktora owocu żadnego nie czyni. 2. Opowieda iey zepsowanie. 5. Prorokuie przeciw złotym cielcom ktorzy byli w Betel ktore nazywa Bet Awen. 12. Napomina Iudę y Izraela ku pokucie y naprawie żywota. 13. Wymietuie na oczy Izraelitom złości ich, a opowieda ich zborzenie.

  1. Izrael iest macica niepożyteczna, takiż też iest y owoc iey, pobudowali wiele ołtarzow sobie, wedle wielkości owocow swoich, a wedle A obfitości ziemie swey, nastawiali cudnych bałwanow.
      A To iest, im więczsze vrodzaie ziemia podała z siebie, tym więcey bałwano vczynili sobie y z wielkim dostatkiem im służyli.

  2. B Rozdwoiło się serce ich, a przetoż też iuż teraz spustoszeni będą, C połamię ołtarze ich, a poborzę bałwany ich.
      B To iest, odstąpiło ode mnie.
      C To iest, Bog.

  3. A w ten czas rzekną, Nie mamy Krola, gdyż się y Pana nie boiemy, a coż nam Krol vczynić ma:
  4. Mowili słowa kłamliwe przysięgaiąc, y czynili D przymierze, a przetoż zroście sad na zagoniech polnych iako zielsko iadowite.
      D To iest, przeciw Panu.

  5. Mieszczanie Samariyscy zatrwożą się dla cielic w E Betawen, abowiem lud iego zażali się nad nim, y Kapłani iego co się z niego weselili, dla chwały iego, iż ona odeydzie od niego.
      E To iest, dla bałwanow.

  6. Zaiste będzie do Assyriey przeniesion za dar Krolowi Iareb: Zawstyda się Efraim, a zasroma się Izrael za swą radę.
  7. Krol Samaryey iest wygładzon iako piana na wodzie.
  8. Kaplice wysokie Awen popsowane będą, abowiem są grzechem Izraelskim, ciernie y oset wznidą na ołtarzoch ich, * a rzekną goram, Przykriycie nas, a pagorkom, Vpadnicie na nas.
      * Ezai.2.v.19. Luk.23.v.30. Ziaw.6.v.16.

  9. O Izraelu, zgrzeszyłeś od czasow Gabaa: Tam byli stanęli, a walka nie doszła ich w Gabaa, ktora była podniesiona przeciw synom złościwym.
  10. Ia ie pokarzę wedle podobania mego, a narodowie przeciw im zgromadzą się, gdyż się z obudwu stron w złości spiknęli.
  11. Efraim iest iako cielica okrocona miłuiąca młoćbę, iam F nastąpił na ochędożną szyię iey: Ieździć będzie Efraim, a Iuda orać będzie, a Iakob iemu będzie rozbiiał bryły.
      F To iest, iam na cię włożył iarzmo abyś był posłuszny zakonowi memu.

  12. Sieycie sobie w sprawiedliwości, a żnicie w miłosierdziu, + orzcie sobie nowiny, abowiem czas iest szukać Pana aż prziydzie, a spuści na was iako deżdż sprawiedliwość.
      + Ieremi.4.v.3.

  13. Oraliście niepobożność, a przetoż też złość żąć będziecie, iedliście owoc kłamstwa: Abowiemeś vfał w drogach twoich, y w wielkości mocarzow twoich.
  14. A dla tego powstanie trwoga miedzy ludem twoim, a wszytki baszty twoie poborzone będą, iako poborzył G Salman # Bet Arbel czasu walki, gdy matka z synmi starta była.
      G Albo Salmanassar nieprzyiaciel ludu Izraelskiego z wielkim okrucieństwem poborzył miast Arbel za Iordanem.

      # Sędź.8.v.11.

  15. Takci y wam vczyni w Betel dla złościwey nieprawości waszey, Krol Izraelski z poranku wycięt będzie.

    Kapituła 11.
    ¶ 1. Wylicza dobrodzieystwa ktore Pan zniosł na syny Izraelskie, a vkazuie iaka w nich niewdzięczność była. 5. Opowieda iż mieli być zawiedzieni do Assyryey, a miasta ich iż miały być wywrocone prze ich odporność przeciwko Bogu. 9. Opowieda iako im potym Pan Bog miłościw być miał, a przywrocić ie ku ich pierwszemu dostoieństwu.

  1. Gdy Izrael był dzieciątkiem, miłowałem go, * a wyzwałem syna A moiego z Egiptu.
      A Zowie synem swoim lud ten ktorego Krystus był głową, a tak słusznie Mateusz święty mieysce to Krystusowi stosuie.

      * Mat.2.v.15.

  2. B Wzywali ich, ale oni odchodzili od oblicza ich, ofiary czynili Baalowi, a kadzili bałwanom.
      B To iest, Prorocy napominali ie ku pokucie ale oni na to niedbali.

  3. Dałem ia Efraimowi C piastuna, ktory ie nosił na ramionach swoich, ale oni nie poznali iżem ia ie leczył.
      C Abo wodza przez ktorego się rozumie Moyżesz.

  4. Przyciągałem ie powrozami ludzkości, a zwiąskami miłości, a byłem im iako oni ktorzy vlżaią iarzma od czeluści ich, y zgotowałem im pokarm.
  5. Nie wrocić się do ziemie Egiptskiey, Ale będzie D Assur Krolem ich, gdyż się ku mnie nawrocić nie chcieli.
      D To iest, będzie zagnan do Assyryiey.

  6. Miecz się werwie do miast ich, a poniszczy wsi ich dla rad ich.
  7. Lud moy z sobą trwożyć będzie, iż się mnie stał odpornym, a wszakoż Prorocy go do Nawyższego namawiali, a przedsię żaden nie podniosł się do niego.
  8. E O iakoż ia ciebie podam Efraim, a wydam cię o Izrael: iakoż cię złożę iako * Adama, a złożę cię iako Seboim: F Serce moie odmieniło się we mnie, a zapaliły się wszytki żałości moie.
      E Iakoby rzekł, nie kocham się w karaniu twoim, ale dla twoiey odpornosci ciebie trestać muszę.
      F To iest, gotowem ciebie wypuscić z tego karania com ia myslił przeciwko tobie.

      * W 1.Mo.19.v.24. Amos.4.v.11.

  9. Nie będę się sprawował wedle popędliwości moiey, nie obrocę się ku spustoszeniu Efraim, abowiem iestem Bog a nie człowiek, święty w pośrzodku ciebie, ani wnidę G do miasta.
      G To iest, przeciwko miastu.

  10. Będą chodzić za Panem, ktory będzie H ryczał iako lew, on gdy ryczeć będzie, vlękną się synowie od zachodu.
      H Poruszy świat, a to Proroctwo iest o Krystusie.

  11. Vstraszeni porwą się iako ptacy z I Egiptu, a iako gołębica z źiemie Assyriyskiey, y dam im mieszkanie w domiech ich, mowi Pan.
      I Przez Egipt y Assyryą rozumie wszytki ine ziemie dawaiąc znać iż ze wszech stron świata przyidą do Krystusa.

  12. Efraim podchodził mię J kłamstwem, a dom Izraelski zdradą, ale Iuda ieszcze będzie panował z Bogiem a iest wiernym z świętymi.
      J Bo chłubi się z tego iż mnie służy a ono służy bałwanom, ale Iuda nie tak czyni.

    Kapituła 12.
    ¶ 1. Gani szalone vfanie, ktore pokładał lud Izraelski w Assyryaniech y w Egiptcyaniech. 3. Napomina ie ku pokucie przywodząc im na pamięć przykład Iakoba. 7. Gani złość ich y prożną nadzieię ktorą mieli w bogactwach swoich. 10. Fuka ie iż gardzili Proroki a parali się bałwochwalstwem. 12. Przekłada im po drugie przykład Iakoba.

  1. Efraim karmi się A wiatrem, a chwyta wiatru od Wschodu słońca, vstawicznie rozmnaża się kłamstwo y spustoszenie, bierze przymierze z Assyryany, a B nosi oley do Egiptu.
      A Darmo bałwanom służy.
      B Dary dawa krolowi Egiptskiemu szukaiąc od niego łaski.

  2. Pan ma poswarek z Iudą, a nawiedzi Iakoba wedle drog iego, y odda iemu wedle zasług iego.
  3. * W żywocie C podchodził brata swego, a chodził za pasy D z Bogiem.
      C Drudzy wykładaią, vłapił piętę.
      D Abo z Aniołem.

      * W 1.Mo.25.v.25. y 32.v.24.

  4. Zmogł Anioła y otrzymał zwycięstwo, płakał prosząc go, a nalazł go w Betel, y tamże mowił z nami.
  5. A Pan iest Bog zastępow, Pan iest pamiątka iego.
  6. Ty tedy nawroć się do Boga twego, strzeż sądu y miłosierdzia, a vfay zawżdy w Bogu twoim.
  7. Aleś ty iest kupiec, w ktorego ręku zdradliwe są szale, y ktory gwałt rad czyni.
  8. A wszakoż Efraim mowił, Zgromadziłem sobie wiele bogactw, a we wszytkich pracach moich nie iest naleźiona złość ani grzech.
  9. Iaciem iest Pan Bog twoy iakoż ieszcze wnet z źiemie Egiptskiey, ieszczeć dam mieszkanie w przybytkoch, iako czasu vroczystych świąt.
  10. Mowiłem z Proroki, y podałem częste widzenia, okazowałem podobieństwa przez Proroki.
  11. Zaiste E Galaad dopuścił się złości, a zaprawdę prożnymi się stali, ofiarowali woły w Galgal, a ołtarzow ich pełno po zagoniech polnych iako kop kamienia.
      E To iest, Izraelczycy mieszkaiący w Galaad za Iordanem.

  12. * Iakob był vciekł do krainy Syryey, a Izrael F służył za żonę, a za żonę pasał trzodę.
      F Zaleca pracą oyca ich Iakoba, a gani złosciwe chytrosci ich.

      * W 1.Mo.24.v.5.

  13. + Pan wywiodł z Egiptu Izraela przez Proroka, a był strzeżon od Proroka.
      + W 2.Mo.14.v.21.

  14. Ale Efraim wyzwał Pana ku gniewu, a przetoż krewi iego wyleie się nań, a Pan iego odda iemu pohańbienie iego.

    Kapituła 13.
    ¶ 1. Vkazuie iż vpadek Izraelski poszedł z bałwochwalstwa iego. 4. Groźi mu dla iego niewdzięczności, a okazuie iż wspomożenie iego przychodzi mu od samego Boga. 10. Gani szalone vfanie ktore mieli w krolu swoim.

  1. A Efraim gdy mowił, był straszny iako nazacnieyszy w Izraelu, ale zgrzeszył w Baal, y B vmarł.
      A W tym wierszu dawa znać o wielkiey zacności pokolenia tego z ktorego był Krol Ieroboam.
      B Stracił moc y poważność swoię przez bałwochwalstwo.

  2. Teraz ieszcze grzeszą, a vczynili sobie vlany obraz z srebra swoiego, według zmyslenia swego, to iest bałwany, y misterną robotę, o ktorych oni opowiedaią, Ci ktorzy C ofiaruią człowieka, niech całuią cielce.
      C To iest, fałszywi prorocy lud do tego wiodą aby syny swe ofiarowali Abrahamowym przykładem.

  3. A dla tego staną się iako obłok poranny, a iako rosa rano przychodząca y przemiiaiąca, a iako plewa ktorą wiatr pędzi od boiska, a iako dym z komina.
  4. * A wszakoż ia iestem Pan Bog twoy ieszcze skoro z źiemie Egiptskiey, nie miał byś poznawać Boga inego nad mię, gdyż nie iest żaden iny zbawiciel oprocz mnie.
      * Ezai.43.v.11.

  5. Ia poznałem ciebie na puszczy w źiemi suchey.
  6. Nasyceni tam byli iako na pastwiskach swoich, nasyceni są a podniosło się serce ich, y przetoż oni mnie zapomnieli.
  7. Stałem się im iako lew, a iako lampard przy drodze czyhaiąc na łup.
  8. Zabieżę im iako niedźwiedź gdy mu zbiorą dzieci, a rostargam wnętrzności serca ich, y pożrę ie tam iako lew, zwierzęta polne rozszarpaią ie.
  9. D Złość twoia zatraciła cię o Izrael, a wszakosz we mnie iest twoie wspomożenie.
      D To iest, bałwochwalstwo twoie.

  10. Iać zostanę na wieki, ale twoy krol y gdziesz wżdy iest: aby cię zachował we wszytkich miastach twoich, abo sędziowie twoi + o ktorycheś mowił, Daycie nam krola y książęta.
      + 1.Samu.8.v.5.

  11. A takem ia tobie krola dał E w gniewie moim, a odiąłem ci go w zagniewaniu moim.
      E Dla tego iż żądanie twoie było złościwe.

  12. F Złość Efraimowa związana iest, a grzech iego schowan iest.
      F To iest, wiem ktorego czasu mam karać Efraima dla iego złości.

  13. Boleści rodzącey ograną go, onci iest G synem nie rozumnym, H ktory się nie ostoi w boleściach, gdy przydzie czas rodzenia iego.
      G To mowi dla tego iż się ten lud nie chciał nawrocić od swoich złości. H Drudzy to inaczey y rozmaitym obyczaiem wykładaią, lecz Prorok tu dawa znać o głupstwie y krnąbrności ludu tego ktory on przypodobuie mdłemu płodowi ktory się nie rychło rodzi, skąd wielkie bolesci długo cierpieć musi, Rozumie tedy Prorok iż ten lud przez swoie głupstwo tak długo od Pana był trapion, a gdzieby się był do niego w czas nawrocił lżeysze by karanie y krotsze Pan był nań przepuscił.

  14. Z mocy grobu wybawię ie, a od śmierci wykupię ie, # Będę zginieniem twym o śmieci, a zburzeniem twym o grobie, żałować ich nie będę przed oczyma moimi.
      # Ezech.19.v.12.

  15. Abowiem vrosł I miedzy bracią, wiatr J ze wschodni Pański przydzie, y z pustynie wynidzie, a wysuszy źrodła iego, a wyschną studnie iego, on rozchwyta skarby wszytkiego naczynia nawdzięcznieyszego.
      I To iest, poki chodził w drogach moich dobrze mu się wszytko wodziło.
      J To iest, Krol Assyryiski.

    Kapituła 14.
    ¶ 1. Opowieda skażenie Samariey. 2. Wzywa Izraela ku pokucie. 4. Wierni odrzekaią się wszelakiego bałwochwalstwa y każdego vfania w ludzioch.

  1. Samaria będzie spustoszona, abowiem iest odporna przeciw Bogu swemu, vpadną od miecza wszytcy mieszczanie iey, maluczcy iey potłuczeni będą, a niewiasty iey brzemienne na poły rozcięte będą.
  2. O Izrael, Nawroć się do Pana Boga twego, abowiem vpadłeś dla złości twoiey.
  3. Weźmicie przed się ty słowa, a nawroćcie się do Pana, mowiąc do niego, Zdeymi wszytkę nieprawość, a wybierz A co lepszego, tedy my tobie oddawać będziem B cielce vst naszych.
      A To iest sprawuy w sercach naszych sprawiedliwość y niewinność.
      B To iest, miasto cielcow będziem tobie ofiarować ofiary chwały y dziękowania.

  4. Assur nie wybawi nas, y iuż na C konia nie wsiędziemy, y nie będziem iuż mowić robotam rąk naszych, Wy iestescie bogowie naszy, abowiem sierotka dostąpi przez cię miłosierdzia.
      C To iest, nie będziem vfać Assyryanom ani koniom ich.

  5. D Vzdrowię odporności ich, a rozmiłuię się ich dobrowolnie, abowiem się gniew moy odwrocił od nich.
      D Iakoby Pan rzekł, iesli tak będzie iako ty powiedasz o Proroku tedy ia vzdrowię ie.

  6. Będę iako rosa Izraelowi, roskwitnie się iako roża, a rostrzewi korzonki iako drzewa Libańskie.
  7. Gałęźi iego rozrostą się, a zacność iego będzie iako zacność oliwy, wonność iego będzie też iako wonność Libanu.
  8. Oni ktorzy vsiędą pod cieniem iego, nawrocą się, a będą żyć z zboża, rozpłodzą się iako macica winna, a wonność ich będzie iako wonność wina Libańskiego.
  9. Y rzecze Efraim, coż iuż za sprawę mam z bałwany: A ia go też wysłucham, y weyźrę nań, stanę się iemu iako iedlina zielona, owoc twoy naleźion iest we mnie.
  10. Kto mądry iest ten zrozumie temu, a rostropny ten się nauczy tego, abowiem drogi Pańskie proste są, a też sprawiedliwi w nich chodzić będą, ale zasię przestępce vpadną na nich.
Spis Kapituł, Indeks Ksiąg